آب بندی موتور خودرو و دیگر قطعات ماشین، یکی از مهم‌ترین مباحثی است که در خودروهای صفر کیلومتر و تازه‌تعمیر، پیش می‌آید. برخی افراد، این قضیه را باور ندارند، اما اکثریت و البته خود خودروسازان، روی آب بندی موتور ماشین و دیگر بخش‌های خودرو را تاکید می‌کنند. آب‌بندی در خودروها معمولا به یک سبک و روش انجام می شود، ولی در خودروهای گران قیمت و سوپراسپرت، این قضیه کمی متفاوت است.
علت آب بندی موتور خودرو
گیربکس، دیفرانسیل، پمپ هیدرولیک، جعبه فرمان و موتور خودرو از قطعات زیادی تشکیل شده‌اند که در فاصله اندکی با هم کار می‌کنند. در واقع، فاصله بین این قطعات که بسیار هم کم است، باید با روانکار شامل واسکازین، روغن هیدرولیک و روغن موتور پر شود تا سایش قطعات به روی هم به کمترین حد خود برسد. با این وجود این قطعات باز هم به علت تماسی که با یکدیگر پیدا می‌کنند، بر روی هم ساییده می‌شوند و براده‌های فلزی ایجاد می‌کنند. حجم تولید این براده‌ها در خودرویی که به درستی استفاده شود و نگهداری آن اصولی باشد، کمتر از روزهای اولیه آن خواهد بود، چرا که قطعات اصطلاحا روی هم جا افتاده‌اند و در فاصله مناسبی از هم به کار خود ادامه می‌دهند.
آب بندی بیشتر برای موتور خودرو گفته می‌شود. چرا که هم حساس‌تر بوده و هم کارکرد موتور به معنی حرکت خودرو است که باعث آب‌بندی دیگر بخش‌ها نیز خواهد شد. آب بندی موتور خودرو هم به معنی آب‌بندی بین رینگ پیستون و دیواره سیلندر است تا از ایجاد خط و خش بر روی جداره سیلندر خودرو در ابتدای استفاده از پیشرانه، جلوگیری شود. آب‌بندی صحیح و اصولی می‌تواند کارکرد موتور را تضمین کند تا در زمان فروش خودرو کارکرده، مشکلی از این بابت مشاهده نشود.
وقتی قطعات متحرک موجود در پیشرانه، گیربکس و… نو هستند، لبه‌های نسبتا تیزی دارند که در حین کار با دیگر قطعات، می‌توانند براده‌های فلزی تولید کنند. هرچه هم که دانش ساخت قطعات بالا باشد، این پدیده باز هم وجود دارد و فقط مقدار زمان لازم برای آب بندی موتور خودرو را کاهش می‌دهد. ضمن اینکه با تنظیم شدن فاصله قطعات به مرور زمان که در حد چند صدم میلیمتر است، صدای تولیدی از بخش‌های مختلف خودرو نیز کمتر می‌شود. البته این قضیه باز هم به تکنولوژی ساخت قطعات، ارتباط دارد.
آب بندی موتور ماشین باعث می‌شود تا هم این لبه‌های تیز قسمت‌های مختلف، خصوصا رینگ‌های پیستون‌ها، از بین برود و هم فاصله بین قطعات به دقیق‌ترین میزان خود برسد و هم در اثر سرعت نه چندان بالای کارکرد موتور که در دستورالعمل آب‌بندی گفته می‌شود، احتمال آسیب به دیگر قطعات نیز به کمترین حد ممکن کاهش پیدا کند.
روش های آب بندی
هنوز راه و روش قطعی و ثابت‌شده‌ای برای آب بندی موتور خودرو وجود ندارد. این در حالی است که اکثر خودروسازان و مهندسان، از یک روش برای آب بندی پیشرانه استفاده می‌کنند و آن هم استفاده از خودرو با دور پایین پیشرانه است. باید گفت که برخلاف تصور عموم، آثار خرابی آب‌بندی ناموفق برای پیشرانه‌های مدرن امروزی، به مراتب بیشتر از پیشرانه‌های قدیمی است.
باید در نظر داشت که برای آب بندی موتور ماشین، دو روش وجود دارد که شامل روش کوتاه‌مدت و روش بلندمدت است. روش کوتاه‌مدت معمولا در کارخانه انجام می‌شود و در مورد خودروهای اسپرت و سوپراسپرت با جدیت و دقت بالاتری صورت می‌گیرد.
آب بندی کوتاه مدت
این روش که برخی از کارشناسان از جمله مجله معتبر موتورترند آن را توصیه می‌کنند، به روش کوتاه‌مدت شناخته می‌شود. همان‌طور که گفته شد، هدف از آب بندی موتور ماشین، نشستن صحیح قطعات در جای خود، به‌خصوص رینگ پیستون روی دیواره سیلندر است.
در این روش، پیشرانه را روشن می‌کنید و دور موتور را در حدود ۲ هزار دور در دقیقه نگاه می‌دارید. این کار را تا رسیدن دمای آب رادیاتور به زمان باز شدن ترموستات و زدن فن، ادامه می‌دهید و سپس پیشرانه را خاموش کرده و کارکرد آن را بررسی و کنترل می‌کنید تا ایرادی نداشته باشد. بعد از کمی خنک شدن موتور، دوباره آن را استارت می‌زنید و پیشرانه را با دور موتور ۲ هزار RPM برای حدود ۲۰ دقیقه روشن نگاه می‌دارید. دور موتور ۲ هزار به این علت است که معمولا اویل پمپ در دور کمتر از این مقدار، کارکرد کاملی ندارد و برای یک موتور نو یا تازه تعمیر، وجود فشار روغن کافی در زمان آب‌بندی، اهمیت زیادی دارد.
در زمان انجام این کار، معمولا بو و دودی که در اطراف پیشرانه مشاهده می‌شود، طبیعی است و اگر از نشتی سیال نباشد، ناشی از نو بودن موتور و در مورد پیشرانه‌های تازه تعمیر، به خاطر سوختن مقداری گریس و روغن آغشته‌شده به بدنه موتور در حین تعمیر است.
بعد از این مرحله نیز، موتور را خاموش می‌کنید و در حالی که گرم است، روغن و فیلتر آن را تعویض می‌کنید. سپس خودرو را در یک مسیر ۸۰ تا ۱۶۰ کیلومتری با دور موتور پایین تر از ۳ هزار RPM حرکت می‌دهید. در آخرین مرحله، در حدود ۱۰ تا ۱۲ بار، سرعت وسیله را با شتاب‌گیری از ۵۰ کیلومتر در ساعت به ۸۰ کیلومتر می‌رسانید و باز به ۵۰ کیلومتر برمی‌گردانید و این کار را به صورت مداوم انجام می‌دهید. با پایان این مرحله، کار آب بندی موتور خودرو به اتمام رسیده است و بعد از طی ۱۰۰۰ کیلومتر، روغن و فیلتر روغن را تعویض می‌کنید.
آب بندی بلند مدت
روش رایج و عمومی‌تری که معمولا خودروسازان توصیه می‌کنند، روشی است که در درازمدت انجام می‌شود. این کار معمولا در طی ۱۰۰۰ تا ۱۵۰۰ کیلومتر صورت می‌گیرد و اصلی‌ترین کار در آن، پرهیز از راندن پیشرانه با دور موتور بالاست. در این مدت، بیاد از بالا بردن دور موتور، به‌خصوص نزدیک شدن به محدوده قرمز، خودداری کرد.
همچنین تا حد امکان از انجام سفرهای کوتاه که پیشرانه در آن تا حد لازم گرم نمی‌شود، دوری کرد، چرا که بسیاری از ایرادات پیشرانه در زمان گرم شدن خود را نشان می‌دهد و در سفرهای کوتاه درون شهری، معمولا عیبی بروز پیدا نمی‌کند.
در این مدت، از شتاب‌گیری‌های ناگهانی تا حد زیادی پرهیز کرد و فشار آوردن به خودرو مثل بکسل کردن و حمل بار، ممنوع است. بعد از طی کیلومتر گفته‌شده، باید روغن و فیلتر آن را تعویض و از یک روغن باکیفیت استفاده کرد.
نکاتی درباره آب بندی موتور ماشین
اکثر خودروسازان، بخشی از آب بندی موتور ماشین را در زمان تولید وسیله نقلیه انجام می‌دهند تا افرادی که اعتقادی به این کار ندارند و یا حوصله انجام آن را نداشته و آن را به درستی و کامل انجام نمی‌دهند، به مشکلی نخورند و در مدت زمان گارانتی، برای تولیدکننده، هزینه‌تراشی نکنند. این کار برای تولیدکننده و در خط تولید در حدود ۲۰ دقیقه زمان می‌برد و قسمتی از تولید و کنترل کیفیت محسوب می‌شود.
این قضیه در مورد خودروهای اسپرت و سوپراسپرت و گران‌قیمت نیز صدق می‌کند و تمام کارهای لازم برای آب‌بندی بخش‌های مختلف قوای فنی در همان کارخانه و قبل از تحویل به خریدار صورت می‌گیرد.
با این وجود بازهم بسیاری از تولیدکنندگان خودروهای سوپراسپرت و گران قیمت، سرویس دوره ای و بازدید اولیه خودرو را که در کیلومترهای پایین انجام می‌شود، در لیست خدماتی خود دارند تا از کارکرد صحیح خودرو مطمئن و مطلع باشند.
نویسنده: علیرضا داودی
