هنگام مراجعه به پمپ بنزین، با پیشنهاد خرید مکمل مواجه شده‌اید. این افزودنی که بیشتر در ظروف پلاستیکی کوچک به فروش می‌رسد، مزایایی دارد و استفاده از آن می‌تواند عملکرد موتور خودرو را بهبود ببخشد. اما مکمل بنزین بی‌عیب هم نیست و در صورت عدم رعایت برخی نکات، ممکن است شما را به دردسر بیندازد. در کنار این باید گفت مکمل بنزین خودرو انواع گوناگونی دارد و هر کدام از آنها کار خاصی را انجام می‌دهد.
مکمل بنزین چیست؟
پیش از ورود به جزئیات باید به سوال پرتکرار «مکمل بنزین چیست» پاسخ دهیم. مکمل بنزین یک نوع افزودنی است که به سوخت خودرو اضافه می‌شود و ضمن ارتقای عملکرد موتور و افزایش عمر مفید خودرو، مصرف سوخت را کاهش دهد و رسوبات را از بین ببرد. مکمل‌های بنزین انواع مختلفی دارند و برای اهداف متفاوتی تولید می‌شوند.
کاربرد مکمل بنزین
مکمل بنزین بر اساس نوع ساختار کاربردهای متفاوتی دارد. برخی از مکمل‌ها باعث احتراق بهتر می‌شوند، برخی دیگر حرکت قطعات متحرک را تسهیل و اصطکاک را کمتر می‌کنند. مکمل‌هایی هم وجود دارد که مواد شیمیایی و جرم روی قطعات را از بین می‌برند. به‌طور کلی یک مکمل خوب میزان بازدهی و راندمان موتور را افزایش می‌دهد.
ویژگی های مکمل بنزین خوب
استفاده از هر نوع مکمل، لزوما عملکرد موتور را بهبود نمی‌بخشد، چرا که یک مکمل مناسب باید ویژگی‌های معینی داشته باشد. در ادامه به این ویژگی‌ها می‌پردازیم:
سازگاری با موتور و استفاده از مکمل متناسب با نوع سوخت
موتورهای درون‌سوز به دو دسته بنزینی و دیزلی تقسیم می‌شوند. نوع مکمل مصرفی برای هر دسته متفاوت است و نمی‌توان از مکملی که برای موتورهای بنزینی تولید شده، برای خودرو دیزلی استفاده کرد. اگر این اتفاق بیفتد، احتمال صدمه به اجزای سیستم سوخت‌رسانی یا قطعات موتور وجود خواهد داشت.
تاییدیه EPA
یک مکمل خوب طبق استانداردهای مشخصی تولید می‌شود تا استفاده از آن به محیط زیست صدمه نزند. این استانداردها از سوی آژانس حفاظت از محیط زیست (EPA) تدوین شده است. اگر به دنبال مکمل مطمئن هستید، باید گزینه‌ای را خریداری کنید که تاییدیه EPA داشته باشد.
چندمنظوره بودن
مکمل‌های جدید چندمنظوره هستند، به این معنی که به‌طور هم‌زمان چند کار را با هم انجام می‌دهند. برای مثال یک مکمل خوب می‌تواند به حرکت روان قطعات کمک کند، مصرف سوخت را کاهش دهد، از خوردگی قطعات پیشگیری می‌کند و نقش مثبتی در خنک‌کنندگی موتور داشته باشد.
ماندگاری بالا
از دیگر ویژگی‌های یک مکمل بنزین خوب باید به ماندگاری و دوام بالا اشاره کنیم. مکمل‌های استاندارد معمولا خاصیت خود را برای مدت طولانی حفظ می‌کنند و اگر در جایی راکد بمانند، خراب نمی‌شوند.
فواید استفاده از مکمل بنزین
استفاده از مکمل بنزین خودرو مزایایی دارد که مهم‌ترین آنها عبارتند از:
- احتراق بهتر بنزین، کاهش میزان مصرف و در نتیجه کاهش آلایندگی خودرو
- از بین بردن رسوبات و حرکت بهتر و روان‌تر سوخت درون مجاری انتقالی به موتور
- بهبود شتاب خودرو
- پاکسازی سوزن انژکتور و کاربراتور
- پیشگیری از ایجاد رسوبات مضر و خورنده و در نتیجه افزایش عمر قطعات
- پیشگیری از تجزیه زودتر از موعد سوخت در بخش‌های مختلف سیستم انتقال سوخت
- کارکرد بهتر و روان‌تر موتور و از بین رفتن مشکل لرزش خودرو هنگام کار کردن درجا
عدد اکتان بنزین چیست؟
میزان مقاومت سوخت در برابر فشار، گرما و احتراق خودبه‌خود را با شاخصی به نام عدد اکتان اندازه‌گیری می‌کنند. عدد اکتان بنزین معمولی ۸۷، بنزین ویژه ۸۹ و بنزین سوپر ۹۳ است. هر چه این عدد بالاتر باشد، سوخت بهتری داریم. موتورهای بنزینی جدید برای احتراق بهتر به سوخت‌هایی با اکتان بالا نیاز دارند. در موتورهای قدیمی به علت فشردگی کمتر مخلوط سوخت و هوا، به سوخت با اکتان بالا نیاز نیست.
اکتان بوستر چیست؟
اکتان بوستر یک افزودنی مخصوص است که از آن می‌توان برای بهبود کیفیت سوخت و ارتقای عملکرد موتورهای درون‌سوز استفاده کرد. همان‌طور که قابل حدس است، این محصول با افزایش اکتان بنزین، قدرت و شتاب خودرو را بهتر می‌کند و در عین حال مصرف سوخت را کاهش می‌دهد.
با استفاده از مکمل اکتان بنزین، سیستم احتراق خودرو به شکل بهتری عمل می‌کند. این محصول با جلوگیری از پیش‌سوزی بنزین و ناک (ضربه) در موتور، خسارت‌های مکانیکی بلندمدت در پیشرانه را به‌حداقل می‌رساند.
انواع مکمل بنزین
مکمل سوخت انواع مختلفی دارد و هر یک از آنها دارای کاربرد مشخصی هستند. بر اساس ترکیبات و نوع ساختار می‌توان مکمل بنزین را به دو دسته شوینده و غیرشوینده تقسیم کرد.
مکمل بنزین شوینده
طبق انتظار در این نوع مکمل‌ها، خاصیت شویندگی و پاک‌کنندگی بیشتر از سایر ویژگی‌ها مورد تاکید قرار می‌گیرد. به عبارت دیگر، در این نوع مکمل‌ها از ترکیباتی استفاده می‌شود که نقش پاک‌کنندگی بیشتری دارند. در صورت استفاده از مکمل‌های شوینده، میزان رسوبات موجود در مجاری و قطعات مرتبط با سیستم سوخت‌رسانی پاکسازی می‌شود. بدیهی است که این امر با کاهش رسوبات، باعث جلوگیری از خوردگی و افزایش عمر قطعات می‌شود. برخی از مکمل‌های بنزین شوینده عبارتند از:
مکمل پاک کننده سیستم سوخت (انژکتور شور)
این نوع مکمل خاصیت پاک‌کنندگی دارد و پس از ترکیب شدن با بنزین، رسوبات موجود در انژکتور خودرو را از بین می‌برد.
مکمل افزایش دهنده اکتان سوخت
مکمل افزایش‌دهنده اکتان سوخت یا همان اکتان بوستر پرکاربردتر از بقیه است. استفاده از این نوع مکمل باعث احتراق بهتر و در نتیجه کارکرد روان‌تر موتور و آلایندگی کمتر می‌شود. این نوع مکمل خاصیت پاک‌کنندگی نیز دارد و به کاهش رسوبات موجود در مجاری کمک می‌کند.
مکمل اکسیژن دار
همان‌طور که می‌توان حدس زد، این نوع مکمل اکسیژن بیشتری دارد و با افزودن آن به سوخت، میزان اشتعال‌پذیری مخلوط بنزین و هوا افزایش می‌یابد. این امر در ایجاد انفجارهای بهتر و قدرت بیشتر و همچنین تولید دوده کمتر و کاهش آلایندگی نقش مثبتی دارد.
مکمل بنزین غیرشوینده
این نوع مکمل‌ها خاصیت شویندگی و پاکسازی ندارند، زیرا هدف از تولید آنها ارتقای عملکرد موتور و بهبود راندمان است؛ به همین خاطر این نوع مکمل‌ها را غیرشوینده می‌نامند. مهم‌ترین مکمل‌های بنزین غیرشوینده عبارتند از:
مکمل پایدارکننده سوخت
چنانچه خودرویی در پارکینگ یا هر جای دیگر، به مدت طولانی ثابت و بدون حرکت باقی بماند، بنزین موجود در باک آن به تدریج تجزیه می‌شود و خاصیت خود را از دست می‌دهد. مکمل پایدارکننده سوخت از این اتفاق جلوگیری می‌کند. بنابراین اگر قرار است از خودرو به مدت طولانی استفاده نکنید، این نوع مکمل می‌تواند از افت کیفیت بنزین درون باک جلوگیری کند.
مکمل بنزین روان کننده
مکمل بنزین روان‌کننده نقشی مشابه با روغن خودرو دارد. این نوع مکمل پس از تماس با قطعات متحرک موتور، حرکت آنها را روان‌تر می‌کند. روشن است که کاهش اصطکاک بین قطعاتی که در تماس با هم قرار دارند، سبب افزایش عمر مفید آنها می‌شود.
مکمل ضد ناک زدن
اگر مخلوط سوخت و هوای موجود درون سیلندر خودرو قبل از جرقه‌زنی شمع مشتعل شود، به اصطلاح می‌گویند که موتور ناک می‌زند. ناک زدن موتور معمولا به خاطر کیفیت پایین سوخت رخ می‌دهد و می‌تواند استهلاک قطعات را تشدید کند. مکمل ضد ناک نه‌تنها جلوی این پدیده را می‌گیرد، بلکه در میزان مصرف سوخت نیز تاثیر مثبتی دارد.
مکمل ضد اکسایش
این نوع مکمل وظیفه دارد از اکسایش بنزین جلوگیری کند. اکسایش بنزین باعث کثیفی انژکتورها می‌شود.
مکمل بازدارنده خوردگی
قطعاتی که با سوخت خودرو در تماس هستند، به مرور دچار خوردگی می‌شوند. مکمل بازدارنده خوردگی، شدت این موضوع را کاهش و طول عمر قطعات را افزایش می‌دهد.
معایب استفاده از مکمل بنزین
با وجود مزایای متعدد، استفاده از مکمل بنزین معایبی هم دارد. از جمله این معایب می‌توان به مواردی مثل افزایش هزینه به دلیل قیمت بالا، تهدید سلامتی کودکان و زنان باردار، بازده پایین‌تر از انتظار، افزایش خوردگی قطعات با استفاده نادرست، تخریب محیط زیست و افزایش مشکلات موتور در صورت عدم استفاده از مکمل مناسب و استفاده بیش از حد از مکمل اشاره کرد.
قرص مکمل بنزین
مکمل بنزین خودرو معمولا به‌صورت مایع است و درون ظروفی مخصوص به فروش می‌رسد. اما در سال‌های اخیر نوع جدیدی از مکمل‌ها رواج پیدا کرده‌اند که ساختاری جامد دارند و در قالب قرص تولید می‌شوند. این قرص‌ها پس از تماس با بنزین و گازوییل حل می‌شوند و اکتان آن را افزایش می‌دهند.
نحوه استفاده از مکمل بنزین
استفاده از مکمل بنزین پیچیده نیست. کافی است پس از خرید مکمل آن را به باک خودرو اضافه کنید. البته نکته مهم اینکه میزان مکملی که به باک می‌ریزید، باید به اندازه توصیه‌شده باشد. همچنین برای ترکیب راحت‌تر، بهتر است قبل از سوختگیری مکمل را به باک اضافه کنید.
مشکلات عدم استفاده از مکمل بنزین
پاسخ این سوال ارتباط مستقیمی با عمر و کارکرد ماشین دارد. چنانچه خودرو شما جدید است و کارکرد آن زیاد نیست، نیازی به استفاده از مکمل ندارید. اما اگر عمر خودرو یا کارکرد آن خیلی بالا است، با توجه به کیفیت بنزین داخلی، به احتمال قوی رسوبات در برخی قسمت‌های مجاری انتقال سوخت تجمع پیدا کرده‌اند. به همین دلیل استفاده از مکمل‌های شوینده می‌تواند این رسوبات را برطرف کند. اما اگر کارکرد موتور ماشین شما نرمال است و از لحاظ سوخت‌رسانی و توان تولیدی مشکلی وجود ندارد، نیازی به استفاده از مکمل نیست.
خودروهای نیازمند مکمل بنزین
مکمل بنزین بیشتر مناسب خودروهایی است که کارکرد و عمر بالایی دارند. اگر خودروی شما جدید است و موتور آن منظم کار می‌کند، نیازی به استفاده از مکمل بنزین ندارید. اما اگر عمر خودروی شما مثلا بالای ۱۰ سال است یا به موتور آن خیلی منظم رسیدگی نکرده‌اید، استفاده از مکمل بنزین، می‌تواند تاثیر مثبتی روی عملکرد آن داشته باشد.
رایج ترین مکمل های بنزین
رایج‌ترین مکمل‌های بنزین عبارتند از اکتان بوسترها، تمیزکننده‌های سیستم سوخت‌رسانی، مکمل‌های اکسیژن‌دار، مکمل‌های ضد اکسیداسیون و مکمل تثبیت‌کننده سوخت.
اکتان بنزین مناسب برای خودروهای ایران خودرو
شرکت ایران خودرو اکثر محصولات خود را با موتورهای TU3 و TU5 و XU7 و EF7 تولید می‌کند. این موتورها از نظر اکتان بنزین متفاوت از هم هستند که در ادامه به طور جداگانه به هر یک از آنها می‌پردازیم.
اکتان موردنیاز موتور TU3
موتور TU3 که در پژو ۲۰۶ و پژو ۲۰۷ نصب شده است، به بنزین بدون سرب با اکتان ۸۷ یا ۹۵ نیاز دارد.
اکتان موردنیاز موتور TU5
موتور TU5 در خودروهایی مثل پژو 405 SLX، پژو پارس، پژو ۲۰۶ صندوقدار و رانا استفاده شده است. این موتور هم مثل موتور TU3 به بنزین با اکتان ۸۷ یا ۹۵ نیاز دارد.
اکتان موردنیاز موتور XU7
موتور XU7 هم که از قدیم و با مدل‌هایی مثل پژو 405 GLX، پارس، سمند و سورن در ایران حضور دارد، نیازمند بنزین با اکتان ۹۵ است.
اکتان موردنیاز موتور EF7
برای موتور EF7 که در خانواده سمند مورد استفاده قرار گرفته است، طبق توصیه ایران خودرو باید از بنزین با اکتان ۹۵ استفاده کرد.
بهترین زمان استفاده از مکمل بنزین
بهتر است زمانی که باک تقریبا خالی است و قصد دارید به پمپ بنزین بروید، از مکمل استفاده کنید. این کار باعث می‌شود پس از سوختگیری، مکمل با کل بنزین ورودی به راحتی ترکیب گردد.
تاثیر مکمل بنزین در آلودگی هوا
مکمل بنزین باعث افزایش راندمان موتور می‌شود، مخصوصا مکملی که اکتان سوخت را بالاتر می‌برد. واضح است هر عاملی که احتراق و راندمان موتور را بهبود ببخشد، می‌تواند در کاهش آلودگی هوا نیز موثر باشد.
نتیجه گیری
استفاده از مکمل یکی از راهکارهای موجود برای بهبود راندمان موتور و افزایش طول عمر مفید خودرو است. این افزودنی به دو شکل مایع و قرص جامد به فروش می‌رسد. یک مکمل استاندارد در کاهش مصرف سوخت و کاهش آلایندگی نیز نقش مثبتی دارد. اما اگر مکملی که استفاده می‌کنید، غیر استاندارد باشد، در این صورت تمامی مزایا رنگ می‌بازد و سر و کارتان زودتر از موعد به مغازه‌های لوازم یدکی خودرو می‌افتد. با این حساب اگر قصد دارید از مکمل استفاده کنید، حتما به نکاتی که در این مطلب اشاره کردیم، توجه داشته باشید.
سوالات متداول
آیا مکمل بنزین به بهبود کارکرد موتور و کاهش مصرف سوخت کمک می کند؟
در صورت استفاده از مکمل بنزین استاندارد، راندمان و عملکرد موتور بهبود پیدا می‌کند و میزان مصرف سوخت کاهش می‌یابد.
آیا استفاده از مکمل بنزین ممکن است به خودرو آسیب برساند؟
اگر مکمل غیر استاندارد باشد یا در استفاده از آن زیاده‌روی شود، ممکن است اجزای سیستم سوخت‌رسانی یا قطعات داخلی موتور دچار خوردگی شوند.
آیا استفاده از مکمل بنزین واجب است؟
برای خودروهای جدید و همچنین مدل‌هایی که موتور آنها به‌طور منظم و روان کار می‌کند، استفاده از مکمل بنزین واجب و ضروری نیست.
نویسنده: سعید علیپور
