وقتی صحبت از واردات خودرو می‌شود، اولین چیزی که در ذهن شکل می‌گیرد این است که تعدادی ماشین را بار کشتی می‌کنند و به گمرک می‌آورند. اما این یکی از روش‌های واردات خودرو و البته راحت‌ترین آنهاست. اما برای این کار روش‌های دیگری نیز وجود دارد که شرکت‌های واردکننده و همین‌طور تولیدکننده برای عرضه خودرو در بازار کشور به کار می‌گیرند.
در یکی از این روش‌ها شرکت‌ها یا اشخاص خودرو را به صورت کامل از کشور مبدا می‌خرند و بعد از طی مراحلی ترخیص خودرو از گمرک انجام می‌شود و بدون هیچ دخل و تصرفی به دست مصرف‌کننده داخلی می‌رسد. در روش‌های دیگر خودروها به صورت قطعات منفصله (جدا از هم) وارد می‌شود و سپس روی خط مونتاژ کارخانه‌های داخلی قرار می‌گیرد و در نهایت به عنوان یک محصول مونتاژی و تولید داخل تحویل خریداران می‌شود.
واردات خودرو SKD و CKD و CBU مهم‌ترین روش‌های ورود ماشین خارجی و تولید آن از یک کشور به کشور دیگر است.
واردات خودرو CBU
واردات خودرو به روش CBU راحت‌ترین روش ورود ماشین خارجی به هر کشوری محسوب می‌شود. اصطلاح CBU مخفف Completely Built Unit به معنی دستگاه تمام ساخته‌شده است. در این روش، خودرو به صورت کامل در کارخانه کشور مبدا تولید می‌شود و پس از طی مراحل ترخیص خودرو از گمرک توسط شرکت‌های واردکننده یا اشخاص به دست خریدار می‌رسد.
واردات خودرو CBU آسان‌ترین روش برای عرضه خودروهای خارجی است و می‌تواند بخشی از نیاز بازار را از طریق عرضه ماشین‌های با کیفیت ساخت بالا تامین کند. هرچند در این روش اشتغالزایی در زمینه تولید خودرو صورت نمی‌گیرد و بخشی از ذخیره ارزی ملی نیز از کشور خارج می‌شود.
البته واردات خودروهای تمام ساخته‌شده محلی برای کسب درآمد دولت است و دولت با اخذ تعرفه‌های گمرکی بالا (تا ۱۰۰ درصد) و همین طور مالیات می‌تواند بخشی از کسری بودجه خود را جبران کند.
البته کشورهایی که درآمد سرانه بالا دارند، مثل کشورهای حاشیه خلیج فارس، بدون نگرانی و دغدغه از کمبود ارز، جدیدترین خودروهای خارجی را وارد می‌کنند.
واردات خودرو SKD
یکی از روش‌هایی که خودروسازان داخلی برای تولید و واردات خودرو استفاده می‌کنند، SKD نام دارد. این اصطلاح مخفف Semi Knock Down به معنی نیمه جدا است که به SBU (مخفف Semi Built Unit – دستگاه نیمه ساخت) نیز معروف است.
در این روش خودرو در چندین تکه و قسمت در کشور مبدا تولید می‌شود و سپس به صورت نیمه‌آماده صادر و در کشور مقصد مونتاژ، یا به اصطلاح روی هم سوار می‌شود. واردات خودرو SKD موجب اشتغالزایی می‌شود و تا حدودی ارزبری کمتری از روش CBU دارد. همچنین با استفاده از این روش می‌توان نیروی کار را آموزش داد.
خودروهای SKD به طور کامل و از صفر در کشور مقصد تولید نمی‌شوند و از این رو، خودروسازان برای ورود آنها به کشور مجبور به پرداخت مالیات و تعرفه بیشتری از واردات قطعات هستند. هر چند تعرفه گمرکی در این روش کمتر از روش CBU است.
به همین دلیل قیمت خودروهایی که به روش SKD وارد و تولید می‌شوند، از ماشین‌های ملی بیشتر است. از آنجا که برای خرید آنها نیاز به دلار و یورو است، منابع ارزشی کشور نیز مصرف می‌شود. کارگرانی هم که در خط مونتاژ این نوع خودروها فعالیت می‌کنند، اطلاعی از نحوه ساخت قطعات ندارند و فقط در مونتاژ مهارت پیدا کرده‌اند. همچنین در این روش برای مونتاژ خودرو، نیازی به دستگاه‌ها و ربات‌های پیشترفته در خط تولید و مونتاژ نیست.
واردات خودرو CKD
بعضی خودروسازان داخلی بعد از اینکه مدتی به واردات و مونتاژ خودروهای SKD می‌پردازند، با کسب تجربه و آموزش کارگران تصمیم می‌گیرند فعالیت خود را گسترش دهند و درصد مونتاژ و داخلی‌سازی را بالا ببرند. در این حالت روش واردات خودرو CKD به کار گرفته می‌شود. این اصطلاح کوتاه‌شده Completely Knock Down به معنی تمام منفصل (جدا) است.
خودروهای CKD به طور کامل در کشور مقصد مونتاژ می‌شوند و به نیروی کار ماهرتر و دستگاه‌های پیشرفته‌تر نیاز دارد. به دلیل اشتغالزایی و ارزبری کمتر از روش‌های دیگر، دولت‌ها مالیات کمتری از واردات خودرو CKD دریافت می‌کنند.
واردات خودرو به ایران
سال‌های سال است که بخشی از تقاضای بازار خودرو ایران از محصولات وارداتی تامین می‌شود. خودروهای اروپایی و ژاپنی موجود در کشور به صورت CBU وارد شده بودند و در دور جدید واردات خودرو هم قرار است علاوه بر محصولات کره‌ای و اروپایی و ژاپنی، تعدادی از ماشین‌های چینی نیز به صورت کامل و پیش‌ساخته وارد شوند.
واردات خودرو SKD و CKD نیز از دهه ۳۰ و ۴۰ با عرضه محصولات مونتاژی آمریکایی، فرانسوی و ژاپنی در ایران راه افتاده بود و در حال حاضر بیشتر خودروهای چینی موجود در بازار کشور به این دو روش وارد و مونتاژ می‌شود. اگرچه تولید خودروهای چینی در ایران موجب اشتغالزایی شده، اما نتوانسته آن طور که باید پایه‌گذار انتقال فناوری‌های جدید ساخت خودرو به کشور شود.
نویسنده: میلاد قزللو
