صنعت خودروسازی یک تجارت مهم در روسیه به حساب می‌آید، به طوری که بیش از ۶۰۰ هزار کارگر به‌طور مستقیم با این صنعت در ارتباط هستند. روسیه در سال ۲۰۲۰ حدود ۱.۵ میلیون خودرو تولید کرده و جزو یکی از ۱۰ کشور برتر خودروساز در جهان به حساب می‌آید. البته از سال ۲۰۲۲ به علت حمله به اوکراین، صنایع مختلف این کشور از جمله صنعت خودروسازی با بحران‌های جدی روبه‌رو شده است و بسیاری از شرکای مهم مثل رنو، خاک روسیه را ترک کرده‌اند. با این حال، خودروسازان روسی به سختی در تلاشند تا صنعت خودروسازی روسیه را زنده نگه دارند.
خودروسازی ۲۰۰ ساله
امپراطوری روسیه سابقه طولانی در توسعه صنعت مکانیک دارد. در قرن هجدهم، ایوان پالزونوف نخستین موتور بخار ۲ سیلندر جهان را ساخت. حوالی سال ۱۸۰۵ ایوان کولیبین با کمک موتور بخار، یک خودروی مجهز به پدال را طراحی کرد. این ابداع، مشخصات مشترک بسیاری با خودروهای امروزی دارد که از جمله آن‌ها می‌توان به ترمز، گیربکس، فرمان و محورهای دارای یاتاقان اشاره کرد. روسیه به پیشرفت در حوزه خودروسازی ادامه داد و در نهایت در سال ۱۸۹۶، نخستین خودروی مجهز به موتور بنزینی توسط یاکوولوف و فریز ساخته شد.
روسیه زادگاه ۵۷ برند خودرو است و سیزدهمین کشوری به حساب می‌آید که بیشترین تعداد برند را دارد. البته برخی از این برندها به فعالیت خود خاتمه داده‌اند، ولی بعضی دیگر علیرغم وجود بحران‌های سیاسی و تحریم‌های بین‌المللی، هنوز هم به تولید خودرو ادامه می‌دهد.
آوتوواز
آوتوواز (AvtoVaz) در ابتدا با نام VAZ شناخته می‌شد که برگرفته از عبارت «کارخانه خودروسازی ولگا» بود. این تولیدکننده از سال ۱۹۶۶ وارد عرصه خودروسازی شده است و لادا، معروف‌ترین سری خودروهای آن به حساب می‌آید. تا سال ۱۹۹۰، خودروهای سواری متنوعی به فهرست شرکت اضافه شد تا نیاز بازار داخلی را رفع کند.
در سال ۲۰۲۰، شرکت روسی به یکی از زیرمجموعه‌های گروه ARA تبدیل شد و تحت مالکیت رنو قرار گرفت. آوتوواز در حال حاضر به عنوان یک شرکت تلفیقی مشغول فعالیت است و علاوه بر لادا، خودروهای متنوعی را از برندهای داتسون، نیسان و رنو تولید می‌کند.
گاز
گاز (GAZ) مخفف عبارت روسی «کارخانه خودروسازی گورکی» است که در سال ۱۹۳۲ به عنوان تولیدکننده خودروی سواری آغاز به کار کرد. کارخانه گاز با همکاری شرکت فورد در شهر نیژنی نووگورود راه‌اندازی شد و محصولات آن در ابتدا با برند NAZ وارد بازار شدند.
پس از عرضه خودروی سواری فورد مدل A و بارکش فورد مدل AA به ترتیب با نام‌های Naz-A و Naz-AA، شرکت به GAZ تغییر نام داد. در طول جنگ جهانی دوم، روس‌ها به شدت تحت تاثیر جیپ ویلیس قرار گرفته و تصمیم گرفتند همتا و رقیبی را برای این خودروی آفرودی ساده و در عین حال محکم تولید کنند. شرکت گاز مسئولیت این کار را بر گردن گرفت و GAZ 69 را به بازار معرفی کرد. این خودرو چنان به محبوبیت رسید که به مدت تقریبا ۲۰ سال، تحت نام‌های مختلف GAZ، UAZ و ARO به بازار داخلی و همین‌طور خارجی عرضه می‌شد.
یواز
تاسیس کارخانه اتومبیل‌سازی اولیانوفسک (UAZ) در سال ۱۹۴۱ داستان جالبی دارد. زمانی که آلمان‌ها به روسیه هجوم آوردند، دولت استالین دستور داد مراکز صنعتی مهمی که ارزش استراتژیک دارند، به شرق منتقل شوند. در نتیجه این دستور، خودروسازی مسکو (ZIS) به شهر امن و دور از دسترس ولگای اولیانوفسک انتقال پیدا کرد. کارخانه ZIS بعدها به UAZ تغییر نام داد و به شرکتی بسیار بزرگ و مطرح در صنعت خودروسازی روسیه تبدیل شد.
یواز از سال ۲۰۰۰ به گروه Sollers پیوسته و در حال حاضر در حوزه تولید کامیون، اتوبوس و خودروهای شاسی بلند فعالیت می‌کند. برند روسی یک محصول افسانه‌ای در سبد محصولات خود دارد که تاکنون در نسخه‌های مختلف روانه بازار شده است. خودروی UAZ-469 از جنگ جهانی دوم تاکنون محبوبیت بالای خود را حفظ کرده و بارها به‌روز شده است. نسخه‌های مختلف این خودرو با نام هانتر، پاتریوت و پیکاپ در روسیه عرضه شده‌اند. یواز پاتریوت و یواز پیکاپ دو محصول شرکت روس به حساب می‌آیند که از سال ۱۴۰۰ توسط سروش دیزل در ایران به فروش می‌رسند.
لادا
لادا به عنوان نمادین‌ترین برند خودروی شوروی در جهان شناخته می‌شود. این برند، حاصل سرمایه‌گذاری مشترک آوتوواز و فیات ایتالیا بوده و در سال ۱۹۷۳ شروع به کار کرده است. یکی از مهم‌ترین اهداف لادا، تولید خودرو برای صادرات بود. به همین خاطر این شرکت توانست پس از گذشت ۱۷ سال به شهرت جهانی دست یابد و سهم قابل‌ملاحظه‌ای در بازار اروپا را در دست گیرد.
تولید خودروهای باکیفیت و در عین حال اقتصادی برای قشر معمولی جامعه، از دیگر اهداف شرکت روسی به حساب می‌آید. لادا با تولید مدل‌های محبوبی همچون گرانتا توانسته بخش عمده‌ای از بازار داخلی را به خود اختصاص دهد.
ولگا
ولگا خودروساز لوکس روسی به حساب می‌آید که در سال ۱۹۵۶، نخستین محصول خود را به عنوان جانشین GAZ-M20 به بازار معرفی کرد. محصول ولگا از همان ابتدا به سبب زیبایی و کیفیت بالا به محبوبیت و موفقیت خاصی رسید. در حالی که خودروهای آن زمان تقریبا دارای ظاهری یکنواخت و مشابه بودند، ولگا با طراحی متفاوت و متمایز، محصولات خود را در دسترس خریداران مشتاق و البته پولدار روسی قرار داد.
در ابتدا نیروی پلیس مایل به استفاده از خودروهای لوکس ولگا بود. ولی بعدها تنها پزشکان، وکلا و مقامات دولتی قادر به خرید تولیدات متعلق به برند ولگا شدند. البته در نهایت انحصار و گرانی محصولات به ضرر ولگا تمام شد و شرکت در سال ۲۰۰۷ برای همیشه به فعالیت خود خاتمه داد. با این حال، محصولات ولگا هنوز هم در بازار خودروهای کلاسیک خرید و فروش می‌شوند. ولادمیر پوتین یکی از طرفداران پروپاقرص این برند است و یک عکس شخصی با جورج بوش در کنار خودروی Volga Gaz 21 دارد.
خودروسازان روسی و ایران
خودروسازان روسی ید طولایی در تولید خودروهای سبک و سنگین دارند. شایسته است که به اسم‌های بزرگی همچون کاماز، مسکویچ، زیل، نامی و اوروس سنات نیز اشاره کرد که نقش انکارناپذیری در صنعت خودروسازی روسیه دارند. روسیه علیرغم تحریم‌های فعلی، کماکان با کمک خودروسازان چینی به فعالیت در حوزه خودروسازی ادامه می‌دهد و علاقه بسیاری نسبت به شراکت با خودروسازان و قطعه سازان ایرانی نشان می‌دهد.
نویسنده: تیم تولید محتوا خودرو45
