وکالت فروش خودرو و نکاتی درباره آن

اصطلاح وکالت فروش خودرو را در زمینه معامله ماشین زیاد می‌شنویم. وکالت فروش خودرو، مجوزی است که صاحب خودرو به خریدار یا یک فرد ثالث می‌دهد تا بتواند از طرف فروشنده، اقدام به نقل و انتقال خودرو کند. وکالت فروش خودرو چون کار خرید و فروش خودرو را آسان‌تر می‌کند و نیازی به حضور فروشنده نیست، راه بسیار رایج و قانونی در معامله خودرو شناخته می‌شود.

وکالت خرید و فروش خودرو چیست؟

وکالت در قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران به صورت «عقدی است که به موجب آن، یکی از طرفین، طرف دیگر را برای انجام امری، نایب خود می‌نماید»، تعریف شده است. وکالت برای هر کاری می‌تواند داده شود و وکالت فروش خودرو و یا وکالت تعویض پلاک خودرو و وکالت تنظیم سند خودرو، از انواع وکالت خودرویی هستند. وقتی شخصی یک نفر را به عنوان وکیل برای کار خودرو مثل تعویض پلاک خودرو یا تنظیم و انتقال سند انتخاب می‌کند، آن فرد اجازه دارد تا در محدوده تعریف‌شده در وکالت‌نامه، اقدامات لازم برای تعویض پلاک خودرو یا انتقال سند خودرو را انجام دهد. به شخصی که وکالت می‌دهد، موکل و به شخصی که به او وکالت داده شده است، وکیل می‌گویند.

وکالت خرید و فروش خودرو نیز از سمت صاحب خودرو یا کسی که قبلا وکالت دارد، به خریدار یا نفری که قرار است اقدامات لازم برای نقل و انتقال خودرو را انجام دهد، داده می‌شود تا این شخص طبق محدوده اختیاراتی که موکل به او داده است، خودرو را تعویض پلاک کند، به نفر سومی بفروشد یا سند آن را در دفترخانه به نام خود یا شخص دیگری منتقل کند.

وکالت فروش خودرو به خریدار

معمولا در زمینه فروش خودرو دست دوم یا نو و خرید ماشین، ممکن است به خاطر مسائلی مثل باقی‌ماندن مبلغی از خودرو، دادن چک و اطمینان از وصول و پاس‌شدن چک، خرید خودرو از یک شهر دیگر و مسائلی ازاین‌دست، نقل و انتقال خودرو در همان روز معامله انجام نشود. به همین دلیل، فروشنده یک وکالت‌نامه به خریدار می‌دهد تا طی فرصت مشخصی که در وکالت‌نامه گفته می‌شود، اقدام به تعویض پلاک خودرو و انتقال سند خودرو کند. در این حالت دیگر نیازی به حضور فروشنده نیست و خریدار خودرو می‌تواند با داشتن این وکالت‌نامه، خودرو را به نام خود یا اگر این اجازه را داشته باشد، به نام شخص سومی منتقل کند.

در وکالت فروش خودرو، تمام حدود اختیارات وکیل و مدت زمان اعتبار این وکالت‌نامه ذکر شده و دقیقا نوشته می‌شود که وکیل اجازه انجام چه کارهای قانونی و اداری را در رابطه با خودرو مذکور در وکالت‌نامه دارد.

انواع وکالت خرید و فروش خودرو

وکالت‌نامه‌های خودرویی از نظر امکان عزل و برکنار کردن وکیل و یا عدم امکان عزل وکیل، محدوده و میزان اختیارات، زمان و تاریخ اعتبار وکالت و… به انواع مختلفی دسته‌بندی می‌شود.

وکالت ساده و معمولی با حق عزل وکیل

در وکالت ساده و معمولی، موکل می‌تواند وکیل را عزل کند که در این صورت، وکالت‌نامه از درجه اعتبار ساقط می‌شود. معمولا این نوع وکالت را صاحب خودرو به یک نفر می‌دهد تا از طرف او، خودرو را بفروشد و مالک خودرو هر زمان که مایل بود، بتواند وکالت‌نامه را باطل کرده و وکیل را عزل و برکنار کند.

وکالت بلاعزل

در وکالت بلاعزل، امکان عزل وکیل از سوی موکل وجود ندارد. در این حالت، تا زمانی که موکل زنده باشد، وکالت‌نامه اعتبار دارد و وکیل نمی‌تواند وکالت‌نامه را باطل و موکل را عزل کند. این نوع وکالت‌نامه برای مواقعی است که خرید و فروش خودرو به طور کامل انجام شده است و وکیل یا همان فروشنده، اختیاری نسبت به خودرو ندارد. بنابراین یک وکالت بلاعزل به خریدار یا وکیل می‌دهد تا مراحل قانونی انتقال سند خودرو و تعویض پلاک خودرو را انجام دهد. این نوع وکالت‌نامه هم می‌تواند تاریخ‌دار یا بدون تاریخ انقضا باشد.

وکالت خودرو از نظر میزان اختیارات

بسیاری از ما نام وکالت تام را شنیده‌ایم. در وکالت تام، وکیل که معمولا خریدار خودرو است، اجازه دارد از طرف فروشنده هر کاری با خودرو انجام دهد. هر کاری اعم از فروش خودرو به شخص ثالث، انتقال سند به نام خود یا شخص دیگر، تعویض پلاک خودرو به نام خود یا شخص ثالث دیگر، انجام کلیه امور اداری مربوط به خودرو و… که معمولا این نوع وکالت‌نامه را هم بدون تاریخ تنظیم می‌کنند.

وکالت انجام امور اداری

گاهی مواقع صاحب خودرو قصد فروش ماشین خود را ندارد و به یک شخص دیگر وکالت می‌دهد تا امور اداری مربوط به خودرو را انجام دهد. در این وکالت‌نامه، محدوده اختیارات وکیل معلوم است و دقیقا نوشته می‌شود که وکیل چه اختیاراتی دارد. در این نوع وکالت‌نامه وکیل اجازه فروش خودرو یا انتقال سند به نام خود و شخص دیگری را ندارد.

وکالت فروش خودرو از نظر زمان اعتبار

وکالت‌نامه‌های خودرویی، معمولا دارای زمان انقضا هستند که با رسیدن به آن تاریخ، اعتبار وکالت‌نامه خودرو از بین رفته و وکالت‌نامه به طور خودکار از درجه اعتبار ساقط خواهد شد. معمولا اعتبار وکالت‌نامه‌های خودرویی بین خریدار و فروشنده به طور توافقی تعیین می‌شود.

وکالت خرید خودرو

وکالت خرید خودرو شبیه به همان وکالت برای انجام امور اداری است. وقتی شخصی را به عنوان وکیل برای خرید خودرو انتخاب می‌کنیم، در واقع به او حق امضا می‌دهیم و این اجازه و اختیار را دارد تا از طرف ما برای خرید خودرو و انجام امور مربوط به نقل و انتقال آن، هر کار قانونی را در محدوده ذکرشده در وکالت‌نامه، انجام دهد.

وکالت تعویض پلاک

گاهی مواقع در وکالت‌نامه فقط حق تعویض پلاک به وکیل و خریدار داده می‌شود و وکیل حق انتقال سند را ندارد. البته این نوع وکالت‌نامه با توجه به این روزها که برگ سبز خودرو حکم سند قطعی ماشین را پیدا کرده است، چندان معنا و کاربردی ندارد و معمولا وقتی معامله خودرو به سرانجام می‌رسد، فروشنده به خریدار، وکالت‌نامه‌ای برای تعویض پلاک و انتقال سند در دفاتر اسناد رسمی می‌دهد. هرچند که امروزه انتقال سند در دفاتر اسناد رسمی به خاطر بحث سندیت برگ سبز خودرو، بسیار کمتر شده است.

مدت اعتبار وکالت فروش خودرو

مدت اعتبار وکالت فروش خودرو، همان مقداری است که در داخل وکالت‌نامه ذکر می‌شود و با سررسیدن آن تاریخ، باید وکالت را تمدید و تقاضای صدور مجدد وکالت‌نامه را کرد. اگر در وکالت‌نامه از تاریخ اعتبار وکالت‌نامه چیزی گفته نشود، به معنی بدون تاریخ انقضا بودن آن هست.

تفاوت وکالت کاری با وکالت فروش خودرو

گاهی مواقع برای انجام یک سری امور اداری مربوط به خودرو مثل رفع توقیف، ترخیص‌کردن خودرو مزایده‌ای خریداری‌شده از پارکینگ، تحویل‌گرفتن خودرو صفرکیلومتر از نمایندگی و کارهایی از این قبیل، وکالت‌نامه‌ای تنظیم می‌شود تا مالک خودرو به وکیل خود اجازه انجام کارهای اداری را بدهد. در این وکالت‌نامه، حدود اختیارات وکیل نوشته می‌شود و حرفی از فروش خودرو یا انتقال سند و تعویض پلاک در آن نیست. به این نوع از وکالت‌نامه، وکالت‌نامه کاری خودرو گفته می‌شود.

اما در وکالت‌نامه‌ای که برای فروش خودرو تنظیم می‌شود، فروشنده به خریدار خودرو اجازه می‌دهد تا بتواند تعویض پلاک کرده، سند خودرو را به نام خود یا شخص دیگری منتقل کند یا خودرو را به نفر بعدی فروخته و به خریدار جدید اجازه نقل و انتقال سند و تعویض پلاک را بدهد.

صدور سند قطعی با وکالت فروش خودرو

در وکالت‌نامه فروش خودرو، تمام مواردی که فروشنده به خریدار وکالت می‌دهد تا در مورد خودرو مذکور انجام بدهد، ذکر خواهد شد که یکی از آنها، تعویض پلاک خودرو به نام خریدار و انتقال سند و صدور سند قطعی در صورت خواست خریدار است. به طور کلی، در وکالت‌نامه‌ای که در زمان فروش خودرو به خریدار داده می‌شود، خریدار اجازه تعویض پلاک و نقل و انتقال سند به طور قطعی را خواهد داشت.

مدارک لازم برای وکالت فروش خودرو

برای دادن وکالت‌نامه فروش خودرو باید به دفاتر اسناد رسمی مراجعه کرد که بدین منظور باید مدارک شناسایی خودرو را به همراه داشته باشید. مدارک لازم برای صدور وکالت‌نامه فروش خودرو عبارتند از:

• مدارک هویتی مالک خودرو که شامل اصل شناسنامه و کارت ملی می‌شود.
• مدارک هویتی شخصی که قرار است وکالت‌نامه به نام او صادر شود.
• مدارک هویتی خودرو که شامل برگ سبز خودرو و کارت ماشین است.
• تصفیه‌حساب مالیاتی خودرو و عوارض شهرداری و…
• بیمه شخص ثالث خودرو که دارای اعتبار باشد.

شرایط ابطال وکالت فروش خودرو

وکالت‌نامه فروش خودرو نیز شبیه بسیاری از دیگر وکالت‌نامه‌هایی است که در رابطه به یک موضوع صادر می‌شود.

تمام این وکالت‌نامه‌ها با شرایط یکسانی می‌توانند به خواست موکل یا به طور خودکار از درجه اعتبار ساقط شوند.

با شرایطی مثل از بین رفتن اصل مال که در وکالت خودرویی، اگر خودرو به هر دلیلی از بین برود، وکالت‌نامه به‌خودی‌خود باطل می‌شود.

فوت وکیل یا موکل نیز باعث از بین رفتن اعتبار وکالت‌نامه خواهد شد.

همچنین در صورتی که موکل اجازه عزل وکیل را داشته باشد، وکالت‌نامه صادرشده باطل خواهد شد.

ضمن اینکه اگر وکالت‌نامه خودرو دارای تاریخ باشد، با سررسیدن تاریخ اعتبار، وکالت‌نامه به طور خودکار از درجه اعتبار ساقط می‌شود.

هزینه وکالت فروش خودرو

در یک معامله خودرویی، می‌توان هزینه‌های اداری را به طور توافقی بین خریدار و فروشنده معلوم کرد. اما اگر این کار انجام نشود، معمولا هزینه وکالت فروش خودرو به عهده مالک است و هزینه تعویض پلاک را خریدار پرداخت خواهد کرد. البته اگر هزینه وکالت‌نامه بین دو طرف توافق نشده باشد، دفترخانه آن را به صورت نصف از دو طرف معامله دریافت می‌کند.

معایب خرید و فروش وکالتی خودرو

همیشه می‌شنویم که از خرید و فروش خودرو به صورت وکالتی خودداری شود یا مدت زمان اعتبار وکالت‌نامه، زیاد نباشد. چرا که دردسرها و مشکلاتی در زمینه خرید و فروش خودروهای وکالتی وجود دارد که لازم است مراقب این مشکلات باشید.

• وقتی به شخصی وکالت خودرویی می‌دهید، هنوز مالکیت اصلی خودرو با شخصی است که نام او در سند خودرو ذکر شده است. پس هرگونه تخلف و حادثه‌ای به پای شخص مالک نوشته خواهد شد.
• تاحدامکان از خریدوفروش خودرو به صورت وکالت‌نامه‌ای خودداری کنید و سعی شود تا خریدار و فروشنده با حضور در مرکز تعویض پلاک، اقدام به تعویض پلاک و انتقال اسناد کنند. چرا که ممکن است خودرو دارای مشکلات قانونی مثلا در شماره موتور یا شماره شاسی و… باشد و در زمان تعویض پلاک، به مشکل برخورد کند. در این وضعیت، با مشکلات برگشت دادن خودرو و گرفتن پول و… مواجه خواهیم شد.
• در معامله خودرو، حتما در کنار صدور وکالت‌نامه برای انجام امور مربوط به نقل و انتقال خودرو و تعویض پلاک خودرو، مبایعه‌نامه و قولنامه معتبر نیز بنویسید و در آن تمام موارد قانونی رعایت شود تا نه خریدار و نه فروشنده در صورت بروز مشکل و حادثه‌ای، نتوانند از زیر بار مسئولیت، شانه خالی کنند.
• فراموش نکنید که تنظیم وکالت‌نامه به معنی انتقال خودرو و مسئولیت تمام کارهایی که با آن می‌شود، نخواهد بود و تا زمانی که خریدار، خودرو را به نام خود نزند، تمام مسئولیت انجام کارهای صورت‌گرفته با خودرو، به عهده مالک آن خواهد بود.
• گاهی مواقع خریدار با داشتن وکالت فروش خودرو، اقدام به تعویض پلاک و انتقال مالکیت خودرو نمی‌کند. در این صورت بروز هرگونه تخلفی به عهده صاحب پلاک خودرو است. بنابراین تاریخ اعتبار وکالت‌نامه‌های خودرویی باید کوتاه باشد و در زمان نزدیک‌شدن به اتمام اعتبار نیز باید به خریدار تاکید کرد که بعد از پایان اعتبار وکالت‌نامه، اقدامات لازم برای توقیف پلاک صورت خواهد گرفت.
• در زمانی که خودرو را به صورت وکالتی فروخته‌اید، اگر خریدار دچار حادثه و تصادفی شود که مجبور به استفاده از بیمه شخص ثالث باشد، کاهش تخفیف بیمه به ضرر فروشنده خودرو خواهد بود. چرا که تا زمان تعویض پلاک، بیمه همچنان به نام پلاک موجود روی خودرو است.
• باید بدانیم که حتی در صورت داشتن وکالت‌نامه تام از فروشنده، با فوت او این وکالت‌نامه نیز از درجه اعتبار ساقط می‌شود و مشکلات بعدی برای گرفتن وکالت‌نامه از ورثه را به همراه خواهد داشت. بنابراین تا حد امکان از خریدن خودروهایی که چندین دست به صورت وکالتی خریدوفروش شده‌اند، خودداری کنید و همچنین در اولین زمان ممکن، خودرو خریداری‌شده را تعویض پلاک کنید.
• یکی از مشکلاتی خودروهایی که چندین دست به صورت وکالتی خریدوفروش شده‌اند، وجود تخلفاتی است که هنوز به مرحله اقدام از سوی پلیس نرسیده‌اند. در این صورت ممکن است خودرویی که دست چند صاحب قبلی دارای مشکلاتی شده، دست نفری بعدی دچار توقیف و اقدام از سوی پلیس شود. مشکلاتی مثل اقدام برای توقیف اموال صاحب پلاک، توقیفات اخلاقی، فرار از صحنه تصادف و…
• تا حد امکان فقط به افرادی که کاملا آنها را می‌شناسید یا صلاحیت آنها برای شما تا حد زیادی قابل‌تایید است، وکالت‌نامه بدهید.
• معامله وکالتی خودروهایی که سند آنها هنوز در رهن خودروسازی، دادگستری و… است، ممکن است با مشکلاتی همراه شود. در خریدوفروش این خودروها باید بیشتر دقت کرد و استعلام وضعیت آنها را از اداره و سازمان مربوطه گرفت.

انتقال تخفیف بیمه شخص ثالث در فروش وکالتی خودرو

طبق آخرین قوانین مربوط به بیمه شخص ثالث که چند سالی است در کشور ما اجرا می‌شود، تخفیف بیمه شخص ثالث فقط به هر پلاک خودرو اختصاص دارد و انتقال تخفیف بیمه شخص ثالث امکان‌پذیر نیست. با فروش و نقل و انتقال خودرو، تخفیف بیمه از بین نرفته و منتقل نمی‌شود و انتقال اعتبار بیمه فقط بین اشخاص درجه یک ممکن است. پس با فروش خودرو، خودرو تا زمانی که بیمه روی آن اعتبار دارد، دارای بیمه خواهد بود و بعد از اتمام تاریخ بیمه‌نامه، بیمه جدید با توجه به سابقه بیمه خریدار و مالک فعلی خودرو صادر می‌شود.

البته فراموش نکنیم که در زمان وکالت خودرو اگر به علت تصادف، تخفیف بیمه شخص ثالثی که روی پلاک ماشین است، استفاده شود، به زیان فروشنده خواهد بود. به همین دلیل است که گفته می‌شود تا وکالت‌نامه‌های خودرویی در کوتاه‌ترین زمان ممکن تنظیم شود تا هرچه سریع‌تر، خودرو به نام شخص خریدار منتقل شود.

وکالت مراجعه به خودروسازان

وکالت مراجعه به خودروسازان مثل ایران‌خودرو، سایپا، مدیران خودرو و… از جمله وکالت‌نامه‌های کاری خودرو محسوب می‌شود که مالک اصلی خودرو به یک نفر دیگر وکالت‌نامه می‌دهد تا کارهای مربوط به خودرو مورد نظر مثل ترخیص و تحویل‌گرفتن خودرو از نمایندگی فروش را انجام دهد. در این وکالت‌نامه فقط شخص وکیل به عنوان کسی که اجازه تحویل‌گرفتن خودرو را دارد، معرفی می‌شود و اجازه و اختیار انجام کارهایی مثل نقل و انتقال سند یا تعویض پلاک را نداشته و در وکالت‌نامه هم انجام این قبیل کارها ذکر نمی‌شود.

گم‌شدن وکالت فروش خودرو

در صورتی که وکالت فروش خودرو را گم کردید، بهترین کار این است که از فروشنده بخواهید تا دوباره اقدام به تنظیم یک وکالت‌نامه برای شما کند. برای این کار نیازی به مراجعه خریدار نیست و فروشنده می‌تواند دوباره وکالت‌نامه را با داشتن اوراق هویتی خریدار، به  نام او صادر کند.

اما گاهی مواقع ممکن است که فروشنده از انجام این کار خودداری کند یا دسترسی به فروشنده نباشد. در این وضعیت می‌توان با مراجعه به همان دفترخانه‌ای که وکالت‌نامه در آن صادر شده، درخواست تهیه یک رونوشت از وکالت‌نامه را داشت. اگر دسترسی به دفترخانه هم ممکن نبود مثل فراموش‌کردن نام دفترخانه و یا وجود دفترخانه در یک شهر دیگر و…، باید با مراجعه به دادگاه و تقدیم مدارک خرید خودرو مثل مبایعه‌نامه معتبر، فروشنده را الزام به تنظیم و انتقال سند کرد. در این وضعیت حتی اگر فروشنده نیز در دادگاه حاضر نشود، بعد از طی مراحل اداری و قضایی، اجازه صدور سند خودرو به نام خریدار داده می‌شود.

نتیجه گیری

امروزه یکی از مراحل خرید و فروش خودروهای نو و کارکرده، گرفتن وکالت فروش خودرو از فروشنده برای انجام کارهای مربوط به تعویض پلاک و نقل و انتقال سند و مالکیت است. وکالت‌نامه نقل و انتقال خودرو یکی از اسناد رسمی معتبر محسوب می‌شود که می‌توان برای آن محدوده اختیار و محدودیت‌های زمانی را تعریف کرد. ازاین‌رو دانستن تمام موارد احتیاطی و ایمنی در مورد آن و همچنین آگاهی داشتن از مفاد یک وکالت‌نامه، برای تمام افرادی که قصد خریدوفروش یک خودرو را دارند، لازم و ضروری است تا از بروز خسارت‌های مادی و دردسرهای قانونی بعد از آن، دوری کنید.

سعی شود که در زمان نوشتن وکالت‌نامه، حتی‌الامکان به دفاتر اسناد رسمی آشنا مراجعه کنید و فردی را که مهارت بیشتری در این خصوص دارد، همراه خود ببریم تا قبل از امضای وکالت‌نامه، مفاد و نوشته‌های آن را به دقت بررسی کند. ضمن اینکه حتما یک مبایعه‌نامه خودرویی نیز قبل از دادن وکالت‌نامه تنظیم شود تا از نظر قانونی، کمترین احتمال خطا و مشکلات پیش آید.

سوال های متداول

وکالت خرید و فروش خودرو چیست؟

وکالت خرید و فروش خودرو، مجوزی رسمی و قانونی است که فروشنده در دفاتر اسناد رسمی به خریدار می‌دهد، تا طبق اختیارات تعریف‌شده در آن، خودرو را به نام خود یا شخص دیگر، تعویض پلاک کرده و سند آن را به طور قطعی منتقل کند. محدوده اختیارات قانونی و زمان اعتبار وکالت‌نامه نیز در آن درج می‌شود.

مدارک لازم برای وکالت خرید و فروش خودرو چیست؟

مدارک لازم برای صدور وکالت فروش خودرو شامل اسناد و مدارک هویتی فروشنده و خریدار، مدارک هویتی خودرو شامل کارت ماشین و برگ سبز خودرو، تصفیه‌حساب‌های دولتی مثل مالیات نقل و انتقال خودرو و عوارض شهرداری، داشتن بیمه‌نامه شخص ثالث معتبر می‌شود.

هزینه وکالت خرید و فروش خودرو چقدر است؟

طبق جدول منتشرشده برای هزینه وکالت خرید و فروش خودرو در سال ۱۴۰۳، هزینه این وکالت در حدود ۳۵۰ هزار تومان نوشته شده که طبق بررسی و تجربیات شنیده‌شده، معمولا مبلغی در حدود ۶۰۰ هزار تومان دریافت می‌شود.

نویسنده: علیرضا داودی