لاستیک به عنوان آخرین عضو از چرخه سیستم انتقال قدرت و تنها وسیله مرتبط با سطح زمین از درجه اهمیت بسیار بالایی در کنترل ماشین برخوردار است. شاید در گذشته خودروسازان، تایر را به عنوان یک عضو ساده از اتومبیل در نظر می‌گرفتند؛ اما امروزه به موضوع «تداوم و تضمین اصطحکاک با سطح جاده و بزرگراه‌ها» که وظیفه آن برعهده لاستیک است، بیش از پیش توجه می‌شود.
در همین راستا از چندین سال پیش کمپانی‌های تایرسازی، تحقیق و مطالعه تخصصی در باب آنها را بسیار مهم دانسته‌اند و تولید لاستیک‌هایی با تکنولوژی پیشرفته را در دستور‌کار خود قرار دادند. قبل از هرچیزی بهتر است تا شما را با انواع تقسیم‌بندی تایرها آشنا کنیم.
ساختار لاستیک خودرو
تایر ماشین از موادی همچون کائوچو، سیم یا نخ، انواع محافظت‌کننده و دوده تشکیل شده است. همچنین دارای دو نوع ساختار بایاس و رادیال است:
- لاستیک‌های رادیال: در این دسته از تایرها، امتداد نخ‌های لایه‌ها با خط مرکزی آن، زاویه‌ای در حدود 90 درجه می‌سازد و به عبارتی در جهت شعاعی قرار می‌گیرد. از ویژگی‌های مهم انواع رادیال می‌توان به طول عمر زیاد، ترمزگیری سریع، مصرف سوخت کم و رانندگی راحت اشاره کرد. همچنین جنس نخ لایه‌ها در تایرهای رادیال، پلی استال یا ریون است.
- لاستیک‌های بایاس: لایه‌ها در این دسته از تایرها، به‌صورت ضربدری روی هم قرار می‌گیرند و امتداد نخ‌های لایه با خط مرکزی آن، زاویه‌ای مورب می‌سازد. جنس نخ لایه‌های انواع بایاس، نایلون است و در بدنه آن (به‌جز در ناحیه طوقه‌ها) از سیم فولادی استفاده نمی‌شود.
انواع لاستیک خودرو
تایرها متناسب با قرارگیری در شرایط جوی متفاوت جاده‌‌ها (رانندگی در جاده‌های گرم، خشک، برفی یا مرطوب) و همچنین در فصل‌های مختلفی که از آن بهره می‌برند، به پنج دسته کلی زیر تقسیم می‌شوند:
- لاستیک تابستانه: این نوع از تایرها، مناسب استفاده در جاده‌های خشک و گرم هستند. انواع تابستانه مختص مناطق معتدل برای فصل تابستان طراحی شده‌اند؛ همچنین بعضی از مدل‌های آن برای استفاده در جاده‌های خیس مناسب هستند. در واقع نوع تابستانه با هدف رسیدن به سرعت بالا در روزهای گرم تابستان به بازار ارائه شده است.
- لاستیک زمستانه (یخ شکن): این نوع تایرها برای جاده‌های برفی (برف‌های ذوب‌شده که با خاک ترکیب شده‌اند) مناسب هستند. شما در فصل زمستان با استفاده از انواع یخ شکن می‌توانید بدون هیچ نگرانی تردد کنید.
- لاستیک چهار فصل: این نوع از تایرها به‌گونه‌ای طراحی شده‌اند که در شرایط مختلف جوی و برای حالات متفاوت سطح جاده در هر چهار فصل سال قابل استفاده باشند.نقطه قوت و ضعف این نوع از لاستیک‌ها در چهار فصله بودن آن خلاصه می‌شود؛ زیرا در عین حال که مناسب استفاده در کلیه فصول هستند، بهترین گزینه برای هیچ فصلی نیستند.
- لاستیک دارای عملکرد بالا: این نوع از تایرها که دارای قیمت بالایی هستند، از رشته‌های نخی با کیفیت بالا در ساختار خود بهره می‌برند که در نتیجه از قابلیت چنگ‌زنی بسیار عالی در سرعت پایین، سر و صدای کم در سرعت بالا و عملکرد خوب در سر پیچ‌ها برخوردارند. هر چند در گذشته از این نوع لاستیک‌ها، تنها در ماشین‌های مدل بالا و ورزشی استفاده می‌شد؛ اما امروزه، شاهد استفاده از تایرهای دارای عملکرد بالا نیز در بسیاری از اتومبیل‌های معمولی هستیم.
انواع طرح آج لاستیک
موضوع مهم دیگری که در انتخاب این قطعه از خودرو باید در نظر گرفت، طرح آج تایر است که در مواردی همچون بهینه‌سازی ترمزگیری، خنک‌کردن، چنگ‌زنی بهتر به سطح جاده تاثیرگذار است. در مجموع انواع آج لاستیک به پنج دسته کلی زیر تقسیم می‌شود:
- طرح چهار خط: منظور از خط، همان شیارهای روی تایر است و طرح چهار خط، حکایت از چهار شیار بر روی آن دارد. از ویژگی‌های بارز این نوع چرخ‌ها می‌توان به پایداری حرکتی مناسب، قدرت ترمزگیری خوب و فرمان‌پذیری راحت اشاره کرد. با توجه به این خصوصیات، بیشتر در محور جلو خودرو از نوع چهار خط استفاده می‌شود.
- طرح نیم‌دنده: در این طرح، شیارها به‌صورت عرضی در سرتاسر محیط لاستیک نقش بسته‌اند. طرح نیم‌دنده هم مانند طرح چهار خط از ویژگی‌هایی همچون ترمزگیری بسیار خوب، قدرت چنگ‌زنی بالا و راندن راحت ماشیت برخوردار است؛ با این تفاوت که تایرهای نیم‌دنده، مناسب محور عقب وانت‌ها و کامیون‌ها هستند.
- طرح دو خط: این طرح دارای شیار عرضی دور تا دور محیط تایر و شیارهای طولی در مرکز آن است؛ به عبارتی در این نوع لاستیک‌ها از ترکیب طرح چهار خط و نیم‌دنده در کنار هم استفاده شده است. همچنین طرح دو خط، مناسب محور جلو وانت‌ها و کامیون‌ها است.
- طرح مکعب: از این طرح بیشتر در چرخ جلو و عقب لاستیک‌های رادیال سواری استفاده می‌شود. ویژگی‌های بارز طرح مکعب شامل ترمزگیری و چنگ‌زنی مناسب، فرمان‌گیری خوب و قابلیت بیرون راندن آب هنگام تماس با جاده است.
نکات کلیدی در خرید لاستیک خودرو
شما در هنگام خرید لاستیک با تکیه بر اطلاعاتی که پیش‌تر به آن اشاره کردیم و متناسب با نوع اتومبیل و نیاز خود می‌توانید مناسب‌ترین انتخاب را داشته باشید.
همچنین یک‌سری نوشته شامل اعداد و حروف بر روی تایر درج شده است که هر کدام از آنها، یک خصیصه از آن را نشان می‌دهند؛ در ادامه می‌خواهیم شما را با معنا و مفهوم این اعداد و حروف آشنا کنیم:
1. سایز لاستیک: اندازه تایر با ترکیبی از حروف و اعداد روی آن مشخص می‌شود که با یک مثال آن را بررسی می‌کنیم. (R13-165/65)
- R: تایر رادیال
- 13: قطر رینگ بر اساس اینچ
- 165: پهنای آن بر حسب میلی‌لیتر
- 65: ارتفاع دیواره تایر به پهنای باند بر حسب درصد
- سرعت مجاز: این ویژگی با حروف لاتینA تا Z بر روی لاستیک درج شده است و نشاندهنده حداکثر سرعتی است که تایر می‌تواند در مدت زمان 10 دقیقه تحمل کند. به‌طور مثال حرف S نشاندهنده سرعت 180 کیلومتر بر ساعت، حرف A نشاندهنده کمترین سرعت و Z بیشترین سرعت است.
نکته: توجه داشته باشید که فشار باد نیز در بهینه‌سازی سرعت مجاز تاثیرگذار است.
- فشار باد مجاز: یکی از ارقام دیگری که شما بر روی آن می‌بینید، مربوط به حداکثر فشار باد استانداردی است که لاستیک می‌تواند تحمل کند و با دو عدد کنار حروف psi مشخص می‌شود. به طور مثال تایری با فشار باد مجاز 44 psi می‌تواند 44 پوند در ثانیه، فشار باد را پشتیبانی کند.
نکته: در سفر بهتر است که کمی این حد مجاز را کاهش دهید؛ زیرا تایرها در سرعت بالا گرم شده و در نتیجه فشار باد آنها بالا می‌رود.
- بار مجاز: حداکثر باری که تایر، قادر به تحمل آن است را بار مجاز می‌نامند که با شاخص بار مشخص می‌شود. توجه داشته باشید عددی که به‌عنوان شاخص بار بر روی لاستیک می‌بینید، تنها به عنوان یک استاندارد جهانی است و شما با مراجعه به جدول شاخص بار می‌توانید بار مجاز را به دست آورید. به طور مثال طبق جدول، تایری با شاخص بار 83، وزنی معادل 475 کیلوگرم بار را تحمل می‌کند.
نکته مهم: در صورتی که لاستیک‌های ماشین شما، باری بیش از حد استاندارد آن را محتمل شود؛ ممکن است که اتومبیل شما با ترکیدن آن در معرض تصادف قرار بگیرد.
- تاریخ تولید لاستیک: عدد چهار رقمی درج‌شده بر روی تایر، همان تاریخ تولید آن به سال میلادی است؛ دو رقم اول مربوط به سال و دو رقم بعدی، نشاندهنده هفته تولید آن است.
توجه داشته باشید که معمولا هر تایری، چهار سال عمر می‌کند و بعد از چهار سال، غیر قابل اطمینان جهت مصرف است.
نکته: استفاده از لاستیکی که عمر خود را کرده است، بسیار خطرناک است و هر لحظه امکان ترکیدن آن وجود دارد.
- چسبندگی: قابلیت متوقف‌کردن ماشین در جاده و بزرگراه‌های خیس را میزان چسبندگی لاستیک می‌نامند. این ویژگی با حروف AA, A, B, C نشان داده می‌شود که AA بیانگر بیشترین میزان چسبندگی است.
- مقاومت حرارتی: این ویژگی با یکی از حروف A, B, C بر روی لاستیک درج شده است؛A بالاترین و C کمترین میزان مقاومت در برابر حرارت را پشتیبانی می‌کند.
نگهداری و مراقبت از لاستیک خودرو
به همان اندازه که انتخاب تایر مناسب حائز اهمیت است؛ مراقبت و نحوه نگهداری از آن هم برای دست‌یابی به عمر طولانی لاستیک و امنیت بالا بسیار مهم است. توصیه می‌شود مراقبت از لاستیک‌ها را جدی بگیرید و به‌طور مرتب، سلامت آنها را چک کنید. در ادامه به نکات مهمی در خصوص این مورد اشاره می‌کنیم:
- تایرهای جلو به دلیل اینکه بخش زیادی از نیروی تولید شده توسط خودرو را در سر پیچ‌ها متحمل می‌شوند، ضخامت آج خود را بیشتر از دست می‌دهند. همچنین لاستیک‌های عقب به این دلیل که نیروهای رانش را متحمل می‌شوند، از قسمت وسطی آن، آج‌خورده می‌شوند. بنابراین به صورت مداوم، هر چهار تایر جلو و عقب را چک کنید.
- همیشه سعی کنید که سالم‌ترین و جدیدترین تایرها را برای چرخ‌های جلو استفاده کنید؛ زیرا که ترکیدن لاستیک‌های جلو، بسیار خطرناک‌‌تر از چرخ‌های عقبی است.
- آج تایر را در هوای برفی به صورت ماهانه چک کنید؛ اگر آج آن در فصل زمستان کمتر از 5 میلی‌متر باشد، منجر به تصادف اتومبیل خواهد شد.
- توجه داشته باشید که فشار باد تایر به‌خصوص در هوای گرم را هر ماه و مرتبا اندازه‌گیری کنید. فشار باد کم در آن، منجر به تولید گرما می‌شود که عملکرد لاستیک را تا حدی کاهش می‌دهد؛ بنابراین در استاندارد بودن میزان فشار باد آن، بسیار دقت کنید.
- هنگام تعویض لاستیک جدید در نظر داشته باشید که برای هر چهار چرخ ماشین از والوهای نو استفاده شود.
- از عدم وجود رطوبت در پمپ باد اطمینان حاصل کنید که وجود آن، منجر به فرسودگی و اختلاف فشار می‌شود.
- اگر قصد دارید ساییدگی آج لاستیک‌ها به‌صورت یکنواخت باشد، پس از مدتی آنها را ضربدری با هم جابه‌جا کنید.
- رینگ آلوده، پوسیدگی لنت‌های ترمز را به همراه دارد؛ بنابراین در صورت کثیفی آن از پاک‌کننده مناسب رینگ خودرو استفاده کنید.
- برای مراقبت رینگ‌های فولادی از پولیش و رینگ‌های اسپورت از واکس استفاده کنید.
در آخر با توجه به اینکه لاستیک‌ها از انواع مختلف و دسته‌‌بندی‌های بسیار متفاوتی برخوردارند و همچنین با تکیه به مسائل جامع بررسی شده در مقاله بالا انتظار می‌رود، شما با خواندن آن بتوانید به تمام آنچه که برای شناخت یک تایر مناسب نیازمندید دست یابید. با توجه به مسائل گفته شده، امیدواریم که شما را در انتخاب بهترین گزینه برای انتخاب لاستیک یاری رسانیم.
شیوا فاضلی
