چرخ ساده‌ترین و مهم‌ترین بخش ماشین محسوب می‌شود که نیروی موتور را به سطح جاده منتقل می‌کند و حرکت آن روی مسیر را ممکن می‌سازد. چرخ‌ها از اجزای مختلفی تشکیل شده‌اند و هر یک از این بخش‌ها برای تضمین حرکت روان خودرو روی مسیر ضروری هستند. ضمن آنکه چرخ و رینگ جذاب ظاهر ماشین را ارتقا می‌دهد و زیبایی آن را بالا می‌برد. طی سالیان درازی که انسان از وسایل نقلیه موتوری و درشکه‌ها برای حمل و نقل استفاده می‌کند، قطعاتی به نام قالپاق خودرو یا درپوش چرخ برای حفاظت از اجزای داخلی چرخ و یا اهداف زیبایی مورد استفاده قرار گرفته است.
قالپاق و کاربرد آن
قالپاق در واقع یک نوع درپوش مخصوص رینگ چرخ است که فضای روی آن را می‌پوشاند و اجازه نمی‌دهد که گرد و خاک، سنگریزه و عوامل مخرب خارجی تا حد امکان به ساختار اصلی رینگ و لاستیک ضربه بزنند.
این وسیله معمولا از جنس پلیمر و پلاستیک ساخته می‌شود و بیشتر به رنگ نقره‌ای و کرومی در بازار وجود دارد. اما در گذشته قالپاق‌های فلزی و حتی چوبی نیز مورد استفاده قرار می‌گرفتند. وظیفه قالپاق ماشین به دو دسته تقسیم می‌شود:
۱- حفاظت از رینگ
۲- جنبه زیبایی و دکوراتیو
تاریخچه قالپاق
تاریخچه قالپاق خودرو به قرن هفدهم میلادی برمی‌گردد. در آن دوران قسمت مرکزی چرخ درشکه‌ها که باید پر از گریس می‌شد، توسط یک درپوش کوچک به نام هاب کپ مورد محافظت قرار می‌گرفت. در قرن بیستم میلادی با گسترش استفاده از خودرو، به‌کارگیری قالپاق روی چرخ ماشین‌های قدیمی، به‌ویژه رینگ‌های سیمی بیشتر مورد پسند قرار گرفت. در آن دوران قالپاق ماشین بیشتر از فلزاتی مثل آلیاژ برنج و بعدها آلومینیوم ساخته می‌شدند.
در دهه ۱۹۶۰ تا ۱۹۷۰ استفاده از قالپاق فلزی از جنس فولاد ضدزنگ رایج شد. اما قالپاق پلاستیکی و پلیمری که امروزه در اکثر خودروهای رینگ فولادی دیده می‌شود، از دهه ۱۹۸۰ به این طرف کاربرد فراوان یافت. ارزانی و سادگی ساخت قالپاق‌های پلاستیکی دو عامل مهمی بودند که باعث رونق به‌کارگیری این نوع قالپاق خودرو در بازار شده که تاکنون نیز رواج داشته‌اند.
امروزه قالپاق چرخ بیشتر برای رینگ‌های فولادی ساده جهت مصارف زیبایی و تا حدودی محافظتی به کار گرفته می‌شود. البته رینگ‌های آلیاژی اسپرت نیز برای محافظت از بخش مرکزی شامل بلبرینگ و یا پیچ چرخ‌ها از یک قالپاق کوچک استفاده می‌کنند. به عنوان مثال رینگ ال ۹۰ دارای چنین قالپاقی است؛ برای تعویض چرخ ابتدا باید با آچار مخصوص این قالپاق کوچک را از مرکز رینگ باز کرد تا به پیچ‌های چرخ دسترسی پیدا شود و سپس پیچ‌ها را باز کرد.
انواع قالپاق ماشین
در گذشته انواع مختلفی از قالپاق فلزی مورد استفاده قرار می‌گرفتند، اما امروزه بیشتر قالپاق‌ها از جنس پلیمر و پلاستیک ساخته می‌شوند. در حال حاضر بیشتر دو نوع قالپاق ماشین در بازار وجود دارد که می‌توان به‌راحتی بر اساس نوع خودرو و رینگ آن نسبت به تهیه قالپاق مورد نظر اقدام کرد. این دسته‌بندی بر اساس نوع سوار شدن قالپاق روی رینگ انجام شده است:
قالپاق فنری
این نوع از قالپاق بین رینگ و پیچ چرخ قرار می‌گیرد و با همان پیچ‌ها روی رینگ محکم می‌شود. برای بیرون آوردن قالپاق باید پیچ‌های چرخ را باز کرد. از مزایای این نوع قالپاق خودرو می‌توان به محکم بودن آن روی چرخ و نیفتادن در سرعت‌های بالا اشاره کرد. عیب آن هم این است که برای تعویض قالپاق لازم است کل پیچ‌های چرخ از روی ماشین باز شود. برای این کار واجب است زیر ماشین جک بزنید و فرایند تعویض چرخ را به طور کامل انجام دهید که زحمت زیادی دارد.
قالپاق واشری
این نوع از قالپاق‌ها روی مجموعه رینگ و پیچ چرخ‌ها بسته می‌شوند. دور آنها معمولا یک نوع واشر فلزی حلقه‌ای به همراه خارهای مخصوص وجود دارد که با فشار روی رینگ قرار می‌گیرند. راحتی تعویض جزو مزیت‌های قالپاق واشری به حساب می‌آید اما این نوع از قالپاق خودرو بر اثر چندین بار درآوردن و جا زدن، معیوب می‌شوند و دیگر محکم روی رینگ قرار نمی‌گیرند. در نتیجه احتمال در رفتن آنها در سرعت‌های بالا بسیار زیاد است.
هنگام خرید قالپاق باید نوع خودرو، سایز رینگ و کلیه مشخصات چرخ را مد نظر داشته باشید تا بتوانید قالپاق مناسب با ماشین خود را تهیه کنید.
انواع قالپاق بر اساس نوع رینگ
علاوه بر نحوه جا زدن قالپاق روی رینگ، می‌توان این وسیله را بر اساس نوع رینگ استفاده شده در خودرو نیز دسته‌بندی کرد.
قالپاق رینگ آلیاژی
رینگ‌های آلیاژی یا همان رینگ‌های اسپرت دارای قالپاق آنچنانی نیستند، اما در بالا اشاره کردیم که بعضی از رینگ‌های اسپرت نیز قالپاق دارند. به عنوان مثال رینگ ماشین ال ۹۰ یک قالپاق کوچک در مرکز خود دارد که روی پیچ‌ها را می‌پوشاند. به این نوع قالپاق رینگ‌های آلیاژی یا فلزی گفته می‌شود.
قالپاق رینگ فولادی
قالپاق رینگ فولادی همان چیزی است که در ذهن همه ما به اسم قالپاق چرخ شناخته می‌شود. این نوع از قالپاق کل سطح رینگ را می‌پوشاند و به عنوان یک لایه محافظتی و تزیینی روی مساحت بیرونی چرخ مشاهده می‌شود. استفاده از قالپاق روی رینگ برای محافظت از اجزای داخلی چرخ در برابر سنگریزه، گرد و خاک و آلودگی‌های بیرونی تاثیر بسزایی دارد و می‌تواند طول عمر اجزای اصلی چرخ خودرو را تا حدودی بالاتر ببرد. ضمن آنکه در بحث زیبایی نیز بسیار موثر است و جذابیت نمای کناری ماشین را ارتقا می‌دهد.
نکاتی درباره خرید قالپاق مناسب
هنگام خرید قالپاق خودرو علاوه بر مسئله زیبایی که باید مطابق با سلیقه شما باشد، نیاز است تا به سه ویژگی مهم این قطعه توجه کنید: جنس، وزن، تناسب قطر رینگ با قالپاق.
قطر قالپاق باید هماهنگ با قطر رینگ چرخ شما باشد تا به‌طور صحیح داخل آن قرار گیرد. همچنین وزن قالپاق نباید آنقدر زیاد باشد که بالانس وزنی چرخ‌های شما را به هم بزند و فرمان‌پذیری ماشین را دچار مشکل کند؛ چرا که اگر وزن یک چرخ کمی بیشتر از دیگری باشد و از محدوده استاندارد خارج شود، احتمال لرزش و کاهش دقت فرمان پذیری ماشین، بالا می‌رود.
جنس قالپاق نیز باید تا حدی مقاوم باشد و در برابر ضربات سنگریزه و یا نیروی گریز از مرکز چرخ استحکام کافی نشان دهد. اگر از رینگ‌های فلزی استفاده می‌کنید، باید مواردی مثل ضد زنگ بودن را نیز مد نظر قرار دهید. کیفیت رنگ قالپاق و ضد خش بودن آن نیز در این بین می‌تواند اهمیت داشته باشد.
نتیجه گیری
قالپاق خودرو یک پوشش محافظتی و تزیینی است که می‌تواند علاوه بر ایجاد نمای جذاب‌تر برای ماشین، اجزای اصلی تشکیل‌دهنده چرخ را نیز تا حدودی در برابر آلودگی‌هایی مثل گل‌و‌لای، گرد و غبار و سنگریزه‌ها محافظت کند. توصیه می‌شود اگر از رینگ‌های فولادی مشکی رنگ استفاده می‌کنید، حتما یک قالپاق نیز روی هر رینگ چرخ خود اضافه کنید تا هم ماشین شما زیباتر به نظر برسد و هم مجموعه چرخ در برابر عوامل مزاحم بیرونی تا حدودی محافظت شود. هنگام خرید قالپاق چرخ بهتر است از اجناس باکیفیت و گران‌تر استفاده کنید تا بتوانید مدت‌های زیادتری از یک قالپاق بادوام روی ماشین بهره‌مند شوید.
نویسنده حسین باباپور
