لاستیک زاپاس خودرو، یکی از مهم‌ترین وسایلی است که همیشه باید در خودرو باشد؛ چرا که به همراه داشتن برخی از ابزار‌ها و وسایل در ماشین بسیار ضروری است زیرا حادثه خبر نمی‌کند و هر لحظه ممکن است خودرو شما دچار نقص فنی شود و در جایی حضور داشته باشید که امکان دسترسی به مکانیکی و امداد خودرو وجود نداشته باشد در این لحظه باید با ابزارهایی که به همراه دارید شروع به حل مشکل کنید. یکی از وسایل‌های ضروری که لازم است همیشه در خودرو شما باشد لاستیک زاپاس است. اتفاقات مختلفی می‌تواند سبب پنچر شدن تایر ماشین شود که به همراه داشتن لاستیک زاپاس می‌تواند به شما کمک بزرگی کند. اگر چرخ یدکی به همراه دارید و تایر ماشینتان پنچر شده است، آستین‌ها را بالا بزنید و به راحتی لاستیک خود را عوض کنید.
لاستیک زاپاس چیست؟
لاستیک زاپاس یا لاستیک یدک یا چرخ یدکی (Spare Tire) یک چرخ اضافی است که برای مواقع اضطراری شامل ترکیدن لاستیک، پنچر شدن تایر و… درون خودرو قرار داده شده است. لاستیک زاپاس فقط شامل تایر نمی‌شود، بلکه مجموعه‌ای از لاستیک و رینگ است و یک چرخ کامل به حساب می‌آید.
اهمیت داشتن لاستیک زاپاس
ماشین وسیله‌ای است که هر لحظه ممکن است دچار آسیب شود. یکی از آسیب‌هایی که هر لحظه ماشین شما را تهدید می‌کند پنچری یا ترکیدن لاستیک ماشین است. این اتفاق ممکن است در یک خیابان هموار یا در یک مسیر سخت و ناهموار پیش آید. اگر در شهر باشید می‌توانید از ماشین‌های امدادی کمک بگیرید و یا اگر لاستیک زاپاس به همراه دارید خودتان لاستیک را عوض کنید اما همیشه ماشین‌های امدادی در دسترس نیستند و ممکن است خودرو شما در یک جای دور افتاده پنجر شود که تنها راه دست به کار شدن خودتان باشد پس به این نکته توجه داشته باشید که به همراه داشتن لاستیک زاپاس بسیار ضروری است و باید همیشه در خودرو شما باشد.
ویژگی های لاستیک زاپاس
لاستیک زاپاس با چرخ اصلی خودرو تفاوت دارد و معمولا کوچک‌تر و سبک‌تر است. لاستیک یدکی به دو دلیل این ویژگی‌ها را دارد.
۱- لاستیک زاپاس باید کوچک‌تر از چرخ اصلی باشد تا درون صندوق عقب یا قسمت‌های دیگر خودرو فضای کمتری را اشغال کند.
۲- چرخ یدکی باید سبک‌تر از تایرهای اصلی باشد تا راننده بتواند راحت‌تر آن را بردارد و تعویض کند.
نحوه عوض کردن لاستیک خودرو
عوض کردن لاستیک ماشین شاید در ظاهر کار بسیار سخت و پیچیده‌ای باشد اما این چنین نیست. تعویض لاستیک یکی از کارهایی است که خودتان به راحتی می‌توانید انجام دهید. به یاد داشته باشید که به همراه داشتن ابزار نیز مهم است چون بدون ابزار‌های لازم تعویض لاستیک ممکن نیست.
برای تعویض لاستیک باید آچارهای T یا L شکل که متناسب با مدل ماشین شما است، همین‌طور جک معمولی یا جک هیدرولیک و لاستیک زاپاس به همراه داشته باشید.
مراحل تعویض لاستیک
- ابتدا باید لاستیک زاپاس را از محل خود خارج کنید. در بیشتر خودروها لاستیک زاپاس در صندوق عقب قرار دارد. در خودروهای کراس اوور محل قرارگیری لاستیک یدک، پشت در صندوق عقب است. در برخی دیگر از خودروها نیز لاستیک زاپاس در زیر خودرو قرار گرفته است. اگر لاستیک زاپاس شما درون صندوق عقب است، برای برداشتن آن باید کفی صندوق عقب را کنار بزنید.
- اگر خودرو شما قالپاق دارد، ابتدا قالپاق را باز کنید. دومین کاری که باید انجام دهید شل کردن پیچهای لاستیک آسیب‌دیده است. قبل از باز کردن پیچ‌ها ماشین را روی یک سطح هموار قرار دهید. فراموش نکنید که ماشین باید در حالت دنده باشد و ترمز دستی را نیز کشیده باشید. باز کردن پیچهای لاستیک با آچارهای مخصوص کار سختی نیست و پیچ‌ها به راحتی باز می‌شوند. اگر پیچ‌ها محکم بسته شده باشند و قادر به باز کردن آن نیستید؛ آچار را روی مهره قرار دهید و با پا به آچار ضربه بزنید تا پیچ‌ها باز شوند.
- بعد از اینکه پیچ های لاستیک را شل کردید، نوبت به جک زدن می‌رسد. برای جک زدن باید جک را دقیقا زیر شاسی خودرو قرار دهید. اگر جک در جای درستی قرار نگیرد، باعث آسیب زدن به خودرو می‌شود. درباره جک ماشین این نکته را به خاطر داشته باشید که جک هر ماشین بسته به مدل و وزن خودرو ساخته می‌شود. پس وقتی از جک‌های متفرقه استفاده می‌کنید، مراقب باشید که تحمل وزن خودرو شما را داشته باشد. وقتی جک را در جای مناسب قرار دادید، به اندازه‌ای که نیاز است قلاب جک را می‌چرخانید تا خودرو به میزان لازم بالا بیاید.
- حال باید پیچ‌هایی را که قبلا تا حدودی باز کرده بودید، کامل باز کنید تا لاستیک آسیب‌دیده و پنچر از جای خود خارج شود. سپس لاستیک زاپاس را جایگزین لاستیک معیوب کنید و پیچ‌ها را از جایی که باز کرده‌اید، ببندید. بهتر است پیچ ها را همراه با هم سفت کنید و از سفت کردن یک دفعه یک پیچ خودداری کنید. به یاد داشته باشید که پیچ‌ها را درست و محکم ببندید.
- در مرحله آخر نیز جک را پایین می‌آورید تا خودرو در جای خود قرار گیرد. پس از اینکه جک را پایین آوردید دوباره پیچ‌ها را محکم کنید. اگر لاستیک قالپاق داشت، آن را در جای خود قرار دهید. اکنون تعویض لاستیک خودرو شما به پایان رسیده است و می‌توانید به راحتی از خودرو استفاده کنید.
- توجه کنید که در اولین فرصت لاستیک خراب را تعویض یا تعمیر کنید. همان‌طور که گفته شد به همراه داشتن لاستیک زاپاس بسیار مهم است و نباید معیوب و آسیب‌دیده باشد.
نکات مهم برای رانندگی با لاستیک زاپاس
لاستیک زاپاس راه حل موقتی است تا بتوانید خودرو را به نزدیک‌ترین آپاراتی و تعمیرگاه برسانید. چرا که نوع تایر و رینگ استفاده‌شده برای چرخ یدکی به‌گونه‌ای است که قابلیت رانندگی برای مسافت طولانی را ندارد.
نکته دیگری که در هنگام رانندگی با لاستیک زاپاس باید به آن توجه داشت این است که به دلیل ساختار آن، فقط می‌توان با حداکثر سرعت ۸۰ کیلومتر بر ساعت رانندگی کرد.
خودروهای بدون زاپاس
شاید تا زمانی که کارتان به پنچرگیری نیافتاده باشد متوجه نشوید، اما واقعیت این است که خودروهای جدید و البته خارجی، زاپاس ندارند. اگر به تازگی خودروی خارجی خریده باشید، این مسئله را متوجه شده‌اید که خودروهای خارجی مدتی است که بدون زاپاس عرضه می‌شوند. اما دلیل این کار چیست؟
برخی از شرکت‌های خودروسازی به تازگی اقدام به حذف زاپاس خودرو کرده‌اند. البته دلایل مختلفی هم برای این مسئله عنوان می‌شود. به طور مثال برخی از شرکت‌ها این‌طور عنوان می‌کنند که در سال‌های گذشته اقبال به سمت خودروهای الکتریکی و هیبریدی افزایش یافته است و همین مسئله از عمده دلایلی است که خودروهای جدید، بدون زاپاس به فروش می‌رسند. البته برای همه شرکت‌های خودروسازی دلایل یکسانی وجود ندارد. کما اینکه برخی شرکت‌ها معتقدند که وزن خودرو بدون زاپاس کمتر است و به همین خاطر زاپاس را حذف کرده‌اند. البته وزنی که آنها می‌گویند چیزی در حدود ۹ کیلوگرم است.
گفته می‌شود که هیوندای جزء اولین شرکت‌هایی است که اقدام به حذف زاپاس کرده است. البته به نظر می‌رسد که بی ام و نیز جزء همان بدون زاپاس‌هاست و این‌طور عنوان کرده که خودروهایش تا حدود ۸۰ کیلومتر بعد از پنچری هم می‌توانند حرکت کنند. البته به این شرط که با سرعت بالاتر از ۸۰ کیلومتر رانندگی نکنند.
یکی از دلایل دیگر حذف زاپاس، توان خودروهای خارجی برای ادامه حرکت تا ده‌ها کیلومتر بعد از پنچری است که باعث شده شرکت‌ها زاپاس را به عنوان یک گزینه اضافی ببینند و حذف کنند. طبق تحقیقاتی که پیش از این یکی از موسسات آمریکایی اعلام کرده بود، نزدیک به ۳۶ درصد از خودروهایی که در سال ۲۰۱۸ عرضه شده‌اند، زاپاس ندارند.
به نظر می‌رسد که عمده بهانه شرکت‌های خودروسازی برای حذف زاپاس، کم کردن وزن خودرو و البته کاهش هزینه‌های تولید است. مسئله‌ای که می‌تواند در نهایت روی هزینه‌های پرداختی مشتری هم تاثیرگذار باشد. برخی از این شرکت‌ها هم عنوان کرده‌اند که با حذف لاستیک زاپاس، فضای بیشتری در قسمت بار ایجاد می‌شود و امکان استفاده از آن بیشتر خواهد شد.
اهمیت لاستیک زاپاس بر کسی پوشیده نیست، چون اگر قصد استفاده از این خودروهای خارجی بدون زاپاس را در خیابان‌های تهران داشته باشید، مشخص نیست که در زمان پنچری در کدام یک از خیابان‌های پایتخت و با چه شرایطی باشید و امکان رفتن به تعمیرگاه با احتساب ترافیک همیشگی تهران وجود دارد یا خیر. پیشتر به اهمیت زاپاس خودرو اشاره شده بود که چه نقشی در مواقع اضطراری ایفا می‌کند.
با این حال به نظر می‌رسد که با مدرن شدن دنیای خودرو و تغییراتی که هر روز شاهد آن هستیم، حذف زاپاس چندان دور از ذهن نباشد. کما اینکه تعداد شرکت‌هایی که چرخ یدک را در خودرو قرار نمی‌دهند، روز به روز در حال افزایش است. می‌توان امیدوار بود که بخشی از حذف زاپاس به سمت استفاده از خودروهای هیبریدی و الکتریکی حرکت کند تا ضمن ساده‌تر شدن داخل خودرو، از میزان آلایندگی این صنعت هم تا حد زیادی جلوگیری کند.
نویسنده: تیم تولید محتوا خودرو45
