شاید صنعت خودروسازی چین در این عالم مکانیکی قدیمی‌ترین نباشد، اما بدون شک بزرگ‌ترین و تاثیرگذارترین است. تا جایی که حتی تصور نبود چینی‌ها در صنعت خودروسازی هم سخت است.
امروزه خودروسازان این کشور که ابر قدرت اقتصادی زمانه است، بخش وسیعی از بازار جهانی را مانند موم در دست گرفته‌اند و به رقبای اروپایی و برندهای آسیایی دیگر چنگ و دندان نشان می‌دهند. باید قبول کنیم که این بازار، بدون صنعت خودروسازی چین لنگ می‌ماند. نتیجه موفقیت امروز این صنعت، مدیون دهه‌ها تلاش و کار بی‌وقفه مردم و کارآفرینان چینی است.
نگاهی به تاریخچه صنعت خودروسازی چین
این صنعت که امروزه به کار و باری مهم و به یکی از مهم‌ترین منابع درآمد چینی‌ها تبدیل شده و صاحب برندهای بزرگی مانند دانگ فنگ و دیگر همتایان آن است، از روز ازل پر رونق و گسترده نبود. صنعت خودروسازی چین زمانی آنقدر کوچک و محدود بود که تولیداتش به بیش از 100 یا 200 هزار دستگاه خودرو در سال نمی‌رسید. شاید با خود تصور کنید که این رقم آنقدر هم بد نیست، اما بهتر است فاکتور جمعیت این کشور وسیع را از یاد نبریم!
سال‌ها گذشت و دهه 90 میلادی از راه رسید، دهه‌ای که برای چینی‌های پرکار و تلاشگر و صنعت کشورشان، مملو از برکت و روشنی بود. بازار خودرو این کشور در دهه 90 با سرعت نور رشد کرد و به نان و نوایی باور نکردنی رسید. در این دوران، صنعت خودرو چین به قدری رونق گرفت که تولیدات سالانه از 200 هزار دستگاه به بیش از یک میلیون دستگاه رسید و سرنوشت آن را برای همیشه دگرگون کرد. بنابراین گریزی به مبدا تاریخی این بازار رنگارنگ و انداختن نگاهی به روزگارش، خالی از لطف نیست.
سال 1928؛ سرآغاز راهی پر فراز و نشیب
اولین خودرو مجهز به موتور در تاریخ چین، وانتی نه چندان پیشرفته بود که مینگ شنگ نام داشت. این وانت بسیاری ابتدایی توسط دنیل اف میِرز (Daniel F Myers) طراحی و در شِنیانگ چین ساخته شد.
پیش از رسیدن مینگ شنگ به مرحله تولید انبوه در سال 1931، چین درگیر جنگی تمام عیار با ژاپن بود. در همین حین ژاپن کارخانه و تاسیسات ساخت مینگ شنگ را بمباران کردن، در نتیجه تولید آن به طور کامل منتفی شد. یَنگ هوچِنگ (Yang Hucheng) ژنرالی بود که به تَنگ ژونگ‌مینگ (Tang Zhongming)، یکی از تاثیرگذارترین مخترعان زمان خود، دستور داد تا خودرویی طراحی کند که به کمک زغال سنگ به حرکت می‌افتد.
در نتیجه، تَنگ در سال 1932 تصمیم گرفت در شانگهای چین، کارخانه‌ای برای تولید این موتورها احداث کند. از آنجایی که در دوران جنگ، این کشور با بحران کمبود سوخت مواجه شده بود، از این خودروهای زغال سنگی تنها در میادین مبارزه استفاده می‌شد. روغن جلا یکی دیگر از موادی بود که چینی‌ها در دوران جنگ دست به دامنش شده و از آن به عنوان سوخت خودروهای تازه نفس خود استفاده می‌کردند.
دومین خودروی تاریخ صنعت خودروسازی چین متعلق به فردی به نام دو یومینگ (Du Yuming) بود که آن را در سال 1937 طراحی کرد. او به دلیل جنگ و خرابی‌های مالی و روانی ناشی از آن ناچار به ترک وطن شد، بنابراین رویای ساخت این خودرو تا سال 1943 تحقق نیافت.
صنعت خودروسازی چین بین سال های 1949 تا 1980
دهه‌های 50 و 60 میلادی از لحاظ تاریخی، اهمیت ویژه‌ای برای این صنعت نسبتا جوان و نوپا داشت. در طول این سال‌ها کارخانه‌های خودروسازی زیادی از خاک جنگ زده چین سر بر آوردند، کمپانی‌هایی که اجداد برندهای بزرگ چین امروز به حساب می‌‍آیند. برند بزرگ دانگ فنگ یکی از همان کمپانی‌هایی است که حیاتش از اواخر دهه 60 میلادی آغاز شد.
اولین وسیله نقلیه تولیدی صنعت خودروسازی چین در دهه 50، متعلق به کمپانی فِرست اتومبیل وُرکز (First Automobile Works) بود. این محصول هم مانند اولین خودرو تاریخ این کشور یک وانت بود و جیِفانگ CA-30 نام داشت.
تنها چند سال طول کشید تا درهای موفقیت و خوشنامی روی صنعت خودروسازی چین باز شود. سال 1958 بود که نانجینگ اتومبیل وُرکز (Nanjing Automobile Works)، نامی که پیش‌تر به ارتش تعلق داشت، فعالیت خود را در صنعت خودروسازی چین آغاز کرد.
صنعت خودروسازی چین از1980 تا 1990
اقتصاد سوسیالیست یک چنین کشوری فضای بسیار ناچیزی برای خودروهای سواری در نظر گرفته بود، تا جایی که در 30 سال نخست حیات صنعت خودروسازی چین، خبری از خودروهای سواری به آن معنا که ما می‌شناسیم نبود. سال 1985 همه معادلات تغییر کرد و پنج هزار و 200 دستگاه وسیله نقلیه سواری تولید و به بازار داخلی، تزریق شد.
حتما از خودتان می‌پرسید که چطور یک چنین گشایشی پس از گذشت 30 سال، بالاخره حاصل شد. از اواسط دهه 80 میلادی، میل افراد به خرید کالاهای مختلف افزایش پیدا کرد و دیگر منع سیاسی نداشت. از طرف دیگر در همین دهه پای برندهای خارجی به بازار کشور باز شد، تبلیغات جان گرفت و خبر خرید اولین خودرو سواری توسط یک شهروند معمولی، در سراسر جهان بازتابی باورنکردنی پیدا کرد. این شخص کسی نبود جز سان گویینگ، مزرعه داری که در نزدیکی شهر بزرگ و پرهیاهوی پکن زندگی می‌کرد و پس از سال‌ها تلاش، حالا یک دستگاه تویوتا پابلیکا خریده بود. با این حال خانم گویینگ رانندگی بلد نبود. این خبر، رونق صنعت خودروسازی چین را چند برابر کرد و سیل عظیمی از خریداران که عمدتا مردم معمولی بودند، به سمت بازار روانه شد.
در آن زمان هنوز تولیدات داخلی آنچنان پا نگرفته بود، بنابراین نرخ واردات خودرو به طرز چشمگیری افزایش یافت. قبل از دستاورد درخشانی که در سال 1985 حاصل شد، اتحاد جماهیر شوروی بزرگ‌ترین و مهم‌ترین صادر کننده وسایل نقلیه به این کشور بود. حالا که اختلاف بین چین و ژاپن رنگ باخته بود، شرایطی فراهم شد تا صادرات خودروهای ژاپنی به این کشور نیز سهل و آسان شود. در اواسط سال 1985، چین دومین وارد کننده خودروهای ژاپنی و پس از آمریکا، بزرگ‌ترین مشتری این کشور بود.
با بالا گرفتن رقابت محصولات خارجی در بازار، دخالت‌های دولت نیز آغاز و قوانین سفت و سخت جدیدی اعمال شد تا واردات بی وقفه خودرو به این کشور کنترل شود. این قوانین جدید شامل بالا رفتن مالیات، عوارض گمرکی بیشتر و ایجاد وقفه‌ای دو ساله می‌شد.
این سخت گیری‌ها باعث رشد و شکل‌گیری بازار داخلی با ثبات و عقد قراردادهای همکاری بیشماری با خودروسازان جهانی شد. در همین دهه بود که کمپانی آمریکایی AMC با چین قرارداد مشارکت و همکاری (برای تولید جیپ) امضا و رونق و حیات صنعت را به مدت 20 سال، تضمین کرد. از طرفی دیگر، یکی از غول‌های خودروسازی آلمانی، یعنی فولکس واگن، وارد عمل شد و قراردادی 25 ساله برای طراحی و تولید خودروهای سواری در این کشور پرجمعیت آسیایی امضا کرد. خوشبختانه عقد قراردادهای خارجی به این چند برند محدود نشد و کمپانی‌های بزرگ زیادی (از جمله برندهای فرانسوی) برای نجات صنعت خودروسازی چین، آستین بالا زدند.
سرگذشت صنعت خودروسازی چین سال 1990 تا امروز
از اواسط دهه 90 میلادی کمپانی‌های داخلی زیادی تاسیس شدند تا به وظیفه ملی خود جامه عمل پوشانده و به صنعت خودروسازی کشورشان جانی تازه ببخشند. ریشه برخی از آن‌ها، مانند چانگان موتورز، در صنعت دفاع این کشور بود. برخی دیگر نواده کمپانی‌های قدیمی‌تر یا نسخه جدید و سر و سامان گرفته آن‌ها بودند. بعضی دیگر هم به شکل خصوصی تاسیس و به همان روند اداره شدند.
حتی امروزه هم دولت چین در قبال تصمیمات و فعالیت‌های این صنعت، سخت گیری‌های خاص خودش را دارد. به طور مثال در سال 2016، وزارت صنعت و اطلاعات فناوری این کشور 13 برند خودروسازی را از دم قلع و قمع کرد، چرا که فعالیت‌هایشان برای دومین سال متوالی با استانداردها و ملزومات تعیین شده، سازگاری نداشت.
تا سال 2009 صنعت خودروسازی چین به قدری غنی و قدرتمند شد که تعداد وسایل نقلیه حاضر در جاده‌ها و خیابان‌هایش به 62 میلیون دستگاه رسید. دو سوم این عدد بزرگ و باورنکردنی متعلق به خودروهای سواری شهروندان بود. این رقم در سال 2020 به 200 میلیون نزدیک شد و پیش بینی می‌شود که تا 10 سال دیگر به بیش از 500 میلیون دستگاه صعود کند!
چین در مسیر ستاره شدن!
پیشرفت صنعت خودروسازی این کشور هرگز متوقف نمی‌شود، بلکه پا به پای تکنولوژی روز حرکت می‌کند. در دنیایی که همه غول‌های خودروسازی بزرگ به دنبال طراحی و تولید بهترین خودرو پاک جهان هستند، استارتاپ‌های نوپا، جوان و تازه نفس چینی خط تولیدی برای خودروهای الکتریکی خود راه انداخته و صادرات محصولاتشان را به سراسر دنیا برنامه ریزی کرده اند.
در حال حاضر، تعداد کمپانی‌های سازنده محصولات بدون آلایندگی در صنعت خودروسازی چین از مجموع خودروسازان الکتریکی همه کشورهای جهان بیشتر است. این کشور که خانه و کاشانه میلیاردها شهروند است، در حال حاضر بیش از 80 برند خودروسازی دارد که مشغول به ساخت محصولاتی پاک هستند.
LMC Automotive که یکی از بلند پایه‌ترین موسسات صنعت در زمینه تحلیل آمار است، پیش بینی می‌کند که تا سال 2028 تعداد خودروهای الکتریکی تولیدی این کشور آسیایی به بیش از هشت میلیون دستگاه در سال برسد. این در حالیست که رقبای اروپایی چین توان تولید بیش از 5.7 میلیون دستگاه خودرو الکتریکی را نخواهند داشت. این عدد برای آمریکا حتی کمتر و معادل 1.4 میلیون خواهد بود.
این اعداد و ارقام تنها به صنعت داخلی مربوط نمی‌شود، چرا که چین پرتلاش و انحصار طلب به دنبال قبضه کردن بازار جهانی و تزریق محصولات الکتریکی خود به تمامی کشورهای دنیاست.
منبع: Wikipedia / caradvice
نویسنده: پرستو مهدی قلیخان
