فهرست مطالب
شرکت ایران خودرو با عرضه موتورهای سری XU کمپانی پژو در بازار ایران، اپیدمی جدیدی را به لیست ایرادات فنی خودروهای داخلی اضافه کرد و آن هم واشر زدن پژو ۴۰۵ و پارس مجهز به این سری از موتورها بود. موتورهای سری XU در بازار ایران عمدتا به صورت ۸ سوپاپ با حجم موتور حدود ۱.۸ لیتر عرضه شده‌اند و حتی در نسخه به‌روزرسانی‌شده XU7 Plus که این اواخر وارد خط تولید ایران خودرو شد، همچنان شاهد ایراد خرابی واشر سرسیلندر و آب‌روغن قاطی کردن آنها هستیم.
عمده نمونه‌های موتور XU7 در بازار ایران شامل سه گونه است: XU7 معمولی مورد استفاده در پژو ۴۰۵ جی‌ال‌ایکس و پژو پارس سال، XUM که برای مدتی روی بعضی از نمونه‌های پژو پارس نصب شد و موتور به‌روز شده موتور XU7 Plus که در واقع نسخه جدید سری XU7 معمولی به شمار می‌رود و برخی از اجزای آن با سری XUM مشترک است.
هر سه مدل این موتورها در بازار ایران از لحاظ طراحی سرسیلندر و موتور تفاوتی با یکدیگر ندارند اما در بحث ابعاد رینگ، پیستون، شاتون‌ها و سایر اجزای اصلی مانند میل‌بادامک یا میل‌لنگ تفاوت‌هایی بین آنها مشاهده می‌شود.
با این حال ایراد سوختن واشر سرسیلندر و قاطی شدن آب و روغن در این گونه موتورهای ایران خودرو، ناشی از نوع طراحی سرسیلندر موتور است و تغییر ابعاد اجزا تأثیر چندانی در از بین رفتن این پدیده نداشته است. اما چرا موتورهای سری XU7 و XUM نسبت به دیگر پیشرانه‌های موجود در بازار بیشتر با ایراد سوختن واشر سرسیلندر مواجه می‌شوند؟ در ادامه به بررسی دلایل سوختن واشر سرسیلندر پژو و راهکارهای رفع واشر زدن ۴۰۵ و پارس می‌پردازیم.
دلایل واشر زدن پژو ۴۰۵ و پارس با موتورهای سری XU ایران خودرو
پیش از بررسی دلایل واشر زدن پژو ۴۰۵ و پارس مجهز به موتورهای سری XU7 بهتر است به معرفی نسبی ساختار این موتورها بپردازیم. به طور کلی موتورهای سری XU7 ایران خودرو عمدتا دارای سرسیلندر ۸ سوپاپ و بوش سیلندر تَر هستند. منظور از بوش سیلندر تر این است که در واقع سیلندر این موتورها به صورت جداگانه قابل تعویض هستند؛ یعنی این سیلندر جزئی از بلوک موتور نیست و به عنوان یک قطعه جداگانه قابلیت تعویض دارد.
این موضوع باعث می‌شود تا برای آب‌بندی فضای بین بوش سیلندر و بلوک موتور از اورینگ‌های مخصوص استفاده شود که در صورت فرسودگی و خرابی این اورینگ‌ها، احتمال نشتی آب اطراف بوش سیلندر به داخل کارتل روغن وجود خواهد داشت. بنابراین یکی از دلایل آب‌و‌روغن قاطی کردن ماشین در موتورهای سری XU7 می‌تواند خرابی همین اورینگ‌های دور بوش باشد.
همچنین ممکن است هنگام جا زدن بوش سیلندر در زمان تعمیر، اورینگ دور بوش از جای خود جابه‌جا شود و به درستی سر جایش قرار نگیرد که همین مشکل باعث افزایش احتمال قاطی کردن آب‌روغن در موتورهای سری XU خواهد شد.
اما مشکل اصلی یعنی سوختن واشر سرسیلندر به نوع طراحی سرسیلندر موتورهای سری XU7 برمی‌گردد. این سرسیلندر ۸ سوپاپ دارای تایپیت استکانی غیرهیدرولیک بوده که توسط مکانیزم شیم‌بندی به صورت دستی فاصله آنها تا بادامک‌های میل‌سوپاپ تنظیم می‌شود. مشکل اصلی این‌گونه سرسیلندرها قرار گرفتن دو سوپاپ دود کنار یکدیگر در وسط است که باعث می‌شود این نقطه از سرسیلندر بسیار داغ‌تر از سایر نواحی شود و تنش دمای بالایی را به واشر سرسیلندر در این ناحیه وارد کند.
این تنش دمایی در بلندمدت عملکرد واشر سرسیلندر را در این نقطه تحت تأثیر منفی قرار می‌دهد و خاصیت آب‌بندی آن را از بین می‌برد؛ بنابراین دیگر واشر سرسیلندر نمی‌تواند به وظیفه خود یعنی آب‌بندی و مهروموم فضای بین سیلندر و سرسیلندر به درستی عمل کند. در نتیجه احتمال ورود آب به کانال‌های روغن یا ورود آب به داخل پیستون سیلندر وجود دارد که در نهایت عملکرد موتور با ایرادات جدی مواجه خواهد شد.
در چنین شرایطی می‌توان نشانه‌هایی مثل خروج دود سفیدرنگ از اگزوز خودرو و قاطی شدن آب و روغن داخل رادیاتور و محفظه آب خنک‌کننده را مشاهده کرد. گاهی اوقات نیز میزان نفوذ آب به داخل کانال روغن خیلی شدید نیست و نشانه‌هایی مثل وجود کف‌های شیری‌رنگ روی درب روغن موتور ناشی از این ایراد به وجود خواهد آمد. کاهش شتاب، بد کار کردن موتور در زمان سرد بودن و بد روشن شدن موتور نیز از دیگر علائم سوختن واشر سرسیلندر می‌تواند باشد.
اما برای جلوگیری از سوختن واشر سرسیلندر چه راهکارهایی را می‌توانیم انجام دهیم؟
در ادامه به بعضی از مهم‌ترین راه‌حل‌های جلوگیری از سوختن زودهنگام واشر سرسیلندر موتورهای سری XU اشاره می‌کنیم. البته همان‌طور که اشاره کردیم به دلیل ایراد اساسی در ساختار طراحی این‌گونه موتورها، خیلی نمی‌توان روی راهکار قطعی واشر نزدن پژو ۴۰۵ و پژو پارس اطمینان داشت اما راهکارهایی وجود دارد که می‌تواند این مشکل را به تعویق بیندازد.
راهکارهای جلوگیری از واشر زدن پژو ۴۰۵ و پارس
برای جلوگیری از واشر زدن پژو ۴۰۵ و پارس راهکار قطعی وجود ندارد، اما می‌توان با رعایت برخی نکات از بروز زودهنگام این مشکل تا حدودی جلوگیری کرد.
سرویس و نگهداری مناسب سیستم خنک کننده
سیستم خنک‌کننده خودرو مهم‌ترین بخش در جلوگیری از سوختن واشر سرسیلندر است که اولین سد دفاعی را در برابر واشر زدن پژو ۴۰۵ و پژو پارس تشکیل می‌دهد. بدین منظور لازم است که از وجود مقدار کافی ضدیخ در سیستم آب موتور مطمئن شوید. توصیه می‌شود هر ساله ضدیخ رادیاتور و موتور به طور کامل تخلیه شود و به جای آن از محلول جدید استفاده کنید تا عملیات خنک‌سازی پیشرانه به صورت مطلوب انجام شود.
وجود ضدیخ کافی درون آب رادیاتور علاوه بر جلوگیری از زنگ‌زدگی و خرابی موتور یا سرسیلندر، مانع پوسیدگی و از بین رفتن زودتر واشر سرسیلندر نیز خواهد شد که همین مورد می‌تواند تأثیر زیادی روی جلوگیری از سوختن واشر سرسیلندر پژو پارس و پژو ۴۰۵ داشته باشد.
نکته مهم دیگر انجام صحیح عملیات هواگیری پس از تعویض محلول ضدیخ و آب رادیاتور است. برای این کار باید هر دو پیچ هواگیری روی هوزینگ ترموستات و سرسیلندر را هنگامی که موتور کاملا سرد است، باز کنید. سپس ابتدا آب بدون ضدیخ را به میزانی داخل رادیاتور بریزید که آب از سوراخ‌های روی دریچه ترموستات و مجرای برنجی سرسیلندر بدون هیچ‌گونه حبابی بیرون بیاید. سپس پیچ روی ترموستات را ببندید و مجددا کمی آب اضافه کنید تا آب داخل سرسیلندر بدون هیچ‌گونه هوایی از استوانه برنجی روی سرسیلندر خارج شود.
در این زمان پیچ برنجی مربوطه را سر جای خود به صورت نیمه ببندید، به صورتی که سوراخ روی پیچ بالاتر از رزوه‌ها قرار بگیرد. در این حالت موتور را روشن کنید تا در اثر گردش واترپمپ ماشین، آب داخل موتور به گردش دربیاید و در صورتی که هوای اضافی در مجاری باقی مانده باشد، از طریق سوراخ روی پیچ برنجی خارج شود. این کار نهایتا ۳۰ ثانیه طول می‌کشد و بعد از آن می‌توانید موتور را خاموش کنید.
مجددا پیچ هواگیری برنجی و پیچ هواگیری روی دریچه ترموستات را کاملا باز کرده و سپس به تخلیه حدود ۲ تا ۳ لیتر ضدیخ استاندارد از طریق درب رادیاتور اقدام کنید. بعد از آنکه ضدیخ را به طور کامل داخل موتور تخلیه کردید، پیچ‌های هواگیری را ببندید و موتور را روشن کنید.
در این زمان بهتر است درب رادیاتور هنوز باز باشد و موتور حدود ۱ تا ۲ دقیقه به این حالت کار کند. بعد از آن، یعنی پیش از داغ شدن موتور، درب رادیاتور را حتما ببندید تا محلول داغ به سر و صورت و دستان شما آسیب نرساند. تاکید می‌کنیم حتما قبل از داغ شدن موتور، درب رادیاتور را ببندید وگرنه احتمال خطر وجود خواهد داشت.
بدین ترتیب عملیات هواگیری به صورت صحیح انجام می‌شود. بهتر است بعد از کارکرد موتور و سرد شدن دوباره، درب رادیاتور را در زمان سرد بودن کامل موتور باز کنید. در این شرایط شاید ببینید که سطح آب داخل مخزن رادیاتور پایین‌تر از حد استاندارد است و باید آن را با اضافه کردن آب یا محلول ضدیخ به میزان استاندارد برسانید. به این ترتیب هواگیری موتور پژو ۴۰۵ و پارس XU7 را به طور کامل انجام داده‌اید.
توصیه می‌کنیم اگر سررشته فنی ندارید، حتما از مکانیک بخواهید که این فرایند را برای شما انجام دهد.
سرویس رادیاتور
رادیاتور نیز جزو اصلی سامانه خنک‌کننده موتورهاست ولی سرویس نگهداری آن با تعویض ضدیخ به طور کامل انجام نمی‌شود. بهتر است هر دو یا سه سال رادیاتور را به تعمیرگاه بسپارید تا آن را به صورت کامل شست‌وشو دهند و در صورت خرابی ناشی از زنگ‌زدگی و پوسیدگی، آن را با نمونه نو و جدید تعویض کنند تا عملیات خنک‌سازی موتور به صورت مساعد انجام شود و خطر سوختن واشر سرسیلندر به حداقل برسد.
به ویژه در موتورهای سری XU پژو ۴۰۵ و پژو پارس، معمولا هر دو یا سه سال رادیاتور دچار مسدودی می‌شود که باید باز شده و اصطلاحا سیخ زده شود تا مجددا بتواند به کارکرد خود ادامه دهد. البته بهتر است که بعد از نهایتا ۵ سال، رادیاتور با نمونه جدید تعویض شود تا عملکرد سیستم خنک‌کننده در بهترین حالت باقی بماند. چرا که معمولاً شبکه‌های داخلی رادیاتور دچار زنگ‌زدگی و پوسیدگی می‌شوند که خنک‌سازی موتور را با مشکل روبه‌رو می‌کند.
تعویض ترموستات
ترموستات ماشین یکی دیگر از اجزای حیاتی سیستم خنک‌کننده است که جریان ورود آب به رادیاتور را کنترل می‌کند. این قطعه مسیر ورود آب داغ به رادیاتور را باز می‌کند و اجازه می‌دهد که دمای پیشرانه پایین بیاید. در صورت خرابی ترموستات و به ویژه مسدود بودن دریچه آن، دمای موتور به شدت بالا می‌رود و احتمال جوش آوردن پیشرانه زیاد می‌شود.
در این شرایط واشر سرسیلندر تحت تنش شدید دمایی قرار گرفته و احتمالا دچار سوختگی می‌شود. بنابراین توصیه می‌کنیم که هر دو سال یک‌بار ترموستات موتور پژو پارس و پژو ۴۰۵ سری XU یا سایر خودروها را تعویض کنید تا از صحت عملکرد این قطعه مطمئن شوید و از سوختن واشر سرسیلندر ناشی از خرابی ترموستات جلوگیری به عمل آورید.
اطمینان از صحت عملکرد فن‌های خنک‌کننده رادیاتور
سیستم فن‌های خنک‌کننده رادیاتور نقش مهمی در خنک‌سازی آب موتور دارد. در صورت خرابی فن‌ها، موتور خیلی زود جوش می‌آورد و احتمال سوختن واشر سرسیلندر بالا می‌رود. بدین منظور بهتر است به صورت دوره‌ای با مراجعه به متخصص برق خودرو، از سالم بودن موتور فن‌ها و رله‌های مربوط به آنها اطمینان حاصل کنید و در صورت نیاز، قطعات معیوب را تعویض کنید تا سیستم فن خنک‌کننده دچار ایراد نشود.
استفاده از واشر سرسیلندر مرغوب
مهم‌ترین قطعه در موضوع واشر زدن پژو پارس و پژو ۴۰۵، خود واشر سرسیلندر است که اگر کیفیت مناسبی نداشته باشد، در برابر کوچک‌ترین تنش دمایی دچار ایراد سوختگی و خرابی می‌شود. بهتر است هنگام تعمیرات و تعویض واشر سرسیلندر، از مارک‌های مرغوب و نمونه‌های اورجینال تقویتی موجود در بازار استفاده کنید.
محصولاتی مثل تولیدات برند کیک پرفورمنس پلاس و واشر سرسیلندر میلور تقویتی جزو نمونه‌های مناسب موجود در بازار هستند که احتمال خرابی واشر سرسیلندر را در موتورهای سری XU7 پژو کاهش می‌دهند.
جدا از نوع و کیفیت واشر سرسیلندر، نحوه مونتاژ سرسیلندر توسط مکانیک نیز بسیار مهم است. مکانیک باید در باز و بست و میزان سفت کردن پیچ‌ها کاملا از فرایند استاندارد توصیه‌شده توسط شرکت سازنده پیروی کند و از دستگاه گشتاورسنج یا همان تورکمتر برای بستن پیچ‌ها کمک بگیرد تا سرسیلندر به صورت استاندارد روی موتور بسته شود. چرا که اگر پیچ‌های سرسیلندر بیش از حد سفت یا شل بسته شوند، احتمال خرابی واشر سرسیلندر از آن قسمت وجود دارد و همان علائم سوختن واشر سرسیلندر را به همراه خواهد داشت.
نتیجه گیری
با توجه به نکاتی که در این مطلب بیان کردیم احتمالا متوجه شده‌اید که راه‌حل قطعی و اساسی برای جلوگیری از واشر زدن پژو ۴۰۵ و پارس وجود ندارد اما می‌توان با رعایت برخی نکات این مشکل را به حداقل رساند و طول دوره زمانی سوختن واشر سرسیلندر این‌گونه موتورها را افزایش داد.
مهم‌ترین نکته اطمینان از سالم بودن سیستم خنک‌کننده موتور است. مواردی مثل هواگیری صحیح، وجود ضدیخ کافی داخل مجاری آب رادیاتور و موتور، سالم بودن رادیاتور، اطمینان از مسدود نبودن شبکه‌های داخلی رادیاتور و صحت عملکرد سیستم فن خنک‌کننده رادیاتور نیز جزو دیگر موارد احتیاطی مهم هستند که باید حتماً برای جلوگیری از سوختن واشر سرسیلندر پژو به آنها توجه کنید.
ضمنا اگر با مشکل سوختن واشر سرسیلندر و تعمیرات این بخش مواجه شدید، حتما از واشر سرسیلندرهای اورجینال و باکیفیت نظیر برندهای کیک یا میلور و یا دیگر برندهای معتبر موجود در بازار استفاده کنید. چرا که کیفیت واشر سرسیلندر نیز در جلوگیری از سوختن این قطعه و آب‌و‌روغن قاطی کردن موتور بسیار موثر خواهد بود. فشار نیاوردن به موتور به ویژه در هوای گرم و تعویض به موقع قطعات مصرفی مثل انواع تسمه‌ها یا تعویض به موقع روغن موتور نیز می‌تواند در پیشگیری از سوختن واشر سرسیلندر تا حدودی تأثیر مثبت داشته باشد.
نویسنده: حسین باباپور
