زمانی که هنوز حال صنعت واردات و مونتاژ خودرو خوب بود، دور از تحریم‌های امروزی شاهد رشد و گسترش روزافزون این صنعت پیش‌پا افتاده و نارس بودیم. نه تنها واردات برندهای معتبر جهانی ادامه داشت، بلکه به لطف راوابط دیپلماتیک خوب با کشور ژاپن که ریشه آن به دوران پس از انقلاب باز می‌گردد، تولید داخلی و مونتاژ برخی از بهترین خودروهای ژاپنی را نیز به چشم خود شاهد بودیم.
در مبحث واردات خودروهای ژاپنی، برند تویوتا با شرکت ایرتویا از همان سال‌های آغازین پس از انقلاب به ایران راه یافت تا با سرعت بسیار زیاد بازار تمام آمریکایی ایران را قبضه کند. این مهم هم به همت کمپانی تویوتا و البته اعتبار جهانی که این خودروساز در طی سالیان دراز به دست آورده بود ممکن شد. در نتیجه در سال‌های گذشته شاهد حضور مدل‌های دوست داشتنی و محبوب این برند در بازار کشور از جمله کرولا، آریون، راوفور، لندکروزر، پرادوو البته کمری بودیم.
تویوتا کمری به صورت رسمی با نسخه نسل هشتم با کد شناسایی XV30 به بازار ایران راه یافت و استقبالی قابل توجه، حتی فراتر از کرولا را از سوی مردم ایران شاهد بود چراکه بازار داخلی ایران تمایل بیشتری به سدانهای جادار خانوادگی دارد. اما نسل نهم با کد شناسایی XV40، فرصت جبران کمبودهای طراحی از سوی تویوتا بود تا بتواند بازار پرسود و بزرگ آمریکا را بیشتر به خود جلب کند. در نتیجه XV40 ظاهری عضلانی‌تر و زیباتر به خود گرفت و توانست از سوی ایرتویا به ایران راه پیدا کند. XV40 یکی از محبوب‌ترین نسخه‌های کمری در بازار ایران است. این مدل در سال 2006 به بازار جهانی معرفی شد و تا سال 2011 بر خط تولید قرار داشت تا با نسل دهم کمری با کد شناسایی XV50 جایگزین شود.
ژاپنی دیگری که با تکیه بر سابقه درخشان و حضور قدمت‌دار خود در بازار ایران بسیار محبوب شد، سری سدانهای سایز کوچک برند مزدا است که در سال‌های بسیار طولانی و البته در برهه‌های مختلفی از زمان از سوی گروه خودروسازی بهمن یا به عبارت بهتر، بهمن موتور، به تولید می‌رسید. سدانهای بسیار محبوب و تیز و بزی چون مزدا 323 و 323FL که بعدها با گزینه‌های به روزتری چون مزدا 3 BK و در نهایت مزدا 3 BL جایگزین شد که در ایران با نام عامیانه مزدا 3 نیو (New به معنای جدید) شناخته می‌شود. حضور دوباره مزدا در بازار ایران با مدل 3 غوغای بسیار برپا کرد. زمانی که نسخه نسل جدیدتر آن با نام نیو در نسخه مونتاژی به بازار ایران راه یافت، بدون شک ایران یکی از خوش شانس‌ترین کشورهای تولید کننده این محصول باسابقه و محبوب به شمار می‌آمد. مزدا 3 BL بین سال‌های 1389 تا 1392 بر خط تولید بهمن موتور قرار گرفت اما در حقیقت از سال 2008 بر خط تولید مزدا قرار داشت و در سال 2013 با نسل جدید با کد شناسایی BM/BN جایگزین شد. متاسفانه به دلیل تحریم‌های شدید خودرویی نسل‌های سوم و چهارم مزدا 3 هرگز نتوانستند به خط تولید بهمن موتور ورود کنند.
طراحی: مزدا 3، بالاتر از کمری
تویوتا کمری XV40 در سال 2006 یعنی دو سال زودتر از نسل دوم مزدا 3 BL روانه خط تولید شد و از این جهت اختلاف زمانی زیادی با مزدا 3 نیو ندارد. XV40 از سوی دیگر تلاش بسیار شدید تویوتا مبنی بر اعمال تغییرات بارز طراحی بر نسل جدیدی کمری را به نمایش می‌گذارد. تغییراتی که مستقیما به منظور افزایش حجم فروش و سهم بازار تویوتا از بازار بزرگ و پرسود آمریکای شمالی نشات می‌گرفت. بازاری که تویوتا در بیشتر مدل‌های تولیدی خود از رقبای قدرتمند هم‌وطن یا حتی کره‌ای شکست می‌خورد.
بنابرین در مقایسه XV40 با نسل پیشین (XV30) به سادگی می‌توان حجم قابل توجه اضافه شده به برجستگی‌ها و بیرون زدگی‌های عضلانی این نسل از کمری را دید. تلاشی که تویوتا در کسب سهم بیشتر از بازار آمریکای شمالی انجام داده بود باعث شد تا این خودروساز به طراحی‌های آمریکایی پسند بیشتر نزدیک شود.
در نتیجه ظاهر تیز و زاویه‌دار چراغهای جلو ضمن حفظ ساختار پایه؛ تنها در بخش گرافیک اندکی تغییر یافت و بیشتر به خط افق نزدیک شد. چراغهای عقب به صورت کامل از نو طراحی شد تا با المان‌های جدید نمای خارجی هم‌فازی بیشتری پیدا کند. آنچه در نمای خارجی XV40 به شکل بارزی با XV30 تمایز دارد ظاهر بیرون زده و پهنای بیشتر XV40 است که البته مقداری بسیار جزئی است اما به وضوح به چشم می‌آید.
نسل هشتم کمری خودرویی کاملا متفاوت با نسل پیشین بود. حتی فاصله محورها نیز به اندازه 56 میلی‌متر از نسل هفتم بلندتر بود. به همین دلیل جای تعجب نداشت که XV40 در مقایسه با XV30 تا این اندازه مورد استقبال بازار جهانی قرار بگیرد. اما مهمترین ایراد XV40 شاید اغراق و تلاش بیش از حد اندازه تویوتا برای جبران اشتباهات نسخه پیشین باشد. در نتیجه ظاهر XV40 با وجود زیبایی‌ها و بهبودهای ظاهری بسیاری که در مقایسه با نسل پیشین داشت، این حجم اغراق در دراز مدت باعث شد که XV40 دراز مدت و در بازار خودروهای دست دوم کمی زودتر از مد بی‌افتد. البته لازم به تاکید است که XV40 در مقایسه با نسل پیشین از هر نظر جذاب‌تر است.
از طرف دیگر مزدا 3 نیو که پیش‌تر با نسل اول خود (BK) سابقه حضور در بازار ایران را داشت نیز در نسل دوم خود (BL) تغییرات طراحی بسیار زیادی به خود دید و به کلی دگرگون شد. این تغییرات در مقایسه با نسل پیشین به اندازه‌ای فاحش بود که طرفداران مزدا 3 به دو دسته علاقه‌مندان نسل اول و دوست‌داران نسل دوم تقسیم شدند.
تغییرات طراحی در نسل دوم از سیستم هیشگی طراحی ژاپنی‌ها الهام گرفته بود و در نتیجه افزایش حجم اغراق، بارزترین المان به کار رفته در طراحی نسل دوم مزدا 3 به حساب می‌آید. در نتیجه چراغهای جلو کشیده‌تر از قبل با جلوپنجره و سپر؛ در یک طراحی لبخندگونه ادغام شدند که زبان طراحی اصلی محصولات کمپانی مزدا را در آن دوران تشکیل می‌دهد. چراغهای عقب نیز در اقدامی مشابه و هماهنگ با جلو خودرو از طراحی متفاوتی بهره می‌برد. اما دیگر تغییر بارز طراحی نمای خارجی مزدا 3 BL قوس بزرگ گلگیرهای جلو بود که در کنار زاویه دار شدن خطوط بدنه، ظاهری کاملا متفاوت با نسل پیشین را به نمایش می‌گذارد. اگر مزدا 3 نیو را پا به پای کمری XV40 مقایسه کنیم؛ اغراق و پیچیدگی ظاهر مزدا 3 به مراتب بیشتر از کمری است و ظاهر آن مدرن‌تر از کمری جلوه می‌کند.
کمری خودرویی از کلاس سدانهای سایز متوسط است و از این رو از مزدا 3 نیو از کلاس سدانهای سایز کوچک، یک سر و گردن بزرگ‌تر است. به همین دلیل کمری به اندازه 210 میل‌تر کشیده‌تر، 75 میلی‌متر پهن‌تر اما در ارتفاع با مزدا کاملا برابر است. اما یکی دیگر از مهمترین تمایز میان این دو خودرو که از تمایز میان کلاس‌های تولیدی آن‌ها نشات می‌گیرد، برتری 136 میلی‌متری میان فاصله محوری کمری در برابر مزدا 3 نیو است. با وجود این تمایزها، حالت ایستایی و ساکن هر دو خودرو ابعاد هندسی بسیار خوبی را به نمایش می‌گذارد و جای تعجب ندارد که هر دو گزینه؛ هم در زمان عرضه به بازار و هم در بازار دست دوم بسیار محبوب هستند.
نمای داخلی: سادگی به تعریف مزدا 3
وقتی سخن از خودروهای ژاپنی مخصوصا در نسخه‌های قدیمی‌تر به میان می‌آید؛ همگی عادت کرده‌ایم که از سادگی بیش از حد آن‌ها شوکه نشویم. با این وجود توجه به نمای داخلی دو خودرو مورد بررسی نشان دهنده توجه بیشتر مزدا به برخی جزئیات طراحی است که باعث می‌شود نمای داخلی کمری کمی قدیمی‌تر به نظر برسد.
کمری داشبردی کاملا قرینه دارد که در مرکز با شیبی ملایم به کنسول مانی متصل شده است. بخش بالایی داشبرد با بخش پایینی در متریال و رنگ به کار رفته تفاوت دارد. میان داشبرد که در برگیرنده سیستم‌های کنترلی سیستم تهویه و سیستم صوتی است؛ همانند رودری‌ها بسیار ساده و میانه‌رو طراحی شده است و حتی جا سیگاری و جا لیوانی‌ها دارای درپوش هستند تا نمای داخلی بسیار یکست و ساده‌تر به نظر برسد. غربیلک فرمان چهار شاخه کمری ظاهری قابل قبول دارد و نشانگرهای چهارگانه پشت آن با نورپردازی آبی‌رنگ در کنار فرورفتگی بخش بالای داشبرد که در برگیرنده ساعت دیجیتال خودرو است؛ تنها بخش‌های متمایز و چشمگیر نمای داخلی کمری به شمار می‌آید.
نمای داخلی مزدا 3 نیو نیز چندان متفاوت از کمری نیست. مزدا نیز تلاش کرده است تا ساختار قرینه نمای داشبرد را حفظ کند اما این تقارن در میانه داشبرد به صور کلی تغییر می‌کند. داستان از این قرار است که داشبرد در بخش میانی ضمن ادغام آرام با کنسول مرکزی، با متریالی متفاوت پوشیده شده است و به سمت راننده تمایل می‌شود که حسی مشابه با طراحی خودروهای راننده محور را به وجود می‌آورد. سادگی طراحی بخش مرکزی داشبرد و ادوات کنترلی سیستم صوتی و سیستم تهویه همانند کمری بسیار ساده است اما باید اعتراف کنیم که نحوه چیدمان و گرافیک طراحی آن‌ها به مراتب از کمری زیباتر است. غربیلک سه شاخه فرمان مزدا 3 نیو جلوه اسپرت‌تری با خود به همراه دارد؛ مخصوصا که نشانگرهای دوقلو پشت فرمان با رینگ‌های تزئینی کرومی در این جلوه اسپرت تاثیر بسیار زیادی دارند.
نسخه‌های تریم طرح چوب کمری در ایران تقریبا کمیاب هستند و استفاده از طرح چوب در آن‌ها بیشتر به مانند ازسر باز کردن یک وظیفه اجرا شده است. مزدا 3 نیو نیز تریم دو رنگ را در نسخه‌های تولیدی خود به همراه داشت اما طبق معمول نسخه دو رنگ در بازار ایران به تولید نرسید.
ابعاد خارجی متفاوت دو خودرو و تعلق آن‌ها به دو کلاس متفاوت باعث می‌شود کمری فضای صندوقی برابر با 425 لیتر به همراه داشته باشد درحالی که مزدا 3 با جثه‌ای به مراتب کوچک‌تر تنها معادل 335 لیتر فضای حمل بار دارد. بدن شک کمری در نمای داخلی و مخصوصا از دیدگاه فضای پای سرنشینان ردیف دوم بر مزدا 3 نیو برتری دارد و برای سفرهای بین شهری 5 نفره گزینه مناسب‌تری است.
مشخصات فنی: برابر اما متمایز
کمری XV40 در سه تریم متفاوت به بازار ایران راه یافت که دو پیشرانه متفاوت را در بر می‌گرفت. نسخه 3.5 لیتر V6 آن تیراژ واردات بسیار محدودتری در مقایسه با نمونه‌های چهار سیلندر دارد و از این رو چندان با مقاله بررسی ما جور در نمی‌آید. اما نسخه 4 سیلندر یک نمونه 2.4 لیتری 16 سوپاپ به قدرت 158 اسب بخار و 218 نیوتون متر بود که با گیربکس 5 سرعت اتوماتیک هماهنگ شده بود. این پیشرانه می‌توانست کمری 1.5 تنی را در حدود 9 ثانیه از حالت سکون به تندی 100 کیلومتر بر ساعت برساند درحالی که مصرف سوخت متوسط آن در حدد 8.5 لیتر در هر صد کیلومتر عنوان شده است. این مشخصات فنی برای خودروی از کلاس سدانهای سایز متوسط کاملا مناسب و منطقی است.
مزدا 3 نیز در پنج تریم متفاوت به بازار ایران راه یافت که دو پیشرانه 4 سیلندر متفاوت را در بر می‌گرفت. پیشرانه اول نمونه 1.6 لیتری بود که به دلیل نداشتن توان کافی مورد استقبال قرار نگرفت و تولید آن از سوی بهن موتور به سرعت متوقف شد. اما پیشرانه محبوب و پرتیراژ مزدا 3 نیو نمونه 2.0 لیتری 16 سوپاپ است که توانی برابر با 147 اسب بخار و گشتاوری معادل 187 نیوتون.متر تولید می‌کند. درست مشابه کمری، مزدا 3 نیو نیز از گیربکس5 سرعت اتوماتیک بهره می‌گیرد که با وجود وزن کمتر 1260 کیلوگرمی مزدا، در حدود 9 ثانیه به تندی 100 کیلومتر بر ساعت دست می‌یابد که البته چندان دور از انتظار هم نیست. خوشبختانه صرف سوخت این خودرو در حدود 7.5 لیتر در هر صد کیلومتر عنوان شده است که حداقل اختلاف حدود 1 لیتری آن با کمری تا حدودی ضعف فنی منطقی و بسیار جزئی آن در برابر کمری را مخفی می‌کند.
سخن نهایی
مقایسه مزدا 3 نیو و تویوتا کمری XV40 مقایسه دو خودرو ژاپنی بسیار باکیفیت، بادوام، کم‌مصرف، کم‌استهلاک و خوش‌ساخت است که یکی از آن‌ها وارداتی و دیگری مونتاژ داخل است. بسیاری از مشتریان برند تویوتا را بر مزدا ترجیح می‌دهند و آن را ارزشمند‌تر و باکیفیت‌تر می‌دانند اما برخی دیگر قیمت منطقی‌تر و فراوانی بیشتر خدمات و قطعات مزدا سه به عنوان خودرویی مونتاژی را برگ برنده مهم‌تری دانسته و آن را گزینه بهتری می‌دانند. هردو باور در مورد این دو خودرو صحیح است اما مزدا نیز خودروی ژاپنی از نوع مونتاژی با کیفیت و دوام بسیار خوب و قیمتی کاملا رقابتی است و اگر بحث ابعاد خودرو مطرح نباشد؛ مزدا 3 نیو بدون شک انتخاب بهتری در بازار دست دوم‌‌های خودرویی ایران خواهد بود.
نویسنده: شهاب انیسی
