روزی که اولین پلاک برای یک وسیله نقلیه در ایران صادر شد، شاید هیچ کس تصورش را هم نمی‌کرد که زمانی برسد که چند میلیون خودرو در خیابان‌ها جولان بدهند و کسانی هر روز به دنبال اخبار تازه‌ای در این خصوص باشند.
اولین پلاک کی صادر شد؟
شاید باورتان نشود که اولین پلاکی که در ایران صادر شد به هیچ ماشینی تعلق نداشت. سال‌ها پیش یعنی وقتی که هنوز وارد قرن ۱۴ هجری شمسی نشده بودیم، اولین پلاک‌ها توسط اداره بلدیه (شهرداری) به گاری‌ها و درشکه‌ها میخ شد.
گرچه اولین خودرو در سال ۱۳۰۵ وارد کشور شد اما سند چگونگی پلاک‌گذاری این وسیله نقلیه نوین ۳ سال بعد در ۳۲2 بند تنظیم شد. آن زمان‌ها هر خودرو ۵ پلاک جداگانه داشت و نام کارخانه، آدرس مالک، نمره‌عقب، نمره‌جلو و پلاک مالیات تفکیک‌کننده هر ماشین از ماشین دیگر بود.
از دیروز تا امروز با پلاک
خودرو هم مثل هر پدیده تازه‌ای، خیلی زود مورد استقبال قرار گرفت تا جایی که تعداد خودروهای شخصی در ایران تا سال ۱۳۰۸ به ۱۵۲۲ عدد رسید. حالا دیگر قوانین گذشته کاربرد زیادی نداشتند و مشکلاتی به وجود می‌آمد. بنابراین پلاک‌ها با هم تلفیق شدند و شکل ظاهری آن هم تغییر پیدا کرد. حالا روی هر پلاک، نام شهر و ۴ عدد حک می‌شد.
در گذر زمان بارها شیوه ثبت مشخصات خودرو روی پلاک‌ها تغییر کرد. اول ۴ عدد به ۵ عدد تبدیل شد. اما وقتی باز هم تعداد ماشین‌های شخصی بیشتر و بیشتر شد دیگر روش قدیمی کارآمد نبود. بنابراین تصمیم بر این شد که یکی از حروف الفبای فارسی هم به آنچه قبلا ثبت می‌شد، اضافه شود.
پلاک خودروها در دهه ۷۰
در نهایت در دهه ۷۰، شماره‌گذاری خودروها بار دیگر تغییر شکل دادند و مانند پلاک‌های اروپایی لیزری شدند. سال ۱۳۷۸ مسئولان وقت تصمیم گرفتند تا شماره‌گذاری همه خودروها ظاهری مشابه به خودشان بگیرند. بنابراین طرح سراسری یکسان‌‌سازی پلاک‌ها آغاز شد.
پلاک خودروها در دهه ۸۰
دهه ۸۰ نوبت به پلاک‌های ملی رسید و چیدمان قرارگیری اجزا کاملا تغییر پیدا کرد. اما روند تعویض پلاک چنان نامشخص و درهم بود که میان نیروی انتظامی و دیوان عدالت اداری اخلاف نظر پدید آمد و در این میان بر سردرگمی مردم هم اضافه شد.
این مشکلات ادامه پیدا کرد تا در سال ۸۷ تا اینکه رئیس مرکز شماره‌گذاری راهنمایی و رانندگی اعلام کرد که حدود یک میلیون پلاک قدیمی ماشین وجود دارد که هنوز به پلاک کشوری تبدیل نشده‌اند و ۵۰۰ هزار زوج پلاک مربوط به سال‌های دهه ۴۰ و اوایل دهه ۵۰ است که در حال حاضر وجود خارجی ندارند و از بین رفته‌اند.
یکی از مهم‌ترین علت‌های تغییر شماره‌گذاری‌ها شخصی شدن آن‌ها بود. بنابراین اگر شخصی اقدام به فروش خودرو می‌کرد، پلاک قبلی خودرو به مالک جدید منتقل نمی‌شد.
به گفته مراجع ذی‌ربط طرح جدید پلاک می‌تواند حدود ۶۱ میلیون خودرو را تحت پوشش قرار دهد.
انواع پلاک خودرو
از سال ۱۳۸۴ به بعد پلاک خودروها در انواع و رنگ‌های مختلف صادر می‌شود که هر کدام مختص به یک دسته‌بندی هستند:
- خودروهای شخصی
- گذر موقت
- تاکسی‌ها
- خودروهای عمومی
- خودروهای دولتی
- ویژه معلولان و جانبازان
- ترانزیت بین‌المللی
- ویژه خودروهای کشاورزی
- خودروهای تشریفات
- خودروهای پلیس (ناجا)
- خودروهای تاریخی (شامل خودروهای نفیس، قدیمی و ویژه)
- سیاسی یا دیپلمات
- سرویس سیاسی
- خودروهای ستاد کل نیروهای مسلح
- خودروهای وزارت دفاع و پشتیبانی نیروهای مسلح
- خودروهای ارتش
- خودروهای سپاه پاسداران
- موتورسیکلت‌ها
نحوه شماره گذاری خودرو صفر
بنابر گفته سردار هادیانفر، رئیس پلیس راهور ناجا، از سال ۹۹ دیگر هیچ خودروی بدون پلاکی اجازه خروج از کارخانه را ندارد. بنابراین خودروسازان وظیفه دارند با دریافت مدارک، اقدام به شماره‌گذاری خودروی کار نکرده شما کنند.
نویسنده: فاطمه امین الرعایا
