روسیه همسایه شمالی ایران، سابقه‌ای به قدمت یک قرن در صنعت خودرو دارد. اگرچه محصولات روس‌ها به اندازه خودروهای آمریکایی، اروپایی، ژاپنی و کره‌ای باکیفیت نیست، اما در مقاطعی تولیدات لادا و مسکویچ به خیابان‌های کشورمان رسیده بود و ایرانی‌ها پشت فرمان ماشین‌های ساخت شوروی نشسته بودند. مسکویچ (Moskvitch) یکی از برندهای خودرویی روسیه است که فعالیت خود را از سال ۱۹۲۹ شروع کرد و تا ۲۰۰۲ به تولید و مونتاژ ماشین ادامه داد.
بعد از حمله روسیه به اوکراین، کشورهای جهان روسیه را تحریم کردند که منجر به تعطیلی کارخانه‌های مونتاژ ماشین‌های آمریکایی، اروپایی، ژاپنی و کره‌ای شد. روس‌ها برای تامین نیاز بازارشان، تصمیم گرفتند با مشارکت جک موتورز چین، مسکویچ را دوباره احیا کنند.
آغاز فعالیت مسکویچ
در سال ۱۹۲۹ میلادی، کارخانه خودروسازی جدیدی در مسکو تاسیس شد. شرکت جدید «کارخانه دولتی مونتاژ اتومبیل KIM مسکو» نام گرفت و به طور مخفف به «آزلک» (AZLK) معروف شد. تولیدات این کارخانه با برند کیم و مسکویچ به فروش می‌رسید. اولین محصولات این شرکت، ماشین‌های آمریکایی فورد مدل A و مدل AA بودند که در سال ۱۹۳۰ با نام کیم ۱۵۰ روانه بازار داخلی شوروی شدند.
بعد از آن وانت گاز AA روی خط تولید قرار گرفت، اما در سال ۱۹۳۴ از فهرست محصولات شرکت خارج شد و کارخانه CMM تولید آن را برعهده گرفت. در این سال‌ها آزلک و مسکویچ یکی از زیرمجموعه‌های کارخانه اتومبیل‌سازی گورکی به شمار می‌آمد. شش سال بعد، دوباره یکی از واحدهای کارخانه اتومبیل‌سازی به صورت مستقل فعالیت خود را شروع کرد، اما در این بین، شوروی درگیر جنگ جهانی دوم شده بود. به همین خاطر، کل کارخانه به آن سوی کوه‌های اورال و نیمه آسیایی روسیه منتقل شد تا برای ارتش سرخ، ابزار و ادوات و خودروهای نظامی تولید کند.
بعد از جنگ جهانی
در پایان جنگ جهانی دوم، شورای وزیران اتحاد جماهیر شوروی، در ماه مه ۱۹۴۵ آیین‌نامه‌ای برای تولید خودروهای سواری تصویب کرد. بر اساس آیین‌نامه جدید، تولید خودرو سواری کوچک «مسکویچ» در دستور کار قرار گرفت و به همین منظور کارخانه خودروسازی مسکو بازسازی شد.
شرکت دولتی، کار خود را با نام «کارخانه خودروهای کوچک مسکو» (MZMA) از سر گرفت. سرعت کار آنقدر بالا بود که دو سال بعد اولین محصول با نام «مسکویچ ۴۰۰» به بازار آمد و یک سال بعد صادرات آن آغاز شد.
این خودرو هفت سال روی خط تولید قرار داشت تا اینکه جای خود را به مسکویچ ۴۰۱ داد و در سال ۱۹۵۶ مسکویچ ۴۰۲ معرفی شد. بعدها مدل‌های مسکویچ ۴۰۷ و ۴۰۸ با موتورهای پیشرفته جای محصولات قدیمی را گرفتند و در نمایشگاه بروکسل ۱۹۵۸ نظرها را به خود جلب کردند.
بعد از گذشت ده سال و تولید یک میلیون دستگاه مسکویچ ۴۰۸، مدل جدید مسکویچ ۴۱۲ معرفی شد. این خودرو هم توانست نظر مساعد مقامات شوروی را جلب کند و هم فروش موفقی در بازار داشته باشد.
در اواخر دهه ۱۹۶۰، به منظور تولید خودروهای باکیفیت‌تر، خط تولید بازسازی شد و گسترش یافت. همچنین در سال ۱۹۶۸، به مناسبت ۵۰ سالگی کومسومول (اتحادیه جوانان کمونیستی پیرو لنین) نام شرکت به «خودروسازی کومسومول لنینسکی» تغییر یافت.
در سال ۱۹۷۵، نسخه جدیدی از مدل ۴۱۲، با نام مسکویچ ۲۱۴۰ معرفی شد. نمای کلی به‌روز شده بود، چراغ‌ها، سپرها و شیشه‌های جانبی از نو طراحی شدند و کابین نیز تغییر و تحولاتی پیدا کرد.
بعد از دهه ۸۰
در سال ۱۹۸۶، چهار میلیون دستگاه از مسکویچ ۲۱۴۰ تولید شده بود و دو سال بعد از این هم عرضه این ماشین ادامه پیدا کرد و بعد از آن جای خود را به هاچبک دیفرانسیل جلو مسکویچ ۲۱۴۱ داد. در این شرایط خودروساز روسی نه می‌توانست پیشرانه جدیدی بسازد و نه امکان داشت از موتورهای دیگر شرکت‌ها استفاده کند.
بنابراین، به اجبار موتور وانت‌های اوزام ۴۱۲ و واز، زیر کاپوت ۲۱۴۱ قرار گرفتند. پیشرانه‌های قدیمی عمر مفید کمی داشتند و جوابگوی خودروهای مدرن و جدید نبودند.
ورشکستگی مسکویچ
در زمان اتحاد جماهیر شوروی، مسکویچ رقیبی در بازار انحصاری خودرو روس‌ها نداشت و هر محصولی که تولید می‌کرد، به فروش می‌رسید. اما با فروپاشی شوروی و تغییر نظام سیاسی و شرایط اقتصادی، خودروهای قدیمی آزلک و برند مسکویچ که با تکنولوژی‌های قدیمی تولید می‌شدند، توانایی رقابت با خودروهای روز جهان را نداشتند و برای اولین بار خط تولید شرکت در سال ۱۹۹۶ متوقف شد.
تقریبا یک سال بعد، محصولات جدید شرکت با موتورهای رنو تولید و عرضه شد و تا ابتدای سال ۱۹۹۹ میلادی، ۵ میلیون دستگاه خودرو «پرنس ولادیمیر» به بازار رسید.
با این حال، مشکلات سیستم تولید و مدیریت منجر به توقف خط تولید در سال ۲۰۰۱ و سرانجام AZLK در سال ۲۰۰۶ به دلیل ورشکستگی تعطیل شد.
احیای مسکویچ توسط جک موتورز
حمله روسیه به اوکراین در ابتدای سال ۲۰۲۲ میلادی، موجب شد تا این کشور تحت شدیدترین تحریم‌ها قرار بگیرد. شرکت‌های خودروسازی آمریکایی، اروپایی و ژاپنی همکاری خود را با روس‌ها قطع کردند و کارخانه‌های مونتاژشان را با شرط بازخرید به دولت روسیه فروختند.
رنو یکی از اولین شرکت‌هایی بود که این کار را انجام داد. خودروساز فرانسوی ۶۸ درصد از سهام آوتواز (AvtoVaz)، تولیدکننده خودروهای لادا را در اختیار داشت که بعد از تحریم‌ها، سهام و کارخانه‌های خود در روسیه را به قیمت یک روبل و با شرط بازخرید به همین قیمت واگذار کرد.
حالا دولت روسیه قصد دارد با کمک خودروساز چینی آنهوی جیانگهوای (جک موتورز)، برند مسکویچ را احیا کند. محصولات جدید این شرکت با پلتفرم‌ها و قطعات چینی، در کارخانه سابق رنو ساخته و روانه بازار روسیه می‌شود.
آینده مسکویچ
کارخانه سابق رنو که در حال حاضر با نام کارخانه خودروسازی مسکویچ شناخته می‌شود، اولین تصاویر از جدیدترین محصول خود، مسکویچ ۳ را منتشر کرد. این کراس اوور، نسخه مونتاژی جک JS4 است و شباهت‌هایی به کیا سلتوس دارد.
اولین محصول تولیدی در دسامبر ۲۰۲۲ به بازار می‌آید. هدف مسکویچ تولید ۱۰۰ هزار دستگاه خودرو و اشتغالزایی برای ۴۰ هزار نفر است.
نویسنده: میلاد قزللو
