روش تشخیص کیلومتر واقعی خودرو

بارها شنیده‌ایم که خودرو در کشور ما به عنوان یک کالای سرمایه‌ای شناخته می‌شود و به همین خاطر هم مسائلی مثل افت قیمت خودرو به خاطر رنگ‌شدگی، کاهش قیمت به خاطر تصادف، افت قیمت به خاطر کارکرد بالا و… در قیمت خودرو اثر دارد. ازاین رو یکی از مسائلی که سال‌هاست در کشورمان دیده می‌شود، دستکاری کیلومتر خودرو و کم‌کردن کارکرد ماشین به خاطر کاهش افت قیمت آن و فروش خودرو است که نه‌فقط توسط واسطه‌ها، بلکه توسط بسیاری از مردم عادی نیز انجام می‌شود. ازاین‌رو راه‌های متفاوتی برای تشخیص کیلومتر واقعی خودرو به کار گرفته می‌شود تا بتوان به کارکرد واقعی خودروها دست پیدا کرد.

کارکرد کیلومترشمار و نکاتی درباره آن

کیلومترشمار قسمتی است که شبیه به یک کنتور عمل می‌کند و مقدار مسافتی را که خودرو طی کرده است را نشان می‌دهد. این قسمت از قدیم در خودروها و در بخش سرعت‌سنج کیلومتر ماشین قرار داشته و در حالی که در گذشته از نوع مکانیکی بود، نزدیک به سه تا چهار دهه است که تبدیل به یک نمایشگر دیجیتالی شده است تا امکان ثبت بیش از یک کارکرد یا تنظیم آن برای رسیدن به کارکرد تعمیر و مواردی از این دست نیز ممکن باشد.

اما باید توجه داشت که مقدار کارکردی که توسط کیلومترشمار ثبت می‌شود و مقدار کارکردی که در کامپیوتر خودرو نوشته شده است، ممکن است که مقدار کمی با هم تفاوت داشته باشد که علت آن هم مسائل فیزیکی مربوط به حرکت تایرهاست. چرا که ما در یک خودرو و در زمان چرخش تایرها، اصطلاحا غلتش خالص نداریم و هر تایری در زمان چرخیدن و گردش، مقداری نیز به دور خود هرزگردی دارد که آنقدر ناچیز است که با چشم قابل مشاهده نخواهد بود. اما همین مقادیر ناچیز با جمع‌شدن روی هم، باعث ایجاد اختلاف اندکی در کارکرد واقعی ماشین با مقادیر ثبت شده خواهد داشت.

ضمن اینکه تغییر در ابعاد و اندازه تایرها نیز باعث تغییر در مقادیر ثبت شده با مقادیر واقعی و نشان‌داده‌شده خواهد شد. بزرگ‌شدن یا کوچک‌شدن تایرها باعث ایجاد یک خطای ناچیز در مقدار کیلومتر پیموده شده با مقدار واقعی خواهد شد که این مقدار بر اساس نوع خودرو و تکنولوژی به‌کاررفته در آن، می‌تواند متفاوت باشد.

آیا امکان قطع کردن کیلومترشمار از محل نصب وجود دارد؟

این کار در خودروهای انژکتوری که نزدیک به چندین دهه است در دنیا تولید می‌شوند، باعث ایجاد خطا در کارکرد موتور خودرو می‌شود. در واقع قطع‌کردن کیلومترشمار از محلی که داده‌های خود را دریافت می‌کند باعث ایجاد خطا در کارکرد موتور خودرو خواهد شد. چرا که یک سری از داده‌های سنسورهای مربوط به کیلومترشمار برای تنظیم کارکرد موتور خودرو نیز استفاده می‌شود و قطع‌کردن این داده‌ها باعث مشکلاتی در کارکرد موتور ماشین خواهد شد. از این رو امکان این کار وجود ندارد. این کار خصوصا در خودروهایی که گیربکس‌های اتوماتیک دارند، بیشتر و شدیدتر خود را نشان می‌دهد. ضمن اینکه امروزه که برخی از خودروها از سنسورهای سر چرخ‌ها برای محاسبه کارکرد و کیلومتر خودرو استفاده می‌کنند، قطع‌کردن این سنسورها باعث ازکارافتادن سیستم‌های ایمنی دیگری مثل ترمز ضدقفل، سامانه پایداری و تمام سیستم‌هایی می‌شود که از این سنسورها نیز استفاده می‌کنند و در نتیجه، انجام این کار غیرممکن است.

علت کم کردن و دستکاری کیلومتر ماشین

کم‌کردن و دستکاری کیلومتر ماشین و کارکرد خودرو برای کم‌کارتر نشان‌دادن ماشین به منظور بالابردن ارزش ریالی آن است و از جمله اقداماتی است که برخی از فروشندگان خودرو، خصوصا خودروهای لوکس و گران‌قیمت انجام می‌دهند. این کار غیرقانونی است و در صورت اثبات جرم، هم معامله می‌تواند از سوی خریدار فسخ شود و هم خریدار ادعای ضرر و زیان و خسارت کند. ضمن اینکه فروشنده خودرو به عنوان کسی که کیلومتر و کارکرد خودرو خود را کاهش داده است، مجرم شناخته می‌شود و حتی می‌تواند از سوی قاضی برای او، تنبیه زندان و جریمه در نظر گرفته شود.

البته باید بدانیم که کم‌کردن کیلومترشمار و کاهش کارکرد خودرو در اکثر نقاط دنیا انجام می‌شود و این روش در بسیاری از کشورهای دنیا نیز وجود دارد. به همین خاطر در برخی از کشورها برای تعویض کیلومترشماری که خراب شده است، باید اقدامات قانونی انجام دهید تا یک وقت در زمان فروش خودرو به عنوان مجرم شناخته نشوید. یعنی این کار آنقدر در دنیا رواج دارد که بعضی از دولت‌ها برای تعویض مجموعه نمایشگر کیلومتر نیز قوانینی در نظر گرفته‌اند.

روش های تشخیص کارکرد واقعی خودرو و کیلومتر ماشین

برای تشخیص کارکرد واقعی خودرو می‌توان راه‌های مختلفی را در پیش گرفت که برخی از آنها مثل دیاگ زدن یا به دست آوردن سوابق مراجعه به مراکز خدمات پس از فروش، راه‌های تخصصی هستند و برخی از این راه‌ها و روش‌ها مثل مشاهده آثار و علائم باقی‌مانده بر روی خودرو و تشخیص از روی آنها، روش‌های حرفه‌ای و تجربی به شمار می‌آیند. اما باید بدانیم که افرادی هم که دنبال کم‌کردن کیلومتر و کاهش کارکرد خودرو هستند، معمولا از روش‌هایی استفاده می‌کنند که گاهی مواقع، فهمیدن و پیداکردن آنها بسیار سخت است. بنابراین استفاده از این فرمول‌ها شاید همیشه هم جوابگو نباشد؛ اما برخی از افراد می‌توانند با مهارت و تجربه خود، تا حد زیادی به کیلومتر واقعی خودرو برسند.

دیاگ زدن برای تشخیص کارکرد واقعی خودرو

یکی از بهترین روش‌ها برای تشخیص دست‌کاری کیلومتر و کم‌کردن مقدار کارکرد ماشین، دیاگ زدن است. با دیاگ زدن می‌توان فهمید که کیلومتر ماشین چه مقدار واقعی انداخته است و ماشین چقدر کارکرده و همچنین در چه کیلومتری مقدار کارکرد ماشین را کم کرده‌اند و به چه مقدار کارکردی رسانده‌اند. البته این کار در این روزها به مهارت بالایی برای خودروهای جدید نیاز دارد. چرا که هم زمان با افزایش مهارت‌های افراد برای پیداکردن مقدار واقعی کارکرد خودرو، مهارت افرادی که کیلومتر را نیز کم می‌کنند افزایش پیدا کرده است. همچنین امروزه در بسیاری از خودروهای پیشرفته‌تر و لوکس‌تر، می‌توان کارکرد واقعی خودرو را از دیاگ زدن قسمت‌های مختلفی مثل گیربکس نیز فهمید که این کار به دستگاه‌های مخصوص برای دیاگ این خودروها نیاز است. اما هستند افراد و مؤسساتی که ادعا می‌کنند کارکرد خودرو را به هر شکلی که کم شده باشد، قادر به پیداکردن مقدار واقعی آن هستند.

دست‌کاری شدن کیلومترشمار ماشین

یکی از راه‌های کاهش کارکرد کیلومتر خودرو، استفاده از یک سری کیت‌ها و چیپ‌هایی است که در پشت کیلومتر قرار می‌دهند تا کارکرد واقعی خودرو را مخفی کند. هرچند باز هم با دیاگ زدن می‌توان به کارکرد واقعی خودرو رسید؛ اما با نگاهی به کیلومتر خودرو اگر نشانه‌هایی از باز شدن این مجموعه مشاهده شد، می‌توان احتمال دست‌کاری در کارکرد کیلومتر را دارد. این قضیه در خودروهای ارزان‌قیمت‌تر نیز بیشتر محتمل است.

گارانتی و مراجعه به مراکز خدمات پس از فروش

از جمله اطلاعاتی که قابل به دست‌کاری نیست، کیلومترهای مراجعه خودرو به مراکز خدماتی و گارانتی است. امروزه خودروهای تولیدی و وارداتی‌ها با گارانتی‌های بالای صدهزار کیلومتر و با چندین سال گارانتی عرضه می‌شوند که خریدار مجبور است برای باطل نشدن گارانتی ماشین خود در زمان‌های به خصوصی به این مراکز مراجعه کند. در زمان گارانتی نیز کیلومتر خودرو و کارکرد آن ثبت می‌شود که با مراجعه به این مراکز و دادن شماره شاسی و شماره موتور، می‌توان به زمان مراجعه و کیلومتری که خودرو در آن زمان داشته، دسترسی پیدا کرد. گاهی مواقع می‌بینیم که خودرویی که مثلا یک سال پیش در کارکرد و کیلومتر صدهزارتا به مراکز خدمات پس از فروش مراجعه کرده است، بعد از دو سال در کارکرد زیر صدهزار کیلومتر قرار دارد.

وضعیت داخل اتاق برای تشخیص دستکاری کیلومتر ماشین

وضعیت قطعات داخل اتاق خصوصا زیرآرنجی‌های روی درب‌ها، لبه صندلی‌ها، آج روی فرمان، آج سردنده و دکمه‌ها تا حد زیادی خبر از کارکرد واقعی یک خودرو می‌دهند. با مقایسه کارکرد ماشین با وضعیت ساییدگی این بخش‌ها و اینکه آیا این بخش‌ها و این قطعات تعمیر و تعویض شده‌اند و یا خیر، می‌توان تا حد زیادی به کارکرد واقعی خودرو پی برد. معمولا قطعات داخلی خودروها بسته به کیفیت ساخت و متریال مورد استفاده و برند سازنده، حداقل تا ۲۰۰ هزار کیلومتر نیازی به تعویض و ترمیم پیدا نمی‌کنند. اما در این مقدار کارکرد، معمولا آج فرمان و سردسته دنده و کلیدها، صاف و صیقلی می‌شوند که اگر غیر از این باشد، نشان از تعویض این قطعات خواهد داشت و خبر از کارکرد بالای موتور می‌دهند. ضمن اینکه تعویض بخش‌های داخلی یک خودرو با قطعات نو تا با کم‌شدن کیلومتر نیز همخوانی پیدا کند، هزینه‌های زیادی خصوصا برای خودروهای لوکس می‌طلبد که دور از صرفه اقتصادی خواهد بود.

وضعیت زیر خودرو

زیر خودرو همیشه در معرض برخورد با قطعات خارجی و سنگ‌ریزه موجود در خیابان‌ها و مسیرهاست. این قضیه برای خودروهای شاسی‌بلند که برای تردد در بیراهه‌ها نیز استفاده می‌شود، بیشتر دیده می‌شود. با نگاهی به قطعات زیر خودرو و همچنین وضعیت سلامت قسمت‌های زیرین بدنه، می‌توان تخمین زد که کارکرد خودرو چقدر است و آیا با کیلومتر واقعی خودرو تطابق و نزدیکی دارد و یا خیر. این روش برای خودروهایی که کارکردهای بسیار کمتر از مقدار واقعی دارند، بیشتر خود را نشان می‌دهد.

رانندگی با خودرو موردنظر

رانندگی با خودرو مدنظر می‌تواند تا حد زیادی ما را به وضعیت سلامت خودرو و همچنین مقدار فرسودگی آن برساند. سروصدای موتور و اتاق و قطعات داخل کابین، چگونگی عملکرد زیربندی و فنربندی، عملکرد بخش فنی مثل شتاب‌گیری موتور و کارکرد گیربکس و… تا حد زیادی می‌تواند به ما بگوید که با چه مقدار کارکردی از این خودرو روبرو هستیم.

توجه به قطعات تعویض شده

یک سری قطعات در خودرو تعویضی محسوب می‌شوند که عمر آنها چندان شامل گذشت زمان هم نمی‌شود. به این معنی که باید مصرف شده و تمام شوند و آنها را تعویض کرد. دیسک و صفحه گیربکس، لنت‌ها و دیسک ترمز، رادیاتور آب، پمپ هیدرولیک، کمک‌فنرها، واشر سرسیلندر، کویل و وایر و شمع و… از جمله قطعاتی هستند که عمرهای بسیار بالایی دارند و فقط در صورت استفاده‌شدن خودرو و مصرف‌شدن این قطعات، نیاز به تعویض آنها خواهد بود. همچنین وضعیت سلامت پیشرانه و مقایسه آن با سن و سال خودرو نیز به ما تا حدود زیادی نشان می‌دهد که کارکرد واقعی خودرو چقدر است.

کارکرد دیسک‌های ترمز

دیسک‌های ترمز معمولا عمری در حدود ۱۶۰ هزار کیلومتر تا دویست هزار کیلومتر کارکرد دارند. دیسک‌های ترمز به مرور زمان اصطلاحاً لبه می‌کنند و همین لبه آنها و همچنین ضخامت دیسک در صورت تراش خوردن لبه‌ها، خبر از کارکرد واقعی خودرو می‌دهد. همچنین گاهی مواقع به خاطر تعویض دیرهنگام لنت‌ها و یا جنس نامرغوب لنت‌های تعویض شده، روی سطح دیسک نیز خط و خش‌هایی می‌افتد که عمق آنها نشان از کارکرد بالای دیسک ترمز و نگهداری نامناسب از خودرو دارد. ترک خوردن‌های لبه‌های دیسک ترمزها که حتی در گران‌ترین خودروها نیز ممکن است رخ دهد، تعویض لنت‌های فابریک ترمز، وضعیت سرویس شدن چرخ‌ها و… برای خودروهای کم کار نشان از کارکرد واقعی بالای آنها دارد.

وضعیت نشتی بخش‌های فنی برای تشخیص کارکرد واقعی ماشین

یکی از بهترین فاکتورها برای تشخیص میزان کارکرد خودرو و البته چگونگی استفاده از خودرو، توجه به نشتی‌ها و وضعیت نشتی سیالات خودرو است. برای این کار باید زیر خودرو را معاینه کرد و به مکانیکی که تخصص کاری آن ماشین را دارد، مراجعه کنیم. مکانیک‌های وارد و آشنا به همان مدل خودرو می‌توانند با مشاهده از اطراف موتور و گیربکس، تا حد زیادی کارکرد خودرو را تخمین بزنند. چرا که کاسه‌نمدها که معمولا نشتی از آنها شروع می‌شود، یک عمر مفید دارند و بعد از آن، شروع به نشتی و خراب‌شدن می‌کنند. همچنین اگر تعمیر و تعویض این کاسه‌نمدها نیز انجام شده باشد، بازهم نشان از کارکرد بالای موتور دارد که باید با کیلومتر نشان‌داده‌شده، مقایسه کرد.

کارکرد و وضعیت لاستیک‌های خودرو

تایرها بسته به کیفیتی که دارند و تکنولوژی سازنده در حدود ۶۰ تا ۸۰ هزار کیلومتر کار می‌کنند و بعد از آن باید آنها را تعویض کرد. بنابراین با نگاهی به تاریخ ساخت تایر و مقایسه آن با سال تولید خودرو و بررسی مقدار آج روی تایر، می‌توان تا حد زیادی به کارکرد ماشین رسید. ضمن اینکه تایر خودرو معمولاً شش سال تاریخ اعتبار دارد و نیازی به تعویض تایر، زودتر از این تاریخ نخواهد بود. این قضیه بیشتر برای خودروهایی با سن پایین و یا خودروهایی که کارکردهای خیلی عجیب با مقدار کم دارند، بهتر جوابگو خواهد بود.

وضعیت دماغه خودرو و رادیاتور ماشین

از جمله قسمت‌هایی که با توجه به کارکرد خودرو به‌مرورزمان دچار تغییر حالت شده و اندازه‌های این بخش تا حدودی تغییر می‌کنند، بخش دماغه خودرو است. در این قسمت اتصالات زیادی وجود دارد و قطعات مختلفی به هم‌بسته شده‌اند که همین عامل، آنها را مستعد آسیب‌دیدگی می‌کند و حساسیت آنها را بالا می‌برد. قطعات قرار گرفته در دماغه خودرو و وضعیت سلامت آنها به‌مرورزمان، نشان از مقدار کارکرد خودرو می‌دهد. همچنین رادیاتور خودرو نیز یکی دیگر از این قطعات است که با گذشت زمان و با کارکرد هرچه بیشتر خودرو، رنگ‌ولعاب اولیه خود را از دست می‌دهد تا زمانی که نیاز به تعویض آن شود. یک کارشناس ماهر و یک مکانیک خبره با نگاه به این قطعات می‌تواند کارکرد حدودی خودرو را تشخیص دهد. ضمن اینکه تعویض این قطعه نیز خبر از کارکرد بسیار بالای خودرو خواهد داد.

بررسی شخصیتی فروشنده و صحبت با مالک قبلی

گاهی مواقع با نگاه به فروشنده و مشاهده شخصیت وی، ما راغب به معامله می‌شویم و یا برعکس، از ادامه معامله منصرف خواهیم شد. همچنین خرید خودرو از فردی که مصرف‌کننده است، شخصیت اجتماعی بالایی دارد، ظاهر معقولی داشته و در فروش خودرو به دنبال کسب سود نیست، از آشنایان و دوستان ما هست، سابقه خوبی از او می‌توان شنید و… به‌مراتب مطمئن‌تر از افرادی خواهند بود که نشان می‌دهند به دنبال اصطلاحاً انداختن و قالب‌کردن خودرو خود هستند.

همچنین می‌توان در صورت امکان با مالکین قبلی خودرو نیز درباره مقدار کارکرد آن در زمان فروش نیز صحبت کرد. پیداکردن شماره تلفن مالکین سابق خودرو معمولاً از داخل مدارک نقل و انتقال قبلی، ممکن است.

کارکرد ماشین مهم‌تر است یا سلامت آن؟

موضوعی که این روزها در حال باب‌شدن و جاافتادن هست، کاهش اهمیت کارکرد خودرو است. چرا که در صورت تمیز بودن ظاهر و باطن، داخل کابین خودرو و سلامت فنی خوب یک ماشین، کارکرد خودرو اهمیت چندانی نخواهد داشت. برعکس این موضوع نیز وجود دارد و اگر خودرویی از نظر ظاهری و داخل کابین در وضعیت مطلوبی نباشد و یا فنی آن نشان از کارکرد بالا و یا استفاده نادرست از خودرو داشته باشد، حتی با فرض کم‌بودن کارکرد کیلومتر خودرو باز هم امتیاز منفی برای این خودرو در نظر گرفته خواهد شد. بنابراین این حقیقت در حال شایع‌شدن است که اصل موضوع، سلامت فنی و بدنه خودرو است و نه مقدار کارکرد خودرو.

البته که مقدار کارکرد خودرو نیز در قیمت آن تاثیر نهایی را خواهد داشت. چرا که وقتی کارکرد و کیلومتر یک خودرو بالا می‌رود، دیگر قسمت‌های این خودرو که از دید مستقیم ما مخفی هستند هم فرسوده خواهند شد. اما در یک معامله با درنظرگرفتن و حدس و تخمین کارکرد واقعی خودرو، بیشتر به سلامت بخش‌های واقعی آن دقت کنیم تا کارکرد کیلومتر ماشین.

جرم کم کردن و دستکاری کیلومتر خودرو

این روزها شنیده می‌شود که کم‌کردن کیلومتر ماشین و دست‌کاری در کارکرد واقعی خودرو، از نظر قضایی نیز یک جرم است و اگر خریدار بتواند این موضوع را ثابت کند، فروشنده به کیفر کار خود که زندان و جریمه است، خواهد رسید. همچنین در صورت اثبات دست‌کاری در کارکرد خودرو و کم‌کردن کیلومتر واقعی ماشین، معامله نیز باطل خواهد شد و خریدار می‌تواند خودرو خریداری‌شده را پس دهد. با این اتفاق خریدار می‌تواند مبلغ تعیین شده برای فسخ معامله را نیز از فروشنده دریافت کند و حتی اگر در صورت معامله، مقدار ضرر و زیان نیز در نظر گرفته شده باشد، فروشنده باید آن را به خریدار بدهد.

نتیجه گیری

متاسفانه، کم‌کردن کیلومتر و پایین آوردن کارکرد ماشین‌ها در کشورمان خصوصا برای خودروهای گران‌قیمت و لوکس به منظور کم‌کار نشان‌دادن آنها، بسیار رایج و شایع است. این وضعیت در حدی است که بسیاری از کارشناسان خودرویی با فرض کم‌شدن مقدار کیلومتر ماشین، بیشتر به سلامت فنی و ظاهری و فابریک و دست‌نخورده بودن داخل کابین توجه می‌کنند و به صورت پیش‌فرض، فرض را بر این می‌گذارند که کارکرد واقعی ماشین با چیزی که کیلومتر خودرو نشان می‌دهد، مطابقت ندارد. بنابراین بهتر است تا در زمان خرید خودرویی که به نظر می‌رسد کارکرد واقعی ندارد حتما از کارشناسان خبره برای رسیدن به کارکرد واقعی خودرو استفاده شود. چرا که در خودروهای گران‌قیمت، کارکرد خودرو در قیمت ماشین نیز تأثیر دارد. ضمن اینکه گاهی مواقع خودرو به کارکردی رسیده است که نزدیک به تعمیرات اساسی و تعویض برخی از قطعات است و این هزینه‌ها به دوش خریدار جدید خواهد افتاد که این روزها برای هر خودرویی، سنگین و گران است.

سوالات متداول

بهترین راه برای فهمیدن و تشخیص کارکرد واقعی خودرو چیست؟

می‌توان گفت بهترین راه استفاده از دیاگ است که البته باید توسط یک فرد ماهر و باتجربه در این زمینه انجام شود. همچنین مشاهده سابقه تعمیرات و خدمات داده شده به خودرو نیز می‌تواند خریدار را به مقدار واقعی کیلومتر برساند.

آیا کم‌کردن و دستکاری کیلومتر ماشین جرم است؟

کم‌کردن مقدار کارکرد خودرو و کیلومتر خودرو جرم است و می‌تواند باعث فسخ معامله شده و خریدار درخواست ضرر و زیان از فروشنده را داشته باشد.

از چه راه‌هایی می‌توان پی به مقدار واقعی کارکرد و کیلومتر خودرو برد؟

راه‌های مختلفی برای این کار هست که از مهم‌ترین آنها می‌توان به بررسی سوابق تعمیرات و گارانتی خودرو، دیاگ زدن، توجه به تغییرات داخل اتاق، توجه به تعویض و وضعیت سلامت قطعات تعویضی، بررسی وضعیت ظاهری بدنه، نگاه به زیر خودرو و… اشاره کرد.

نویسنده: علیرضا داودی