بخاری خودرو یکی از مهم‌ترین بخش‌های ماشین در روزهای سرد سال است که رانندگی و سفر با ماشین شخصی را دلپذیرتر می‌کند. تعمیر، نگهداری و سرویس دوره‌ای بخاری ماشین از مهم‌ترین اقدامات در زمستان است. از این رو توصیه می‌شود حتما تمامی قطعات آن را قبل از شروع فصل سرما بررسی کنید.
تاریخچه بخاری ماشین
یک شرکت انگلیسی در سال ۱۸۵۶، اولین بخاری خودرو را ساخت اما ثبت رسمی این سیستم گرمایشی در اتومبیل به عنوان یک اختراع، در سال ۱۸۹۳ توسط مارگرات ویلکاس انجام شد.
اولین بخاری ماشین بیشتر شبیه شوفاژ کار می‌کرد. در این مدل، لوله‌هایی حاوی آب در کابین ماشین تعبیه شده بود. آب موجود در این لوله‌ها توسط موتور خودرو گرم می‌شد. با جریان آب گرم در این بخاری ابتدایی، هوای داخل کابین هم کم‌کم بالا می‌رفت.
اجزای بخاری خودرو
بخاری ماشین، یکی از قدیمی‌ترین بخش‌های سیستم تهویه مطبوع خودرو است که به اجزای زیر تشکیل شده است:
- رادیاتور
- شلنگ
- واترپمپ
- هسته بخاری
- فن دمنده
- شیر کنترل بخاری
- پنل کنترل گرمایش
- ترموستات خنک‌کننده
- دریچه تقسیم‌کننده هوا (دمپر)
نحوه عملکرد بخاری خودرو
سیستم گرمایشی خودرو یا همان بخاری، عملکرد تنگاتنگی با سیستم خنک‌کننده موتور خودرو دارد و در حقیقیت از گرمای پیشرانه برای گرم کردن کابین استفاده می‌کند.
وقتی ماشین را روشن می‌کنید، به علت حرکت سریع پیستون و انفجار سوخت در سیلندر ماشین، گرمای زیادی در موتور خودرو ایجاد می‌شود. به همین دلیل مایع خنک کننده موتور که ترکیبی از آب و ضد یخ است، توسط واترپمپ از رادیاتور به سمت موتور فرستاده می‌شود. این مایع گرمای ایجادشده از موتور را به خود جذب می‌کند و دوباره به رادیاتور برمی‌گردد تا خنک شود. در این مسیر، یک دریچه مخصوص راه مایع خنک‌کننده را در مسیر رادیاتور و موتور جدا می‌کند و مایع گرم را به هسته بخاری می‌رساند.
داخل هسته بخاری لوله‌هایی برای گردش مایع خنک‌کننده و پره‌هایی (فن) برای انتقال گرما از این بخش به داخل کابین وجود دارد.
موتور دمنده موجود در سیستم تهویه خودرو، هوای گرم را به وسیله کندانسورهای A/C و هسته بخاری به سمت دریچه‌های مختلف خودرو هدایت می‌کند و شما می‌توانید با تنظیم درجه بخاری، دمای هوای داخل کابین را تنظیم کنید.
عوامل موثر برعملکرد بهتر بخاری
میزان گرمای آب موتور
برای تامین دمای گرم داخل کابین خودرو، ابتدا باید درجه آب موتور به اندازه کافی بالا باشد؛ در واقع سرعت گرم‌شدن آب بستگی به انژکتور یا کاربراتوری بودن ماشین‌ها دارد. اتومبیل‌های کمی قدیمی‌تر، کاربراتوری هستند و به ۱۴- ۱۶ دقیقه زمان نیاز دارند تا باد گرم را از دریچهها وارد اتاق کنند؛ اما خودروهای جدید که انژکتوری هستند، تنها ۳ ثانیه زمان برای تکمیل این فرایند نیاز دارند.
جنس بدنه رادیاتور
جنس رادیاتور در رسانا بودن و نبودن گرما بسیار موثر است. برای مثال در خودروهای قدیمی که از مس و برنج استفاده می‌شد، رسانایی کمی در انتقال گرما وجود داشت؛ اما در وسایل نقلیه جدید برای رفع این مشکل، از آلومینیوم در ساخت رادیاتور استفاده شده که تاثیر خوبی هم در مدت زمان مورد نیاز برای انتقال باد گرم در بخاری خودرو گذاشته است.
دلایل خرابی بخاری خودرو
استفاده از وسیله نقلیه‌ای که سیستم گرمایشی آن به‌خصوص در فصل زمستان، عملکرد درستی ندارد؛ رابطه مستقیمی با میزان آسایش و راحتی راننده، سرنشینان، به‌خصوص کودکان دارد. در فقدان بخاری علاوه بر محیط سردی که برای افراد به وجود می‌آید، روی شیشه خودرو نیز بخار می‌گیرد و شرایط رانندگی به‌شدت سخت و خطرناک می‌کند.
پس پیشنهاد ما به راننده‌ها این است که از سلامت بخاری ماشین خود، مخصوصا در فصل سرما اطمینان پیدا کنید تا علاوه بر فراهم‌کردن فضای گرم برای خود و سرنشینان، در شرایط امن و به دور از خطرات ناشی از بخار کردن شیشه خودرو رانندگی کنند.
حال این سوال پیش می‌آید که دلایل خرابی یا درست کار نکردن بخاری خودرو چیست؟ یا چرا این وسیله گرمایشی باد گرم نمی‌دهد؟
اصلی‌ترین و اولین موردی که هنگام کار نکردن صحیح وسیله گرمایشی، باید مدنظر قرار دهید؛ عملکرد صحیح ترموستات خودرو است. زمانی که این قطعه مکانیکی به‌درستی کار نکند؛ آب موتور، گرم نمی‌شود و در نتیجه بخاری خودرو باد گرم انتقال نمی‌دهد.
کافی نبودن آب موتور
دلیل دیگری که منجر به عملکرد نادرست وسیله گرمایشی ماشین می‌شود، سطح کم آب گردشی در موتور است. در صورتی که مقدار آب پیشرانه کم باشد، میزان مایع وارده به موتور کافی نیست و دمای آن بسیار بالا می‌رود؛ در نتیجه ابتدا عملکرد ترموستات و سپس بخاری خودرو دچار مشکل می‌شود.
ایراد فن یا دمنده هوا
مورد دیگر موثر در عملکرد صحیح بخاری خودرو، کارکرد درست دمنده‌ای است که هوای گرم تولیدشده را به داخل کابین هدایت می‌کند. با ایراد در این قطعه، هوا با قدرت کمی از دریچهها وارد اتاق می‌شود و در نتیجه، دمای داخل به اندازه کافی گرم نخواهد بود.
جرم گرفتگی رادیاتور
در صورتی که رادیاتور دچار جرم‌گرفتگی شود، حرکت صحیح آب را تحت تاثیر می‌گذارد و عملکرد بخاری ماشین را مختل می‌کند. همچنین یکی دیگر از دلایل گردش نادرست آب موتور می‌تواند گرفتگی لوله‌های (شلنگ‌ها) ورودی به رادیاتور باشد.
نویسنده: فاطمه امین الرعایا
