چراغ جلوی خودرو از زمان پیدایش اولین ماشین‌ها که روشنایی آنها با گاز استیلن بود تا امروز که از تکنولوژی LED استفاده می‌کنند، تغییرات زیادی به خود دیده‌اند. جدا از تکنولوژی ایجاد نور در آنها، شکل و گرافیک این چراغ‌ها نیز تغییر کرده و امروزه حتی محل قرارگیری آنها نیز دستخوش دگرگونی‌هایی شده است. در دوره‌ای نه چندان کوتاه، چراغ خودروها به صورت مخفی‌شونده و بالارونده طراحی می‌شد که طرفداران زیادی پیدا کرد، اما قوانین علم فیزیک و کاهش هزینه‌های ساخت و نگهداری، باعث خداحافظی چراغ مخفی از دنیای خودروسازی شد.
پیدایش چراغ های مخفی شونده
صنعت خودروسازی در سه دهه اخیر با رشد خیره‌کننده‌ای داشته که همین قضیه، تغییرات و دگرگونی‌های بنیادینی را در این صنعت ایجاد کرده است. در این میان، برخی از ابداعات و نوآوری‌هایی که روزگاری به عنوان یک آپشن خاص شناخته می‌شد، با پیشرفت روزبه‌روز این صنعت، به خاطر عدم کارایی و مطابقت نداشتن با علم روز، کنار گذاشته شد.
چراغ مخفی یکی از نوآوری‌هایی است که در دهه هشتاد و نود میلادی به شکل گسترده در خودروهای اسپرت و لوکس به کار گرفته می‌شد، اما در نهایت با پیشرفت علم آیرودینامیک و مشکلات این نوع چراغ‌ها، به شکل کامل از صنعت خودرو کنار گذاشته شد. به نحوی که برخی از خودروها مثل فراری تستاروسا و یا هوندا NSX، در ابتدای معرفی و تولید با این چراغ‌ها عرضه می‌شدند، اما از میانه راه تا سال‌های پایانی تولید، چراغ‌های آنها به نوع ثابت تغییر کرد. هرچند که مدل‌های مخفی‌شونده آنها، طرفداران بسیار بیشتری دارد.
این چراغ‌ها تنها به صورت مخفی‌شونده نبوده، بلکه مدل‌های دیگری نیز دارد و به همین خاطر با نام‌های متفاوتی مثل بالارونده و یا جابجا‌شونده نیز شناخته می‌شود که به شکل و عملکرد آنها اشاره دارد.
کورد ۸۱۰ به عنوان اولین خودرو با چراغ مخفی شناخته می‌شود که در سال ۱۹۵۶ در نمایشگاه خودرو نیویورک معرفی شد. خودرویی لوکس که برخلاف دیگر ماشین‌ها که چراغ‌های آنها روی گلگیر جلو و به شکل آشکار بود، چراغ‌های بزرگی زیر قاب فلزی و در دل گلگیر داشت.
این نوع طراحی به سرعت توسط دیگر خودروسازان دنیا نیز تقلید شد و برای اینکه هر خودروساز، طرح خاصی برای خود داشته باشد که نتوان آن را به تقلید و کپی‌کاری محکوم کرد، شکل‌های دیگری از این چراغ‌ها نیز پدید آمد. این نوع چراغ‌ها حتی به دنیای موتورسیکلت، قطار و اتوبوس نیز راه پیدا کردد که البته حضور آنها بسیار کمرنگ بود.
انواع چراغ مخفی
چراغ‌های مخفی‌شونده یا بالارونده، از نظر سیستم و عملکرد در مدل‌های مختلفی شدند. در ابتدای معرفی این چراغ‌ها، سیستم آنها شبیه به همان چیزی بود که توسط کورد ۸۱۰ معرفی شد. یعنی چراغ‌ها روی گلگیر و پشت قطعه‌ای برش‌خورده از گلگیر قرار داشت که با کنار رفتن این بخش، چراغ‌ها نمایان می‌شد.
با تغییر فرم و شکل اتاق خودروها از حالت کالسکه‌ای با ارتفاع زیاد به سمت خودروهای خوابیده و آیرودینامیک‌تر، محل قرارگیری چراغ‌های اتومبیل‌ها نیز به جلوپنجره منتقل شدند. در این زمان، قسمتی از جلوپنجره روی چراغ‌ها قرار داشت که نمایی مخوف و زیبا به خودرو می‌داد. چرا که در این وضعیت هیچ چراغی در جلوی خودرو دیده نمی‌شود و با روشن کردن چراغ‌ها، این بخش از جلوپنجره به کنار رفته و چراغ‌ها روشن می‌شوند.
از معروف‌ترین خودروهای مجهز به این مدل چراغ مخفی می‌توان به ساخته‌های آمریکایی مثل شورلت کامارو نسل اول (در برخی از مدل‌ها)، نسل اول و دوم داج چارجر، نسل اول و دوم بیوک ریویرا و… اشاره کرد.
با پیشرفت مداوم طراحی خودروها، چراغ‌ها به شکل دیگری متولد شدند. به این صورت که چراغ‌ها دارای قابی روی خود نبودند و فقط در محل خود به صورت خوابیده قرار داشتند تا آیرودینامیک خودرو نیز حفظ شود. با روشن کردن چراغ‌ها، به سمت بالا حرکت می‌کردند که معروف‌ترین این خودروها، لامبورگینی میورا است.
آخرین سری از چراغ مخفی، با بدنه یکپارچه طراحی شد. اما مشکل در زمان باز شدن آنها بود. هرچند که در زمان بسته بودن چراغ‌ها، آیرودینامیک خودرو بهبود پیدا می‌کرد، ولی با بالا آمدن چراغ، آیرودینامیک خودرو را دچار اشکال می‌شد و از آنجا که این چراغ‌ها بیشتر در خودروهای اسپرت به کار می‌رفت، برخورد شدید باد و سنگریزه در سرعت‌های بالا نیز، مشکلاتی را برای کارکرد آنها به همراه داشت. این سیستم در بسیاری از خودروهای ارزان قیمت مثل هوندا آکورد و مزدا میاتا تا گران‌ترین سوپراسپرت‌های ساخت فراری و لامبورگینی، پیاده شد.
در این میان باید اشاره‌ای نیز به قوانین آمریکا برای ارتفاع چراغ‌ها داشته باشیم که باعث شد برخی از خودروهایی که بدون چراغ مخفی بودند، بنا به قوانین این کشور که ارتفاع چراغ‌ها را تعیین می‌کرد، با چراغ‌های بالارونده فروخته شوند. این کار هزینه‌های طراحی دوباره جلو خودرو را نیز کاهش می‌داد و به صرفه‌تر بود. گستردگی این تکنولوژی به قدری سریع و وسیع بود که می‌توان گفت تمام خودروسازان بزرگ و شناخته‌شده دنیا، زمانی محصولاتی با این نوع چراغ‌ها به بازار عرضه کرده‌اند.
روشن و خاموش کردن چراغ
در کورد ۸۱۰، برای باز شدن هر کدام از چراغ‌های جلو یک اهرم در گوشه داشبورد قرار داشت که با کشیدن آن، قاب روی چراغ‌ها کنار می‌رفت. بعدها این روش تمام دستی، جای خود را به نمونه‌های بادی و در نهایت، برقی داد که با روشن شدن چراغ‌ها، به شکل خودکار روی نمای جلویی خودرو دیده می‌شدند.
مزایا و معایب چراغ مخفی
بسته بودن چراغ‌های بزرگ جلو، باعث می‌شود تا آیرودینامیک خودرو افزایش پیدا کند. ضمن اینکه آلودگی و کثیفی کمتری روی آنها نشسته و از آسیب نیز دور خواهد ماند. همچنین به عنوان یک ویژگی مثبت در طراحی خودروهای اسپرت محسوب می‌شود و زیبایی و خاص بودن آنها را دوچندان می‌کند.
اما از طرفی، در زمان روشن بودن، باعث کاهش آیرودینامیک خودرو می‌شود. ضمن اینکه دارای پیچیدگی بوده و هزینه‌های طراحی و ساخت را افزایش می‌دهد. همچنین نیاز به تعمیر و نگهداری داشته و در آینده نیز هزینه‌بر خواهد بود.
از معایب رایج چراغ مخفی، عدم سرعت یکسان در باز شدن آنها و همچنین مقدار باز شدن آنهاست که به مرور کاهش می‌یابد و حالتی ناخوشایند به همراه خواهد داشت. از دیگر معایب این سیستم، در زمان بروز تصادف با عابرین پیاده است. با افتادن عابر پیاده روی درب موتور، این برآمدگی‌ها می تواند باعث افزایش آسیب به بدن افراد شود و حتی ضایعات نخاعی به همراه داشته باشد.
بازگشت چراغ مخفی
با قوانین ترافیکی امروز که در کشورهای اروپایی و آمریکا در حال اجراست، نمی‌توان امیدی به بازگشت دوباره چراغ مخفی داشت. چرا که همان طور که گفته شد، این چراغ‌ها هم به عنوان یک عامل آسیب‌رسان به افراد پیاده در زمان تصادفات محسوب می‌شوند و هم اینکه قوانین کشورها برای طراحی دماغه خودروها، اجازه حضور دوباره این چراغ‌ها را نمی‌دهد.
در واقع برای افزایش ایمنی عابران پیاده در زمان تصادف، دماغه خودروها از حالت شیب‌دار به حالتی عمودی‌تر تبدیل شد و ارتفاع دماغه‌ها نیز افزایش پیدا کرد. همچنین طبق قوانین جدید در طراحی، دماغه خودرو باید تا حد امکان در زمان تصادف، توان تغییر شکل داشته باشد تا انرژی بیشتری را جذب خود کرده و آسیب کمتری به افراد پیاده وارد شود.
تمام این موارد باعث می‌شود تا ملاقات دوباره با این چراغ‌ها بعید به نظر برسد. شورلت کوروت C5 در سال ۲۰۰۴ به عنوان آخرین خودرو تولیدی با چراغ مخفی شناخته می‌شود.
نویسنده: علیرضا داودی
