فهرست مطالب
تاریخ انقضا لاستیک خودرو شاید مهم‌ترین نکته‌ای باشد که در بحث ایمنی و کیفیت سواری ماشین معمولا مورد بی‌توجهی قرار می‌گیرد و کمتر کسی تا پیش از بروز ایرادات ظاهری در تایر به آن فکر می‌کند.
این در حالی‌ست که تاریخ لاستیک ماشین باید حتما مورد توجه رانندگان و مالکان خودروها باشد و همه باید بدانند که تاریخ انقضا لاستیک خودرو چقدر است تا خطراتی مثل ترکیدگی تایر و بروز تصادف یا ایجاد انحراف در ماشین به دلیل فرسوده بودن لاستیک و کاهش چسبندگی آن با سطح زمین به وجود نیاید.
تاریخ تولید لاستیک خودرو کجا نوشته شده است؟
برای پیدا کردن تاریخ تولید لاستیک خودرو به دیواره‌ی جانبی تایرها نگاه کنید. در این قسمت، کدی پس از حروف DOT مخفف عبارت انگلیسی Department of Transportation (اداره حمل‌ونقل آمریکا) درج شده است. این کد ممکن است تا ۱۳ نویسه داشته باشد و اطلاعاتی درباره شناسایی لاستیک و همچنین تاریخ تولید آن را در اختیار شما قرار می‌دهد.
کد شناسایی لاستیک (TIN) با ۷ تا ۱۳ نویسه
کد شناسایی لاستیک از ۷ تا ۱۳ نویسه شامل حروف و اعداد انگلیسی تشکیل می‌شود که هر بخش آن نشان‌دهنده یکی از ویژگی‌ها و مشخصات لاستیک ماشین است.
- دو نویسه نخست، کد کارخانه‌ای هستند که تولیدکننده لاستیک را مشخص می‌کنند.
- یک یا دو نویسه بعدی، کد اندازه‌ی لاستیک را نشان می‌دهند.
- بخش بعدی می‌تواند تا چهار نویسه داشته باشد که تولیدکننده بر اساس کدهای داخلی خود برای ساختار خاص آن لاستیک تعیین کرده است. از آنجا که درج این بخش اختیاری است، طول کد TIN می‌تواند متغیر باشد و حداکثر به ۱۳ نویسه برسد.
- چهار رقم پایانی (برای لاستیک‌هایی که از سال ۲۰۰۰ به بعد تولید شده‌اند)، نشان‌دهنده‌ی تاریخ تولید هستند. دو رقم اول از سمت چپ، هفته تولید در سال را مشخص می‌کنند و دو رقم پایانی، دو رقم آخر سال تولید هستند. (برای مثال، عدد ۱۳۱۹ به معنی سیزدهمین هفته از سال ۲۰۱۹ است.)
تاریخ تولید لاستیک خودرو چطور خوانده می‌شود؟
همانطور که اشاره کردیم، محل تولید و تاریخ ساخت هر لاستیک بر روی همان لاستیک درج شده است. این اطلاعات از طریق بررسی مجموعه‌ای از حروف و اعداد موسوم به شماره شناسایی لاستیک (TIN) قابل شناسایی است که پس از حروف DOT بر روی دیواره فاق جانبی لاستیک قرار دارد.
برای تعیین هفته و سال تولید لاستیک‌هایی که پس از سال ۱۹۹۹ ساخته شده‌اند، باید به چهار رقم پایانی TIN توجه کرد. این چهار رقم نشان‌دهنده هفته و سال تولید لاستیک هستند؛ به این صورت که دو رقم اول، هفته و دو رقم آخر، سال تولید را مشخص می‌کنند. به عنوان مثال، اگر TIN با “۳۸۱۵” به پایان برسد، به این معناست که لاستیک در هفته سی‌وهشتم سال ۲۰۱۵ تولید شده است و این شماره به صورت DOT XXXXX 3815 روی دیواره جانبی لاستیک درج می‌شود.
تاریخ انقضای لاستیک خودرو چند سال پس از تولید است؟
واقعیت این است که همه‌ی تایرها تاریخ انقضا دارند و باید شما هم بدانید که تاریخ انقضا لاستیک خودرو کجاست. با وجود این، بسیاری از مصرف‌کنندگان و حتی فروشندگان از وجود تاریخ انقضای لاستیک بی‌اطلاع هستند. مصرف‌کننده‌ای که آگاهی ندارد، ممکن است تصور کند لاستیک نو خریده است، در حالی که آن لاستیکها شاید سال‌ها در انبار مانده باشند. پس باید بهترین زمان تعویض قطعات خودرو به خصوص لاستیک را بدانید.
حتی اگر این لاستیکها هرگز روی خودرویی نصب نشده باشند، باز هم چند سال از عمر آنها گذشته است. هر تایر یک تاریخ تولید لاستیک خودرو دارد ــ یعنی روزی که ساخته شده ــ و تاریخ انقضای آن، که نهایتا شش سال پس از تاریخ تولید است و این زمان می‌تواند برای لاستیک‌های کم کیفیت پایین‌تر هم بیاید.
بیشتر خودروسازان به رانندگان توصیه می‌کنند که لاستیک خودرو را حداکثر پس از شش سال تعویض کنند، حتی اگر آج آنها خیلی صاف نشده باشد. استفاده از لاستیک پس از این مدت، یعنی قمار با ایمنی و ریسک برای جان راننده و سرنشینان خودرو.
چگونه تاریخ انقضای لاستیک را تشخیص دهیم؟
برای تشخیص تاریخ انقضای لاستیک خودرو، باید ابتدا تاریخ تولید آن را به روش توضیح داده شده مشخص کنید. بعد از آنکه تاریخ تولید لاستیک خودرو تعیین شد، می‌توانید بین ۴ تا ۶ سال به آن اضافه کنید و بدین ترتیب به تاریخ انقضای لاستیک برسید.
به عنوان مثال اگر یک لاستیک در سال ۲۰۲۰ تولید شده باشد نهایتاً بین سال‌های ۲۰۲۴ تا ۲۰۲۶ تاریخ انقضای آن به سر می‌آید و نباید از آنها به عنوان لاستیک‌های اصلی خودرو استفاده کرد. به طور خلاصه توجه به نکات زیر می‌تواند تاریخ انقضای لاستیک خودرو را به طور دقیق‌تر به آگاهی شما برساند.
۱- کد DOT (Department of Transportation)
به چهار رقم انتهایی بعد از کد DOT روی دیواره جانبی یا همان فاق لاستیک خودرو دقت کنید. دو رقم اول هفته تولید و دو رقم انتهای سال تولید لاستیک را به شما اطلاع می‌دهند. بنابراین چیزی بین ۴ تا ۶ سال بسته به سطح کیفی لاستیک و برند سازنده به این تاریخ اضافه کنید تا به زمان انقضای استفاده از آن لاستیک برسید.
۲- نشانه‌های خرابی
مسلما اگر نشانه‌های خرابی و صدمات مهم در لاستیک خودرو به وجود آمده باشد، تاریخ انقضای تایر به سر آمده و نباید از آن استفاده کرد. مواردی مثل ترک‌های ریز و درشت در تمامی پهنه لاستیک، صاف شدن آج لاستیک، به وجود آمدن سوراخ‌های ریز و خالی شدن دائمی باد لاستیک و… می‌توانند از نشانه‌های خرابی تایر و تمام شدن تاریخ انقضای آن محسوب شوند.
۳- مدت زمان استفاده
اگر زمانی بیشتر از ۴ یا ۵ سال از یک لاستیک استفاده می‌کنید، بدانید که تاریخ انقضای آن کم کم در حال رسیدن است و باید این تایرها با نمونه‌های نو تعویض شوند.
اهمیت تاریخ انقضای لاستیک برای ایمنی
توجه به تاریخ انقضای لاستیک و اهمیت تعویض تایرهای کهنه از لحاظ ایمنی موضوع بسیار مهم محسوب می‌شود که در ادامه به مهم‌ترین دلایل آن اشاره می‌شود.
۱- کاهش چسبندگی
فرض کنید در یک جاده لغزنده بارانی مشغول عبور از یک پیچ با سرعت کمی بالا هستید و معمولا در چنین شرایطی این کار را انجام می‌دهید. اما متوجه می‌شوید که چسبندگی ماشین کاهش پیدا کرده و خودرو تمایل به انحراف یا بد فرمانی دارد. دلیل این هم می‌تواند فرسوده شدن لاستیک و فرارسیدن تاریخ انقضای آن باشد که در صورت عدم تعویض تایرها، احتمال تصادف به علت چسبندگی پایین تایرهای کهنه، بسیار بالا خواهد بود.
۲- آسیب به لاستیک
به سر آمدن تاریخ انقضای لاستیک قطعا به معنی انسجام نداشتن بافت تایر و آسیب جدی این قطعه مهم است که به طور مستقیم روی تعادل و پایداری خودرو تاثیر می‌گذارد و در صورت خرابی احتمال تصادف با صدمات جانی و مالی را بسیار بالا می‌برد.
۳- افزایش خطر ترکیدن لاستیک
با به سر آمدن تاریخ انقضای تایر، خاصیت الاستیسیته و کشسان لاستیک بسیار کمتر از روزهای اول می‌شود و بدین ترتیب خطر پارگی و ترکیدگی آن تحت فشار باد داخل تایر و ضربات ناشی از سطح جاده بسیار بیشتر می‌شود.
بهترین روش های نگهداری از لاستیک خودرو
مجموعه‌ای از نکات وجود دارد که باعث می‌شود تا لاستیک خودرو دوام بیشتری پیدا کند و طی دوره استفاده در بهترین شکل خود قرار داشته باشد. نحوه رانندگی به ویژه پرهیز از تیکاف کشیدن، میزان کردن فرمان به صورت دوره‌ای، مراجعه به تعمیرگاه جلوبندی برای اطمینان از سالم بودن سیستم تعلیق و تنظیم بودن زوایای چرخ‌ها، تعویض تایرها پیش از اتمام تاریخ انقضا، جابجا کردن تایرهای جلو و عقب به صورت ضربدری و… از مواردی هستند که در نگهداری لاستیک خودرو و طول عمر این قطعه بسیار تاثیرگذار خواهند بود.
با رعایت نکات زیر می‌توانید طول عمر لاستیک را افزایش دهید و تایرهای سالم‌تری در اختیار داشته باشید:
۱- جابه‌جا کردن لاستیکها
در فرآیند جابجایی، هر تایر و چرخ از خودرو باز شده و در موقعیتی متفاوت نصب می‌شود تا همه تایرها به‌طور یکنواخت ساییده شوند و عمر بیشتری داشته باشند.
جابجایی تایرها باید مطابق با توصیه سازنده خودرو یا هر ۱۰ تا ۱۳ هزار کیلومتر انجام شود. بررسی ماهانه ساییدگی تایرها نیز توصیه می‌شود. اگر پیش از این بازه، علائم ساییدگی غیرعادی مشاهده کردید، باید جابجایی تایر انجام دهید. این موضوع برای همه خودروها صادق است.
از آنجا که موقعیت قرارگیری تایر روی خودرو بر نوع و شدت ساییدگی آن تأثیر می‌گذارد، جابجایی منظم باعث می‌شود تا ساییدگی یکنواخت‌تری رخ دهد، عمر تایرها افزایش و عملکرد خودرو بهبود یابد.
۲- بالانس کردن لاستیک ها به صورت دوره ای
بالانس کردن تایرها از لحاظ وزنی می‌تواند روی میزان و نحوه سائیدگی آنها تاثیر مستقیم بگذارد و از سایش غیر عادی تایرها جلوگیری کند. بدین ترتیب تایرهایی که به خوبی بالانس شده‌اند، دچار سایش غیر یکنواخت نشده و طول عمر بیشتری پیدا می‌کند. بهتر است تایرهای کارکرده به صورت روکار و با دستگاه توسط متخصص بالانس شوند تا نتیجه بهتری حاصل شود.
۳- تنظیم باد لاستیکها
لاستیک‌هایی با فشار کم یا زیاد، سریعتر فرسوده می‌شوند، چسبندگی کمتری دارند و مصرف سوخت را افزایش می‌دهند. تنها چند دقیقه در ماه برای بررسی فشار کافی است تا ایمنی و عمر لاستیکها حفظ شود.
فشار باد تمام لاستیکها (از جمله زاپاس) را ماهی یک‌بار بررسی کنید. حتی اگر آسیبی قابل مشاهده نباشد، لاستیکها می‌توانند در هر ماه تا ۱ پی‌اس‌آی (psi) از فشار خود را از دست بدهند. این کاهش ممکن است به دلیل سوراخ‌شدگی، نشتی از سوپاپ یا درپوش آن یا نقص در چرخ تشدید شود.
پیش از انجام سفرهای طولانی، فشار باد لاستیکها را بررسی کنید. برای دقت بیشتر، فشار باد را زمانی که لاستیکها سرد هستند اندازه‌گیری کنید—پیش از حرکت یا پس از طی کردن کمتر از ۵ کیلومتر با سرعت پایین. اگر لاستیک داغ است، ۴ تا ۵ پی‌اس‌آی (حدود ۰٫۳ بار) به فشار توصیه‌شده توسط خودروساز اضافه کنید، یا منتظر بمانید تا سرد شود (به‌طور متوسط حدود ۳ ساعت پس از توقف خودرو). هرگز باد یک لاستیک داغ را خالی نکنید.
چگونه فشار باد لاستیک را اندازه‌گیری کنیم؟
فشارسنج را داخل سوپاپ لاستیک قرار دهید. شاخص فشارسنج بیرون می‌آید و عددی را نمایش می‌دهد: این همان مقدار psi است. صدای فیس در حین این کار به معنای خارج شدن هواست، اما تا زمانی که فشارسنج بیش از حد در جای خود باقی نماند، این موضوع بر دقت اندازه‌گیری تاثیر زیادی ندارد. مقدار اندازه‌گیری‌شده را با فشار توصیه‌شده مقایسه کنید. اگر فشار بیشتر از حد مجاز است، مقداری هوا خارج کنید؛ اگر کمتر است، هوا اضافه کنید تا به مقدار مناسب برسد.
از کجا فشار توصیه‌شده را پیدا کنیم؟
داخل دفترچه راهنمای خودرو یا روی برچسبی در سمت درِ راننده یا درِ مخزن سوخت و درب صندوق عقب معمولا این رقم نوشته شده است. به عدد درج‌شده روی دیواره لاستیک توجه نکنید، چون این عدد نشان‌دهنده فشار مورد نیاز نیست.
۴- بررسی پله کردن تایر
در صورت ترمز شدید یا توقف خودرو برای مدت طولانی احتمال پله کردن یا صاف شدن بخشی از آج لاستیکها و تغییر فرم تایر وجود دارد که موجب ناکارآمد شدن این قطعه خواهد شد.
۵- بررسی خروج رطوبت از پمپ باد
خروج رطوبت از پمپ باد نشانه نفوذ آب به داخل لاستیک است و باید تایرها از رینگ جدا و رطوبت موجود در دیواره داخلی خارج شود تا کارایی تایرها به حالت عادی برگردد. در این شرایط احتمال تنظیم باد ناصحیح و خرابی تایرها وجود دارد.
۶- توجه به آج لاستیکها
برای چسبندگی موثر به جاده، تخلیه آب سطح مسیر و حفظ کنترل خودرو، لاستیک باید عمق آج مناسبی داشته باشد. اگر شیارهای لاستیک تقریبا از بین رفته باشند، چسبندگی کاهش یافته و در شرایط بارانی یا برفی، بسیار خطرناک است. علاوه بر آن، رانندگی با آج کمتر از حد مجاز قانونی ممکن است جریمه به دنبال داشته باشد.
آج لاستیک را مرتب بررسی کنید. اگر به حد مجاز نزدیک است یا خیلی مطمئن نیستید، توسط متخصص بررسی شود. همچنین می‌توانید از روش‌های زیر استفاده کنید:
- استفاده از گیج اندازه‌گیری عمق آج
خودرو را در حالت پارک و ترمز دستی قرار دهید. با استفاده از دستورالعمل سازنده گیج، عمق شیارهای اصلی لاستیک را در چند نقطه مختلف بررسی کنید. حداقل عمق قانونی آج در ایالات متحده، ۲/۳۲ اینچ (حدود ۱٫۶ میلی‌متر) در سه‌چهارم مرکزی عرض آج و به دور کل محیط لاستیک است.
- بررسی شاخص‌های سایش آج
در پایه شیارهای اصلی لاستیک، نشانگرهایی قالب‌گیری شده‌اند. زمانی که سطح آج به همان ارتفاع این شاخص‌ها برسد، لاستیک به حد قانونی رسیده و باید تعویض شود. لاستیک‌های زمستانی عمدتا نشانگرهای خاصی با طرح «دانه برف» دارند که محل شاخص‌های ویژه زمستانی را نشان می‌دهد. ارتفاع این شاخص‌ها ۰٫۱۵ اینچ (حدود ۴ میلی‌متر) است. زمانی که آج به این سطح برسد، لاستیک زمستانی باید تعویض شود.
۷- انتخاب رینگ و لاستیک مناسب
رینگ و لاستیک خودرو باید متناسب با کاربری و شرایط استفاده از آن خودرو باشد. انتخاب رینگ و لاستیک اشتباه و نامتناسب با کاربری خودرو می‌تواند باعث خرابی لاستیک و یا بروز حادثه شود.
۸- تعویض والفها هنگام تعویض لاستیک
حفظ فشار مناسب باد لاستیک و جلوگیری از ورود رطوبت به داخل لاستیک از وظایف والو یا والف تایر است. درپوش والف نیز برای حفظ فشار اهمیت دارد (استفاده از درپوش‌های باکیفیت توصیه می‌شود) و همچنین مانع ورود گرد و غبار به داخل سوپاپ می‌شود.
سوپاپ‌ها معمولاً از لاستیک ساخته می‌شوند و با گذر زمان فرسوده می‌گردند. سرعت‌های بالا نیز می‌تواند باعث آسیب و نشتی شود. هر بار که لاستیک جدید می‌خرید، والفها را نیز عوض کنید.
۹- سنگین نکردن بیش از حد خودرو
بار بیش از حد در خودرو موجب فرسودگی و صاف شدن سریعتر آج لاستیکها می‌شود. همچنین هر تایر قابلیت حمل میزان خاصی از بار را دارد و بیشتر از آن احتمال ترکیدگی تایر بسیار زیاد می‌شود.
۱۰- انبارکردن لاستیکها در شرایط مناسب
در صورت امکان، توصیه می‌شود تایرها را در فضای داخلی و در محیطی خنک، خشک و دارای کنترل دمای مناسب نگهداری کنید. با این حال، اگر تنها گزینهٔ شما نگهداری تایر در فضای باز است، حتماً آنها را از سطح زمین جدا کرده و مانند فضای داخلی در کیسه‌هایی مات و ضد آب قرار دهید.
پوشش باید دارای منفذهایی برای تهویه باشد، مانند سوراخ‌هایی در اطراف آن، تا از تجمع رطوبت و ایجاد شرایط شبیه به «حمام بخار» جلوگیری شود و در عین حال مانع ورود باران یا برف گردد. همچنین از قرار دادن تایرها در نزدیکی سطوح بسیار بازتاب‌دهنده مانند شن یا سطوحی که گرما را جذب می‌کنند، مانند آسفالت سیاه، باید خودداری کرد.
نگهداری تایرها در محیطی تمیز، دارای تهویه مناسب، خنک، خشک و با کنترل دما، یکی از مهم‌ترین مشکلات این موضوع یعنی تابش مستقیم نور خورشید را برطرف می‌کند. نور مستقیم خورشید و گرمای حاصل از آن می‌تواند فرآیند فرسودگی تایر را تسریع کند.
همچنین بسیار مهم است که از نگهداری تایر در نزدیکی دستگاه‌هایی مانند شارژر باتری، ژنراتور، تجهیزات جوشکاری و موتورهای الکتریکی نظیر شوفاژ، آبگرمکن، جاروبرقی مرکزی یا حتی پمپ کف‌کش در زیرزمین خودداری شود. این موتورها ممکن است مقادیر اندکی از گاز ازن تولید و منتشر کنند که برای تایرها در زمان انبار شدن مناسب نیست.
نشانه های لاستیک تاریخ گذشته
تایرها از ترکیبی از انواع منسوجات، فولاد و ترکیبات لاستیکی ساخته می‌شوند که ویژگی‌های آنها در گذر زمان تغییر می‌کند. هرچه لاستیک تایر کهنه‌تر می‌شود و در معرض عوامل محیطی قرار می‌گیرد، پیوند میان لاستیک و تسمه‌های فولادی ضعیف‌تر می‌شود.
هنگامی که یک تایر قدیمی تحت فشار قرار می‌گیرد، ترک‌هایی در لاستیک آن ایجاد می‌شود. این ترک‌ها ممکن است روی سطح تایر قابل مشاهده باشند، اما همچنین ممکن است در بخش‌های داخلی و پنهان ساختار تایر به‌وجود آیند. در نهایت، این ترک‌خوردگی‌ها می‌توانند منجر به جدا شدن تسمه‌های فولادی از بخش آج‌دار تایر شوند. رانندگی با چنین تایری یک خطر جدی برای ایمنی به‌شمار می‌رود.
تاریخ انقضا لاستیک خارجی
تاریخ لاستیک خارجی نیز بر اساس کاراکترهای چهار شماره‌ای انتهای شناسه TIN مشخص می‌شود. حروف DOT را روی لاستیک پیدا کرده و به چهار رقم انتهایی بعد از شناسه TIN دقت کنید.
تاریخ انقضا لاستیک چینی
تاریخ لاستیک های چینی نیز طبق سایر انواع تایرها قابل شناسایی بوده و نهایتا حدود ۵ تا ۶ سال عمر خواهند کرد.
نتیجه گیری
تایرهای خودرو یکی از مهم‌ترین قطعات استفاده شده در وسایل نقلیه به شمار می‌روند که هم روی ایمنی و هم بحث‌های مرتبط با هندلینگ و پایداری خودرو تاثیر مستقیم می‌گذارد. همچنین کیفیت سواری و نرمی خودرو نیز تا حدی به لاستیک‌های ماشین وابسته است. اما متاسفانه معمولا تا لاستیکها به صورت ظاهری خراب نشوند و یا آج آنها صاف نشود، مالکان خودرو نیازی به تعویض لاستیک فرسوده نمی‌بینند.
به طور کلی توصیه می‌کنیم نهایتا ۴ سال بعد از تاریخ تولید تایرها که نحوه تشخیص آن را در این مطلب توضیح دادیم، حتما نسبت به تعویض لاستیک اقدام کنید. یکی از نکات مهم در خرید لاستیک خودرو دقت به تاریخ تولید لاستیک‌های جدید است که اعداد روی لاستیک خودرو در بخش فاق لاستیک، آن را به شما نشان می‌دهد.
حتما از لاستیک‌های با تاریخ تولید جدید، نهایتا یک یا دو ماه پیش استفاده کنید تا احتمال بروز خطراتی مانند ترکیدن لاستیک ماشین به حداقل برسد و عمر مفید خودرو افزایش یابد. بهتر است باد لاستیک در هر سرویس دوره‌ای خودرو تنظیم شود تا دوام آنها افزایش یابد. هنگام خرید خودرو نیز حتما به کیفیت لاستیک و زمان تولید آنها توجه و قیمت ماشین را بر اساس آن تعیین کنید.
نویسنده: حسین باباپور
سوالات متداول
- اعداد ۴رقمی درج شده روی لاستیک خودرو چه چیزی را نشان می‌دهد؟
اعداد چهار رقمی روی دیواره تایر تاریخ تولید آن را مشخص می‌کند. به نحوی که دو رقم اول از سمت چپ، هفته تولید و دو رقم بعد سال تولید را بر حسب تقویم میلادی مشخص می‌کند.
- بهترین زمان تعویض لاستیک چه وقت است؟
بهترین زمان تعویض تایرها بر حسب کیفیت لاستیک و جنس آن متفاوت است؛ اما توصیه می‌شود لاستیک‌های خودرو نهایتا چهار سال بعد از تاریخ تولید و استفاده، تعویض شوند. چراکه لاستیک فرسوده احتمال ترکیدگی بیشتری دارد و خطرات آن بسیار زیاد است.
