شرکت خودروسازی مزدا ژاپن، بخشی از شهرت خود را مدیون عرضه پیشرانه‌های وانکل (Wankel) یا همان روتاری (Rotary/دورانی) است. اگرچه استفاده از پیشرانه‌های وانکل یا دورانی تنها به شرکت مزدا ژاپن محدود نمی‌شود، اما این خودروساز تنها برند در صنعت خودروسازی جهان بود که از دهه ۱۹۶۰ میلادی تا پایان دهه ۲۰۰۰، به عنوان بزرگ‌ترین تولیدکننده پیشرانه‌های وانکل شناخته می‌شود.
اگرچه پیشرانه‌های وانکل در نهایت به عنوان یک نیرو محرکه شکست خورده به شمار می‌آیند، اما این خودروساز بار دیگر پای این پیشرانه‌های جمع و جور، جذاب و البته قدرتمند را به بازار خودروهای هیبرید خود باز کرد.
مزایا و معایب
+ استفاده از قابلیت هیبرید موازی
+ برد مفید تمام الکتریکی قابل توجه
+ کاربری مناسب‌تر از خودروهای تمام الکتریکی
+ مصرف سوخت و آلایندگی بسیار کم
– تمرکز بر ویژگی‌های اقتصادی
– نداشتن ذات اسپرت
مشخصات فنی
مزدا MX-30 در سال ۲۰۲۰ به عنوان خانواده کراس‌اوور سایز کوچک (ساب کامپکت) بنا شده بر پایه نیرو الکتریسیته در سه نسخه باتری‌دار (BEV)، هیبرید پلاگین (PHEV) و هیبرید ملایم (MHEV) روانه بازار شد. مدل MX-30 e-Skyactive R-EV نسخه هیبرید سری پلاگین این مدل است که با توجه به سبک طراحی ساختار الکتریکی آن، ضمن تکیه بر یک پیشرانه احتراق داخلی، همچنان همانند نسخه باتری‌دار MX-30 به عنوان یک خودرو تمام الکتریکی ایفای نقش می‌کند.
سیستم الکتریکی سری این خودرو از یک پیشرانه وانکل تک روتور ۸۳۰ سی‌سی تشکیل شده است که تنها به عنوان یک منبع انرژی برای راه‌اندازی ژنراتور خودرو در مواقع ضروری وارد مدار می‌شود. این در حالی است که این خودرو همچنان قابلیت اتصال به پریز برق استاندارد خانگی را نیز دارد تا زمانی که مورد استفاده نیست، همچنان بتوان باتری ۱۸.۷ کیلووات.ساعت آن را شارژ کرد. بنابراین هیچ گونه اتصال مکانیکی میان این پیشرانه بسیار کوچک و چرخ‌های خودرو وجود ندارد.
این کراس‌اوور جمع و جور در سه حالت رانندگی پیش فرض نرمال، EV (تمام الکتریکی) و حالت شارژ عمل می‌کند. برد مفید این خودرو در حالت الکتریکی خالص با وجود داشتن باتری بسیار کوچک برابر با ۸۵ کیلومتر است. در حالتی که پیشرانه احتراق داخلی روتاری وارد مدار شود، ظرفیت ۵۰ لیتری مخزن سوخت در اختیار این واحد قرار می‌گیرد تا بتواند برد مفید نهایی حدود ۶۰۰ کیلومتر را فراهم کند. این موضوع در حالی است که اثرات دی‌اکسید کربن (CO2) این مدل در چرخه WLTP تنها برابر با رقم خیره‌کننده ۲۱ گرم به ازای هر کیلومتر است.
در کنار این قابلیت، MX-30 R-EV قابلیت شارژ شدن با دو نوع برق متناوب (AC) و برق مستقیم (DC) را دارد که شارژ کامل باتری آن در حالت استفاده از برق سه فاز متناوب برابر با ۵۰ دقیقه و در حالت استفاده از حالت شارژ سریع مستقیم تنها برابر با ۲۵ دقیقه است. همچنین لازم به ذکر است که موتور الکتریکی به کار رفته در این نسخه از نمونه به کار رفته در نسخه باتری‌دار تمام الکتریکی (BEV) همین مدل به مراتب قوی‌تر است، اما به هیچ عنوان ذات اسپرت و سواری هیجان انگیزی به همراه ندارد که البته هدف مزدا از تولید این مدل نیز چنین چیزی نبوده است.
پیشرانه روتاری این خودرو دارای ابعاد بسیار کوچک است که باعث می‌شود ترکیب آن با مجموعه گیربکس کاهش‌دهنده و واحد ژنراتور، در مجموع تنها در حدود ۸۴ سانتی‌متر طول داشته باشد. این موضوع باعث شد مهندسان مزدا برای جای دادن این مجموعه در کاپوت این کراس‌اوور کوچک هیچ نیازی به اعمال تغییرات در پلتفرم و شاسی MX-30 نداشته باشند. این پیشرانه تک روتور دارای ساختار آلومینیومی است که موجب می‌شود وزن نهایی آن ۱۵ کیلوگرم کمتر از پیشرانه دو روتور به کار رفته در مدل RX-8 باشد.
پیشرانه‌های روتاری وانکل به دلیل ذات طراحی به صورت استاندارد و از همان ابتدا به مشکل فرار کمپرس از محفظه احتراق و روغن‌سوزی دچار هستند. پیشرانه وانکل جدید مزدا به دلیل استفاده از سیستم پاشش سوخت انژکتور و نوع کاربری در جایگاه یک ژنراتور، درگیر فشارهای پیوسته حاصل از به حرکت در آوردن خودرو نیست و از این رو موضوع فرار کمپرس و روغن‌سوزی در این پیشرانه بسیار کمتر و اثرات زیست محیطی آن قابل چشم‌پوشی است.
مشخصات کلی
|
نوع موتور |
وانکل تک روتور تزریق مستقیم + موتور الکتریکی |
| حجم موتور |
۰.۸۳ لیتر |
|
سیلندر / سوپاپ |
تک روتور |
| تنفس موتور |
طبیعی |
|
قدرت |
۱۶۸ اسب بخار |
| گشتاور |
۲۶۰ نیوتون.متر |
| تک سرعت کاهنده اتوماتیک | |
| محور محرک | |
|
شتاب |
۹.۱ ثانیه |
| سرعت |
۱۴۰ کیلومتر بر ساعت |
|
مصرف سوخت |
حدود ۸.۳ لیتر در هر ۱۰۰ کیلومتر |
| استاندارد آلایندگی |
یورو ۶ |
| برقی | |
| نوع بدنه |
کراس‌اوور ساب کامپکت |
|
نوع رینگ |
آلیاژ آلومینیوم |
ابعاد و ظرفیت ها
|
طول |
۴۳۹۵ میلی‌متر |
| عرض |
۱۷۹۵ میلی‌متر |
|
ارتفاع |
۱۵۷۰ میلی‌متر |
| فاصله محورها |
۲۶۵۵ میلی‌متر |
|
وزن خالص |
– |
| تعداد سرنشین |
۵ نفر |
|
ظرفیت صندوق |
۳۶۶ لیتر |
| حجم مخزن سوخت |
۵۰ لیتر |
|
قطر رینگ |
– |
آپشن ها و امکانات
| دارد | |
| کروز کنترل هوشمند |
دارد |
|
کنترل ایستایی در سربالایی |
دارد |
| کنترل سرعت در سرازیری |
دارد |
|
کنترل کشش |
دارد |
| کنترل پایداری |
دارد |
| ندارد | |
| سنسور جلو |
دارد |
|
سنسور عقب |
دارد |
| رادار نقطه کور |
دارد |
|
رادار تغییر لاین |
دارد |
| رادار تصادف جلو |
دارد |
|
رادار تصادف عقب |
– |
| ترمز ضدقفل |
دارد |
|
ترمز کمکی |
دارد |
| ترمز اضطراری |
دارد |
|
ترمز پارک برقی |
دارد |
| اتولایت |
دارد |
|
چراغ روز |
دارد |
| دکمه‌های کنترلی فرمان |
دارد |
|
گرم‌کن فرمان |
ندارد |
| نمایشگر اطلاعات و سرگرمی |
دارد |
|
ناوبری |
دارد |
| نمایشگر هدآپ |
ندارد |
|
دوربین عقب |
دارد |
| دوربین جانبی |
– |
|
دوربین ۳۶۰ درجه |
– |
| کیسه هوا |
دارد |
|
ورود بدون کلید |
دارد |
| استارت بدون کلید |
دارد |
|
تهویه اتوماتیک |
دارد |
| صندلی برقی راننده |
دارد |
|
صندلی برقی سرنشین جلو |
دارد |
| گرم‌کن صندلی جلو |
دارد |
|
سردکن صندلی جلو |
– |
| آینه بغل برقی |
دارد |
|
گرم‌کن آینه بغل |
دارد |
| پانوراما |
دارد |
|
ندارد |
طراحی خارجی
میان خودروسازان مهم ژاپن (تویوتا، نیسان و مزدا)، برند مزدا را باید آئودی ژاپنی در جمع سه گانه بی ام و، مرسدس بنز و آئودی آلمان دانست. این برند در گذر زمان همواره از سبک طراحی میانه‌رو و البته کمی معاصر بهره گرفت و هرگز به سراغ قلم طراحان اگزاتیک (طراحی‌های عجیب و غریب خارج از عرف) نرفت. شاید این کار کمی از هیجان بصری محصولات مزدا بکاهد، اما در جایگاه یک خودروساز کلاس اقتصادی، این موضوع یک نقطه قوت به شمار می‌آید چرا که زبان طراحی این برند تقریبا فاقد تاریخ انقضا است و بسیار دیر کهنه می‌شود.
نمای جانبی MX-30 به دلیل استفاده از ساختار درهای لولا برعکس (ملقب به درهای سوساید/Suicide Doors) یا درهای Freestyle، شباهت بسیاری زیادی به آخرین محصول وانکل مزدا، یعنی اسپرت کوپه RX-8 دارد. از قضا هدف طراحان مزدا الهام‌گیری مستقیم از زبان طراحی مدل RX-8 مخصوصا در بخش درها بوده است. از سوی دیگر بازگشت پیشرانه‌های وانکل به خط تولید مزدا، هرچند به عنوان یک ژنراتور در حجم بسیار پایین، موجب شد مزدا حرف R را به عنوان مخفف واژه Return به معنای بازگشت به نام این خودرو اضافه کند که به عنوان یک تریم تولید محدود شناخته می‌شود و اشاره به بازگشت پیشرانه‌های وانکل به سبد محصولات این شرکت دارد. تنها ۴۰۰ دستگاه از تریم R مدل MX-30 e-Skyactive روانه بازار کشور بریتانیا خواهد شد.
طراحی MX-30 در سال‌های ۲۰۲۰ و ۲۰۲۱ در لیست ۱۰ خودرو برتر ژاپن از دیدگاه طراحی قرار داشت. همچنین این خودرو موفق به دریافت جایزه Red Dot سال ۲۰۲۰ کشور آلمان در زمینه طراحی گروه خودروهای الکتریکی شد.
طراحی داخلی
نسخه تریم R این خودرو در نمای داخلی دارای تریم رنگی قرمز مارون در پوشش سقف است که مستقیما از مدل مزدا R360 (اولین خودرو سواری مزدا که سال ۱۹۶۰ میلادی تولید شد) الهام گرفته است. پشت سری صندلی‌ها و موکت کف‌پوش خودرو با لوگو مثلث به عنوان نماد روتور مثلثی پیشرانه وانکل و نوشته R Edition مزین شده است. البته این لوگو مثلثی در نمای خارجی خودرو روی گلگیرهای جلو نیز دیده می‌شود. لازم به ذکر است که جزئیات تزئیناتی نمای داخلی این خودرو بر اساس هر تریم انتخابی اندکی متفاوت خواهد بود.
سخن نهایی
از زمان معرفی مدل کازمو (Cosmo/اولین خودرو وانکل مزدا) در سال ۱۹۶۷ تا پایان عرضه مدل RX-8 (آخرین خودرو وانکل مزدا) در سال ۲۰۱۲، این خودروساز بیش از ۱.۹ میلیون واحد پیشرانه وانکل مختلف تولید کرده است. حالا با بازگشت پیشرانه‌های پرحاشیه وانکل به عنوان ژنراتور به خط تولید محصولات مزدا، این شرکت پس از سال‌ها خاطرات پیشرانه‌های دور بالا و متمایز وانکل را به نحو دیگری زنده کرده است.
نسخه پایه MX-30 R-EV با حدود ۳۸ هزار ۵۰۰ دلار در رده قیمتی یکسان با نسخه تمام الکتریکی باتری‌دار (BEV) این مدل ارزش‌گذاری شده است تا انتخاب میان دو مدل بر اساس نیاز و بر عهده مشتری باشد. گران قیمت‌ترین نسخه با قیمت ۴۶ هزار و ۷۰۰ دلار مربوط به مدل R Edition است.
نویسنده: شهاب انیسی
