استانداردهای ۸۵ گانه خودرویی همانگونه که از نامشان پیداست، باید پیش از تولید انبوه و عرضه خودرو به مشتریان پاس شوند. گرچه رعایت و اجرای این استانداردها از سال ۹۶ برای خودروهای تولید داخلی و وارداتی الزامی شده، اما هنوز به اجرای صد در صدی نرسیده است و به جز چند خودرو، سایر تولیدات و خودروهای وارداتی در صف اخذ تاییدیه از سازمان ملی استاندارد ایران و وزارت صنعت، معدن و تجارت هستند.
از سال ۹۶ که لزوم رعایت و اجرای استانداردهای ۸۵ گانه خودرویی مطرح شد، خودروسازان داخلی مهلت داشتند تا جهت افزایش ارتقا استانداردهای تعیین شده خودروهای تولیدی به ویژه خودروهایی نظیر پراید و پژو که هم سن و سالی از آنها گذشته و هم فراوانی تولید و عرضه در بازار خودرو دارند را جد‌ی‌تر پیگیری کنند.
در همین رابطه نیز رعایت ۸۵ مورد استانداردسازی خودروها که از آخرین مرحله آن یعنی استانداردهای ۶۳ گانه، قوت بیشتری گرفت که در همی راستا نیره پیروزبخت رییس سازمان ملی استاندارد نیز بر لزوم رعایت آن به دلایل متعدد مهر تاکید کرد.
طی دو سال بحث و بررسی و در نهایت اعلام سایپا و ایران خودرو مبنی بر عدم توانایی ارتقا استانداردهای دو خودرو پراید و پژو، در نهایت تصمیم بر آن شد تا این دو خودرو در مدت زمان مقرر (تا پایان تیرماه ۹۹) از رده خارج شوند. حالا بر اساس تصمیم‌گیری این دو خودروساز و البته پیگیری‌های سازمان ملی استاندارد، وزارت صمت و سازمان محیط زیست مبنی بر توقف تولید پراید و پژو، کلید توقف خط تولید این دو مدل خودرو از زمستان ۹۸ آغاز و مقرر شد تا پایان تیرماه ۹۹، پرونده تولید این دو خودرو بسته شود.
این در حالی است که دو خودروساز داخلی، ایران خودرو و سایپا وعده تولید خودروهای با رعایت استانداردهای ۸۵ گانه خودرویی را داده و اعلام کردند در صدد افزایش ارتقا کیفی خودروهای این دو مجموعه هستند. پیش‌تر و در سال ۹۷، گروه خودروسازی سایپا پس از رونمایی از خودرو رهام که آخرین خودرو طراحی شده این کمپانی است، ماجرای پاس شدن همه استانداردهای ۸۵گانه برای رهام را اعلام کرده بود. همچنین سایپا از پاس کردن این استانداردها برای خودرو کراس کانتری در بهمن ماه سال گذشته توسط این شرکت خبر داده بود.
ایران خودرو نیز در این باره اعلام کرده است که دنا پلاس توربو اتوماتیک و سمند این شرکت نیز در پاس کردن استانداردهای ۸۵ گانه مانعی ندارند.
صفر تا صد رعایت استانداردهای خودرویی
ماجرای اجرای استانداردهای ۸۵ گانه خودرویی درست از سال ۹۶ و جهت رعایت استانداردهای ۸۵ گانه تنها برای خودروهای وارداتی اجباری شد. پس از آن رعایت این موارد بر اساس یک مهلت سه ساله برای خودروهای داخلی اعلام شد که از آن زمان تاکنون برخی خودروسازان خواستار مهلت بیشتر بودند که هربار سازمان استاندارد اعلام کرد که هیچ مهلت اضافه‌ای به خودروسازان داده نمی‌شود؛ حتی در شرایط شیوع ویروس کرونا!
از اواخر سال گذشته که سختگیری سازمان ملی استاندارد برای رعایت استانداردهای ۸۵ گانه بیش از پیش شد و در مقابل نیز شیوع ویروس کرونا بهانه‌ای برای خودروسازان شد، آنها خواستار تمدید استاندارد آلایندگی یورو ۵ شدند. البته در این میان شایعاتی مبنی بر حذف برخی استانداردهای سختگیرانه نیز شنیده شد که سازمان ملی استاندارد هشدار داد که هیچ استانداردی حذف نخواهد شد.
روند اجباری شدن رعایت این استانداردها برای خودروهای داخلی در سه فاز ۵۲ گانه، ۶۳ گانه و در نهایت ۸۵ گانه برنامه ریزی شد. بدین صورت که از ابتدای دی ماه سال ۹۶ رعایت استانداردهای ۵۲، از دی‌ماه ۹۸ رعایت استاندارد ۶۳ گانه و از دی ماه سال ۹۹ رعایت استانداردهای ۸۵ گانه خودرویی اجباری شد.
نکته: سازمان ملی استاندارد اجرای بعضی از بندهای استاندارد یورو ۵ را به دلیل اعمال تحریم‌های بین‌المللی تا اطلاع ثانوی تمدید کرده است، این درحالی است که برخی خودروسازان تجاری توانسته‌اند مواردی همچون ترمز هوشمند خودروهای سنگین را داخلی سازی کنند. (عملکرد ترمز هوشمند بدین صورت است که در صورتی که راننده حین رانندگی دچار خواب آلودگی شود و یا به صورت کامل به خواب برود، این سیستم با کمک مانع در مسیر متوقف می‌شود.)
چرا رعایت استانداردهای خودرویی مهم است؟
کاهش آلودگی هوا، ایمنی سرنشین‌ها و عابران پیاده، ایمنی سایر خودروها در خیابان و جاده‌ها، کاهش تصادفات رانندگی ناشی از عدم استاندارد بودن قطعات و … همگی از جمله مواردی است که رعایت استانداردهای ۸۵ گانه را بیش از پیش مهم تلقی می‌کند.
نگاهی به استانداردهای تعیین شده برای تولید و عرضه خودروها نشان می‌دهد مسیر خودروسازی‌ها در رعایت استانداردهای بین‌المللی به ویژه در کشورهای در حال توسعه و تولید انبوه خودروهای رده متوسط، با چالش‌هایی همراه است. این مسیر برای کشوری همچون ایران که هم در تولید قطعات خودرو تبحر دارد و در تولید برخی قطعات به خودکفایی رسیده است و هم طراحی پلت‌فرم و خودروسازی را تجربه کرده است تا حدی ممکن و از بعدی دیگر مشکل است؛ چرا که تحریم‌های بین‌المللی علیه ایران به ویژه صنعت خودروسازی تا حدی مسیر را برای خودروسازان پیچیده کرده است.
برخی استانداردهای ۸۵ گانه خودرویی شامل: تجهیزات فرمان، علائم و وسایل هشداردهنده شنیداری، چراغ شب‌نما، روشنایی چراغ پلاک عقب، چراغ‌های مه‌شکن، قلاب‌های بکسل، سیستم برفک‌زدا و مه‌زدا شیشه جلو خودرو، محدودکننده سرعت، هدایت پذیری، نصب کپسول آتش‌نشانی، شیشه‌های ایمنی و نصب آنها، سیستم ترمزگیری خودروهای سواری، نصب تایرها، حفاظت از افراد پیاده، سیستم ترمز اضطراری پیشرفته، سیستم هشدار خودرو و … می‌شود.
عدم توقف تولید برخی خودروها به شرط رعایت استانداردهای 85 گانه
رییس سازمان ملی استاندارد به خودروسازان تا پایان سال برای رعایت استانداردهای ۸۵ گانه فرصت داده است.
چند سالی است که خودروسازان از سوی سازمان ملی استاندارد به رعایت استانداردهای ۸۵ گانه ملزم شده‌اند. تولید خودروهای غیر استاندارد و با کیفیت پایین آثار منفی بسیار زیادی داشته است به همین سبب سازمان ملی استاندارد خبر داده که اگر خودروسازان تا مهلت مشخص شده استانداردها را رعایت نکنند تولیدشان متوقف خواهد شد.
رعایت استانداردها در خودروهای ایرانی حرف و حدیث‌های بسیار زیادی دارد. تحریم‌ها سدی برای تامین و تولید قطعات خودرو بود. خودروهای ناقص کف کارخانه به دلیل کمبود و نبود قطعات خاک می‌خوردند و همچنان مشکل برخی از آنها حل نشده است. ناتوانی در تامین کاتالیست یکی از دلیل ناقصی خودروها بود به همین سبب مدیرعامل ایران خودرو و سایپا در نامه‌ای از معاون اول رییس جمهور خواستند تا اجرای استاندارد یورو ۵ از ابتدای سال ۹۹ تعویق یابد اما سازمان حفاظت محیط زیست مخالفت جدی با خودروهای یورو ۴ داشت و مقرر شد خودروهایی که استانداردهای لازم را ندارند شماره‌گذاری نشود حالا سازمان ملی استاندارد برای خودروسازان برنامه جدی دارد.
نیره پیروز بخت، رییس سازمان ملی استاندارد از مهلت به برخی از خودروسازان برای رعایت استانداردهای ۸۵ گانه خبر داد و گفت: در صورت رعایت نکردن استانداردها از سوی خودروسازها در مهلت مقرر، تولیدشان متوقف خواهد شد.
رییس سازمان ملی استاندارد به نام و تعداد این خودروها اشاره‌ای نکرده است اما تاکید دارد که اگر این خودروها تا مهلت مشخص شده استانداردهای لازم را رعایت نکنند، نام آنها اعلام خواهد شد.
پیروز بخت با اشاره به برنامه شورای عالی استاندارد تاکید کرد: بر اساس برنامه‌ای که در شورای عالی استاندارد تصویب شده، کار انجام می‌شود و همه دستگاه‌های نظارتی و وزرا عضو این شورا هستند و همه اعضا، این موضوع را پایش می‌کنند.
وی افزود: وزیر صمت نیز عضو شورای عالی استاندارد است و موظف است روی خودروسازها احاطه داشته باشد و آنها را از نظر رعایت استانداردها چک کند.
رییس سازمان ملی استاندارد در ادامه گفت: در همان جلسه شورای عالی استاندارد تصویب شد که این خودروها توقف تولید داشته باشند. بقیه خودروها در دست بررسی هستند چرا که بعضی خودروسازها اعلام کردند که ما می‌توانیم استانداردها را اجرا کنیم و در همان جلسه، به این خودروسازها زمان داده شد. به عنوان مثال اعلام کردیم که فلان خودرو اگر نتواند خود را به استاندارد در زمان مورد نظر برساند، بعد از اتمام مهلت، نام خودروساز اعلام می‌شود.
به گفته این مقام مسئول خودروهای وارداتی که استاداردهای لازم را نداشته باشند اجازه ورود به آنها داده نمی‌شود و مهلتی نیز در کار نیست.
نویسنده: نگار میرکریمی- شقایق صفی خانی
