چطور ماشین دنده اتوماتیک برانیم؟ + آموزش دنده اتومات

ورود تکنولوژی گیربکس‌های اتوماتیک به‌صورت تیراژ انبوه به صنعت خودرو، بار سنگینی از دوش جامعه برداشت. این گیربکس‌ها نه تنها در انتخاب دنده مناسب به کمک راننده آمدند و از خستگی سفر کاستند، بلکه به‌صورت مستقیم در کاهش حجم تصادفات جاده ای تاثیر مستقیم داشتند.

اما با شنیدن نام اتوماتیک، بسیاری تصور می‌کنند که دیگر نیازی به هیچ دقت و توجهی نیست، چراکه این گیربکس‌های هوشمند هر خطایی را از سوی راننده نادیده می‌گیرند یا اصلاح می‌کنند، اما این‌طور نیست. گیربکس اتوماتیک خودرو همانند هر ابزار دیگر نیازمند داشتن سواد و دانش کافی برای استفاده و همچنین محتاج سرویس و رسیدگی‌های منظم است. رانندگی با خودرو اتوماتیک در استفاده روزمره بایدها و نبایدهای خاص خود را دارد تا ضمن استفاده صحیح از این تکنولوژی، بر طول عمر سیستم انتقال نیروی خودرو افزوده شود.

روش رانندگی با ماشین اتومات: حالت‌های دسته‌دنده و کاربردها

• حالت P (پارک) برای زمانی است که خودرو کاملا متوقف شده و قصد ترک کردن خودرو را دارید. در P، قفل مکانیکی داخل گیربکس (پارک) درگیر می‌شود؛ پس هرگز پیش از توقف کامل، اهرم را به P نبرید.
• R (دنده عقب) فقط پس از توقف کامل استفاده شود؛ جابه‌جایی بین D و R در حال حرکت آسیب‌زاست.
• N (خلاص) اتصال موتور و گیربکس را آزاد می‌کند؛ برای یدک‌کشی موقت، شست‌وشوی خودرو یا توقف طولانی‌مدت مفید است، اما حرکت در سراشیبی با N خطرناک و ناکارآمد است.
• D (حرکت) حالت پیش‌فرض رانندگی شهری و بین‌شهری است و جعبه‌دنده بر اساس سرعت و گاز، دنده مناسب را انتخاب می‌کند.

بسته به خودرو، حالت‌های تکمیلی هم دارید:

• S یا Sport با نگه‌داری دنده‌ها در دور بالاتر، پاسخ تندتری به گاز می‌دهد و برای سبقت یا جاده پرشیب مناسب است.
• L/B (Low/Brake) یا S2/S3 در برخی مدل‌ها دنده‌های پایین را قفل می‌کند تا ترمز موتور قوی‌تری داشته باشید.
• M/Manual/تیپ‌ترونیک یا پدل‌های پشت فرمان به شما اجازه می‌دهند دستی دنده عوض کنید؛ ECU از اوررِو و دنده‌سنگین خطرناک جلوگیری می‌کند.
• بعضی خودروها Snow/Wet/Slippery یا Eco هم دارند؛ اولی خروجی گاز و الگوی تعویض را نرم می‌کند تا هرزگردی کم شود، دومی برای صرفه‌جویی سوخت، زودتر معکوس‌زدن‌ها را محدود می‌کند.

سناریوهای رایج:

• در چراغ قرمز کوتاه روی D بمانید و ترمز بگیرید.
• توقف‌های بالای یک دقیقه می‌تواند روی N راحت‌تر باشد.
• برای پارک در سرازیری: با فشردن ترمز، ترمز پارک را بکشید/فعال کنید، کمی پدال ترمز را رها کنید تا وزن روی ترمز پارک بیفتد، سپس به P بروید.
• در یخ‌بندان با حالت Snow و شروع نرم (گاز ملایم، دنده بالاتر) حرکت کنید.
• در شیب طولانی از L/B یا S برای ترمز موتور بهره بگیرید و از خلاص‌کردن بپرهیزید.

رانندگی با ماشین اتومات در شیب و ترافیک سنگین

شروع حرکت در سربالایی (بدون Hill-Hold): پای راست روی ترمز، ترمز پارک را فعال کنید. دنده روی D، محیط را چک کنید. گاز را بسیار ملایم فشار دهید و هم‌زمان ترمز پارک را آزاد کنید؛ خودرو بدون عقب‌رفتن شروع به حرکت می‌کند. با Hill-Hold/Auto Hold: فقط پدال گاز را نرم بفشارید تا قفل موقت ترمز آزاد شود؛ از «لانچ» ناگهانی بپرهیزید. در سرازیری برای جلوگیری از داغ‌شدن ترمز، از L/B یا حالت S استفاده کنید تا ترمز موتور را داشته باشید؛ فشار ترمز را پالس‌وار اعمال کنید، نه پیوسته و طولانی.

پارک امن در شیب: توقف کامل با ترمز پایی. سپس ترمز پارک را محکم فعال کنید. کمی پدال ترمز را رها کنید تا وزن خودرو روی ترمز پارک منتقل شود، نه روی قفل گیربکس. اکنون به P بروید و فرمان را به سمت مخالف سرازیری بچرخانید تا در صورت لیز خوردن احتمالی، چرخ جلو به جدول «تکیه» بدهد. برای رهاسازی: با فشردن ترمز، ابتدا از P به N بروید، ترمز پارک را آزاد کنید، دوباره ترمز را بگیرید و سپس به D بروید و حرکت کنید.

ترافیک سنگین و حرکت لاک‌پشتی: از قابلیت Creep (خزش) بهره بگیرید؛ پای راست فقط بین ترمز و گاز جابه‌جا شود، از نگه‌داشتن هم‌زمان دو پدال بپرهیزید. فاصله طولی را کمی بیشتر بگیرید تا نیاز به «گاز–ترمز»های پشت‌سرهم کمتر شود. اگر توقف‌ها بسیار طولانی است (مثلاً پشت ریل یا رمپ عوارضی)، رفتن به N با نگه‌داشتن ترمز، فشار حرارتی را کاهش می‌دهد. در شیب‌های کوتاه شهری، استفاده لحظه‌ای از S یا L برای حفظ کنترل سرعت مفید است. از عقب‌رفتگی نترسید؛ با تمرین گاز نرم و درگیرشدن تدریجی مبدل گشتاور، خودرو بدون تکان حرکت می‌کند. اشتباه رایج: جابه‌جایی بین D و R برای مانورهای سریع قبل از توقف کامل؛ همیشه ابتدا خودرو را کاملاً متوقف کنید.

حالت‌های رانندگی خودرو اتوماتیک و کنترل دستی (پدل/تیپ‌ترونیک)

Normal/Drive: تنظیم پیش‌فرض برای تعادل مصرف و شتاب. در شهر ۹۰٪ مواقع کافی است. Eco: پاسخ گاز آهسته‌تر و تعویض‌ها زودتر انجام می‌شود؛ مناسب ترافیک و مسیرهای تخت. Sport/S: نگه‌داری دنده‌ها در دور بالاتر، معکوس‌های سریع‌تر و فرمان‌پذیری تندتر (در خودروهای سازگار). برای سبقت، شیب‌رو به بالا و مسیرهای پرپیچ ایده‌آل است. Snow/Wet/Slippery: حرکت را از دنده بالاتر شروع می‌کند و گشتاور را نرم می‌دهد تا هرزگردی کاهش یابد؛ همراهی با کنترل کشش (TCS) مؤثر است.

کنترل دستی با پدل‌ها یا تیپ‌ترونیک: در حالت M یا با ضربه به پدل «–» می‌توانید پیش از سبقت، معکوس پیش‌دستانه بزنید تا موتور در بازه قدرت قرار گیرد. ECU معمولا از معکوس خطرناک جلوگیری می‌کند، اما اگر سیستم معکوس را نپذیرفت، کمی گاز را رها کنید تا اختلاف دور متعادل شود و سپس دوباره درخواست دهید. در سرازیری‌های طولانی، با انتخاب دنده‌های پایین‌تر، ترمز موتور را فعال کنید و فشار روی ترمزهای اصطکاکی را کم کنید. در سربالایی‌ها، دنده‌ای را نگه دارید که موتور در ناحیه گشتاور پایدار کار کند؛ زیاد «بالا و پایین» کردن دنده‌ها استهلاک حرارتی را بالا می‌برد.

حد و مرزها: ضربه‌زدن متوالی برای رسیدن به ردلاین ضرورتی ندارد؛ موتورهای مدرن در محدوده امن محافظت می‌شوند، اما رانندگی پیوسته در دورهای بسیار بالا می‌تواند دمای روغن گیربکس را افزایش دهد. نکته طلایی: هنگام خروج از پیچ یا حین سبقت، هماهنگی بین فرمان، پدال گاز و انتخاب دنده، نرمی و ایمنی را به‌طور محسوسی بهبود می‌دهد. همیشه قبل از تغییر حالت، خودرو را در مسیر مستقیم و با گاز ثابت پایدار کنید.

نحوه رانندگی با ماشین اتومات در شرایط خاص ایران (گرما، ترافیک، کوهستان، عبور از آب)

گرمای شدید و ترافیک تهران/کلان‌شهرها: دمای بالا دشمن روغن گیربکس است. در توقف‌های طولانی کولر را روی دور متوسط نگه دارید، فاصله طولی را بیشتر کنید و از شتاب‌گیری‌های پی‌درپی بپرهیزید. اگر خودرو شما Auto Hold یا ترمز پارک برقی دارد، از آن برای کاهش «نیم‌کلاچِ» مبدل گشتاور بهره ببرید. تعویض ATF بر اساس «شرایط سخت» را در نظر بگیرید؛ گردوغبار و گرما باعث کوتاه‌شدن عمر سیال می‌شوند.

مسیرهای کوهستانی البرز/زاگرس: برای صعود طولانی، از حالت S یا دستی استفاده کنید تا موتور در بازه گشتاور بماند و از داغ‌شدن جلوگیری شود. در فرودهای ممتد، با L/B یا دنده‌های پایین‌تر، سرعت را با ترمز موتور کنترل کنید و ترمزها را به‌صورت مقطعی فشار دهید. بوی لنت یا افت پدال نشانه توقف و خنک‌کردن است.

ارتفاع زیاد: در ارتفاع کارایی موتور افت می‌کند؛ از سبقت‌های لب‌مرزی پرهیز کنید و برای حفظ کشش، به‌موقع معکوس بزنید.

گردوغبار و شن: پیش از ورود به مناطق خاکی، از سلامت فیلتر هوا و کولر مطمئن شوید. با سرعت یکنواخت حرکت کنید و از توقف/حرکت‌های مکرر که گرما تولید می‌کند بپرهیزید.

عبور از آب/سیلاب‌های فصلی: اگر ارتفاع آب به کف‌شاسی نزدیک است، صرف‌نظر کنید. در آب کم‌ارتفاع، با سرعت ثابت و دور پایین حرکت کنید تا موج ایجاد نشود. از توقف در وسط آب پرهیز کنید. پس از خروج، چند بار ترمز بگیرید تا خشک شود و هر نشانه لغزش/ضربه در تعویض‌ها را جدی بگیرید؛ نفوذ آب به اتصالات یا کولر روغن گیربکس خطرناک است.

نکات مهم برای رانندگی با خودرو اتوماتیک

برای رانندگی با خودرو اتوماتیک بایدها و نبایدها و توجه به آنها الزامی است.

۱- پیش از استارت پیشرانه از قراگیری اهرم دنده در وضعیت P یا N اطمینان حاصل کنید. خودروهای اتوماتیک جز در این دو حالت روشن نخواهند شد، اما بهتر است پیش از استارت از وضعیت شیفتر یا اهرم دنده مطمئن شوید.

۲- با پای چپ خود خداحافظی کنید. اصول و استاندارد پای راست برای گاز و ترمز و پای چپ برای کلاچ در گیربکس‌های اتوماتیک نیز صدق می‌کند. با این تفاوت که در خودروهای دارای گیربکس اتوماتیک، دیگر خبری از پدال کلاچ نیست. پس پای چپ خود را فراموش کنید و از سر راه کنار بگذارید و فقط با پای راست رانندگی کنید.

۳- هرگز پیش از انتخاب دنده مورد نظر گاز ندهید. هرگز پیش از آنکه دنده منتخب درگیر نشد و ضربه کوچک آن را در اتاق خودرو احساس نکردید، گاز ندهید. گاز دادن همزمان یا پیش از درگیرشدن دنده در حالت سکون به معنای درگیرشدن دنده منتخب در دور موتور فراتر از استاندارد و مجاز و بروز ضربه ناگهانی به ادوات داخلی گیربکس است. این مورد اگر به عادت بدل شود می‌تواند سرعت فرسایش صفحات کلاچ داخلی گیربکس و قطعات متحرک نظیر چهارشاخ گاردان و سه‌شاخ پلوس را به شکل چشمگیری افزایش دهد.

۴- پیش از انتخاب دنده در آغاز حرکت، ترمز را بگیرید. گرفتن ترمز در بسیاری از خودروها نه‌تنها موجب رهاشدن قفل اهرم دنده می‌شود، بلکه در شرایط نامناسب نظیر ساسات بودن پیشرانه در هوای سرد (دور موتور بالا)، سرازیری یا سربالایی، از جهش ناگهانی و ناخواسته خودرو جلوگیری و از بروز حوادث پیشگیری می‌کند.

۵- به هنگام حرکت در کفی یا سرازیری، گیربکس را خلاص نکنید. قطعات درونی گیربکس‌های اتوماتیک از لحظه آغاز حرکت دارای سرعت داخلی هماهنگ و ارتباطات پیوسته هستند، خلاص کردن گیربکس موجب ناهماهنگی و بروز آسیب داخلی می‌شود.

۶- در صورت خرابی خودرو را از چرخ متحرک (متصل به گیربکس) بکسل نکنید. در صورت نیاز به بکسل خودرو از چرخ متحرک، بهتر است چهارشاخ گاردان باز کنید یا از خودروبر (جرثقیل کفی) استفاده کنید. آسیب بکسل کردن گیربکس حتی در حالت خلاص چیزی شبیه خلاص‌کردن خودرو اتوماتیک در سرازیری (و حتی به مراتب بدتر) است.

۷- در توقف کمتر از ۳ دقیقه گیربکس را خلاص نکنید. گیربکس اتوماتیک دارای شیرهای متعدد هیدرولیک-مکانیکی (هیدرومکانیک) یا هیدرولیک-الکتریکی (هیدروالکتریک) است که با هر بار تغییر در وضعیت اهرم دنده، عمل می‌کنند. هزینه تعمیرات و جایگزینی این شیرها بسیار زیاد است.

۸- هرگز پاور لانچ (Power Launch) نکنید. نگه داشتن پدال ترمز و فشردن همزمان پدال گاز به منظور افزایش ناگهانی راندمان توربین برای بهبود در شتابگیری خودرو اگرچه در عمل شدنی و موثر است، اما به شکل خیره‌کننده‌ای از عمر مفید گیربکس کم می‌کند و بعضا با آسیب‌های شدید داخلی همراه است.

۹- هرگز تا پیش از توقف کامل خودرو، اقدام به تعویض دنده نکنید. تعویض دنده از جلو به عقب یا برعکس به هنگام تحرک خودرو در جهت مخالف، بار اضافه و ضربه قابل توجهی به گیربکس وارد می‌آورد. این موضوع در خصوص معکوس کشیدن ناهماهنگ و خارج از موعد نیز صدق می‌کند.

۱۰- ترجیحا تا زمان گرم شدن گیربکس (بین ۱۵ تا ۳۰ دقیقه رانندگی معمولی شهری) از وارد آوردن فشار به گیربکس (شتاب‌گیری سریع یا معکوس سنگین) خودداری کنید.

بهبود تکنولوژی در گیربکس اتوماتیک مدرن

با پیشرفت تکنولوژی و بروز خطاهای بسیار در رانندگی با گیربکس اتوماتیک از سوی راننده‌های مختلف، شرکت‌های خودروسازی به استفاده از سیستم‌های هوشمندتر و پیچیده‌تر الکترونیکی روی آوردند تا از بروز خطاهای رایج و آسیب‌زا برای گیربکس‌های اتوماتیک‌ گران‌قیمت جلوگیری کنند. در این بخش به مهم‌ترین تغییرات ایمنی انجام‌شده برای افزایش سلامت و طول عمر این گیربکس‌ها می‌پردازیم.

۱- تقریبا در تمامی خودروهای اتوماتیک جدید، بدون فشردن پدال ترمز و قرارگیری وضعیت دنده در P یا N، خودرو به هیچ عنوان روشن نمی‌شود. همچنین تا پیش از گرفتن ترمز، گیربکس از ورود به دنده منتخب سرپیچی می‌کند.

۲- گیربکس‌های جدید تا پیش از توقف کامل اجازه تغییر دنده از D به R یا برعکس را به راننده نمی‌دهند. همچنین در صورت فراهم نبودن شرایط معکوس دادن، از انجام این کار سر باز می‌زنند.

۳- گیربکس‌های جدید با همکاری میان ECU و TCU (کامپیوتر پیشرانه و گیربکس) و محدود کردن دور موتور، به راننده اجازه پاورلانچ کردن نمی‌دهند.

۴- گیربکس‌های دو کلاچ خشک جدید (نظیر تیگو ۷ نسل اول) به‌صورت اتوماتیک و در سرعت‌های بسیار پایین و در آستانه توقف، به‌صورت اتوماتیک گیربکس را خلاص و با رها کردن ترمز، مجدد گیربکس را درگیر می‌کنند.

نکات خاص در اتوماتیک های خاص

برخی گیربکس‌ها به‌صورت مشخص و منحصر به فرد در مواجه با برخی رفتارها و خطاهای انسانی بسیار حساس هستند. در این بخش کمی دقیق‌تر به نقطه ضعف این گروه از گیربکس‌ها و آسیب‌های رایج احتمالی در آن‌ها ناشی از نوع رانندگی با خودرو اتومات می‌پردازیم.

گیربکس AT گاورنری

گیربکس‌های اتوماتیک فاقد TCU (بدون کامپیوتر) به گیربکس گاورنری معروف هستند. با وجود مشهور بودن به جان‌سختی، دوام زیاد و توان انتقال گشتاور قابل توجه، این دست گیربکس‌ها به بروز خطا در تغییر وضعیت اهرم دنده به هنگام حرکت یا معکوس اشتباه، بسیار حساس هستند. در غیاب TCU، راننده باید بسیار آگاه و حواس‌جمع باشد تا هنگام تغییر دنده یا دادن معکوس، از بروز اشتباه احتمالی که منجر به شکستگی قطعات داخلی و سایش بیش از حد صفحات کلاچ می‌شود، جلوگیری کند.

گیربکس ضریب متغیر (CVT)

چه از نوع خشک تسمه لاستیکی در موتورسیکلت‌ها و چه از نوع تر (روغنی) دارای زنجیر فولادی در خودروها، گیربکس‌های ضریب متغیر به شتاب‌گیری ناگهانی بسیار حساسیت دارند. بزرگ‌ترین نقطه ضعف این گیربکس‌ها گاز دادن و لانچ ناگهانی، مخصوصا در شرایط وزنی نامتعارف (سنگین بودن خودرو) یا در سربالایی‌ها است. در نتیجه با این دست گیربکس‌ها مخصوصا از حالت سکون، به‌صورت کم‌شتاب حرکت کنید و برای دستیابی به شتاب ثانویه و سرعت بالاتر، فرصت دهید.

گیربکس دوکلاچه خشک (Dry DCT)

این دست گیربکس‌ها تنها در خودروهای اسپرت سبک نظیر محصولات خانواده آلفا رومئو (جولیتا، میتو و 4C) و همچنین نسل اول تیگو ۷ به کار گرفته شدند. به دلیل شرایط جغرافیایی کوهستانی و ترافیک سنگین بسیاری از شهرهای ایران، این گیربکس‌ها به سرعت داغ می‌کردند و با بروز خطاهای متعدد در عملکرد گیربکس مواجه می‌شدند، همچنین عملا دارای طول عمر بسیار پایین و هزینه تعمیرات بالا بودند. اگرچه گیربکس دوکلاچه خشک دیگر در بازار ایران عرضه نمی‌شود، اما برای رانندگی با ماشین اتومات مجهز به این دست گیربکس‌ها، تا جای ممکن از تردد در زمان ترافیک بپرهیزید و در توقف بیشتر از یک دقیقه، مخصوصا در سربالایی، ترجیحا گیربکس را خلاص کنید.

سرویس و نگهداری گیربکس اتوماتیک

گیربکس‌های اتوماتیک چند برابر گران‌تر، پیچیده‌تر و حساس‌تر از گیربکس‌های دستی هستند. با این حال در صورت استفاده صحیح و رانندگی با خودرو اتوماتیک به‌شکل درست، می‌توانند سالیان طولانی بدون ایراد ایفای نقش کنند. بهترین راه در درمان مشکلات گیربکس‌های اتوماتیک، رسیدگی منظم و انجام سرویس‌های دوره‌ای است.

۱- حداقل سالی ۲ تا ۴ بار سطح و کیفیت روغن گیربکس اتوماتیک خودرو خود را چک کنید. روغن سالم باید صورتی رنگ یا قرمز روشن، کاملا شفاف و فاقد پودر شناور باشد. در صورت کم بودن سطح روغن، دلیل نشتی و هدر رفت روغن را بیابید و بلافاصله به مقدار لازم به آن روغن اضافه کنید.

۲- در کیفیت و گرید مناسب روغن گیربکس هرگز صرفه‌جویی نکنید. همواره روغن را از بهترین برند و بالاترین کیفیت ممکن تهیه کنید.

۳- تغییر رنگ روغن از صورتی (قرمز روشن) به قرمز مایل به قهوه‌ای تا حدودی طبیعی و نشان‌دهنده طول عمر روغن است. اگر موعد تعویض روغن سر رسیده است، حتما آن را تعویض کنید.

۴- اگر روغن گیربکس کف کند و ترکیبی شبیه به میلک شیک توت‌فرنگی (صورتی مایل به سفید به همراه کف) ایجاد کند، به این معنا است که رطوبت زیادی به مسیر روغن راه یافته و باید در اولین فرصت روغن را تعویض کرد.

۵- اگر رنگ روغن بیشتر قهوه‌ای تیره باشد تا صورتی یا درون آن ذرات ریز شناور وجود داشته باشد، باید در اولین فرصت روغن را عوض کرد. وجود ذرات شناور تا حدودی طبیعی و نشان‌دهنده سایش استاندارد میان صفحات کلاچ درون گیربکس است. اگر این ذرات براق و فلزی از نوع فرومگنت (Ferromagnetic/فلزاتی که به آهنربا می‌چسبند) باشد، به این معنا است که گیربکس نیازمند تعمیر اساسی است.

۶- در صورت سررسید موعد تعویض روغن گیربکس بر اساس گذر زمان یا میزان کارکرد خودرو، بدون در نظر داشتن رنگ، کیفیت و شفافیت، حتما روغن را تعویض کنید. حتی اگر روغن کاملا طبیعی و بدون بو و رنگ نامتعارف باشد.

۷- در هر دوره تعویض روغن گیربکس، حتما فیلتر پمپ روغن گیربکس را نیز تعویض کنید و درِ گیربکس را به خوبی بشویید.

۸- در صورت بروز رفتار عجیب و غریب ناگهانی از گیربکس خودرو، نظیر صداهای ناهنجار، لرزه اتاق، عدم توانایی در حرکت، تنبل شدن و عدم تعویض به موقع دنده، بلافاصله از حرکت بایستید و سطح روغن گیربکس را بر اساس استاندارد شرکت خودروساز بررسی کنید.

نحوه بررسی سطح روغن گیربکس اتومات

شیوه بررسی میزان روغن موجود در گیربکس خودروها در میان خودروسازان تا حدودی متفاوت است. اما رایج‌ترین روش آن است که معمولا گیربکس باید کاملا گرم باشد. به این ترتیب که ابتدا پیش از روشن کردن پیشرانه، نشانگر سطح روغن را بیرون بکشید و از وجود روغن به میزان کافی اطمینان حاصل کنید. در این حالت (پیشرانه و گیربکس در دمای محیط) این روغن باید در بخش Cool (سطح کافی در زمان خنک بودن گیربکس) قرار داشته باشد.

سپس خودرو را روشن کنید و حداقل به مدت ۱۵ تا ۳۰ دقیقه در کوچه پس‌کوچه‌های شهر (و نه اتوبان) رانندگی کنید تا گیربکس با هر بار حرکت و توقف، چندبار اقدام به تعویض دنده کند. سپس نشانگر روغن را بیرون بکشید و خوب تمیز کنید. پس از گرم شدن گیربکس، یک نفر باید در حالت سکون، اهرم دنده را بر روی D، سپس N، بلافاصه R و در نهایت روی P قرار دهد. با این پیچیدگی در دنده‌های D و R به اندازه ۳ ثانیه مکث کند. به محض قرار گرفتن گیربکس در وضعیت P، شخص دوم باید نشانگر را در جای خود قرار دهد و پس از مکث کوتاه، مجدد بیرون بکشد و سطح روغن را چک کند.

در این نوع تست، روغن گیربکس کاملا گرم و منبسط و با تعویض دنده بین D و R، تمام مسیرهای روغن کاملا پر شده است. در این حالت سطح روغن باید روی Full قرار بگیرد. هرگز روغن گیربکس را بیش از حد پر نکنید و به هیچ عنوان اجازه ندهید که از سطح ADD (نیاز به افزودن روغن) پایین‌تر برود.

پر کردن روغن پس از تعمیر کامل گیربکس اتوماتیک

هر گیربکس در تناسب به مدل خودرو دارای ظرفیت روغن مشخص است. به عنوان مثال گیربکس TH350 جنرال موتورز به‌صورت استاندارد حدود ۳.۸ لیتر ظرفیت روغن دارد، اما این ظرفیت تنها مربوط به کارتر روغن خود گیربکس است و نه مدار گردش روغن. در صورت در نظر گرفتن مدار کامل از کارتر به درون ساعت گیربکس، بین صفحه‌ها، داخل لوله‌های رفت و برگشت به رادیاتور روغن و…، همین گیربکس در حدود ۹ لیتر گنجایش روغن دارد.

در نتیجه هنگام تعمیر کامل گیربکس و شستشوی مدار روغن، باید ابتدا در حدود ۷ لیتر روغن را به داخل لوله ورودی روغن (محل قرارگیری نشانگر سطح روغن) روانه کنید. سپس پیشرانه را روشن کنید و به پمپ روغن گیربکس فرصت دهید تا روغن را در تمام مسیر پخش کند. در این مرحله و در حالت سکون، رویه چک کردن سطح روغن را اجرا کنید تا تمام مدار پر از روغن شود. سطح روغن را بررسی کنید و لیتر هشتم را نیز اضافه کنید. از این پس به آرامی با خودرو در کوچه پس‌کوچه‌ها حرکت کنید تا گیربکس گرم شود. سپس مراحل چک کردن سطح روغن را اجرا کنید و به اندازه نیاز روغن به گیربکس اضافه کنید تا سطح آن به Full برسد.

نتیجه گیری

رانندگی با گیربکس اتوماتیک زمانی بهترین نتیجه را می‌دهد که آن را مثل یک «سیستم کامل» ببینیم: انتخاب درست حالت‌های دنده، استفاده آگاهانه از ترمز موتور در شیب، و تصمیم‌های نرم در ترافیک. آنچه در این راهنما گفتیم، از شناخت PRNDL تا کار با پدل‌ها، از شیوه پارک در سرازیری تا رانندگی در گرما و ارتفاع، همه برای کاهش تنش‌های حرارتی و جلوگیری از شوک‌های مکانیکی است. با کنار گذاشتن چند باور نادرست (خلاص‌کردن در سرازیری، لانچ‌های بی‌دلیل، نگه‌داشتن خودرو با گاز)، ایمنی بالا می‌رود و هزینه‌های نگه‌داری پایین می‌آید. به یاد داشته باشید که هر خودرو منطق تعویض و سیال مخصوص خودش را دارد؛ دفترچه راهنما مرجع نهایی است. اگر نشانه‌هایی مثل تاخیر، ضربه یا لغزش دیدید، تشخیص زودهنگام جلوی خرابی پرهزینه را می‌گیرد. نتیجه ساده است: پیش‌بینی مسیر، نرمی فرمان‌ها و رعایت اصول، تجربه‌ای سریع‌تر، کم‌مصرف‌تر و مطمئن‌تر برای شما می‌سازد. در نهایت، آرام‌بودن پای شما بهترین دوست گیربکس است.

سوال های متداول

برای توقف کوتاه روی D بمانم یا N؟

اگر توقف زیر یک دقیقه است، D + ترمز ساده‌تر و امن‌تر است. برای توقف‌های طولانی‌تر، رفتن به N فشار حرارتی را کاهش می‌دهد.

در تیپ‌ترونیک هنگام معکوس لازم است پا از گاز بردارم؟

اگر جعبه‌دنده درخواست شما را نپذیرفت، یک لحظه گاز را رها کنید تا اختلاف دور کم شود، سپس دوباره درخواست دهید.

چه زمانی از L/B استفاده کنم؟

سرازیری‌های طولانی، مسیرهای لغزنده یا زمانی که می‌خواهید ترمز موتور قوی‌تری داشته باشید.

مراحل پارک در شیب به چه ترتیبی است؟

ترمز پایی – فعال‌کردن ترمز پارک – انتقال وزن روی ترمز پارک – بردن اهرم به P. برای حرکت: P – N – آزادکردن ترمز پارک – D.

بکسل‌کردن با خودرو اتومات مجاز است؟

بسته به محور محرک و نوع گیربکس. در بسیاری از خودروها فقط با جرثقیل چرخ‌بر یا خودروبر ایمن است؛ دفترچه را بررسی کنید.

در برف چگونه با ماشین اتوماتیک شروع کنم؟

حالت Snow/Traction On، گاز بسیار ملایم، اگر ممکن بود شروع از دنده بالاتر و رعایت فاصله طولی.

تعویض روغن گیربکس اتومات کی انجام شود؟

طبق دفترچه؛ در شرایط سخت (گرما/ترافیک/گردوغبار) فواصل کوتاه‌تر را در نظر بگیرید و از سیال توصیه‌شده استفاده کنید.

دنده‌زدن پیاپی تا ردلاین به موتور آسیب می‌زند؟

ECU محافظت می‌کند، اما دمای روغن بالا می‌رود؛ از رانندگی طولانی‌مدت در دورهای خیلی بالا پرهیز کنید.

آیا خلاص‌کردن خودرو اتوماتیک در سرازیری امن است؟

خیر؛ کنترل و ترمز موتور کاهش می‌یابد.

لرزش/تاخیر در تعویض دنده یعنی گیربکس خراب شده است؟

می‌تواند نشانه آن باشد؛ از سطح/کیفیت روغن و به‌روزرسانی نرم‌افزار تا بازدید تخصصی را بررسی کنید.

نویسنده: میلاد قزللو