پس از پایان همکاری ایران با خودروسازان آمریکایی در دوران پس از انقلاب، خوشبختانه این خودروسازان ژاپنی بودند که به بازار ایران راه یافتند. این اولین فرصت برای تویوتا و نیسان بود تا با ورود رسمی به بازار کشور و همکاری با خودروسازان ایرانی از بازار بدون رقیب بهره بسیار خوبی ببرند. در گذر زمان جاپای خودروسازان ژاپنی در ایران بسیار محکم شد و محصولات آن‌ها یکی پس از دیگری فرصت واردات و تعداد محدودی از آن‌ها نیز فرصت مونتاژ یافتند. خاطرات ایرانی‌ها از شاسی بلندی چون نیسان پاترول به عنوان جانشین لاجرم شاسی بلندهای قدیمی‌تر آمریکایی در دهه 1370 شمسی، فراموش ناشدنی است.
در سال‌های آغازین دهه 1380 شمسی، نیسان ماکسیما به عنوان خودرویی توانمند و نسبتا لوکس برای استانداردهای آن دوران، به بازار ایران راه یافت. این خودرو همانند سایر مدل‌های عرضه شده نیسان ژاپن در ایران، از سوی پارس خودرو، به عنوان شریک تجاری این خودروساز ژاپنی در کشور، مونتاژ و روانه بازار شد. ماکسیما با تکیه بر پیشرانه توانمند و حجیم شش سیلندر، اتاقی جادار و عملکردی اسپرت توانست به سرعت در دل مردم جا باز کند.
از سوی دیگر، مزدا سال‌های درازی بود که با گروه خودروسازی بهمن همکاری داشت. زمانی که نسخه قدیمی‌تر مزدا 3 معروف به “مزدا 3 قدیم” از سوی خودروسازی بهمن روانه بازار شد، یک خودرو باکیفیت، توانمند و جوان پسند دیگر به سبد محصولات خودرویی ایران اضافه شده بود که ابعاد خارجی کوچک‌تر و پیشرانه ای ضعیف‌تر از ماکسیما به همراه داشت. اما کیفیت بالا و توان فنی درخور توجه نیز باعث شد مزدا 3 در دیدگان مشتریان ایرانی همانند خودرو سدان اسپرت و خانوادگی جلوه کند و به سرعت به عنوان یکی از گزینه‌های تاپ بازار خودرویی کشور در دل مردم جای بگیرد.
طراحی خارجی مزدا 3 در مقایسه با نیسان ماکسیما
نیسانی که در ایران با نام ماکسیما عرضه شد در جست و جوهای بین المللی اینترنت یافت نخواهد شد. دلیل این مهم بسیار ساده است. آنچه ما در ایران به نام نیسان ماکسیما میشناسیم در حقیقت نیسان سفیرو یا اینفینیتی I35 (هر دو بر پلتفرم A33) است که با کمی تغییرات فنی و ظاهری روانه بازار ایران شده است. ماکسیما موجود در بازار ایران در مقایسه با نمونه اینفینیتی خود کمی ساده‌تر است که در محور عقب به جای استفاده از سیستم تعلیق مولتی لینک از محور ساده‌تر و ارزان‌تر یکپارچه پیچشی (همانند بسیاری از خودروهای دیفرانسیل جلو دیگر) بهره می‌برد که هزینه‌های تولید را به مراتب پایین‌تر می‌آورد. این خودرو که بین سال‌های 1998 تا 2004 بر خط تولید قرار داشت با نام ماکسیما از سال 2002 تا 2012 در بازار ایران مونتاژ و فروخته شد. ماکسیما سدانی از کلاس سایز متوسط با نمایی شسته رفته و دارای قوس‌های نرم در جای جای بدنه است که در عین داشتن ظاهری دلچسب اندکی محافظ کارانه به نظر می‌رسد که به هیچ عنوان فاکتور منفی به حساب نمی‌آید.
اولین مزدا 3 ارائه شده در بازار ایران، نسل اول مزدا 3 با کد شناسایی BK است که در سال 2003 تا 2009 بر خط تولید مزدا ژاپن قرار داشت اما در ایران بین سال های 2005 تا 2010 مونتاژ شد. این خودرو از کلاس سدان‌های کامپکت، سیستم انتقال نیرویی مشابه با ماکسیما دارد. اما از دیدگاه ابعاد به شکل قابل توجهی از ماکسیما کوچک‌تر است. ظاهر نسل اول مزدا 3 المان‌های مشابهی با ماکسیما به همراه دارد. از این رو با وجود داشتن ظاهری کاملا متفاوت، بدنه قوس‌دار و محافظ کارانه هر دو خودرو باعث تداوم و ماندگاری سبک طراحی آن‌ها و دلپذیر جلوه کردن حتی پس از گذر این زمان طولانی از عرضه در بازار می‌شود. به شکلی که هنوز هم بسیاری از مردم طراحی ساده تر مزدا 3 نسل اول را به طراحی پیچیده و بزک شده نسل دوم آن ترجیح می‌دهند.
با قیاسی جزئی در نمای خارجی هر دو خودرو شاهد کشیدگی قابل توجه 430 میلی‌متری ماکسیما نسبت به مزدا 3 هستیم. ماکسیما همچنین در عرض به اندازه 25 میلیمتر و در ارتفاع به مقدار 33 میلیمتر از مزدا 3 بزرگتر است. اما نکته مهم در طول بیشتر ماکسیما، فاصله محورهای بلندتر آن است که به اندازه 112 میلیمتر کشیده تر از مزدا 3 است. این مهم به معنای جادارتر بودن فضای داخلی ماکسیما به میزان بسیار قابل توجه است که آن را به خودرویی بسیار راحت‌تر و ایده‌آل‌تر برای خانواده‌ها در مسیرهای طولانی‌تر تبدیل می‌کند.
این کشیدگی بیشتر در اتاق ماکسیما همچنین به معنای داشتن فضای بار برابر با 439 لیتر است در حالی که این فضا در مزدا 3 تنها برابر با 326 لیتر است. ماکسیما با داشتن فضای بار بیش از 100 لیتر فراتر از مزدا 3 به راحتی قابلیت باربری و راحتی سواری خود را به رخ می کشد که درصورت استفاده در مسافرت‌های شهری، برای خانواده‌ها بسیار حیاتی و تاثیرگذار جلوه می‌کند. به عبارت بهتر اگر قرار باشد یکی از این دو خودرو را به عنوان یک خودرو خانوادگی خریداری کنید، فضای داخلی و قابلیت بارگیری بیشتر ماکسیما بدون شک یک امتیاز بزرگ به شمار می‌آید.
طراحی داخلی مزدا 3 در مقایسه با نیسان ماکسیما
از دیدگاه طراحی نمای داخلی، هر دو خودرو ظاهری قدیمی را به نمایش می‌گذارند. البته باید در ذهن داشت که مزدا 3 از دیدگاه طراحی خودرویی جدیدتر و به روزتر است اما همچنان المان‌های طراحی نمای داخلی هر دو خودرو بسیار نزدیک به یکدیگر با اندکی تم اسپرت‌تر در مزدا 3 است که از غربیلک فرمان سه شاخه و نشانگرهای دوار سه تایی با رنگ پردازی قرمز نشات می‌گیرد. ماکسیما از سوی دیگر ظاهری به اصطلاح ایرانی‌ها، پیرمردی‌تر را در نمای داخلی خود ارائه می‌دهد که تلاش داشته است با استفاده از تریم دو رنگ و استفاده از تزئینات طرح چوب، جلوه لوکس و سر و سنگین‌تری را عرضه کند. عدم وجود سیستم مولتی مدیا به همراه نمایشگر لمسی به صورت فابریک در این خودروها در دوران تولید و عرضه به هیچ عنوان رایج نبود و از این رو استفاده از سیستم‌های مولتی مدیا متفرقه (افترمارکت) در هر دو خودرو پدیده رایجی است که تا مقدار زیادی از یکنواخت و قدیمی بودن حس نمای داخلی خودرو می‌کاهد.
انتخاب میان نمای داخلی هر دو خودرو کاملا به سلیقه شخص خریدار بازمی‌گردد اما این حقیقت که نمای داخلی ماکسیما بازتر، اندکی لوکس‌تر و بسیار جادارتر از مزدا 3 است حقیقتی غیرقابل انکار است. این فاکتور مهم حتی امروزه یکی از بزرگترین عوامل خرید خودرویی چون ماکسیما در میان مشتریان این خودرو است. از این رو به سادگی می‌توان بیان کرد که نه تنها ابعاد خارجی، بلکه جادار بودن نمای داخلی ماکسیما، جدا از جلوه قدیمی‌تر آن، می‌تواند به عنوان فاکتوری موثر در انتخاب مشتری میان این دو خودرو عمل کند.
مقایسه مشخصات فنی ماکسیما در برابر مزدا
شاید بارزترین تفاوت میان دو رقیب مورد بررسی این مقاله پس از ابعاد خارجی آن‌ها، سیستم فنی و مخصوصا بخش پیشرانه و انتقال نیرو آن‌ها باشد. هر دو خورو از نوع متحرک جلو هستند با این تفاوت که پیشرانه به کار رفته در مزدا 3 یک نمونه چهار سیلندر خطی دو میل‌سوپاپ (DOHC/16 سوپاپ) به حجم 2 لیتر است که می‌تواند قدرتی برابر با 147 اسب بخار در دور 6000 و 187 نیوتن.متر در دور 4500 تولید کند. این اعداد و ارقام برای ماکسیما با داشتن دو سیلندر بیشتر برابر با یک نمونه 3 لیتری V6 (24 سوپاپ) است که می‌تواند قدرت قابل توجهی برابر با 227 اسب بخار در دور 6400 و گشتاوری برابر با 288 نیوتون.متر در دور 3600 به تولید برساند. ورود ماکسیما به بازار خودرویی ایران با این اعداد و ارقام خروجی به معنای ورود یک سدان قدرتمند خانوادگی با قابلیت‌های رفتاری اسپرت بود. خودرویی که جای خالی آن برای سال‌های دراز در کشور احساس می‌شد. تنها رقبای ماکسیما در دوران مونتاژ این خودرو در کشور را خودروهای وارداتی آلمانی، آمریکایی یا ژاپنی قدیمی همچون اپل اومگا، اولدزموبیل کاتلس سییرا و تویوتا کراون تشکیل می‌دادند که خودروهای مدرن کلاسیک به شمار می‌آمدند و هر کسی میل خرید آن‌ها را نداشت. از این رو حضور خودرویی صفر کیلومتر با چنین مشخصات فنی درخور توجه، تا پیش از ورود برخی گزینه‌های مشابه کره‌ای چون هیوندای آزرا یا حتی محصول جدیدتر پارس خودرو یعنی نیسان تیانا (تیه-نا)، باعث شد تا ماکسیما یک تنه در سگمنت خودروهای سدان عملکرد محور موجود در ایران یکه‌تازی کند.
به منظور تقابل بهتر دو خودرو مورد مقایسه این مقاله، هر دو نمونه مجهز به گیربکس 4 سرعت اتوماتیک انتخاب شده‌اند که توان خروجی پیشرانه را در اختیار محور جلو خودرو قرار می‌دهند و هر دو خودرو از ترمزهای دیسکی در هر چهارچرخ بهره می‌برند. اما شباهت‌های فنی میان این دو خودرو همین جا به پایان می‌رسد چرا که قابلیت دستیابی به سرعت 100 کیلومتر بر ساعت از حالت سکون برای مزدا 3 برابر با 9.1 ثانیه اما برای ماکسیما برابر با 8 ثانیه عنوان شده است. اختلاف تقریبی 1 ثانیه‌ای میان دو خودرو شاید چندان قابل توجه به نظر نرسد اما باید در نظر داشت که مزدا 3 برابر با 1340 کیلوگرم وزن دارد درحالی که وزن خالص ماکسیما برابر با 1410 کیلوگرم است که با توجه به ابعاد بزرگتر اتاق و پیشرانه آن چندان دور از انتظار نیست. از آن گذشته هر دو خودرو در نمونه دستی قطعا عملکرد بهتری از خود به نمایش می‌گذارند اما برای ماکسیما این تغییر به معنای ورود به شتاب زیر 8 ثانیه خواهد بود که برای خودروهای موجود در ایران رقم چشمگیری به حساب می‌آید. با این وجود نباید عملکرد قابل توجه پیشرانه جدیدتر مزدا 3 را نیز از یاد برد چرا که با داشتن دو سیلندر و 1 لیتر حجم کمتر همچنان قدرت و شتاب درخور توجهی را به مالک خود هدیه می‌دهد.
وزن بیشتر و پیشرانه قدرتمندتر ماکسیما بدون شک نقاط ضعف خود را نیز به همراه دارد. مصرف سوخت متوسط مزدا 3 در حدود بابر با 8.2 لیتر در هر صد کیلومتر عنوان شده است در حالی که همین رقم برای ماکسیما برابر با 11.5 لیتر در هر صد کیلومتر ارزیابی شده است که اختلاف قابل توجهی را به نمایش می‌گذارد. این اختلاف در رانندگی‌های پرشتاب و ترافیک‌های شهری برای ماکسیما شدیدتر خواهد بود. البته بیان این نکته به منظور نکوهش مصرف سوخت بیشتر این خودرو نیست چرا که در هر حال هرکه فیل خواهد جور هندوستان کشد و به منظور دستیابی به سواری تیز و بز و اسپرت‌تر ماکسیما، باید بهای سوخت بیشتر آن را نیز پرداخت کرد.
سخن نهایی؛ مزدا 3 بهتر است یا نیسان ماکسیما؟
با وجود ارائه نسل دوم مزدا 3، معروف به مزدا نیو و مدل جدیدتر نیسان تینا از سوی پارس خودرو، هر دو خودرو مزدا 3 نسل اول معروف به مزدا 3 قدیم و نیسان ماکسیما در ایران، بازار انحصاری و طرفداران دو آتشه خود را به همراه دارند. به عبارت دیگر، نیسان تینا حتی با داشتن همان ابعاد بزرگ و پیشرانه V6 هرگز نتوانست جایگزینی برای نیسان ماکسیما باشد. استفاده از گیربکس اتوماتیک ضریب متغیر (CVT) و مشکلات عمده ای که این گیربکس پُر ایراد در کنار ارتفاع بسیار کم خودرو از سطح زمین به همراه آورد، تینا را از محبوبت در بازار ایران منع داشت. مزدا 3 نیو اما توانست با پیروی از رویه مشابه مزدا 3 قدیم، همچنان طرفداران بسیاری را به خود جلب کند اما در عین حال طراحی جدید و خشن‌تر آن الزاما زیباتر تلقی نمی‌شود و بسیاری از مزدا دوستان همچنان نسخه قدیم را خودرویی جذاب‌تر و شیک‌تر می‌دانند.
هر دو خودرو نسخه‌های مونتاژی دو برند با اصالت و باکیفیت ژاپنی در بازار ایران بودند که امروزه تنها در نسخه‌های کارکرده دست دوم در دسترس خریداران قرار دارند. هر دو آن‌ها سدان‌های چالاک، تند و تیز با خوی اسپرت هستند اما این حقیقت که ماکسیما گزینه راحت‌تری برای خانواده‌های پنج نفره و استفاده در سفرهای بلند مدت و بین شهری است حقیقتی انکار ناپذیر است. از سوی دیگر استفاده از مزدا 3 قدیم به صورت روزمره برای خانواده های سه تا چهار نفره (والدین و دو فرزند نوجوان) گزینه ایده‌آل تری خواهد بود چرا که مصرف سوخت کمتر و البته فضای داخلی کوچک‌تری را نیز به همراه دارد.
هدف مقایسه انتخاب گزینه بهتر میان دو خودرو معرفی شده نیست. هم ماکسیما و هم مزدا 3 در کلاس خود خودروهایی بسیار دوست داشتنی، با اصالت و بادوام و البته توانمند هستند و این تنها سبک استفاده دقیق و هدف خریدار است که تعیین می‌کند کدامیک از این دو خودرو برای سبک کاربری وی مناسب است. هر دو خودرو تقریبا در بازه‌های مشابه زمانی در بازار کشور تولید شدند و نمونه‌های دست دوم اتوماتیک آن‌ها به فراوانی در کشور یافت می‌شوند. اما به دلیل دوام نسبی بالاتر آن‌ها نسبت به خودروهای دیگر بازار باید در کارشناسی و تشخیص نقاط ضعف و ایرادهای نهان احتمالی توجه بسیار زیادی داشت تا نمونه انتخابی در سالم‌ترین حالت ممکن باشد.
نویسنده: شهاب انیسی
