فهرست مطالب
ترافیک سنگین و آلودگی هوا دو مشکل قدیمی تهران هستند که سال‌هاست ذهن مدیران شهری و شهروندان را درگیر کرده‌اند و طی این سال‌ها راه‌حل‌های مختلفی مثل اجرای طرح ترافیک تهران یا طرح آلودگی هوا برای آن اجرا شده است. یکی از تازه‌ترین راهکارها برای مدیریت این معضل، اجرای طرح خطوط پرسرنشین یا HOV در بزرگراه‌های پایتخت است. طرحی که ابتدا در بزرگراه شهید همت آغاز می‌شود و هدف آن کاهش خودروهای تک‌سرنشین، افزایش سرعت سفرهای شهری و تشویق مردم به استفاده از وسایل حمل‌ونقل عمومی است. اما این طرح دقیقاً چیست و چه قوانینی دارد؟
طرح HOV چیست؟
خطوط پرسرنشین (HOV) یا High-Occupancy Vehicle به مسیرهایی در بزرگراه‌ها گفته می‌شود که فقط خودروهای دارای چند سرنشین یا وسایل نقلیه عمومی اجازه عبور از آن‌ها را دارند. هدف اصلی این خطوط، کاهش تعداد خودروهای تک‌سرنشین، بهبود جریان ترافیک و کمک به کاهش آلودگی هواست. این طرح نخستین‌بار در دهه ۱۹۷۰ در امریکا اجرا شد و بعدها به شهرهایی مانند لس‌آنجلس، نیویورک، سیدنی و دوبی هم رسید. در بسیاری از کشورها، علاوه بر خودروهای چندسرنشین، وسایلی مثل موتورسیکلت، اتوبوس و خودروهای امدادی هم مجاز به استفاده از این خطوط هستند.
مزایای طرح HOV چیست؟
در تئوری اجرایی‌شدن طرح HOV مزایای زیر را خواهد داشت.
- کاهش تراکم ترافیک در ساعات اوج تردد
- صرفه‌جویی در زمان سفر برای خودروهای پرسرنشین و عمومی
- کاهش انتشار آلاینده‌ها به دلیل کم شدن خودروهای تک‌سرنشین
- ترویج فرهنگ استفاده اشتراکی از خودرو و تشویق به حمل‌ونقل عمومی
- مدیریت بهتر ظرفیت بزرگراه‌ها و استفاده بهینه از زیرساخت‌های موجود
قوانین و شرایط طرح خطوط پرسرنشین HOV در تهران
در طرح HOV تهران، یک خط از بزرگراه همت در ساعات اوج صبحگاهی (۶ تا ۹ صبح) و عصرگاهی (۱۶ تا ۱۹) فقط به خودروهای پرسرنشین و وسایل حمل‌ونقل عمومی اختصاص می‌یابد. خودروهای شخصی تک‌سرنشین در این بازه زمانی مجاز به تردد در این لاین نیستند و در صورت ورود، توسط دوربین‌های نصب‌شده در مسیر شناسایی و جریمه می‌شوند. مبلغ جریمه مشابه تخلفات خطوط ویژه، حدود ۲۵۰ تا ۳۵۰ هزار تومان اعلام شده است.
این خطوط جداکننده فیزیکی ندارند و فقط با خط‌کشی زرد و تابلو مشخص می‌شوند. بنابراین اگر به‌تازگی خطوط زردرنگی در مسیر ترددتان از اتوبان همت مشاهده کرده‌اید، تعجب نکنید!
بر اساس آمار شهرداری تهران، ۸۳ درصد تردد‌ها در تهران توسط خودروهای تک‌سرنشین انجام می‌شود و بیش از ۶۰ درصد خودروهای در حال تردد در بزرگراه همت در ساعات اوج، تک‌سرنشین هستند. بنابراین هدف اصلی این طرح، کاهش این سهم است. سایر شرایط و قوانین این طرح در تهران به شرح زیر هستند:
- استفاده از خط HOV رایگان خواهد بود، اما متخلفان جریمه می‌شوند.
- شرکت واحد اتوبوسرانی برای پشتیبانی از این طرح اتوبوس‌های جدید وارد کرده است.
- پلیس تأکید کرده است که کنترل هوشمند و نظارت مداوم شرط اصلی موفقیت HOV در تهران است.
- خارج از ساعات پیک، استفاده برای همه خودروها آزاد است.
در نظر داشته باشید این طرح هنوز اجرایی نشده و اطلاعات فوق همگی طبق گفته‌های سخنگوی شهرداری و سخنگوی پلیس راهنمایی و رانندگی تهران هستنند.
از طرفی کارشناسان هشدار می‌دهند که اجرای شتاب‌زده و بدون تکمیل تجهیزات هوشمند می‌تواند به شکست طرح منجر شود. بنابراین باید صبر کرد تا ببینیم اجرای نهایی این طرح به چه صورت خواهد بود.
طرح خطوط پرسرنشین HOV در تهران کجا را شامل می‌شود؟
فاز نخست اجرای این طرح در بزرگراه شهید همت پیش‌بینی شده است. مسیر پایلوت از محدوده خیابان جنگلبان تا پل‌های فجر در منطقه ۲۲ تهران در نظر گرفته شده و در ادامه، اجرای آن تا محدوده بزرگراه صیاد شیرازی و سپس کل بزرگراه همت توسعه پیدا می‌کند.
به گفته مدیران شهری، در مراحل بعدی امکان اجرای خطوط مشابه در بزرگراه‌های مدرس، صیاد شیرازی و حتی سایر شریان‌های اصلی تهران نیز بررسی خواهد شد.
طرح HOV اتوبان همت از کی اجرا می‌شود؟
طبق اعلام شهرداری و پلیس راهور، قرار بود پس از تکمیل زیرساخت‌ها، این طرح به‌طور کامل بعد از نوروز ۱۴۰۴ اجرایی شود. به همین منظور اعلام شد که نصب دوربین‌های جدید در فاصله هر ۲۵۰ متر و فراهم شدن تجهیزات نظارتی از پیش‌شرط‌های اصلی اجرای کامل طرح است.
با این حال هنوز هم (در زمان نگارش این مقاله) طرح HOV اجرایی نشده و در صورت اجرایی‌شدن این بخش از مقاله به‌روزرسانی خواهد شد.
آخرین اخبار طرح خطوط پرسرنشین HOV در تهران
در این بخش می‌توانید آخرین اخبار مرتبط با طرح HOV در پایتخت را مطالعه کنید.
ابهامات اجرای طرح HOV در تهران (۱۱ شهریور ۱۴۰۴)
روزنامه دنیای خودرو در سرمقاله‌ای به چالش‌های طرح HOV پرداخت و نوشت: این طرح که از دهه ۷۰ مطرح بوده، هنوز با ابهامات جدی روبه‌رو است. منتقدان می‌گویند در شهری که حمل‌ونقل عمومی به اندازه کافی توسعه نیافته و شهروندان ناچار به استفاده از خودرو شخصی یا تاکسی‌های اینترنتی هستند، اجرای چنین محدودیتی موفقیت‌آمیز نخواهد بود.
به گفته دبیر شورای عالی ترافیک کشور، کمیته فنی هنوز درباره این طرح به جمع‌بندی نرسیده و پیشنهاد داده شده که شهرداری ابتدا در مسیری خلوت‌تر از بزرگراه همت، پایلوت آن را اجرا کند. کارشناسان نیز تأکید دارند که توسعه مترو و اتوبوسرانی بیش از هر طرح دیگری می‌تواند مردم را به سمت استفاده از حمل‌ونقل عمومی سوق دهد.
عجله‌ای برای اجرای طرح HOV در همت نداریم (۱۴ مرداد ۱۴۰۴)
پوریا علیمردانی، مدیرعامل سازمان حمل‌ونقل و ترافیک شهرداری تهران، اعلام کرد اجرای طرح HOV در بزرگراه همت تنها پس از تکمیل زیرساخت‌ها و رفع نگرانی‌های شهروندان انجام می‌شود. او تأکید کرد این طرح یک «محدودیت ترافیکی» است نه وعده کاهش فوری ترافیک و شهرداری برای اجرای آن عجله‌ای ندارد.
به گفته علیمردانی، نصب دوربین‌های چندمنظوره و آماده‌سازی ناوگان حمل‌ونقل عمومی از پیش‌شرط‌های اصلی آغاز طرح است. او همچنین از بررسی گزینه‌هایی مانند بزرگراه امام علی برای اجرای پایلوت خبر داد و افزود در صورت نبود زیرساخت کافی، اجرای HOV در همت به تعویق می‌افتد.
نگاه مثبت پلیس به اجرای طرح HOV (دی ۱۴۰۳)
سردار سید ابوالفضل موسوی‌پور، رئیس پلیس راهور تهران، اجرای خطوط پرسرنشین HOV را اقدامی مؤثر برای کاهش بار ترافیکی پایتخت دانست و گفت پلیس نگاه مثبتی به این طرح دارد.
به گفته او، خطوط HOV علاوه بر بزرگراه شهید همت، برای بزرگراه‌های مدرس، صیاد شیرازی، آیت‌الله هاشمی رفسنجانی و امام علی نیز پیشنهاد شده‌اند. هدف اصلی این طرح، فرهنگ‌سازی، کاهش خودروهای تک‌سرنشین و بهبود شرایط ترافیکی شهر است.
نویسنده: بهاره سامانی پور
این طرح هم مخصوص خودمونی ها خواهد بود مثل بی ار تی !!!!!!! چون تو ترافیک نمونن