فهرست مطالب
پیشرانه خودرو بنا به دلایل متعدد، حاصل از ایرادات فنی مختلف می‌تواند دچار لرزش شود. لرزشی که به سادگی ممکن است از توان تحمل دسته‌موتورها خارج باشد و تا کابین خودرو راه یابد. این لرزش نه‌تنها می‌تواند کیفیت سواری را خدشه‌دار کند، بلکه می‌تواند نشانگر بروز ایرادهای بارز و در صورت عدم رسیدگی و رفع، هزینه‌بردار باشد و برای فروش ماشین دست دوم شما را به دردسر بیندازد.
اما علت لرزش هنگام شتابگیری چیست؟ زمانی که به خودرو فشار می‌آوریم، تقریبا تمامی مجموعه فنی از سیستم انتقال نیرو گرفته تا زیربندی و شاسی خودرو تحت نیروهای مختلف قرار می‌گیرند و می‌تواند لرزشی به همراه داشته باشند که الزما از پیشرانه خودرو نشات نمی‌گیرد. لرزش خودرو مخصوصا به هنگام شتابگیری که عملی پرفشار است، می‌تواند دلایل مختلفی داشته باشد. در ادامه با آنها بیشتر آشنا خواهیم شد.
لرزش خودرو هنگام شتابگیری از موتور
در ادامه ۳ دلیل لرزش خودرو هنگام شتابگیری از موتور را می‌خوانید.
احتراق ناقص
میس فایر (Miss Fire) یا احتراق ناقص زمانی رخ می‌دهد که یک یا چند سیلندر بر اثر خرابی سیستم جرقه یا خرابی در سیستم سوخت‌رسانی و برخی سنسورها، نتواند به درستی احتراق کند. در نتیجه توازن کاری پیشرانه بر هم می‌خورد و می‌لرزد. در موتورهای دارای تعداد سیلندر محدود، مخصوصا نمونه ۴ سیلندر و کمتر، میس فایر موجب بروز لرزه‌های شدیدتر در موتور و ساختار اتاق می‌شود. این لرزش ماشین هنگام شتابگیری با وضوح بیشتری مشهود خواهد بود.
برهم خوردن نسبت سوخت و هوا
موتور خودرو با ترکیب بسیار دقیقی از مخلوط سوخت و هوا در شرایط ایدئال ایفای نقش می‌کند. برهم خوردن این ترکیب بر اثر خرابی سنسورهای مپ، مف و… که با رقیق شدن (Lean) یا غلیظ شدن (Reach) مخلوط همراه خواهد شد، منجر به خروج پیشرانه از شرایط کاری ایدئال و بروز لرزش مخصوصا به هنگام شتابگیری خواهد شد.
خرابی سنسورهای اساسی
هرگونه خرابی یا خروج از تنظیم سنسورهای بسیار مهم موتور نظیر سنسور موقعیت میل‌سوپاپ (تعیین‌کننده زمان پاشش سوخت) و سنسور موقعیت میلنگ (تعیین‌کننده زمان جرقه)، نه‌تنها ممکن است به خاموش شدن ناگهانی پیشرانه منجر شود، بلکه می‌تواند لرزش‌های بسیار شدیدی را به هنگام توقف و شتابگیری رقم بزند.
لرزش ماشین هنگام شتابگیری از سیستم انتقال نیرو
در ادامه دلایل لرزش ماشین هنگام شتابگیری از سیستم انتقال نیرو را برای شما آورده‌ایم.
دسته موتور/گیربکس
دسته موتور و دسته گیربکس یا پایه‌های نگه‌دارنده موتور و گیربکس که وظیفه تحمل وزن این مجموعه فنی سنگین را بر عهده دارد، بار یک وظیفه بسیار مهم دیگر را نیز بر دوش می‌کشد که همان دفع ضربات طبیعی حاصل از رانندگی است. این قطعات معمولا از جنس لاستیگ منعطف کاشتنی یا قالب‌گیری‌شده و در برخی خودروها از نوع هیدرولیک است. خراب شدن این قطعه نه‌تنها می‌تواند موجب تغییر زاویه قرارگیری گیربکس و پلوس‌ها شود، بلکه می‌تواند در هنگام شتابگیری موجب تکان خوردن شدید موتور و بروز لرزه شود.
خرابی بوش میلنگ
در انتهای میلنگ خودروهای مجهز به گیربکس دستی، یک بوش از جنس فسفر-برنز یا یک بلبرینگ فولادی وجود دارد که با نام بوش راهنما یا Pilot Bearing شناخته می‌شود. وظیفه این بوش آن است که با دربر گرفتن شفت ورودی گیربکس، شفت ورودی را دقیقا در وسط فلایویل نگه دارد و از تکان خوردن‌های مضاعف آن جلوگیری کند. خراب شدن یا گشاد شدن این بوش می‌تواند به لرزش ناخواسته و بیش از حد گیربکس در هنگام تحمل فشار شتابگیری بینجامد.
تاب داشتن دیسک یا فلایویل
به هنگام شتابگیری سنگین یا نیم‌کلاچ‌های متمادی در ترافیک، مجموعه دیسک و صفحه و فلایویل به شدت داغ می‌شود. اگر در فصول بارندگی، اندکی رطوبت یا آب مستقیما به دیسک یا فلایویل داغ برخورد کند، این قطعات تاب برداشته و از حالت مسطح خود خارج می‌شوند. در نتیجه عمل رهاسازی کلاچ به صورت همزمان انجام نمی‌گیرد و بخشی از صفحه کلاچ زودتر درگیر می‌شود که نتیجه آن لرزش شدید خودرو در لحظه شتابگیری اولیه است.
خرابی بلبرینگ کلاچ
بروز خرابی یا سایش شدید در بلبرینگ کلاچ خودرو نیز تاثیری مشابه دارد، اگر بلبرینگ کلاچ خراب باشد، ممکن است کلاچ نتواند فنرهای دیسک را به درستی و به‌صورت همزمان بفشارد و عمل کلاچ‌گیری را با اختلال مواجه کند.
کج شدن دوشاخه کلاچ
دوشاخه کلاچ قطعه‌ای است که نیروی واردشده از پای راننده بر پدال کلاچ را به بلبرینگ کلاچ منتقل می‌کند. اگر این دوشاخه فلزی به درستی تنظیم نشده باشد، ممکن است فشار بسیار زیاد پای راننده موجب کج شدن نسبی دوشاخه شود. کج شدن دوشاخه موجب بروز فشار نامتوازن بر روی بلبرینگ و کلاچ‌گیری ناقص می‌شود که تاثیر آن لرزش شدید خودرو در لحظه اول آغاز به حرکت است.
خرابی فلکس پلیت
در گیربکس‌های اتوماتیک قطعه‌ای فلزی جانشین فلایویل گیربکس دستی می‌شود که در ایران آن را به نام فلایویل اتوماتیک می‌شناسند، اما نام اصلی این قطعه فلکس پلیت (Flex Plate) یا صفحه منعطف است که وظیفه اتصال میلنگ به توربین گیربکس اتوماتیک را بر عهده دارد. این قطعه در درازمدت و پس از تحمل سال‌ها فشار، به مرور ترک می‌خورد. ترک خوردن این قطعه موجب بروز صدای تق‌تق پیوسته (منطبق بر دور موتور) و انتقال گشتاور نامناسب به توربین می‌شود که در آغاز شتابگیری با لرزه همراه خواهد بود.
خرابی توربین
توربین یا مبدل گشتاور (Torque Convertor) گیربکس‌های اتوماتیک قطعاتی ساده و در عین حال بسیار دقیق و پیجیده‌ای هستند که نقش دیسک و صفحه را در خودروهای اتوماتیک بازی می‌کنند. خرابی بلبرینگ‌های داخلی پراپلر (Propler/صفحه دورانی) درون توربین موجب ایجاد موج فشار هیدرولیک نامتوازن و لرزش خودرو مخصوصا در شتابگیری اولیه می‌شود.
خرابی بلبرینگ گیربکس
درون گیربکس خودروها، چه در نمونه‌های دستی و چه اتوماتیک، تعداد قابل توجهی بلبرینگ وجود دارد که وظیفه سادگی حرکت دورانی قطعات و همچنین هم مرکز نگه‌داشتن اجزای دورانی را بر عهده دارد. خرابی، شکستن یا سایش بیش از حد این بلبرینگ‌ها به معنای ایجاد حرکت جانبی بیش از حد در قطعات و بروز لرزه‌های شدید به هنگام شتابگیری است.
خرابی چهارشاخ گاردان/U-Joint
بر حسب ساختار فنی سیستم انتقال نیرو، خودرو ممکن است به میل گاردان یا نیم پلوس مجهز باشد. در هر دو صورت در ساختار انتقال نیرو به چرخ از قطعات منعطف فلزی نظیر چهار شاخ گاردان، سه شاخ یا چهار شاخ پلوس معروف به Universal Joint، U-Joint یا CV-Joint استفاده می‌شود. این قطعات با کارکرد و طراحی مشابه، از بلبرینگ‌های کوچک یا بزرگ فلزی تشکیل می‌شوند که ضمن انتقال گشتاور به چرخ‌ها، قابلیت جابجایی عرضی یا طولی میان مجموعه سیستم انتقال نیرو را نیز فراهم می‌کنند. خشک شدن گریس روان‌کننده، نفوذ رطوبت به آن یا شکستن این بلبرینگ‌ها با سایش شدید و برهم خوردن تلورانس‌های درونی آنها می‌انجامد که لرزش شدید خودرو مخصوصا به هنگام شتابگیری را باعث می‌شوند.
لرزش اتاق ماشین هنگام شتابگیری از زیربندی
اگر احساس می‌کنید لرزش اتاق ماشین هنگام شتابگیری از زیربندی خودروی شماست شماست، دلایل زیر را بخوانید.
خرابی بوش طبق
در ساختار زیربندی خودروها از انواع و اقسام مختلفی از بوش‌های لاستیکی برای جذب ضربات حاصل از رانندگی و کنترل حرکت ناخواسته استفاده می‌شود. زمانی که این بوش طبق ها خشک شوند، بپوسند، ترک بخورند یا تکه تکه شوند، توان خود در کنترل حرکات جانبی ناخواسته و جذب ضربات حاصل از رانندگی را از دست می‌دهند. این مهم خود را به صورت لرزه شدید محور و اتاق خودرو به هنگام شتابگیری نشان می‌دهد.
لرزش اتاق خودرو هنگام شتابگیری از چرخ‌ها
در پایان لرزش اتاق خودرو هنگام شتابگیری از چرخ‌ها را برای شما آورده‌ایم.
خرابی بلبرینگ چرخ
چرخ تمامی خودروها بر یک یا مجموعه‌ای از بلبرینگ‌ها سوار است. هرگونه خشکی گریس روان‌کننده، ورود طوبت و زنگ‌زدگی و سایش بیش از حد در این بلبرینگ‌ها، موجب پله‌دار شدن حرکت دورانی و بروز لرزه در اتاق خودرو می‌شود که نه‌فقط در هنگام شتابگیری، بلکه در سرعت بالا نیز احساس خواهد شد.
تاب داشتن ریم/خرابی تایر
تاب برداشتن ریم‌ها بر اثر ضربه، خرابی تایر بر اثر پارگی بافت داخلی، موجب برهم خوردن راستای حرکت چرخ و حرکت نرم آن می‌شود. تاثیر این مهم نیز همانند خرابی بلبرینگ چرخ، هم در هنگام شتابگیری و هم در سرعت بالا محسوس خواهد بود.
تشخیص و رفع عیب لرزش ماشین هنگام شتابگیری
قرار نیست مالک خودرو، یک مکانیک خبره باشد، اما روش‌های مختلفی برای شناسایی اولیه محل بروز ایراد لرزه اتاق و موتور خودرو وجود دارد که امتحان کردن آنها می‌تواند پیدا کردن محل دقیق ایراد را ساده‌تر کند.
به عنوان مثال توجه به این که لرزه اتاق به هنگام متوقف بودن خودرو نیز همچنان احساس می‌شود، می‌تواند نشان‌دهنده منشا ایراد از موتور خودرو باشد. یا جک زدن زیر چرخ‌های خودرو و بازدید چشمی سلامت قطعات و بررسی دستی تلورانس بلبرینگ چرخ‌ها، بررسی میزان لقی و جابجایی پلوس‌ها و گاردان یا حتی چرخش چرخ‌ها و بررسی موازات راستای حرکتی تایر و ریم‌ها نیز ایده بسیار خوبی از منشا ایراد به راننده می‌دهد.
بدون تردید پس از شناسایی ابتدایی، مقوله تایید ایراد و پیدا کردن منشا اصلی با مکانیک است. پس از این مرحله، تعمیر و رفع عیب با جایگزینی قطعه آسیب‌دیده، فرسوده و خراب انجام خواهد گرفت.
نتیجه گیری
پس لرزش اتاق خودرو مخصوصا به هنگام شتابگیری، الزاما از پیشرانه خودرو سرچشمه نمی‌گیرد. بلکه قطعات بسیار زیادی در ساختار فنی ماشین وجود دارند که از سیستم انتقال نیرو، زیربندی و چرخ‌های خودرو را در بر گرفته و هر یک به نوبه خود می‌توانند لرزش اتاق به هنگام شتابگیری را رقم بزنند.
نکته مهم در شناسایی درست ایراد و صرف هزینه معقول برای تعمیرات است. در غیر این صورت هزینه اضافی اعمال‌شده بر جیب مالک می‌تواند سرانجام با عدم رفع مشکل همراه بوده و برای مالک دردسرساز باشد.
سوالات متداول
- آیا لرزش اتاق به هنگام شتاب گیری از موتور نشات می‌گیرد؟
نه الزاما. بسیاری از بخش‌های مجموعه فنی خودرو از پیشرانه، گیربکس، مجموعه انتقال نیرو، پلوس‌ها، گاردان، اتصالات محور و حتی خود چرخ‌ها می‌تواند از دلایل عمده بروز لرزش ماشین هنگام شتابگیری باشد.
- رایج ترین دلایل لرزش اتاق خودرو هنگام شتاب گیری چیست؟
لرزش اتاق به هنگام شتابگیری معمولا از ایراد در مجموعه دیسک و صفحه، شامل تاب برداشتن فلایویل یا دیسک، تاب برداشتن ریم بر اثر ضربه خوردن یا خرابی اتصالات انتقال نیرو (سه شاخ پلوس یا چهارشاخ گاردان) نشات می‌گیرد.
- آیا رفع لرزه اتاق به هنگام شتابگیری کاری پرهزینه و دشوار است؟
نه الزاما. اگر منشا لرزه به درستی و به دقت تشخیص داده شود، رفع آن با جایگزینی قطعه مورد نظر و صرف هزینه نسبتا محدود انجام می‌گیرد. اما اگر این ایراد مربوط به جایی مانند دیسک و صفحه باشد، نیاز به باز شدن گیربکس و جایگزین کردن برخی قطعات جانبی، می‌تواند اجرت کار و هزینه مورد نیاز را کمی سنگین‌تر کند.
نویسنده: شهاب انیسی
