خرید خودرو دست دوم به‌خودی‌خود مشکلات و سختی‌های زیادی دارد. از خرید یک خودرو متناسب با بودجه مدنظر گرفته تا پیداکردن یک خودرو که بهترین وضعیت و قیمت را نسبت به هدف ما داشته باشد. اما بعد از خرید خودرو کارکرده نیز باید منتظر یک سری ایرادات و خرابی‌ها باشیم. بنابراین بهتر است تا قبل از اینکه توسط این خرابی‌ها و ایرادات غافلگیر شویم، آنها را پیدا کرده و یک سری اقدامات پیشگیرانه انجام دهیم.
چه سرویس هایی بعد از خرید ماشین کارکرده لازم است؟
می‌توان گفت که مقدار بازدیدها و بررسی‌هایی که بعد از خرید یک خودرو کارکرده لازم است، به سن خودرو، وضعیت نگهداری آن، وضعیت مالک و گفته‌های وی مربوط می‌شود. یک سری از این بازدیدها بدون هزینه هستند و می‌توان با چشم و نگاه ظاهری، وضعیت آنها را تشخیص داد. مثلاً برای بازدید لاستیک‌ها، تسمه‌های جلوی موتور، باتری ماشین، داخل موتور، زیر ماشین و سیستم تعلیق و… نیازی به بازکردن قسمتی از ماشین نیست و با یک نگاه ساده می‌توان وضعیت این بخش‌ها را بررسی کرد. اما برای بازدید سلامت قسمت‌هایی مثل تسمه تایم، روغن موتور، روغن گیربکس اتوماتیک، دیفرانسیل‌ها، بلبرینگ چرخ‌ها و… باید به اظهارات و گفته‌های راننده گوش داد و تصمیم گرفت که به گفته‌های وی اعتماد کنیم یا نه. چرا که بازدید این بخش‌ها هزینه بیشتری می‌خواهد و مثلاً تعویض یک تسمه تایم، چندین میلیون هزینه داشته و اگر بخواهیم به گفته مالک نیز اعتماد کنیم، باید در نظر داشت که پاره شدن این تسمه نیز چند ده میلیون تومان هزینه خواهد داشت. بنابراین، وضعیت مالک و سطح قابل‌اعتماد بودن وی در این بین نقش و اهمیت زیادی دارد.
بنابراین توصیه می‌شود در زمان خرید، خودرویی را خریداری کنیم که مالک موجهی داشته و حتی‌الامکان، تاریخچه سرویس‌های آن نیز در دسترس باشد.
تعویض روغن موتور و روغن گیربکس
هرچند در زمان خرید خودرو معمولاً مالک قبلی تاریخ تعویض روغن موتور و روغن گیربکس را اعلام می‌کند؛ اما بهتر است حتی قبل از نهایی‌شدن کامل خرید ماشین، روغن موتور آن را تعویض کرده و روغن موتور جدید بریزیم تا اگر به روغن از افزودنی‌هایی برای کاهش صدای موتور، مخفی‌کردن دود آن و مواردی از این دست اضافه شده است، وضعیت واقعی موتور معلوم شود. اما بعد از خرید خودرو اگر مدت زیادی تا تعویض روغن موتور خودرو نمانده است، بهتر است تا سریع‌تر آن را تعویض کنیم.
این وضعیت درباره گیربکس نیز وجود دارد. خصوصاً در خودروهای جدید که روغن گیربکس‌های گران‌قیمت‌تری دارند، مهم‌تر است. اما بازهم با توجه به اظهارات راننده و سبک و سنگین کردن حرف‌ها وی، باید درباره تعویض روغن گیربکس نیز تصمیم بگیریم. اما اگر در کارکرد گیربکس موارد مشکوک دیدیم، بهتر است تا با فرض کثیف بودن روغن آن، روغن گیربکس را نیز تعویض کنیم. با تعویض روغن موتور و روغن گیربکس، حتماً فیلتر و صافی روغن این دو بخش نیز باید تعویض شود.
فیلتر بنزین، فیلتر هوا و فیلتر کابین
متأسفانه کمتر کسی به اهمیت تعویض به‌موقع فیلتر بنزین اهمیت می‌دهد و تا زمانی که موتور خودرو به مشکل نخورده است، آن را تعویض نمی‌کنند و این در حالی است که یک فیلتر بنزین کثیف و گرفته می‌تواند در مصرف سوخت، کشش خودرو و همچنین سلامت پمپ بنزین و انژکتورها تأثیر کاملاً محسوسی داشته باشد. فیلتر هوای موتور نیز از دیگر فیلترهایی است که باید آن را بازدید کرده و در زمان تعویض روغن موتور، آن را تعویض کنیم. همچنین فیلتر هوای کابین که تأثیر مستقیمی در سلامت سرنشینان و همچنین کیفیت کارکرد سیستم تهویه‌مطبوع دارد را باید بعد از خرید یک خودرو دست‌دوم و کارکرده، بازدید و در صورت نیاز تعویض کرد.
معاینه شمع و وایر
شمع و وایر معیوب هم در افزایش مصرف سوخت و آلاینده‌های جوی نقش مؤثری دارند و هم در کیفیت کارکرد موتور خودرو و توان تولیدی آن. بازکردن و تست این دو قسمت نیز وقت چندانی نمی‌گیرد و می‌توان با مراجعه به یک مکانیک، از او خواست تا شمع و وایر خودرو را بررسی کند تا در صورت نیاز، آنها را تعویض کنیم.
گریس‌کاری‌های مورد نیاز
خودروهای سواری و خصوصاً نمونه‌های امروزی که از اکثرا از نوع دیفرانسیل‌جلو هستند، محلی برای گریس‌کاری ندارند. اما در خودروهای قدیمی، ماشین‌های دیفرانسیل‌عقب، خودروهای دودیفرانسیل و شاسی‌بلندهای آفرودی، محل‌های متعددی برای بازدید و گریس‌کاری مثل سبک‌ها، گاردان‌ها، بلبرینگ چرخ‌ها و… وجود دارد. این قسمت‌ها را بازدید کرده و به صورت اصولی، گریس‌کاری کنیم. خصوصاً از بررسی وضعیت کشویی و چهارشاخ‌گاردان‌ها غافل نشویم.
بازدید سیستم ترمز و لنت‌ها
تمام‌شدن لنت‌ها و یا ضعف سیستم ترمز با نشانه‌هایی همراه است که از روی آنها می‌توان به وضعیت سیستم ترمز و کارایی آن تا حد زیادی رسید.
اما توصیه می‌شود تا بعد از خرید یک خودرو دست‌دوم و کارکرده و برای اینکه در یک زمان نامناسب از تمام‌شدن لنت‌ها و یا ضعف سیستم ترمز غافلگیر نشویم، یک بازدید چشمی از وضعیت لنت‌ها و کاسه چرخ و همچنین دیسک‌های ترمز داشته باشیم تا در صورت ضرورت و قبل از تمام‌شدن کامل آنها، این سیستم بسیار مهم و حیاتی را سرویس کنیم.
بازدید سیستم برف‌پاک‌کن
می‌توان گفت که برف‌پاک‌کن‌ها از جمله سیستم‌های ساده اما پرکاری هستند که بسیاری از ما در طول روز از آنها برای تمیزکردن شیشه ماشین استفاده می‌کنیم. ایراد در تیغه برف‌پاک‌کن باعث می‌شود که نه تنها شیشه ماشین به خوبی تمیز نشود، بلکه آسیب‌هایی به شکل خط‌وخش به شیشه جلو و شیشه عقب نیز وارد شود؛ بنابراین بعد از خرید یک خودرو کارکرده، آب سیستم شیشه‌شور را تعویض کرده و از مایع شیشه‌شور استاندارد استفاده کنیم. همچنین تیغه‌های برف‌پاک‌کن عقب و جلو را بازدید کنیم تا در صورت نیاز، آنها را تعویض نماییم.
دیاگ زدن موتور و تنظیم آن
موتور خودرو معمولاً تا زمانی که به مشکلات بزرگی برخورد نکرده باشد همچنان کار خواهد کرد. اما وقتی آن را دیاگ می‌زنیم متوجه می‌شویم که موتور در وضعیت مطلوبی نیز به سر نمی‌برد. برای مثال، افزایش مصرف سوخت به خاطر ضعف در شمع‌ها و یا مشکل در سنسور ناک موتور و یا خطاهایی که به هر علتی در کامپیوتر خودرو ذخیره شده است با دیاگ زدن موتور به دست می‌آید. بنابراین بعد از خرید یک خودرو کارکرده، موتور آن را دیاگ بزنیم و آن را تنظیم کنیم.
بررسی آب رادیاتور
حجم زیادی از ضدیخ‌های داخل بازار و کولانت‌ها از نوع بی‌کیفیت و حتی تقلبی هستند که نمی‌توانند از موتور ماشین در سرمای زمستان، محافظت کنند. البته این ضدیخ‌ها وظیفه ضد جوش و ضدخورندگی بودن خود را نیز نمی‌توانند به خوبی انجام دهند؛ بنابراین بهتر است تا بعد از خرید خودرو، آب رادیاتور آن را چک کنیم و سطح کیفی آن را بسنجیم. برای این کار هم می‌توان به یک مکانیک مراجعه کرد تا با استفاده از دستگاه، کیفیت ضدیخ را بسنجد و هم می‌توان مقداری از آب رادیاتور را با احتیاط و دور از دسترس کودکان در قسمتی از فریزر گذاشت و یخ‌زدن آن را آزمایش کرد. همچنین اگر آب رادیاتور بیش از حد تیره و غیرشفاف است، حتماً آن را تعویض کرده و حتی‌الامکان، سیستم خنک‌کاری موتور را نیز شستشو دهیم.
چراغ‌ها و روشنایی خودرو
در اکثر خودروهای کارکرده، سیستم روشنایی خودرو و چراغ‌ها دارای مشکلات هستند که معمولاً مالکین به خاطر کنارآمدن با این قضایا در طول زمان، آن را رفع نمی‌کنند. همچنین در بسیاری از خودروها از لامپ‌ها و چراغ‌های غیراستاندارد استفاده می‌شود که در کنار نداشتن نور استاندارد، می‌توانند به سیم‌کشی ماشین نیز آسیب وارد کنند. بنابراین توصیه می‌شود تا اگر وضعیت چراغ‌های ماشین در حد استاندارد نیست و نور مناسبی ندارند، حتماً سرو و سامانی به این قسمت مهم بدهیم.
شستن داخل موتور
شستشوی داخل موتور یک کار حساس است و باید به نحوی و با موادی انجام شود که به سیستم‌های حساس الکترونیکی موتور، آسیبی وارد نشود. در بسیاری از خودروهای کارکرده به خاطر ترس از خرابی قطعات داخل موتور به خاطر شستن این بخش، حجم زیادی از آلودگی و کثیفی روی قطعات موتور نشسته است که هم ظاهر این بخش را خراب می‌کند و هم عیب‌یابی‌های بعدی را با مشکل روبرو خواهد کرد. در یک موتور کثیف، نمی‌توان به سرعت شروع نشتی آب و روغن را متوجه شد؛ اما در یک موتور تمیز، این قضیه از ابتدای آغاز آن دیده می‌شود. برای شستن این بخش حتماً مراقبت‌های لازم را انجام دهیم تا به دیگر قسمت‌ها و قطعات، آسیبی وارد نشود.
سیستم بخاری و کولر ماشین
در زمان خرید یک خودرو کارکرده در زمستان، نمی‌توان به طور دقیق از وضعیت سلامت سیستم کولر آن به خاطر وجود هوای سرد مطلع شد. این وضعیت برای سلامت بخاری ماشین در فصل تابستان نیز صدق می‌کند. اما درست در زمانی که باید سیستم تهویه‌مطبوع به درستی کار کند، خواهیم دید که توان کافی برای این کار را ندارند. معمولاً با فرارسیدن زمان استفاده از بخاری در فصل زمستان و کولر در فصل تابستان، مراکز تعمیرات کولر و بخاری نیز شلوغ‌تر بوده و دستمزدهای بیشتری نیز می‌گیرند؛ بنابراین بهتر است تا بعد از خرید خودرو و با مراجعه به یک مرکز و تعمیرگاه ماهر در این زمینه، این دو سیستم را کاملاً و به صورت فنی و علمی تست و آزمایش کنیم تا اگر توان کاری کولر و بخاری ماشین در سطح پایینی است، دست‌به‌کار تعمیر آن شویم.
اتصالات برقی و سیم‌کشی ماشین
اگر خودرو دارای سیستم صوتی غیراستاندارد است و یا سیم‌کشی داخل موتور دست‌کاری‌های زیادی شده است، حتماً با مراجعه به یک برقکار ماهر، وضعیت سیم‌کشی ماشین را تا حد امکان به یک وضعیت ایمن یا استاندارد برگردانیم. سیم‌کشی ماشین‌ها در طول عمر آنها دچار استهلاک و فرسودگی می‌شوند. همچنین نصب سیستم‌های صوتی و یا چراغ‌های غیرفابریک نیز باعث به هم ریختن سیم‌کشی خودروهای کارکرده می‌شود. اتصالات و سوکت‌ها در طول زمان شل شده و کارکرد درست خود را ندارند. همه این موارد باعث می‌شود تا به مرور زمان در کارکرد بخش‌های برقی ماشین اختلال به وجود آید. یک برقکار ماهر با دیدن سیم‌کشی ماشین می‌تواند وضعیت و فاصله آن را با حالت استاندارد سیم‌کشی ماشین تشخیص دهد.
بازدید تسمه‌ها
تسمه تایم باید توسط یک مکانیک ماهر و کارشناس بازدید شود. اما تسمه‌های جلوی موتور را می‌توان با چشم نیز بازدید و کنترل کرد. این تسمه‌ها برای راه‌اندازی قسمت‌های مختلف موتور مثل واترپمپ، پمپ هیدرولیک، دینام، کولر و پروانه خنک‌کننده هستند و پاره شدن آنها خصوصاً در مسیرهای بیرون شهری، مشکل‌ساز خواهد بود. با نگاهی به این تسمه‌ها اگر دارای پوسیدگی، ترک و شکاف، کنده‌شدگی از برخی قسمت‌ها و… هستند، آنها را تعویض کنیم.
بازدید تسمه تایم
هزینه تعویض تسمه تایم در خودروها از چندین میلیون تومان شروع می‌شود و هزینه کمی نیست. به همین خاطر اگر از گفته‌های مالک قبلی کاملاً مطمئن باشیم، می‌توان به زمان تعویض آن اعتماد کرد. اما در غیر این صورت بهتر است تا با مراجعه به یک مکانیک، از وی بخواهیم تا وضعیت ظاهری تسمه تایم را بازدید کند تا اگر زدگی و یا مشکلاتی در ظاهر آن دیده شد، حتماً آن را تعویض کنیم. اما باید در نظر داشت که بازدید چشمی تسمه تایم فقط ایرادات ظاهری بزرگ و قابل‌توجه آن را نشان می‌دهد و فرسودگی تسمه باید به حدی زیاد باشد که بتوان گفت زمان تعویض تسمه تایم آن فرارسیده است. بنابراین اگر باز هم بعد از بازدید تسمه، همچنان به سلامت آن شک داریم، بهتر است تا هزینه چند میلیون تومانی تعویض تسمه را به جای هزینه چند ده میلیون تومانی تعمیر موتور، متقبل شویم و با خیال آسوده رانندگی کنیم.
بازدید چرخ‌ها و تایرها
وضعیت سلامت تایرها را می‌توان با چشم نیز دید و بررسی کرد. باید قسمت دیگر لاستیک را که به سمت داخل اتاق هست را نیز بازدید کنیم تا اگر این بخش هم زدگی و فرسودگی دارد، به فکر تعویض تایر باشیم. همچنین باید تایرها را بالانس کنیم و وضعیت آنها را بیرون از خودرو نیز چک کنیم. در بعضی از خودروها، اتصالات توپی چرخ‌ها نیاز به بازدید و گریس‌کاری‌های دوره‌ای دارد. حتماً بعد از خرید خودرویی که چرخ آن در این دسته از خودروها قرار می‌گیرد، با بازدید چرخ‌ها و اتصالات آن، گریس‌کاری و مراقبت‌های لازم را انجام دهیم.
بازدید زیربندی ماشین
در خودروهای امروزی که عمدتاً از نوع دیفرانسیل‌جلو هستند، قطعات و اتصالات زیادی در بخش جلوی خودرو قرار دارد. قطعاتی مثل گردگیر پلوس‌ها، گردگیر جعبه‌فرمان، سیبک‌ها و بوش طبق، میل موج‌گیرها و… را بازدید کنیم تا اگر در قسمت زیربندی و جلوبندی به سرویس و تعمیرات نیاز است، اقدامات لازم را انجام دهیم.
تعویض فیلتر بنزین
فیلتر بنزین قیمت چندانی ندارد؛ ولی در کارکرد موتور ماشین، بسیار اثرگذار است. کثیفی این قطعه باعث فشار به پمپ بنزین شده و می‌تواند باعث افت توان موتور خودرو نیز شود. ازآنجایی‌که اکثر راننده‌ها علاقه‌ای به تعویض این قطعه ندارند، بهتر است تا بعد از خرید خودرو، در زمان تعویض روغن موتور و دیگر روغن‌های ماشین، فیلتر بنزین را نیز تعویض کنیم.
تمیزکردن داخل کابین
بهتر است تا بعد از خرید یک خودرو دست‌دوم و با توجه به وضعیت داخل کابین، آن را خودمان و یا با مراجعه به یک مرکز صفرشویی، کاملاً تمیز و ضدعفونی کنیم. در زمان خرید یک خودرو دست‌دوم شاید نتوان به قسمت‌های زیر کف‌پوش داخل اتاق دسترسی داشت. اما بد نیست بعد از خرید خودرو و برای تمیزکاری کامل آن، به این قسمت‌ها نیز نگاهی کرد. بسیاری از پوسیدگی‌های داخل کابین از قسمت زیرپایی‌ها شروع می‌شود و این قضیه در برخی از خودروها بسیار شایع است. اما با یک بازدید به‌موقع می‌توان قبل از شروع و یا گسترش پوسیدگی، از این اتفاق جلوگیری کرد.
نتیجه گیری
سرویس های بعد از خرید ماشین کارکرده به نوع خودرو، وضعیت و سلامت بخش‌های مختلف آن، وضعیت مالک قبلی و همچنین گفته‌های وی درباره رسیدگی‌های انجام شده، بستگی دارد. با این وجود بهتر است تا برای اطمینان از سلامت بخش‌های مختلف آن، پیشگیری از خرابی‌های ناگهانی و همچنین جلوگیری از گسترده شدن یک سری از ایرادات، بازدیدهای لازم و یک سری تعویض کاری‌ها را انجام دهیم. قطعات خودروها و هزینه‌های تعمیرات در این روزها بسیار زیاد است و همیشه پیشگیری از درمان، دردسر و هزینه‌های کمتری داشته است؛ بنابراین یک سری بازدیدها از یک خودرو کارکرده بسیار لازم و ضروری خواهد بود.
نویسنده: علیرضا داودی
