ورشکستگی کابوس تمام شرکت‌های کوچک و بزرگ دنیاست. این لغت در کشورهای مختلف با معانی متعددی همراه است، اما تمامی آن‌ها به یک مفهوم اشاره می‌کنند و آن چیزی جز نابودی و خدشه در شهرت نیست. هر چه محصول یک شرکت گران‌تر باشد، احتمال ورشکستگی آن نیز بیشتر می‌شود، چراکه کوچک‌ترین تصمیم اشتباه، عواقب و پیامدهای بزرگی را به همراه خواهد داشت. شرکت‌های فعال در حوزه خودروسازی بارها به دلایل مختلف از جمله آغاز جنگ، ضعف در مدیریت و بازاریابی یا حتی ظهور رقبای سرسخت، طعم تلخ ورشکستگی را تجربه کرده‌اند. به تازگی زمزمه‌هایی از ورشکستگی خودروسازان اصلی کشور نیز به گوش می‌رسد. اما پیش از بررسی وضعیت آن‌ها بد نیست مروری بر اسامی چند خودروساز معروف و مطرح در جهان داشته باشیم که با ورشکستگی مواجه شده و نتوانسته‌اند حیات خود را ادامه دهند.
خودروسازانی که دیگر وجود ندارند
صنعت خودروسازی یک صنعت هیجان‌انگیز و سودآور، اما در عین حال بی‌رحم و خطرناک است. اگر یک شرکت نتواند پا به پای رقبا پیش رفته و ویژگی‌های بهتری را در محصولات خود ارائه دهد، خیلی زود توسط مشتریان کنار گذاشته می‌شود. برندهای معرفی‌شده در این بخش، همگی جزو شرکت‌های معروفی هستند که به دلایل مختلف، با ورشکستگی مواجه شده و یارای ایستادن روی پاهای خود را نداشته‌اند.
ساب
خودروساز سوئدی ساب از سال ۱۹۴۵ فعالیت خود را در نقش تولیدکننده خودروهای لوکس آغاز کرد. این خودروساز در طول سال‌ها، محصولات گران‌قیمت و زیبایی را روانه بازار کرده و به شهرت قابل‌توجهی در سراسر دنیا دست پیدا کرد. اما شهرت گاهی اوقات به یک دشمن بی‌رحم تبدیل می‌شود. در سال ۱۹۸۹، جنرال موتورز آمریکایی حدود ۵۰ درصد از سهام ساب را خریداری کرد و در سال ۲۰۱۰ بخشی از آن را به یک خودروساز هلندی به نام اسپایکر فروخت. در آن زمان ارزش سهام GM حدود ۳۰۰ میلیون دلار بود و همین سهم به زودی نقش قابل‌توجهی در ورشکستگی ساب ایفا کرد. جنرال موتورز با رد پیشنهاد سرمایه‌گذاری یک شرکت چینی، ساب را به ورشکستگی کامل در دسامبر سال ۲۰۱۱ رساند.
پلیموث
پلیموث در سال ۱۹۲۸ تاسیس شد و زیر پرچم کرایسلر، بازار خودرو آمریکا را هدف قرار داد. این برند حدود ۷۳ سال در صنعت خودروسازی فعالیت کرد و رسالت اصلی آن، عرضه خودروهای ارزان‌قیمت جهت رقابت با خودروهای گران‌تر بود. در حقیقت پلیموث بازده خوبی داشت و به حدی موفق بود که کرایسلر تصمیم گرفت با توقف برند دیگر خود (ایگل) سرمایه بیشتری را صرف پلیموث کند. ولی پس از تعطیلی ایگل، کرایسلر با دایملر-بنز ادغام شد و تمام برنامه‌ها در هم ریخت. به دنبال این ضعف، پلیموث در سال ۲۰۰۱ برای همیشه به فعالیت خود خاتمه داد.
پونتیاک
پونتیاک یکی از قدیمی‌ترین شرکت‌های خودروسازی آمریکایی به حساب می‌آید که قربانی تصمیم‌گیری‌های جنرال موتورز شد. این شرکت از سال ۱۹۲۶ فعالیت خود را به عنوان یکی از برندهای فرعی اوکلند موتور آغاز کرد که در آن زمان زیر مجموعه جنرال موتورز بود. موفقیت پونتیاک در بازارهای آمریکا، کانادا و مکزیک به جایی رسید که تنها در طی ۷ سال توانست در جایگاه بالاتری نسبت به اوکلند قرار گیرد. بین سال‌های ۲۰۰۰ تا ۲۰۰۹ پونتیاک با تولید خودروهای اسپرت توانست به شهرت چشمگیری دست پیدا کند و هیچ‌کس فکرش را هم نمی‌کرد که شرکت آمریکایی در اوج شهرت با مشکلات مالی مواجه شود. به سبب این مشکلات و تلاش‌های نافرجام برای حل آن‌ها، جنرال موتورز در نهایت در سال ۲۰۱۰ کارخانه پونتیاک را تعطیل کرد.
مرکوری
مرکوری در سال ۱۹۳۸ پایه‌گذاری شد. آرمان اصلی این شرکت، ماشین‌دار کردن اقشار کم‌درآمد جامعه بود و تا حدی توانست چنین آرزویی را برآورده سازد. مرکوری حدود ۷۰ سال با عرضه خودروهای ارزان‌قیمت در بازار آمریکا توانست به شهرت بسیاری دست پیدا کند. آمریکایی‌های بسیاری به لطف محصولات مرکوری لذت شیرین رانندگی را تجربه کردند. با این حال، عرضه خودروهای مرکوری سود چندانی عاید سهامداران نمی‌کرد و همین امر باعث شد شرکت آمریکایی در سال ۲۰۱۰ به فعالیت خود خاتمه دهد.
بنابراین صنعت خودروسازی فضای بی‌رحمی دارد و تضمین خاصی بر بقای برندهای موفق نیست. تغییر استراتژی سهامداران و ترجیح آن‌ها می‌تواند یک برند را از عرش، به فرش رسانده و نام آن را از تاریخ پاک کنند. ورشکستگی فرای جبر جغرافیایی است و نبود نقدینگی و عدم سودآوری تنها یکی از دلایل آن به حساب می‌آید.
ورشکستگی خودروسازان ایرانی
صنعت خودروسازی فضای بی‌رحمی دارد و تضمین خاصی بر بقای برندهای موفق نیست. تغییر استراتژی سهامداران و ترجیح آن‌ها می‌تواند یک برند را از عرش، به فرش برساند و نام آن را از تاریخ پاک کنند. ورشکستگی فرای جبر جغرافیایی است و نبود نقدینگی و عدم سودآوری تنها یکی از دلایل آن به حساب می‌آید. دو دلیل عمده‌ای که باعث شده خودروسازان اصلی کشور به ستوه آمده و عاجزانه خواستار پشتیانی مالی از دولت شوند.
طبق ماده ۱۴۱ قانون تجارت کشور، اگر زیان وارده موجب نابودی نیمی از سرمایه یک شرکت شود، آن شرکت به ورشکستگی رسیده و هیات مدیره باید این موضوع را با سهامداران در میان بگذارد تا نسبت به انحلال یا ادامه فعالیت شرکت تصمیم‌گیری شود. طبق این تعریف، آیا سایپا و ایران خودرو در حال حاضر در شرف ورشکستگی قرار دارند؟
ورشکستگی ایران خودرو و سایپا
خودروسازان کشور در چند سال اخیر تحت‌فشارهای متعدد از سوی سیاست‌گذاران بوده و زیان‌های بی‌شماری را متحمل شده‌اند. سیاست قیمت‌گذاری دستوری و ممانعت از تعیین قیمت توسط خودروسازان، کمر آن‌ها را شکسته و باعث شده نرخ تیراژ آن‌ها کاهش و در عوض بدهی آن‌ها روز به روز بیشتر شود. متأسفانه بررسی آمار و عملکرد خودروسازان، نتایج چندان خوشایندی را به همراه ندارد.
بر اساس گزارش مالی ایران خودرو، زیان انباشته این شرکت در مقایسه با سال گذشته حدود ۷۴ درصد افزایش یافته و به ۷۵ هزار میلیارد تومان رسیده است. بدهی این خودروساز هم‌اینک به ۱۳۱ هزار میلیارد تومان می‌رسد، در حالیکه سرمایه ثبت‌شده برای ایران‌خودرو تنها ۳۰ هزار میلیارد تومان اعلام شده است.
به طور مشابه، سایپا نیز حدود ۳۹ هزار میلیارد تومان زیان انباشته دارد که این مبلغ حدود ۵۹ درصد بیشتر نسبت به سال گذشته است. این خودروساز حدود ۹۳ هزار تومان بدهی دارد و سرمایه ثبت‌شده آن تنها به ۱۹ هزار میلیارد تومان می‌رسد.
اگر از زیان انباشته صرف‌نظر کنیم، بدهی این دو خودروساز چندین برابر بیشتر از سرمایه ثبت‌شده برای آن‌ها است. بنابراین بر اساس ماده ۱۴۱ قانون تجارت کشور، این دو خودروساز ورشکسته هستند. اما یک نکته در این میان وجود دارد. یک شرکت تنها در صورتی قطعا به ورشکستگی می‌رسد که ثابت شود قدرت پرداخت بدهی‌های خود را ندارد. به بیان بهتر، اگر این دو شرکت در فرصت معین بتوانند بدهی‌های خود را پرداخت کرده و یا با طلبکاران به توافق برسند، سایه ورشکستگی از روی آن‌ها برداشته شده و کماکان می‌توانند به فعالیت خود ادامه دهند.
حال باید دید که شرکت‌های دولتی به چه نحوی از خطر ورشکستگی رهایی پیدا می‌کنند.
نتیجه گیری
به دلایل مختلف از جمله بلندپروازی بیش از حد، ضعف در مدیریت، کمبود نقدینگی و…، یک شرکت ممکن است با ورشکستگی مواجه و نامش به فهرست خودروسازان ورشکسته اضافه شود. این پدیده ناخوشایند رواج بسیاری در صنعت خودروسازی داشته و شرکت‌های متعددی را به کام نابودی کشانده است. سایپا و ایران خودرو نیز در مسیر ورشکستگی قرار دارند و دولت به نحوی باید بدهی آن‌ها را به بانک‌ها، قطعه‌سازان و سرمایه‌گذاران دیگر پرداخت کند، در غیر این صورت صنعت خودروسازی کشور بدون شک با آینده تیره و تاریکی مواجه خواهد شد.
نویسنده: تیم تولید محتوای خودرو45
