فهرست مطالب
در هر خودرویی از چندین فیلتر و صافی برای قسمتهای مختلف آن استفاده میشود. از فیلتر هوای موتور و فیلتر هوای کابین تا فیلتر روغن موتور، فیلتر روغن گیربکس و… و البته صافی بنزین. تمام این فیلترها از نوع مصرفی هستند و باید بعد از کارکرد مشخص و طی مسافت معلومی، آنها را تعویض کرد. فیلتر بنزین اثر محسوسی در کارکرد موتور خودرو و همچنین مصرف سوخت و کشش موتور ماشین دارد و باید به تعویض آن مثل تعویض فیلتر روغن موتور، اهمیت داد. اگر بهترین زمان تعویض فیلتر بنزین را بدانید، خودروی سالمتری خواهید داشت و در زمان فروش خودرو کارکرده قیمت بالاتری دریافت خواهید کرد.
اهمیت و کارکرد فیلتر بنزین
فیلتر بنزین یا صافی بنزین وظیفه تمیزکردن سوخت از ذرات ریز و ناخالصیهای بسیار کوچک را دارد تا مانع از ورود این ناخالصیها به داخل سیستم سوخترسانی شود. این ناخالصیها با واردشدن به مسیر سوخترسانی و حتی رفتن در پشت انژکتورها، صافی انژکتورها را کثیف کرده و در کارکرد آنها مثل مقدار پاشش و زاویه صحیح پاشش سوخت، اختلال ایجاد میکنند.
ازاینرو صافی بنزین وظیفه دارد تا این ناخالصیها را که در زمان سوختگیری از مخزن جایگاه وارد باک خودرو میشود را تصفیه کرده و مانع از ورود آنها به داخل مجموعه سوخترسانی شود.
لزوم تعویض فیلتر بنزین
فیلتر بنزین به مرور و با دریافت ناخالصیهای داخل باک، کثیف شده و مسیر عبور بنزین به مرور، تنگتر میشود. در نتیجه پمپ بنزنی باید با فشار بیشتری کار کند تا بتواند بنزین را از داخل باک به سمت انژکتورها بفرستد و فشار این بخش را در حد نیاز که بین ۳ تا ۳ بار است، تامین کند. وقتی فیلتر بنزین کثیف میشود، پمپ بنزین نیز باید با فشار بیشتری کار کند تا بتواند این فشار سوخت را تامین کند. در نتیجه از عمر آن کاسته خواهد شد.
همچنین در حالت شدیدتر این موضوع، ممکن است در بعضی از مواقع مثل حرکت با دور موتور بالا برای مدت طولانی که نیاز به حجم زیادتری از سوخت هستیم، پمپ بنزین توانایی این حجم از بنزین را به خاطر کثیفی مسیر و فیلتر بنزین نداشته باشد و اصطلاحا خودرو دل میزند. این عیب اصلا اتفاق عجیب و غریبی نیست و بسیاری از رانندگان آن را تجربه کردهاند.
انواع فیلتر بنزین خودرو
فیلتر بنزین در خودروهای مختلف به دو صورت وجود دارد.
فیلتر بنزین داخل باک
در بعضی از خودروهای این فیلتر در قالب مجموعه پمپ بنزین و در داخل باک قرار دارد که اصطلاحا گفته میشود در داخل مغزی باک و مغزی پمپ بنزین است. این نوع فیلترها را نیز باید تعویض کرد که برای این کار باید مجموعه پوسته پمپ بنزین داخل باک را تعویض کرد. این نوع فیلترهای بنزین معمولا قیمت بیشتری دارند و بسته به نوع خودرو از چند صد هزار تومان تا بالای یک میلیون تومان قیمت این فیلتر قرارگرفته در داخل پوسته پمپ بنزین است. باید توجه داشت که منظور از فیلتر بنزین در داخل باک، قطعه توری مربعی یا دایرهایشکلی نیست که در زیر مغزی پمپ بنزین داخل باک قرار میگیرد. بلکه این صافی در داخل پوسته مجموعه پمپ بنزین است و تا زمانی که این پوسته باز و شکافته نشود، نمیتوان به آن دسترسی داشت.
فیلتر بنزین بیرون باک
اما در تمام خودروهای دیگر از فیلتر بنزین خارجی نیز استفاده میشود و این فیلتر بنزین به صورت یک استوانه در قسمتی از زیر شاسی قرار میگیرد و از جنس فلزی و یا حتی پلاستیکی است. این فیلتر بنزینها قیمتی ندارند و از آنها میتوان برای اکثر خودروها نیز استفاده کرد و از این نظر یک قطعه مشترک بین خودروها محسوب میشود.
علت کثیف شدن صافی بنزین
بنزین موجود در جایگاهها هرچه هم که از فیلترهای مختلفی در داخل پمپ بنزین عبور کند؛ اما باز هم مقداری آلودگی و ناخالصی با خود به داخل باک سوخت خواهد آورد. این ناخالصیها وارد باک شده و مقدار آنها به مرور زمان در داخل باک خودرو زیاد میشود. همچنین ناخالصیهایی که به مرور زمان به جداره و دیواره باک خودرو میچسبند هم از پوسته باک جدا شده و در بنزین شناور میشوند. این آلودگیها توسط پمپ بنزین خودرو مکش شده و اگر صافی بنزین نتواند جلو آنها را بگیرد، وارد پمپ بنزین شده و سپس داخل مسیر سوخترسانی را پر میکنند.
عمر مفید فیلتر بنزین در خودروهای مختلف
فیلتر بنزین از جمله قطعات مصرفی خودرو است که باید بعد از طی کیلومتر مشخصی، آن را تعویض کرد. معمولا بعد از هر ۱۵ تا ۲۰ هزار کیلومتر، باید فیلتر بنزین را تعویض کرد. البته ممکن است بسته به کیفیت سوخت و همچنین وضعیت باک سوخت، این مقدار به ۱۰ هزار کیلومتر کاهش یا به بیش از ۲۰ هزار کیلومتر نیز افزایش پیدا کند، اما معمولا برای تمام خودروها این مقدار کارکرد یعنی ۱۵ تا ۲۰ هزار کیلومتر صادق بوده و کارایی دارد. این مقدار کارکرد بر اساس گذشت زمان در حدود ۱.۵ تا ۲ سال است و بهتر است بعد از گذشت این مدت زمان، فیلتر بنزین را تعویض کنیم.
هرچه خودرو سنوسال بیشتری داشته باشد، ناخالصیهای باقیمانده و موجود در باک سوخت این خودرو نیز به مرور زمان بیشتر شده است. بسیاری از این ناخالصیها، ذرات ریزی است که از باک خودرو در طی سالیان دراز جدا شده و حالا در داخل باک سوخت به صوت معلق قرار دارند. مقداری از این ذرات وارد فیلتر سوخت شده و در آنجا جمع خواهند شد؛ اما حجم زیادی از این ذرات به صورت معلق و شناور در داخل باک هستند و به مرور وارد فیلتر بنزین و مسیر سوخترسانی میشوند.
نشانههای زمان تعویض فیلتر بنزین
بهسرآمدن عمر صافی بنزین به معنی کثیفشدن آن و گرفتگی مسیر بنزین است. این وضعیت باعث کمکاری پمپ بنزین میشود که خود را با نشانههایی از این جنس نشان خواهد داد. بنابراین کثیفی شدید صافی بنزین در خودرو میتواند آثاری شبیه به نیمسوز شدن پمپ بنزین داشته باشد که به خاطر گرفتگی مسیر بنزین و کاهش فشار کاری پمپ بنزین خواهد بود. در ادامه نشانهها و علائم تعویض صافی بنزین را بررسی میکنیم.
افت قدرت موتور در زمان زیر بار و زیر فشار رفتن
از نشانههای خرابی پمپ بنزین یا گرفتگی صافی بنزین، زمانی است که خودرو در زیر بار قرار میگیرد. به این معنی که در یک سربالایی طولانی با دور موتور زیاد در حال حرکت هستیم و یا کولر خودرو را روشن کردهایم. در این گونه مواقع شاهد کاهش و شتاب نداشتن ماشین و کشش خودرو خواهیم بود که حالتی شبیه به نرسیدن بنزین کافی به موتور میشود. این وضعیت شبیه به زمانی است که پمپ بنزین ماشین نیمسوز شده و بنزین کافی به سیلندرها و انژکتورها نمیرساند.
لرزش موتور در هنگام کارکرد درجا
در دورهای موتور پایین، انژکتورها با یک بازه زمانی کوتاه در حال پاشش سوخت هستند. بنابراین کمترین کوتاهی در یک پاشش دقیق و مناسب، خود را نشان میدهد. به همین علت هم وقتی پمپ بنزین خودرو دچار کاستی میشود و یا بنزین به هر دلیلی مثل کثیفی فیلتر نمیتواند به مقدار کافی به موتور و انژکتورها برسد، این وضعیت خود را در حالت کارکرد در جای موتور و دور آرام موتور نیز نشان میدهد. خصوصا با زدن روی سرگاز، این وضعیت بهتر نشان داده میشود. این مورد یکی از نشانهها برای زمان تعویض فیلتر بنزین است.
زیاد استارت خوردن موتور ماشین
از نشانههای ضعف در پمپ بنزین یا کثیفی فیلتر بنزین و رسیدن زمان تعویض صافی بنزین، زیاد استارت خوردن موتور خودرو در زمان روشنشدن است. وقتی بنزین به مقدار کافی و برای استارت اولیه تأمین نشود، موتور خودرو نیز نمیتواند اصطلاحا نیشاستارت روشن شود.
افزایش مصرف سوخت
کثیفی فیلتر سوخت و یا ضعیفشدن پمپ بنزین باعث میشود تا سوختوساز پیشرانه نیز به درستی انجام نشود. در نتیجه نیاز است تا برای جبران این وضعیت به موتور خودرو فشار بیاوریم. بنابراین مصرف سوخت و آلایندههای موتور نیز افزایش پیدا خواهند کرد.
افزایش صدای پمپ بنزین
گرفتگی مسیر سوخترسانی و کثیفی فیلتر بنزین باعث فشار آمدن به پمپ بنزین برای ارسال سوخت از باک خودرو به سمت موتور ماشین میشود. این وضعیت وقتی برای مدت طولانی ادامهدار میشود، میتواند منجر به نیمسوز شدن و یا حتی سوختن کامل پمپ بنزین نیز شود. از نشانههای رفتن پمپ بنزین به سمت نیمسوز شدن و سوختن کامل، افزایش صدای غیر عادی ماشین است. به نحوی که این افزایش صدا را میتوان بهوضوح شنید و متوجه شد.
کاهش توان و راندمان موتور خودرو
عدم تأمین کافی و مناسب سوخت برای موتور ماشین، باعث کاهش کارایی و راندمان آن میشود. در نتیجه کارکرد موتور خودرو به مخاطره میافتد و در برههای از زمان شاهد کاهش توان تولیدی موتور خواهیم بود.
گرفتگی و کثیفی سوزن انژکتورها
کثیفی فیلتر سوخت باعث میشود تا به مرور یک سری از آلودگیهای بسیار ریز و ناخالصیهای کوچک بتوانند از فیلتر بنزین عبور کنند و خود را به پشت فیلتر و صافی سوزنهای انژکتور برسانند. این اتفاق به مرور باعث گرفتگی سوزنهای انژکتور خواهد شد که در نتیجه این اتفاق، هم زاویه پاشش سوزنها را خراب میکند و هم در میزان پاشش آنها تغییر ایجاد خواهد کرد. در نتیجه بعد از مدتی باید سوزنها را سرویس کرده و یا در صورت نیاز، آنها را تعویض کرد. چرا که هم میزان پاشش سوزنهای انژکتور و هم زاویه پاشش آنها، در کارکرد موتور و قدرت تولیدی و همچنین کیفیت کار موتور خودرو مؤثر است.
نحوه تعویض فیلتر بنزین خودرو
همانطور که گفتیم، فیلترهای بنزین از دو نوع داخل باکی و یا بیرون باکی هستند. نمونههای بیرون باکی برای تعویض به مهارت اندکی نیاز دارند و معمولا میتوان با یک انبر و یا یک پیچگوشتی آنها را تعویض کرد. اما برای نمونههای داخل باکی به مهارت بیشتر و دقت بالاتری نیاز است. همچنین در ابتدای کار و قبل از باز کردن فیلتر، بهتر است تا اتصال باتری خودرو را قطع کنیم.
تعویض فیلتر بنزین داخل باک سوخت
برای تعویض فیلتر بنزین داخل باک باید در ابتدا صندلی عقب خودرو را باز کرد. در اکثر خودروها، باک سوخت در زیر صندلی عقب قرار دارد و از این راه باید به مجموعه پمپ بنزین و فیلتر داخل باک سوخت دسترسی پیدا کرد. بعد از باز کردن و برداشتن صندلی عقب، به مجموعه پمپ بنزین و فیلتر داخل باک میرسیم. پیچهای دور آن را بازکرده و شلنگهای رفتوبرگشت بنزین و همچنین سوکت برق پمپ بنزین را از آن جدا میکنیم. سپس با کمی جابهجاکردن این قطعه، آن را از داخل باک بیرون میآوریم.
در این قطعه مجموعه پمپ بنزین و صافی آن قرار دارد. صافی بنزین چهارگوشی که در پایین قطعه هست، فقط یک پیش فیلتر است و فیلتر اصلی در داخل پوسته مجموعه بنزین قرار دارد. این پوسته را بااحتیاط بازکرده و بعد از تعویض پوسته، پمپ بنزین را روی پوسته جدید دوباره نصب میکنیم. همان طور که گفته شد این کار به کمی مهارت نیاز است. خصوصا برای نصب دوباره مغزی پمپ بنزین روی پوسته جدید که فرار بنزین نداشته باشیم. در پایان نیز بعد از بستن دوباره مجموعه پمپ بنزین در جای خود، نشتی آن را بررسی میکنیم تا شلنگها به خوبی در جای خود محکم شده باشند.
تعویض فیلتر بنزین بیرون باک سوخت
اما فیلترهای بیرون باکی به راحتی و با یک پیچگوشتی و یا انبر مخصوص از جای خود روی شلنگ رفت بنزین باز میشوند. فقط در زمان باز کردن این فیلترها باید به شدت مراقب بود که از جرقه و آتش دور باشیم. چرا که مقدار زیادی بنزین از شلنگ باک و همچنین فیلتر قدیمی به بیرون نشت خواهد کرد که میتواند خطرناک باشد. بعد از تعویض فیلتر نیز شلنگها را بررسی کنیم که به خوبی در جای خود محکم شده باشند و نشتی بنزین از آنها نداشته باشیم.
اجرت تعویض صافی بنزین
اجرت تعویض صافی بنزین ماشین به نوع خودرو نیز بستگی دارد. اما برای اکثر خودروهای تولید داخل و خودروهای زیر دو میلیارد تومان در شرایط فعلی بازار کشورمان، این هزینه به غیر از هزینه خرید صافی بنزین و قطعه، در حدود کمتر از صدهزار تومان برای صافی بنزینهای بیرون باکی و در حدود ۲۰۰ هزار تومان برای صافی بنزینهای داخل باک است. البته ممکن است بسته به شهر انجام این کار، کمی در نرخها و دستمزدها نیز اختلاف باشد؛ اما در حالت کلی در همین محدوده خواهد بود.
هزینه خرید صافی بنزینهای بیرون باکی که برای اکثر خودروها مشترک است، در حدود ۵۰ هزار تومان تا ۱۰۰ هزار تومان است. همچنین پوستههای صافی بنزین داخل باکی نیز برای خودروهای مختلف در حدود ۶۰۰ هزار تومان تا ۱.۵ میلیون تومان است.
نتیجه گیری
صافی بنزین هم در کارکرد صحیح و منظم موتور خودرو اثر دارد و هم در طول عمر پمپ بنزین ماشین. صافی بنزین وظیفه دارد تا ناخالصیهای موجود در بنزین را جذب کرده و مانع از عبور آنها از پمپ بنزین یا رسیدن آنها به موتور خودرو و انژکتورها شود. این قطعه به عنوان یک قطعه مصرفی، عمری در حدود ۱.۵ تا ۲ سال دارد و بهتر است نهایتا بعد از هر ۱۵ تا ۲۰ هزار کیلومتر آن را تعویض کنیم. کثیف بودن باک سوخت و قدیمیتر بودن خودرو به معنی وجود آلودگی بیشتر در داخل باک خودرو است و به همین دلیل هم در خودروهای قدیمی باید سریعتر این قطعه را تعویض کرد. گرفتگی فیلتر و صافی بنزین باعث اختلال در کارکرد صحیح و دقیق موتور خودرو نیز میشود و میتواند با فشار آمدن به پمپ بنزین، باعث سوختن و نیمسوز شدن پمپ نیز شود. در این وضعیت، وقتی که موتور خودرو در زیر بار باشد، شاهد کمآوردن آن نیز خواهیم بود که در مسیرهای طولانی و بلند که نیاز به دوربالای موتور است، میتواند مشکلاتی به همراه داشته باشد.
سوالات متداول
- معمولا عمر هر صافی بنزین چقدر است؟
عمر صافی بنزین در خودروهای مختلف متفاوت است و هرچه خودرو قدیمیتر باشد، این قطعه در داخل باک سوخت، سریعتر کثیف خواهد شد. اما معمولاً برای صافی بنزین عمری در حدود 15 تا 20 هزار کیلومتر و یا 1.5 تا دو سال در نظر گرفته میشود. - چند مدل صافی و فیلتر بنزین داریم؟
در اکثر خودروهای انژکتوری امروزی، یک صافی بنزین در داخل باک و داخل پوسته مجموعه پمپ بنزین قرار دارد. اما معمولاً یک صافی دیگر نیز در بیرون از باک قرار دارد. - از مهمترین نشانههای کثیفی فیلتر بنزین چیست؟
صدای کارکرد پمپ بنزین زیاد میشود و گاهی مواقع در زمان شتابگیریهای سریع، موتور ممکن است که اصطلاحاً کم آورد و یک مکث کوتاه کند. ضمن اینکه استارت خوردن موتور نیز ممکن است زیاد شود و در مواقعی که خودرو تحتفشار زیاد مثل حرکت در سربالاییهای طولانی است، موتور کم بیاورد
نویسنده: علیرضا داودی
