فهرست مطالب
لرزش اتاق خودرو یکی از ناخوشایند‌ترین احساس‌هایی است که به هنگام رانندگی با خودرو تجربه می‌شود. ازآن‌جایی که به هنگام نشستن در خودرو سطح قابل توجهی از بدن با صندلی در تماس است، کوچک‌ترین لرزه‌ها به بدن منتقل شده و اعصاب سرنشینان را بر هم می‌ریزد.
اما دلایل مختلف لرزیدن اتاق ماشین از بسیاری جهات با دلایل لرزیدن فرمان خودرو مشترک است. ازاین‌بابت که به هنگام لرزش فرمان، احتمال لرزیدن اتاق نیز وجود دارد. اما زمانی که اتاق می‌لرزد، ولی فرمان ساکن است، نشان‌دهنده بروز ایراد خارج از محدوده انحصاری زیربندی و متعلقات فرمان است.
دلایل لرزش اتاق خودرو
لرزیدن کابین خودرو دلایل مشابه و متفاوتی با لرزیدن فرمان خودرو دارد، اما اگر علائم آن به درستی شناسایی نشود، ممکن است به صرف هزینه اشتباه برای تعمیرات بخش‌های دیگر منجر شود. از آن‌جایی که در مقاله «لرزش فرمان و دلایل آن» به بررسی علل مختلف بروز لرزش در فرمان و اتاق خودرو اشاره کردیم، در این بخش تنها به بررسی علل انحصاری بروز لرزش در اتاق و کابین خودرو می‌پردازیم.
برای درک و شناسایی بهتر منشا لرزش کابین خودرو، علل این اتفاق را به دو گروه تقسیم می‌کنیم. گروه اول آن دسته ایرادهایی هستند که موجب بروز لرزش در هنگام توقف می‌شوند. یعنی زمانی که پیشرانه خودرو روشن است، اما در حالت توقف (به‌عنوان مثال پشت چراغ قرمز) قرار دارید. گروه دوم مربوط به ایراداتی است که بروز لرزه اتاق در آن‌ها نه‌فقط به هنگام توقف، بلکه به هنگام حرکت یا صرفا در زمان حرکت خودرو نیز قابل احساس است.
لرزش اتاق ماشین در توقف
اگر اتاق ماشینتان در توقف لرزش دارد، دلایل می‌توانند مشکل خودرو باشند.
خرابی سوزن انژکتور
موتور تمامی خودروهای جدید از نوع انژکتوری چندنقطه‌ای است. سیستم پاشش سوخت انژکتوری چه از نوع (MPI/پاشش در منیفولد) باشد یا GDI (تزریق مستقیم)، هر سیلندر از یک سوزن انژکتور برای تنظیم دقیق میزان پاشش سوخت بهره می‌گیرد.
در نتیجه کوچک‌ترین خرابی یا گرفتگی در مکانیزم سوزن یا فرسایش بی‌از حد آن که منجر به پاشش کمتر یا بیشتر سوخت به سیلندر مورد نظر شود، می‌تواند موجب برهم خوردن توازن احتراق و بروز لرزه در اتاق خودرو شود. این مهم ممکن است به هنگام سرد بودن پیشرانه نمود بیشتری داشته و با گرم شدن موتور و تحت فشار حرکت نمود نداشته باشد.
ایراد در سیستم جرقه
داستان سیستم برق‌رسانی و جرقه خودرو، از مجموعه کویل گرفته تا وایر و شمع‌ها نیز تاثیری مشابه به خرابی سوزن انژکتور دارد. به این ترتیب که بروز برق‌دزدی بر اثر پارگی لایه محافظ وایرها، بر هم خوردن گپ شمع (فاصله میان الکترودهای شمع)، یا ضعیف شدن (نیم سوز شدن) کویل، می‌تواند به احتراق ناقص و لرزه موتور و اتاق خودرو منجر شود. با این تفاوت که اگر کویل بسوزد، برق‌دزدی وایر شدید باشد یا شمع خودرو در حدی خراب شود که به عدم احتراق (Miss Fire) بی‌انجامد، لرزه‌های موتور کاملا محسوس و شدید خواهد بود.
کثیفی فیلتر هوا
عدم تعویض به‌موقع فیلتر هوا و گرفتگی بیش از حد آن می‌تواند موجب برهم ریختن تناسب مخلوط سوخت و هوا شده و سنسورهای پیشرانه را با خطا مواجه کند.
بروز نقص در توازن دقیق میزان هوای ورودی و سوخت پاشیده‌شده، به لرزش اندک در موتور و بر هم خوردن بالانس احتراق منجر می‌شود. این لرزش بسیار اندک است و خیلی از رانندگان قادر به تشخیص آن نخواهند بود.
خرابی دسته موتورها
دسته موتور به مجموعه قطعه‌ای گفته می‌شود که نقش پایه نگه‌دارنده و تحمل‌کننده مجموعه وزن موتور بر روی شاسی را بر عهده دارد. این قطعه که از یک پایه فلزی و بوش‌های لاستیکی (و بعضا هیدرولیکی) تشکیل می‌شود، هنگام عبور از دست‌اندازها یا هنگام گاز دادن ناگهانی به موتور اجازه می‌دهد تا در حد و اندازه بسیار اندک در جای خود تکان بخورد. خرابی این قطعه موجب افزایش بیش از حد جابجایی موتور شده که این تکانه‌ها نه‌تنها در اتاق خودرو قابل احساس است، بلکه موجب برهم خوردن زوایای پلوس و گاردان خودرو نیز خواهد شد که به لرزه بیشتر اتاق منجر می‌شود.
خرابی سیستم انتقال نیرو
اگر در خودروهای مجهز به گیربکس دستی صفحه کلاچ و در گیربکس‌های اتوماتیک مجموعه توربین (مبدل گشتاور) دچار مشکل شود، می‌تواند به لرزیدن اتاق خودرو بینجامد.
لق شدن پرچ‌های شفت مرکزی صفحه کلاچ یا بروز استهلاک شدید در صفحه میانی توربین، به جابجایی بیش از حد این قطعه و بروز نوسان خارج از مرکز منجر می‌شود. لرزه‌های این بخش ممکن است به هنگام حرکت خودرو نیز قابل احساس باشد.
لرزش کابین خودرو در رانندگی
در این بخش علت‌های لرزش کابین خودرو در رانندگی را بررسی می‌کنیم.
خرابی دسته گیربکس
اگرچه ممکن است خرابی دسته موتورها در حین حرکت چندان محسوس نباشد، اما خرابی دسته گیربکس به‌عنوان مهم‌ترین بخش کنترل‌کننده تکانه‌های جانبی و نزدیک‌ترین قسمت به چرخ‌ها، می‌تواند استهلاک و فرسودگی خود را در قالب لرزه‌های هنگام حرکت، مخصوصا در آستانه حرکت و زمان پیچیدن، به اتاق خودرو منتقل کند.
آسیب دیدگی محور
همانند تایر فرسوده یا بوش‌های خراب در مجموعه زیربندی، آسیب‌دیدگی محور خودرو حتی در برخوردهای خفیف، می‌تواند منجر به لاستیک سایی و بروز حرکات نوسانی شود که معمولا در سرعت‌های مشخص به‌صورت لرزه‌های محسوس در کابین خودرو بروز می‌کند.
خرابی گیربکس
گیربکس چه از نوع دستی و چه اتوماتیک، مجموعه‌ای در ظاهر ساده اما بسیار پیچیده از دیدگاه فنی و طراحی مهندسی است. بروز خرابی و سایش بیش از حد در بلبرینگ‌های شفت ورودی و خروجی، سایش بیش از حد دنده‌ها، استفاده از روغن گیربکس نامناسب و کم‌کیفیت، می‌تواند تاثیر شگرفی بر توانایی‌های گیربکس و عمل انتقال نیرو بگذارد. لرزه‌های مربوط به خرابی گیربکس معمولا خود را در هین حرکت و تحت فشار سنگین به نمایش می‌گذارد.
لرزش مشترک اتاق خودرو و فرمان
همان‌طور که در ابتدای مقاله مطرح شد، علائم بروز لرزش فرمان و لرزش اتاق خودرو تقریبا با یکدیگر مشترک است و تشخیص آن که منشا لرزه از کدام قسمت خودرو است، به هیچ وجه کار ساده‌ای نیست و دانش کارشناسانه طلب می‌کند.
ازاین‌رو ممکن است به هنگام خرابی متعلقات زیربندی، خرابی تایر، تاب داشتن دیسک و کاسه ترمز، خرابی بوش‌های سیستم تعلیق، خرابی مجموعه فرمان و سیبک‌ها، استهلاک شدید سه‌شاخه پلوس و چهارشاخ گاردان، ضربه خوردن ریم و بالانس نبودن تایر نیز شاهد لرزه مشترک میان ستون فرمان و کابین خودرو باشد، اما نتوانید به درستی تشخیص دهید که منشا ایراد از کجا است.
کافی است در ذهن داشته باشید که لرزه‌ای که در صندلی خودرو احساس می‌شود، اما با لرزش فرمان همراه نیست، مربوط به ایرادی جز زیربندی و سیستم فرمان و چرخ‌ها است. تلاش کنید زمان دقیق وقوع لرزه، حالات مربوط به ایجاد آن، ارتباط میان لرزه و گرم یا سرد بودن خودرو، لرزش یا عدم لرزش هم‌زمان فرمان با اتاق، ارتباط میان شدت لرزش و سرعت خودرو و … را به ذهن بسپارید تا زمانی که مکانیک پشت فرمان خودرو می‌نشیند، بر اساس اطلاعات دقیق ارائه‌شده از سوی شما به‌عنوان مالک خودرو، در کم‌ترین زمان و بالاترین دقت ممکن منشا ایراد اصلی را بیابد.
نویسنده: شهاب انیسی
۱. چرا اتاق خودرو در حالت درجا می‌لرزد؟
دلایلی مانند خرابی سوزن انژکتور، مشکل در کویل یا شمع‌ها، کثیفی فیلتر هوا، خرابی دسته‌موتورها یا اشکال در صفحه کلاچ/توربین از جمله دلایل رایج هستند.
۲. اگر اتاق خودرو فقط در حرکت بلرزد، مشکل از کجاست؟
این حالت معمولاً به خرابی دسته‌گیربکس، آسیب‌دیدگی محور، گیربکس فرسوده یا ایرادات سیستم تعلیق مربوط است.
۳. آیا ممکن است لرزش اتاق بدون لرزش فرمان باشد؟
بله. وقتی فرمان نمی‌لرزد اما اتاق می‌لرزد، مشکل معمولاً مربوط به موتور، گیربکس یا اجزای انتقال نیرو است، نه سیستم فرمان یا چرخ‌ها.
۴. چگونه می‌توان لرزش اتاق را دقیق‌تر تشخیص داد؟
توجه به زمان و شرایط لرزش (درجا یا حرکت، خودرو سرد یا گرم، سرعت خاص، لرزش صندلی یا فرمان و…) به مکانیک کمک می‌کند تا سریع‌تر ایراد را پیدا کند.
۵. لرزش کابین چقدر خطرناک است؟
در برخی موارد ممکن است صرفاً آزاردهنده باشد، اما اگر ناشی از مشکلات جدی مثل خرابی کویل، دسته‌موتور یا گیربکس باشد، در صورت بی‌توجهی می‌تواند به خرابی شدیدتر منجر شود.
