رشد روزافزون تکنولوژی امروزه با سرعت سرسام‌آوری به سمت آینده حرکت می‌کند. آینده‌ای که نمی‌توان در مورد آن نظر دقیقی داشت اما حداقل برخی از المان‌های آن در فیلم‌هایی چون I, Robot بازتاب پیدا کرده است.
صنعت خودروسازی امروزی با برقراری پیوند و اتحاد میان علوم مختلفی از جمله الکترونیک، مکانیک، فیزیک و برنامه‌نویسی، بخشی از آینده‌نگری‌های صنعت خودرو را به مرحله اجرا درآورده است که حداقل برخی از آن‌ها نظیر رانندگی خودران (Autonomous Driving)، با فیلم‌های علمی-تخیلی آینده‌گرایانه یکسان است. اما شرکت آمریکایی خودروساز تسلا، در این زمینه یکی از برترین‌ها است.
در این مقاله به بررسی سیستم خودران شرکت تسلا با نام FSD یا سیستم تمام خودران می‌پردازیم که از سوی این شرکت به صورت دائم در حال به روزرسانی و بهبود است.
کمک راننده یا راننده هوشمند؟
شرکت تسلا در حال حاضر دو نوع سیستم خودران هوشمند را بر محصولات تولیدی خود به بازار عرضه می‌کند. سیستم اول با نام خلبان اتوماتیک (Autopilot)، نامی است که مستقیما از صنایع هوایی برای این ویژگی درنظر گرفته شده است. این سیستم که در مدل ۳ و مدل Y ویژه بازار آمریکای شمالی عرضه می‌شود، از هشت دوربین مجزا بیرونی، ۱۲ سنسور فرا صوت و نرم‌افزار پیچیده و هوشمند تسلا کمک می‌گیرد تا از محیط پیرامون خودرو آگاه شود.
به کمک این محموعه الکترونیکی/ مکانیکی، یک خودرو تسلا مجهز به خلبان اتوماتیک، قادر است تا در صورت استفاده صحیح راننده از این سیستم، تا حد زیادی زحمت حاصل از رانندگی نظیر هوشیاری دائم، توجه پیوسته به مسیر، توجه پیوسته به تغییرات لحظه‌ای و تصمیم‌گیری ناگهانی در برابر وقایع را تا حد چشم‌گیری کاهش دهد.
البته ناگفته نماند که استفاده از این سیستم نیازمند توجه دائمی راننده به تغییرات پیرامون و رفتارهای سیستم و اعلام آماده‌باش به وسیله قرار دادن دست بر روی فرمان است. در غیر این صورت سیستم غیر فعال خواهد شد. در نتیجه تسلا در مورد سیستم خلبان اتوماتیک خود، هیچ ادعایی مبنی بر خودران بودن آن ندارد. این سیستم تنها یک سیستم کمک کنند راننده است تا بتواند ضمن کاهش خستگی ناشی از رانندگی طولانی، تا حد زیادی از بروز خطرات احتمالی جلوگیری کند.
در مقابل، ویژگی دیگری از سوی تسلا برای خودروهای رده بالاتر ارائه شد که وابسته به زمان تولید و مدل خودرو تولیدی، ممکن است با سیستم کمک خلبان، به صورت همزمان عرضه شده باشد. دو مدل X و مدل S ویژه بازار آمریکای شمالی در کنار سیستم Autopilot، به سیستم تمام خودران تسلا با نام FSD (Full Self-Driving) مجهز هستند که از دیدگاه هوش مصنوعی و قابلیت‌های رفتاری، چند سر و گردن بالاتر از خلبان اتوماتیک و به عنوان یکی از برترین سیستم‌های خودران در خودروهای تولید انبوه عمل می‌کنند.
سیستم FSD نه تنها از ویژگی‌ها و قابلیت‌های سیستم خلبان اتوماتیک بهره می‌گیرد، بلکه به تنهایی به گروهی از رادارهای پیشرفته سرعت، رادار فاصله، رادار تابلوخوان، رادار تشخیص خطوط، رادار نقطه کور و … مجهز است که هشیاری و آگاهی هوش مصنوعی این سیستم نسبت به محیط را، به شکل غیر قابل باوری بالا می‌برد. در نتیجه این سیستم می‌تواند تا حدود زیادی به جای راننده تصمیم گرفته و خودرو را کنترل کند. به این ویژگی قابلیت رانندگی خودران (Autonomous Driving) یا به گفته تسلا، FSD می‌گویند.
ویژگی های FSD و Autopilot
سیستم کمک خلبان اتوماتیک تسلا، با تکیه بر بینایی نرم‌افزاری، می‌تواند دو ویژگی اصلی برای خودرو به ارمغان آورد که شامل موارد زیر است:
- کروز کنترل هوشمند آگاه از شرایط ترافیکی: سرعت خودرو را با سیار خودروهای حاضر در ترافیک یکسان نگه می‌دارد.
- فرمان‌پذیری هوشمند: با کمک از سیستم بالا، در مسیرهای دارای خط کشی و استانداردهای راهنمایی و رانندگی آمریکای شمالی، می‌تواند فرمان خودرو را در دست گرفته و بر اساس آدرس تنظیم شده در مسیریاب، تا حدود زیادی به صورت اتوماتیک خودرو را تا مقصد هدایت کند.
اما ویژگی‌های سیستم کمک خلبان تسلا در ترکیب با قابلیت‌هایی که سیستم FSD برای آن به همراه می‌آورد، مدل‌های مجهز به FSD را تا چند سر و گردن به عالم خودروهای تمام خودران بی‌نیاز به راننده (شبیه به خودروهای فیلم علمی-تخیلی I, Robot)، نزدیک می‌کند. قابلیت‌های عرضه شده از سوی این سیستم شامل موارد زیر است.
- رانندگی در حالت کمک خلبان اتوماتیک (بتا/Beta): سیستم نرم‌افزاری/ سخت‌افزاری بسیار هوشمند و پیچیده و دائما درحال به روز رسانی ملقب به بتا (Beta)، که می‌تواند خودرو را در مسیر اتوبان و رمپ خروجی و وردی کنترل کند، پیوسته با سیستم مسیریاب (GPS) در ارتباط باشد، به صورت اتوماتیک از چراغ‌های راهنما استفاده کند، هوشمندانه تغییر خط دهد و سبقت بگیرد و از خروجی‌های صحیح خارج شود. این ویژگی به صورت عمومی به نام بتا مشهور است که دائما درحال به روزرسانی است. بتا، پسوندی است که در دنیای برنامه‌نویسی به نرم‌افزارهای تحت آزمایش و در حال توسعه داده می‌شود.
- سیستم تغییر خطوط اتوماتیک: به صورت هوشمند و در صورت فعال بودن سیستم فرمان‌پذیر اتوماتیک و با درنظر داشتن رفتار ترافیکی، میان خطوط جانبی جابجا می‌شود.
- اتوپارک: کمک پارک هوشمند تنها با فشار یک کلید، پارک کردن را از هر زمانی ساده‌تر می‌کند.
- فراخوان: جابجایی خودرو در محل پارک بدون حضور راننده و تنها با اتصال به سیستم نرم‌افزاری به کمک یک تلفن همراه هوشمند یا کلید خودرو.
- فراخوان هوشمند: خودرو به صورت هومشند مسیرهای پیچیده‌تر پارکینگ‌های مختلف را در راستای رسیدن به سیگنال دریافتی از محل کلید یا تلفن همراه هوشمند متصل به خود، طی می‌کند تا مالک را بیابد.
- کنترل ترافیک و تابلوهای راهنمایی و رانندگی: این ویژگی یکی از مهم‌ترین ویژگی‌هایی است که به صورت پیوسته با سیستم بتا تسلا عمل می‌کند، در حقیقت قادر است تا با نظار دائمی راننده، تابلوهای مختلف از جمله تابلو ایست را تشخیص داده و پیش از آن توقف کند. یا با تشخیص رنگ و محل قرار گیری چراغ راهنمایی ورانندگی، به موقع و به نرمی از سرعت خودرو کاسته یا به حرکت خود ادامه دهد.
- به زودی: تسلا اعلام کرده که به زودی سیستم فرمان‌پذیر اتوماتیک در خیابان‌های شهری را به ویژگی‌های سیستم بتا اضافه خواهد کرد.
ویژگی‌های ایمنی فعال
استفاده از مجموعه قابلیت‌های افزوده دو سیستم Autopilot و FSD، مجموعه‌ای از ویژگی‌های ایمنی برتر در محصولات تسلا به وجود می‌آورد. شرکت تسلا از سال ۲۰۱۴ به منظور ارتقا دائمی سطح ایمنی محصولات تولیدی خود، به صورت استاندارد اقدام به ارائه این ویژگی‌های ایمنی کرده است.
- ترمز اضطراری اتوماتیک: خودرو یا یا موانع دیگر که ممکن است با آن برخورد کند را تشخیص داده و متناسب با سرعت و مسفاوت، اقدام به اعمال ترمز می‌کند.
- هشدار برخورد از جلو: در صورت احتمال برخور با خودرو یا موانع پیش با سرعت کمتر از خود، اقدام به اعلام هشدار می‌کند.
- هشدار برخورد از بغل: در صورت برخورد احتمالی با موانع در زوایای جانبی، هشدار می‌دهد.
- شتاب‌گیری بر اساس تشخیص موانع: در سرعت‌های پایین، در صورت نزدیک شدن به یک خودرو در حال کاهش سرعت، متناسب با آن اقدام به کاهش سرعت خودرو می‌کند.
- نظارت بر نقاط کور: در صورت تشخیص خودرو یا مانع به هنگام تغییر خطوط، به راننده هشدار می‌دهد.
- پیشگیری از تغیر خطوط: با اعمال زاویه فرمان مناسب، خودرو را در لاین ایمن و مناسب نگه می‌دارد.
- پیشگیری اضطراری از تغییر خطوط: اصلاح زاویه فرمان و بازگشت به لاین قبلی، در صورت تشخیص ورود مانع به محدوده سنسورهای نقاط کور خودرو، به منظور پیشگیری از بروز تصادف.
انتقادات از FSD و بتا
شرکت تسلا با وجود ارائه آپدیت‌های متوالی و پشت سر هم برای سیستم رانندگی هوشمند بتا، همچنان مورد انتقاد بسیاری از متخصصان حوزه خودرو است. اما پیش از انتقاد بیهوده از تسلا، باید چند نکته را در نظر داشت.
اول آن که مجموعه این ویژگی‌های ایمنی و هوشمندانه، همچنان در دنیای پیشرفته امروزی به عنوان سیستم های کمک راننده خطاب می‌شوند و همچنان این راننده است که وظیفه هدایت و کنترل خودرو را در تمامی موقعیت‌ها بر عهده دارد. در نتیجه هرچند که از واژگان خودران و هوشمند در راستای معرفی این سیستم‌ها استفاده شود، هنوز با واقعیت مجازی آنچه که در فیلم‌های علمی-تخیلی چون I, Robot (محصول ۲۰۰۴) با بازی ویل اسمیت، می‌شناسیم، فاصله بسیار زیادی دارد.
شرکت‌های خودروسازی بسیاری از جمله جنرال موتورز و مرسدس بنز نیز در راستای دستیابی به سیستم‌های هوشمند خودران و جایگزین راننده، تلاش می‌کنند اما هیچ یک از آن‌ها به اندازه شرکت تسلا، به این گستردگی و تمرکز بر این سیستم فعالیت نمی‌کند.
سیستم‌های خودران و هوشمند کمک راننده در تمامی محصولات خودروسازی جهان، از هر سطحی که باشند، تحت نظارت مستقیم و حضور آگاهانه و هشیار راننده عمل می کنند و در صورت عدم توجه یا خواب آلودگی راننده، ضمن بروز هشدار، از فعالیت بازخواهند ایستاد. با این وجود تنها شرکت تسلا است که به شکل پیوسته تلاش دارد تا سیستم هوشمند خودران خود با نام FSD را به سطحی قابل قبولی از تکامل برساند که در میان سایر خودروسازان پیشرفته دنیا در رتبه اول و از دیدگاه کاربری و ایمنی، از دیدگاه استانداردهای جهانی قابل پذیرش باشد.
نتیجه گیری
سیستم FSD شرکت تسلا در حال حاضر پیشرفته‌ترین و به روزترین سیستم خودران در خودروهای مدرن و هوشمند امروزی است که به صورت پیوسته از سوی شرکت خودروساز تسلا، با به روزرسانی‌های پشت سر هم، آن هم در بازار خودروهای تیراژ انبوه مواجه است.
هنوز هیچ شرکتی در جهان حاضر نشده است که ریسکی در ابعاد و اندازه شرکت تسلا را به جان بخرد. در نتیجه در تمامی مشکلات و کاستی‌ها و انتقادات، درست به اندازه مزایا و هوشمندی و برتری سیستم ساخته شرکت تسلا، ازآن این شرکت خودروساز است.
صنعت خودروسازی جهانی هرچند در راستای ارائه یک سیستم خودران کاملا مستقل قدم برداشته است، هنوز سیستمی با عملکرد تحت نظارت مستقیم راننده است و با آنچه در فیلم علمی-تخیلی هالیوودی I, Robot به تصور کشیده شده است، فاصله‌ای قابل توجه دارد.
نویسنده: شهاب انیسی
