پیش بینی بازار خودرو در شرایطی که مولفه‌های مختلف به شکلی درهم‌تنیده و در مواردی موازی با یکدیگر وقایع اقتصادی کشور را رقم می‌زنند، چندان کار آسانی نیست. اما با تکیه بر تجربیات و قدرت تحلیل کارشناسان حوزه خودرو می‌توان تا اندازه‌ای از سیگنال‌های موجود به نفع پیش بینی قیمت روز خودرو و دست‌کم بخشی از رویدادهای ۲ ماه آینده بهره گرفت. در این نوشتار قصد داریم وضعیت بازار خودرو تا پایان فصل پاییز را با تکیه بر نظرات تخصصی کارشناسان شناخته‌شده این حوزه تحلیل و درنهایت سمت‌وسوی بازار را تا حد ممکن ترسیم کنیم.
بازار خودرو و برزخ برجام
طی ۲ سال گذشته همواره بیم و امید لغو یا احیای توافق هسته‌ای میان ایران و ۶ قدرت جهانی بر بازار خودرو کشور اثرگذار بوده است. توافقی موسوم به برجام که همچنان در برزخ به سر می‌برد. احیا یا اعلام رسمی پایان عمر برجام مواردی هستند که طی ۲ ماه پیشِ رو می‌توانند بر بازار معاملات خودرو آثار مختلفی داشته باشند.
فربد زاوه از فعالان صنعت خودرو و کارشناس این حوزه معتقد است: «احتمال امضای برجام پایین آمده اما حتی اگر توافق هسته‌ای احیا شود نیز اثر آن بر بازار خودرو تنها شاید در وضعیت ثبات به‌صورت روانی و هیجانی آن‌هم در کوتاه‌مدت به چشم بیاید. اما درنهایت عواملی چون اختلال‌های به‌وجود آمده برای اینترنت سراسری و در نتیجه کاهش حجم معاملات خودرو در کنار نحوه مدیریت اقتصادی کشور هستند که می‌توانند به‌عنوان بازیگر اصلی در تعیین قیمت و سطح عرضه و تقاضای خودرو شناخته شوند.» او می‌افزاید: «البته به نظر نمی‌رسد لغو یا احیای برجام تا آخر پاییز به‌صورت رسمی اعلام شود.»
در واقعیت باید گفت سیگنال‌های فعلی بازار کاملا گویای ناامیدی به احیای توافق هسته‌ای سال ۲۰۱۵ و عدم وجود یک افق روشن برای ثبات اقتصادی کشور از سوی مصرف‌کنندگان و فعالان بازار خودرو است.
بابک صدرایی مدیر سابق بازاریابی شرکت مدیران خودرو و کارشناس صنعت خودرو در این خصوص می‌گوید: «سطح قیمت‌ها و نسبت روبه‌افزایش تقاضا به عرضه نشان‌دهنده عدم امیدواری بازار و مصرف‌کنندگان خُرد به احیای برجام حداقل در کوتاه‌مدت است.»
بازار خودرو و نرخ طلا و ارز
نرخ طلا و ارز تابعی از بازارهای جهانی و شرایط اقتصادی داخلی در کنار سیاست‌های پولی کشور به‌علاوه شرایط عمومی سیاست خارجی در منطقه و جهان است. بر همین اساس برای این‌که بتوان نمودار مشخصی از صعود یا نزول نرخ این 2 آیتم قابل سرمایه‌گذاری ترسیم کرد، باید عوامل مختلف داخلی و خارجی را مد نظر قرار داد.
فربد زاوه اثر نوسانات طلا و ارز بر قیمت و بازار خودرو را ناچیز می‌داند و می‌گوید: «بازار خودرو از ابتدای سال جاری نشان داده بیش از آن‌که تحت تاثیر قیمت ارز- به‌عنوان عاملی که به‌صورت دستوری و از طریق عرضه، پایین‌تر از نرخ تورم قرار می‌گیرد- باشد، همگام با تورم یا نزدیک به آن حرکت کرده است. واقعیت این است که نرخ ارز در یک سال گذشته حدود ۱۰ درصد افزایش را نشان می‌دهد اما خودرو شاخصی چون پژو ۲۰۶ از ابتدای سال تاکنون بیش از ۲۰ درصد افزایش قیمت را به ثبت رسانده است.»
زاوه ادامه می‌دهد: «بر همین اساس حتی در نیمه دوم سال جاری انتظار افزایش ۲۵ درصدی قیمت خودرو بی‌راه نخواهد بود. به نظر می‌رسد تصحیح تورمی قیمت‌ها که در تابستان تقریباً متوقف شد، در ماههای آبان و آذر بین ۱۰ تا ۱۵ درصد اتفاق بیفتد و خودرو را گران کند. البته رکود تابستانی معاملات در کنار رشد تورمی، در پاییز هم دنباله‌دار خواهد بود.»
از سوی دیگر بابک صدرایی اعتقاد دارد: «نرخ ارز و طلا همچنان در کنار تورم بر قیمت خودرو اثر می‌گذارند و این موضوع را می‌توان از مواردی مانند انتظار بازار ارز برای سقف‌شکنی و رشد قیمت در ماههای آینده در سایه چاپ بدون پشتوانه پول و اثر آن بر بازار امروز مشاهده کرد. در کنار این موارد درخواست خودروسازان اصلی کشور مبنی بر افزایش ۱۵ درصدی قیمت کارخانه باتوجه به رشد قیمت‌ها در زنجیره تامین و زیان انباشته قابل تامل است. به‌علاوه این‌که برخی عوامل جهانی از جمله جنگ روسیه و اوکراین موجب شده‌اند در نتیجه افزایش قیمت مواد اولیه و سوخت، خودروهای سواری نیز حتی در باثبات‌ترین اقتصادهای جهان ۱۰ تا ۱۵ درصد افزایش قیمت را تجربه کنند. موضوعی که بی‌تردید در کنار عوامل داخلی بر سرعت گرفتن روند افزایش قیمت خودرو در کشور ما نیز اثر می‌گذارد.»
بازار خودرو و کلاف سردرگم واردات
پیش بینی بازار خودرو تا پایان پاییز 1401 بدون بررسی شرایط واردات خودرو به کشور طی این دوره زمانی کاملاً ناقص خواهد بود. پس از توقف واردات خودرو در تابستان ۱۳۹۷ تا به امروز همواره بحث آزادسازی دوباره واردات مطرح بوده و هست. اما این داستان از ابتدای سال ۱۴۰۱ با طرح جزئیات قابل بحث درخصوص سقف قیمت برندهای مورد نظر، تعرفه‌های گمرکی و مواردی که همگی بر ترکیب بازار خودروهای وارداتی تاثیرگذار هستند، شکل کاملاً متفاوتی به خود گرفت.
فربد زاوه درباره کلاف سردرگم واردات خودرو می‌گوید: «واردات خودرو باتوجه به شرایط فعلی از جمله تحریم‌های پولی و بانکی نمی‌تواند دست‌کم تا پایان سال جاری به نتیجه برسد.»
او اضافه می‌کند: «البته درمجموع عدم شفافیت شرایط در نظر گرفته شده و مهندسی بی‌سابقه واردات خودرو به کشور موجب شده نتوان به این موضوع به‌عنوان یک بازیگر اثرگذار حتی در میان‌مدت نگاه کرد. نهایتاً واردات خودرو باتوجه به مصوبه منتشر شده از سوی هیات وزیران، تنها سگمنت‌های محدودی از خودرو را تحت تأثیر قرار می‌دهد و بدون تردید قیمت خودروهای وارداتی در همین سطح نیز بالا و متناسب با قیمت‌های فعلی ارزیابی می‌شود.»
زاوه می‌افزاید: «زمان کاهش قیمت خودرو حداقل با آزادسازی واردات فرا نمی‌رسد. درحقیقت واردات به‌شکل مورد نظر دولت تنها بر قیمت تعداد محدودی خودرو دست دوم اثر می‌گذارد و به تنظیم بازار نمی‌انجامد. پس از دید بنده در پیش بینی قیمت خودرو تا پایان پاییز، واردات آیتم مهمی نیست. اما در کل پاسخ من به درخواست پیش بینی قیمت خودرو خارجی در سال ۱۴۰۱، رشد تورمی است.»
برخلاف وعده‌های مسئولان مبنی بر آغاز واردات خودرو در آینده نزدیک، با وجود طرح ایرادات مجلس شورای اسلامی بر مصوبه واردات خودرو و اظهار نظر برخی کارشناسان در زمینه مشکلات بانکی و کمبود ارز ناشی از تحریم‌ها، آزادسازی یا عدم آزادسازی واردات خودرو همچنان در هاله‌ای از ابهام قرار دارد. بابک صدرایی در این‌باره معتقد است: «واردات خودرو در اوضاع فعلی و با وجود تحریم‌های بانکی در کنار عدم پذیرش FATF تقریباً ناممکن است و تنها باید آن را یک گفتاردرمانی در راستای کنترل بازار قلمداد کرد.»
او این‌گونه ادامه می‌دهد: «درحقیقت حتی اگر واردات با شروط فعلی را در آینده نزدیک امکان‌پذیر فرض کنیم، بازهم باید بگوییم تحریم‌های بانکی اجازه نخواهند داد خودرو در مقیاس وسیع و بیشتر از ۲ هزار دستگاه وارد کشور شود. این واردات نیز قطعاً تنها از طریق بازارهای منطقه‌ای امکان‌پذیر خواهد شد و اگر بخواهیم خودرو در حجم بالا وارد ایران کنیم؛ الزاماً باید عضوی از شبکه بانکی جهانی باشیم و مستقیماً سفارش خود را به‌واسطه نمایندگی‌های مجاز شرکت مادر به ثبت برسانیم.»
خودرو بخریم یا بفروشیم؟
پاسخ به این قبیل پرسش‌ها و پیش بینی بازار خودرو حتی در کوتاه‌مدت نیز باتوجه به سرعت گرفتن تحولات کشور از ۳، ۴ سال قبل به این‌سو چندان کار آسانی نیست. فربد زاوه به سوالات مرتبط با زمان مناسب برای خرید یا فروش خودرو، این‌گونه پاسخ می‌دهد: «خرید خودرو در پاییز ۱۴۰۱ برای مصرف‌کنندگان واقعی اگر پول نقد و نیاز مصرفی به کالایی چون خودرو دارند، اقدامی منطقی است. اما فروش آن به علت رشد انتظاری قیمت خودرو در ماههای آبان و آذر چندان توجیه‌پذیر به نظر نمی‌رسد.»
زاوه اعتقاد دارد با تحلیل فاکتورهای فعلی در بازار، آن‌چه مشخص است حاکمیت رکود دست‌کم تا ابتدای زمستان خواهد بود و خودرو در حال حاضر گزینه مناسبی برای سرمایه‌گذاری نیست. او می‌گوید در پاسخ به درخواست پیش بینی قیمت خودرو در ماههای آینده باید مدعی شد: «خودرو تقریبا 25 درصد گران می‌شود.»
بابک صدرایی نیز اگرچه خرید یا فروش خودرو را علاوه بر عوامل بیرونی به شرایط اختصاصی زندگی هر شخص وابسته می‌داند، باتوجه به سیگنال‌های فعلی مبنی بر افزایش کاذب تقاضای خرید، در نتیجه ترس از افزایش قیمت و کاهش فروشنده خودرو در بازار، نظری مشابه را ارائه می‌دهد.
نتیجه گیری
درمجموع با تحلیل سیگنال‌های موجود و آن‌چه در این مقاله مورد بررسی قرار گرفت، می‌توان گفت: «خرید خودرو در پاییز ۱۴۰۱ اقدامی مناسب در راستای تبدیل پول نقد به یک کالای مصرفی-سرمایه‌ای است؛ اما برای سرمایه‌گذاری مستقیم چندان توصیه نمی‌شود. در مقابل فروش خودرو تنها در صورت نیاز مبرم به پول نقد یا تبدیل سریع آن به احسن توجیه منطقی دارد.»
تهیه و تنظیم: تیم تولید محتوا خودرو45
