درباره خودروهای سدان چه می دانید؟

میان ده‌ها سبک و گروه‌بندی خودرو در جهان واژه هایی چون سدان، کوپه، هاردتاپ، رودستر و … خودنمایی می‌کنند اما در این مقاله به معرفی رایج‌ترین کلاس خودروها در جهان می‌پردازیم که معمولا با کلمه سدان (Sedan) معرفی می‌شوند.

در ادامه این مقاله با مهم‌ترین اطلاعات پیرامون واژه سدان آشنا خواهید شد. خودروهای چهار در صندوق‌دار که به عنوان رایج‌ترین و بهترین گزینه برای استفاده‌های روزمره و خانوادگی در جهان ایفای نقش می‌کنند.

ریشه شناسی واژه سدان

ریشه واژه سدان به ریشه فعل لاتین سِدِس (Sedes) یا سیدِر (Seder) باز می‌گردد که به معنای نشستن است. پس از آن در قرن هفدهم میلادی واژه سدان (Sedan) از ریشه لاتین در زبان ایتالیایی شکل گرفت که به معنای منبر یا صندلی مجلل سوار بر پایه‌های بلند بود. این صندلی‌ها غالبا از سوی افراد ثروتمند به کار گرفته می‌شد که مسقف و مجهز به پنجره بودند و بیشتر مواقع دو یا چند رعیت، شخص نشسته بر آن را به اطراف حمل می‌کردند.

بنابراین، واژه سدان در صنعت خودرو کلمه مناسبی برای توصیف خودرویی بود که برای حمل راحت و نسبتا لوکس افراد به کار گرفته می‌شد. برترین خودرویی که چنین ویژگی جامعی دارد، یک خودرو چهار در صندوق‌دار است که قادر است تعداد قابل توجهی از افراد را در آسایش و راحتی نسبی و در نهایت کاربرد در خیابان‌ها جا به جا کند. به همین دلیل امروزه به خودروهایی که از طراحی سه جعبه‌ای (یا سه باکس) بهره گرفته و به چهار در و یک صندوق برای حمل بار مجهز هستند سدان گفته می‌شود.

کلمه سدان از زبان ایتالیایی به زبان انگلیسی آمریکایی وارد شد اما بریتانیایی‌ها بجای کلمه سدان از واژه سالون (Saloon) استفاده می‌کنند. در هر صورت معنای نهایی این دو کلمه یک مفهوم واحد است.

سدان در جهان امروز

همان طور که می‌دانید، سبک طراحی خودروها بیانگر و نشان دهنده کلاس تولیدی آن‌ها است. در نتیجه بهتر است به صورت مختصر با طراحی سه باکس در صنعت خودرو اندکی آشنا شویم.

در اصول ابتدایی طراحی صنعت خودرو، خودروهای سواری در ساده‌ترین حالت ممکن از سه بخش تشکیل می‌شوند. بخش پیشرانه، بخش اتاق و بخش صندوق. به این ترکیب بندی که اصول پایه علم طراحی خودرو را تشکیل می‌دهد، طراحی سه باکس یا سه جعبه (Three Box) گفته می‌شود که بسیاری از کلاس بندی‌های رایج خودرویی نظیر کوپه‌ها، سدان‌ها، هاچ‌بک‌ها و … از آن نشات می‌گیرند.

ساده‌ترین کلاس خودرویی که در این سبک طراحی قرار می‌گیرد یک خودرو کوپه (دو در صندوق‌دار) است. اما خودرو سدان با تمرکز بر حمل تعداد سرنشین بیشتر در رفاه بالاتر، از چهار در بجای دو در (به منظور سهولت بیشتر در سوار و پیاده شدن سرنشینان عقب در مقایسه با کوپه) بهره می‌گیرد.

اما در کلاس بندی امروز خودروها به دلیل پیشرفت علم طراحی و ایجاد تنوع بیشتر، واژه سدان بسیار دستخوش تغییر شده است و الزاما ممکن است از سبک طراحی سه باکس پیروی نکند. در نتیجه این کلمه از سوی خودروسازان ممکن است تنها به عنوان یک واژه تبلیغاتی مورد استفاده قرار بگیرد.

ناگفته نماند که سبک طراحی پایه سه باکس تنها یکی از چندین سبک طراحی است که در جهان مورد استفاده طراحان خودرو قرار می‌گیرد. سبک‌های دیگری نظیر تک باکس یا مونو باکس (ویژه اتوبوس‌‌‌ها و ون‌ها)، دو باکس (ویژه هاچ‌بک‌ها و استیشن واگن‌ها و برخی هاچ‌بک‌ها)، سبک طراحی سقف و ده‌ها المان دیگر در طراحی نهایی یک خودرو تاثیر گذار است. به همین دلیل در توصیف عمومی و تبلیغاتی یک خودرو ممکن است تنها به بیان “سدان بودن” آن اکتفا و از توضیح بیشتر جزئیات طراحی آن اجتناب شود.

سدان و رایج ترین انواع آن

با توجه به این که ایالات متحده آمریکا و منطقه پهناور آمریکای شمالی بزرگ‌ترین و متنوع‌ترین بازار خودرویی جهان را در اختیار دارد، بدیهی است که بسیاری از اصول کلاس بندی و اصطلاحات خودرویی مورد استفاده در این منطقه در جهان رایج شود. از آنجایی که تنوع این کلاس بندی‌ها در گذر زمان و تولید محصولات مختلف بسیار رشد کرد، در این بخش تنها به چند نمونه رایج و معاصر آن اشاره خواهیم کرد.

ناچ‌بک سدان (Notchback Sedan)

ناچ‌بک سدان به خودرو سدان چهار دری گفته می‌شود که در صندوق آن مستقل از شیشه عقب و طراحی کاملا موازی با سطح زمین دارد. این تعریف تقریبا در مورد بیشتر سدان‌های تولیدی جهان صدق می‌کند. دقیقا به همین دلیل است که این دست خودروها را تنها با واژه سدان خطاب می‌کنند مگر آن که در مباحث بازاریابی و تبلیغاتی بخواهند تفاوت آن را با نسخه فست بک بیان کنند. در غیر این صورت استفاده از کلمه سدان برای توصیف این دست خودروها کفایت می‌کند.

خودروهایی نظیر پژو 405، پیکان، خانواده سمند، کرایسلر 300، کیا اپتیما، هیوندای سوناتا و آزرا و صدها مدل دیگر از کلاس ناچ‌ بک سدان به حساب می‌آیند.

فست‌بک سدان (Fastback Sedan)

کلمه فست‌بک یکی از واژگانی است که مستقیما به سبک طراحی سقف خودرو اشاره دارد و بیشتر در خودروهای کوپه به منظور بیان تمایز میانه یک کوپه معمولی و کوپه فست‌بک از آن استفاده می‌شود. در خودروهای فست‌بک، سقف خودرو با رسیدن به بخش انتهایی اتاق، با شیبی نسبتا ملایم به انتهای در صندوق متصل می‌شود تا ظاهری اسپرت‌تر به خودرو ببخشد. به همین دلیل شرکت فورد در مدل فست‌بک ماستنگ (و برخی دیگر از محصولات خود) بجای کلمه فست‌بک از کلمه اسپرتس روف (Sports Roof) استفاده کرد.

در خودروهای سدان استفاده از کلمه فست‌بک تعبیری مشابه با خودروهای کوپه دارد با این تفاوت که خودرو مورد نظر به جای دو در از چهار در بهره می‌گیرد. خودروهای بسیار زیادی در تاریخ از این سبک طراحی بهره گرفتند چرا که از دیدگاه زیبایی در مقایسه با سدان معمولی بسیار جذاب‌تر هستند.

معروف‌ترین خودروهای امروزی که از این سبک طراحی بهره می‌گیرند می‌توان به مرسدس بنز CLS اشاره کرد که یک سدان فست‌بک است. در میان عوام این دست خودروهای سدان به سدان کوپه (Coupe Sedan) نیز مشهور هستند.

هاچ‌بک سدان/ لیفت‌بک سدان (Hatchback Sedan/Liftback Sedan)

این دست خودروهای سدان از دیدگاه طراحی ظاهری بسیار به فست‌بک سدان‌ها شبیه هستند. اما به جای اینکه به در صندوق مستقل مجهز باشند، بخش انتهایی خودرو (شیشه عقب و در صندوق) به صورت همزمان و متصل به هم باز می‌شود. بارزترین مثال‌های این دسته از خودروهای سدان در ایران را سیتروئن زانتیا و سایپا 141 تشکیل می‌دهند. محصولات خارجی امروزی این کلاس از خودروها شامل آئودی A5 اسپرت‌بک و تسلا مدل S و مدل Y می‌شود.

از آنجایی که واژه هاچ‌بک ‌به تنهایی برای نام‌گذاری کلاس مجزایی از خودروها به کارگرفته می‌شود معولا از این کلمه در کنار واژه سدان استفاده نمی‌شود. در عوض واژه لیفت‌بک سدان کاربرد بیشتری در توصیف این دست خودروها دارد.

هاردتاپ سدان (Hardtop Sedan)

واژه هاردتاپ همانند فست‌بک اشاره مستقیم به ویژگی طراحی سقف خودرو دارد. در خودروهای هاردتاپ از ستون B (دومین ستون متصل کننده اتاق به سقف، از سمت جلو به عقب خودرو) استفاده نشده است. در نتیجه به منظور حفظ استحکام اتاق و سقف خودرو (به عنوان مهم‌ترین عضو موثر در استقامت اتاق)، سقف و شاسی خودرو به مراتب مستحکم‌تر از نسخه معمولی (معروف به سافت‌تاپ/Soft Top) طراحی شده است.

این سبک طراحی بیشت در خودروهای لوکس و نیمه لوکس چون کادیلاک، لینکلن، بیوئیک و برخی محصولات شورولت به کار گرفته شده است. همچین استفاده از طراحی هاردتاپ در سدان‌های سقف تا‌شو (کانورتیبل) نیز بسیار مورد استفاده قرار گرفت چرا که یک سدان کانورتیبل عملا نمی‌توانست به ستون B مجهز باشد.

مشهورترین خودروهای این سبک طراحی شامل لینکلن کانتیننتال، کادیلاک الدورادو هاردتاپ سدان، شورولت ایمپالا و کاپریس هارتاپ سدان هستند که تعداد بسیار محدودی از کاپریس و ایمپالا با این سبک  طراحی در ایران موجود است. نکته بسیار جالب در مورد این سبک طرای آن است که هاردتاپ بودن تنها مختص به خودروهای سدان نیست و نمونه‌های کوپه نیز ممکن است به صورت هاردتاپ و فاقد ستون B طراحی شوند.

جمع بندی

امروزه به دلیل ارزان‌تر بودن و فراوانی بیشتر پلتفرم‌های مونوکوک یا یونی بادی (خودروهای فاقد شاسی مستقل از اتاق)، استفاده از سبک طراحی هاردتاپ تقریبا منسوخ شده است چرا که حذف ستون B از این دست پلتفرم‌های فاقد شاسی مجزا، به شدت از میزان استحکام و ایمنی اتاق و سقف خودرو کم می‌کند.

نویسنده: شهاب انیسی