فهرست مطالب
این روزها در بازار خودرو، احتمالا همان حس مشترک را تجربه کرده‌اید: قیمت‌هایی که هر صبح یک پله بالاتر می‌روند و فروشندگانی که با شانه بالا انداختن می‌گویند «بازار همین است». خریدارها دو دسته‌اند؛ عده‌ای که «برای مصرف» آمده‌اند و مضطرب‌اند مبادا با تعلل، از بودجه‌شان عقب بمانند، و عده‌ای که «برای سرمایه» به بازار نگاه می‌کنند و می‌پرسند «هنوز جا برای رشد دارد؟». آخر شهریور امسال، این دو نگاه به‌هم گره خورد و قیمت‌ها جهش کرد.
کدام خودروها گران شدند؟
در روزهای آخر شهریور قیمت خودروها، به‌خصوص داخلی‌ها و مونتاژی‌ها افزایش ۲ تا ۵ درصدی نسبت به آخرین روز کاری هفته قبل تجربه کرد.
| خودرو | قیمت (تومان) | افزایش (تومان) |
| پژو ۲۰۷ پانوراما اتوماتیک | ۱،۲۲۰،۰۰۰،۰۰۰ | ۳۵،۰۰۰،۰۰۰ |
| تارا V4 | ۱،۲۷۵،۰۰۰،۰۰۰ | ۴۵،۰۰۰،۰۰۰ |
| دنا پلاس توربو اتوماتیک | ۱،۲۶۰،۰۰۰،۰۰۰ | ۳۹،۰۰۰،۰۰۰ |
| شاهین پلاس | ۱،۳۵۰،۰۰۰،۰۰ | ۴۰،۰۰۰،۰۰۰ |
| کوییک SR | ۵۵۴،۰۰۰،۰۰۰ | ۱۵،۰۰۰،۰۰۰ |
| کی ام سی ایگل | ۱،۲۷۰،۰۰۰،۰۰۰ | ۶۳،۰۰۰،۰۰۰ |
| ام وی ام X22 پرو | ۱،۱۶۵،۰۰۰،۰۰۰ | ۳۴،۰۰۰،۰۰۰ |
| فونیکس FX | ۲،۶۶۰،۰۰۰،۰۰۰ | ۵۱،۰۰۰،۰۰۰ |
| فونیکس آریزو ۸ | ۳،۳۰۰،۰۰۰،۰۰۰ | ۱۰۳،۰۰۰،۰۰۰ |
| فیدلیتی پرایم | ۲،۴۳۰،۰۰۰،۰۰۰ | ۵۱،۰۰۰،۰۰۰ |
| هایما S5 | ۱،۸۰۵،۰۰۰،۰۰۰ | ۴۵،۰۰۰،۰۰۰ |
| تویوتا کرولا هیبرید | ۳،۲۰۰،۰۰۰،۰۰ | ۹۶،۰۰۰،۰۰۰ |
| رنو کولیوس | ۶،۵۹۰،۰۰۰،۰۰۰ | ۹۱،۰۰۰،۰۰۰ |
تاثیر ارز روی قیمت خودرو
برای بازار خودرو، دلار مثل دماسنج عمل می‌کند. حتی خودروهایی که به‌عنوان ملی و داخلی می‌شناسیم، با قطعات و مواد اولیه‌ای سر و کار دارند که رد پای ارز در قیمت‌شان پیداست. وقتی نرخ بالا می‌رود، هزینه حمل‌ونقل، بیمه، قطعات و حتی فولاد و پتروشیمی سنگین‌تر می‌شود و خیلی زود به قیمت اضافه می‌شوند. در بازاری که رقابت واقعی کم است، این افزایش نه‌تنها جذب نمی‌شود، که با ضریب بزرگ‌تری در بازار آزاد خودش را نشان می‌دهد.
تاثیر عرضه محدود روی قیمت قیمت خودرو
هم‌زمان، عرضه خودروسازان داخلی و مونتاژی کم شد. تامین قطعه دشوار شد، شرکت‌ها محتاط‌تر شدند و تحویل‌ها کُند. نتیجه ساده است: وقتی خودرو کمتر به بازار می‌رسد، فروشنده‌ها دست بالا را پیدا می‌کنند و هر دستگاه خودرو حکم کالای کمیاب را دارد. اینجاست که «کمیابی» شکل می‌گیرد؛ پول اضافه‌ای که فقط برای زودتر سوار شدن پرداخت می‌شود، نه برای آپشن یا کیفیت بیشتر. خیلی‌ها می‌گویند «اگر الان نگیرم، فردا گران‌تر است» و همین جمله خودش موتور قیمت را روشن‌تر می‌کند.
تاثیر انتظارات تورمی روی قیمت خودرو
در دوره‌های نااطمینانی، خودرو برای خیلی‌ها تبدیل به «دارایی» می‌شود. خانواده‌ای که برنامه داشت شش ماه دیگر ماشین بخرد، ناگهان تصمیم می‌گیرد همین حالا وارد بازار شود؛ چون می‌ترسد بودجه‌اش در چند ماه آینده کم بیاید. این جلوکشیدن تقاضا، منحنی بازار را به‌هم می‌زند. فروشنده هم وقتی می‌بیند تقاضا داغ است، عرضه را قطره‌چکانی می‌کند. چرخه‌ای شکل می‌گیرد که خبرهای واقعی یا شایعه آن را تندتر می‌کند.
تاثیر مکانیزم ماشه روی قیمت خودرو
این روزها عبارت پیچیده‌ای به گوش بازار خورد: «مکانیزم ماشه». ترجمه روزمره‌اش این است که ریسک‌های تحریمی و محدودیت‌های تجاری می‌تواند بیشتر شود. حتی قبل از اجرای کامل هر تحریم جدید، هزینه‌های تراکنش برای دولت و شرکت‌ها بالا می‌رود: پول جابه‌جا کردن سخت‌تر می‌شود، بیمه حمل گران‌تر و کالاها بیشتر در گمرک معطل می‌مانند. مونتاژی‌ها مستقیم‌تر ضربه می‌خورند، اما خودروسازان بزرگ داخلی هم به‌خاطر وابستگی به قطعه و فناوری، بی‌نصیب نمی‌مانند. نتیجه نهایی، دوباره همان افزایش قیمت است.
تاثیر اختلاف قیمت کارخانه و بازار
سال‌هاست بین «قیمت کارخانه» و «بازار آزاد» فاصله وجود دارد. این فاصله مثل آهن‌رباست: سرمایه‌ها را جذب می‌کند. طرح‌های فروش محدود، قرعه‌کشی و سهمیه‌بندی وقتی با انتظارات تورمی تلاقی می‌کنند، برای سفته‌بازان سیگنال می‌فرستد. آن‌وقت هر شوک ارزی یا سیاسی، بهانه‌ای تازه برای پله بعدی قیمت می‌شود. تا این شکاف کوچک نشود، موتور سفته‌بازی خاموش نمی‌شود.
تاثیر افزایش قیمت خودرو صفر روی بازار دست دوم
گرانی خودرو فقط به بازار خرید و فروش ماشین محدود نمی‌ماند. بیمه بدنه و شخص ثالث بالا می‌رود، قیمت قطعات یدکی و دستمزد تعمیرات سنگین‌تر می‌شود و بازار دست‌دوم هم‌زمان صعودی می‌شود. اختلاف صفر و کارکرده شاید نسبتا ثابت بماند، اما سطح هر دو بالا می‌رود. نتیجه؟ برخی خریداران واقعی خرید را عقب می‌اندازند؛ بعد از موج گرانی، رکود معاملاتی می‌آید: آگهی زیاد است، مشتری کم. این رفت‌وبرگشت‌ها، برنامه‌ریزی خانوارها را سخت‌تر می‌کند.
راهکارهای کنترل قیمت
نسخه‌های ضربتی مثل تعزیرات یا سقف‌گذاری، بیشتر مسکن‌اند تا درمان. بازار به «اطمینان» احتیاج دارد. اگر مسیر ارز قابل پیش‌بینی‌تر شود و نقشه راه تجارت روشن باشد، انتظارات آرام می‌گیرد. در سمت عرضه، تسهیل واردات قطعات، تنوع تامین‌کننده‌ها و استفاده از پوشش ریسک می‌تواند تولید را روان‌تر کند. در قیمت‌گذاری، نزدیک‌کردن تدریجی قیمت کارخانه و بازار با شرایط فروش شفاف و مبتنی بر اعتبارسنجیِ مصرف‌کننده، فضا را برای سفته‌بازی تنگ می‌کند. واردات حساب‌شده خودروهای اقتصادی هم می‌تواند نقش سوپاپ اطمینان را بازی کند.
نتیجه گیری
جهش قیمتی آخر شهریور حاصل هم‌زمانی چند عامل بود: مکانیزم ماشه، رشد ارز، کاهش عرضه و انتظارات تورمی. تا وقتی این ریسک‌ها پابرجاست، بازار خودرو به هر خبر و هر نوسان نرخ حساس می‌ماند. مسیر پایدار، کم‌کردن نااطمینانی، چابک‌تر کردن زنجیره تامین و اصلاح آرامِ سازوکار قیمت‌گذاری است؛ راهی شاید نه سریع، اما مطمئن‌تر برای اینکه خانواده‌ها دوباره بتوانند با خیال راحت‌تر برای خرید خودرو تصمیم بگیرند.
نویسنده: میلاد قزللو
