فهرست مطالب
یکی از مشکلاتی که در بعضی از خودروهای با دریچه گاز برقی دیده می‌شود، تأخیر در فاصله فشردن پدال گاز تا باز شدن دریچه گاز و شتاب گیری خودرو است. این عیب البته در بعضی از خودروهای با دریچه گاز سیمی نیز ممکن است دیده شود که می‌تواند به خاطر نوع طراحی دریچه هوا و یا مشکلات فنی خودرو باشد. اما در خودروهای با دریچه گاز برقی، این وضعیت هم به خاطر نوع تنظیمات پیشرانه است و هم می‌تواند به خاطر مشکلات فنی در موتور خودرو و یا برق آن باشد. در این مطلب علل تاخیر دریچه گاز و راه‌های رفع تاخیر پدال گاز خودرو را بررسی خواهیم کرد.
دریچه گاز چیست؟
دریچه گاز را به نام دریچه هوا یا حتی هوزینگ هوا نیز می‌نامند. دریچه گاز در ابتدای منیفولد یا همان چندراهه هوای ورودی به موتور قرار دارد و روی آن قطعات و سنسورهای مختلفی مثل استپر موتور خودرو، گرم‌کن هوای ورودی به موتور، سنسور موقعیت دریچه گاز و… نصب هست. مهم‌ترین نشانه ظاهری دریچه گاز، وجود یک پولکی دایره‌ای‌شکل در وسط آن هست که به آن شیر پروانه‌ای نیز گفته می‌شود. وقتی که پدال گاز را فشار می‌دهیم، این پولکی از قطر وسط چرخیده و باز می‌شود تا هوا به داخل موتور راه پیدا کند. هرچه بیشتر پدال را فشار دهیم، این پولکی نیز بیشتر باز شده و در نتیجه هوای بیشتری به سمت موتور رفته و با پاشش بیشتر سوخت، اصطلاحاً موتور بیشتر گاز می‌خورد.
سلامت این قطعه پولکی و تمیزی و کارکرد درست دریچه گاز، ابعاد و اندازه آن، تأثیر کاملاً مستقیم و محسوسی در کارکرد موتور دارد. این قطعه به عنوان ورودی هوا به موتور است و به همین علت هم نقش مهمی در کارکرد موتور بازی می‌کند.
نحوه کارکرد دریچه گاز برقی
در خودروهایی که دارای دریچه گاز برقی هستند، پدال گاز آنها نیز به صورت برقی طراحی شده است. هرچند که در خودروهای اولیه با دریچه گاز برقی، طراحی این سیستم به این شکل نبود و پدال به صورت رایج و غیر برقی بود؛ اما با توسعه این سیستم و مشخص‌شدن معایب سیستم اولیه، به سرعت پدال گاز نیز به صورت برقی طراحی شد. وقتی راننده پدال گاز را فشار می‌دهد، سنسور قرار گرفته در زیر پدال گاز، اطلاعاتی را به کامپیوتر خودرو مبنی بر مقدار فشرده‌شدن پدال گاز می‌دهد. کامپیوتر نیز سریعاً و متناسب با مقدار فشاردادن پدال گاز، دستور لازم برای باز شدن پولکی دریچه گاز یا همان شیر پروانه‌ای را صادر می‌کند و در نتیجه، پولکی باز شده و موتور خودرو گاز می‌خورد.
این کار در خودروهای قدیمی با یک سیم به نام سیم گاز که از پدال به دریچه گاز متصل هست انجام می‌شود که در خودروهای با دریچه گاز برقی، این کار به صورت برقی و الکترونیکی است.
علت روی کار آمدن پدال و دریچه گاز برقی
کمتر از دو دهه است که در بسیاری از خودروهای تولیدی در دنیا از دریچه گازهای برقی و پدال گاز برقی استفاده می‌شود. با الکترونیکی شدن این دو قطعه و حذف دریچه گازهای سیمی، پدیده‌ای به نام تأخیر در باز شدن دریچه گاز برقی و ایجاد فاصله زمانی بین فشردن پدال گاز و عکس‌العمل موتور نیز دیده شد. هرچند که این قضیه در بسیاری از خودروها یا اصلاً وجود ندارد و یا از آن برای اضافه‌شدن یک سری آپشن مثل انتخاب حالت رانندگی استفاده می‌شود.
با توسعه و پیشرفت الکترونیک در خودروها، کم‌کم بسیاری از بخش‌ها کاملاً برقی و الکترونیکی می‌شوند و دریچه گاز و پدال یکی از آنهاست. با اجباری شدن سیستم‌های ایمنی مثل سیستم کنترل کشش و برنامه پایداری الکترونیکی، باید دریچه گاز و پدال گاز به صورت برقی باشد تا کامپیوتر خودرو بتواند در مواقع لزوم، قدرت موتور را کم کرده و خودرو را پایدار کند. ضمن اینکه استانداردهای آلایندگی نیز باعث شدند تا قسمتی از راه رسیدن به سطح آلاینده‌ها به کمک کنترل عملکرد موتور و دریچه گاز موتور باشد و برای همین منظور نیاز بود تا دریچه گاز برقی روی کار بیاید.
اما بسیاری از شرکت‌ها برای داشتن یک آپشن و امکان به نام انتخاب وضعیت رانندگی، از نحوه و سرعت باز شدن و عکس‌العمل پدال گاز تا باز شدن دریچه گاز و گاز خوردن موتور ماشین استفاده کرده‌اند. به این معنی که با انتخاب حالت‌های مختلف رانندگی مثل اقتصادی، اسپرت، نرمال، مسابقه‌ای و…، در کنار تنظیم سفتی و نرمی سیستم تعلیق و یا تیزی و عکس‌العمل فرمان، سرعت عکس‌العمل پدال گاز تا باز شدن دریچه گاز و همچنین نحوه شتاب‌گیری نیز تغییر می‌کند.
دریچه گاز برقی خودرو نیز مثل بسیاری از تکنولوژی‌های الکترونیکی وارد شده به دنیای خودرو دارای یک سری مزایا و معایب هست که البته سنگین‌تر بودن کفه مزایای آن باعث شده است تا این تکنولوژی بتواند دریچه گازهای سیمی را از میدان خارج کند. در ادامه این مزایا و معایب را در کنار هم مرور می‌کنیم.
مزایای دریچه گاز برقی خودرو
- با استفاده از دریچه گاز برقی می‌توان امکاناتی مثل کروز کنترل را راحت‌تر و کاراتر روی خودرو نصب کرد.
- با وجود دریچه گاز برقی، می‌توان سیستم‌های ایمنی مثل برنامه کنترل پایداری ESP را برای خودرو اجرایی کرد.
- امکان تعریف حالت‌های رانندگی با استفاده از دریچه گاز برقی، امکان‌پذیر است.
- می‌توان آلایندگی پیشرانه را کاهش داد.
- شتاب گیری خودرو بر اثر گاز دادن‌های ناگهانی آهسته‌تر است که باعث افزایش طول عمر موتور می‌شود.
معایب دریچه گاز برقی خودرو
- دریچه گاز برقی خودرو نسبت به آلودگی‌های ناشی از ورود بخارات روغن به دریچه گاز، حساس‌تر است
- قیمت این قطعه بیشتر از دریچه گازهای سیمی است.
- تعمیر و نگهداری این قطعه دردسر و مشکلات بیشتری دارد و هزینه آن نیز بالاتر است.
- باعث ایجاد کمی تأخیر در پدال گاز خودرو و گاز خوردن موتور می‌شود.
دلایل تأخیر دریچه گاز در دریچه گاز سیمی و دریچه گاز برقی
تأخیر در پدال گاز هم در انواع برقی آن می‌تواند باشد و هم در نوع سیمی آن. این عیب می‌تواند به دلایل مختلفی دیده شود که می‌توان گفت تمام آنها قابل‌رفع هستند.
نوع برنامه کامپیوتر خودرو
یک دلیل برای وجود تأخیر در پدال گاز به نوع برنامه ECU موتور مربوط می‌شود. خودروسازان برای جلوگیری از افزایش آلایندگی به خاطر روی سر گاز زدن و شتاب‌گیری‌های ناگهانی که منجر به افزایش مصرف سوخت و آلاینده‌ها می‌شود، کامپیوتر خودرو را به نحوی تنظیم و برنامه‌نویسی می‌کنند که با فشردن پدال گاز، مقدار کمتری از دریچه گاز باز شود و یا مقداری تأخیر در این بین وجود داشته باشد. این عیب معمولاً با ریمپ کردن و تنظیم دوباره ECU قابل‌حل است.
کثیفی دریچه گاز خودرو
هوای ورودی به موتور خودرو دارای آلودگی‌های بسیار ریزی است که می‌توانند از فیلتر هوا نیز عبور کنند. این آلودگی‌ها با بخار روغن وارد شده به ورودی هوا به مرور باعث کثیفی دریچه گاز می‌شوند. در نتیجه هم در کارکرد سنسورهای دریچه گاز اثر می‌گذارند و هم در باز شدن پولکی دریچه گاز. یکی از شایع‌ترین ایرادات خصوصاً در دریچه گازهای سیمی، کثیفی دریچه گاز است که بعد از تمیز کردن، کارکرد موتور نیز بهتر خواهد شد.
مشکلات مکانیکی دریچه گاز خودرو
دریچه گاز خودرو دارای چندین سنسور است که یکی از مهم‌ترین آنها، سنسور موقعیت دریچه گاز است. وجود هرگونه عیب و ایراد در این سنسورها می‌تواند در کارکرد موتور خودرو اثر داشته باشد. ضمن اینکه خرابی و ایراد در سنسور دریچه گاز، اثر کاملاً واضح‌تر و ملموس‌تری خواهد داشت.
مشکلات برقی دریچه گاز خودرو
مشکلات برقی می‌توانند هم به طور مستقیم در گاز خوردن خودرو اثر داشته باشند و هم با ایجاد خطا در کامپیوتر خودرو، روی گاز خوردن آن اثر منفی بگذارند. دریچه گاز برقی و پدال گاز برقی، مجموعه‌ای الکترونیکی هستند که وجود هر عیب در این سیستم در کارکرد آن کاملاً اثرگذار است.
خرابی پدال گاز برقی
هرچند اکثر مواقع، تأخیر در باز شدن دریچه گاز خودرو مربوط به خود این قطعه است؛ اما وجود عیب و ایراد در پدال گاز برقی نیز می‌تواند باعث بروز ایراداتی در کارکرد دریچه گاز خودرو شده و مشکلاتی مثل تأخیر در باز شدن دریچه گاز را به همراه داشته باشد.
راهکارهای رفع تأخیر دریچه گاز
برای برطرف‌کردن و کم‌کردن تأخیر پدال گاز باید علت را پیدا کرده و به دنبال رفع آن باشیم که گاهی مواقع منجر به تعویض دریچه گاز می‌شود. چرا که برخی از دریچه گازها را می‌توان تعمیر کرد و برخی از آنها این امکان را ندارند. با دیاگ زدن ماشین، می‌توان فهمید که دریچه گاز برقی موتور خودرو دارای عیب و ایراد و خطا هست یا نه و بعد به دنبال رفع ایراد آن باشیم.
تمیزکردن دریچه گاز برقی
وجود آلودگی در دریچه گاز باعث کارکرد نادرست آن می‌شود. در بسیاری از مواقع، تأخیر در پدال گاز به دلیل وجود کثیفی و آلودگی موجود در دریچه گاز است که با تمیزکردن آن، می‌توان این عیب را برطرف کرد.
وجود مشکلات برقی در خودرو
مشکلاتی مثل ایراد در سیم‌کشی و اتصالات نیز می‌تواند باعث خرابی و تأخیر در گاز خوردن ماشین شود.
خرابی سنسور پدال گاز برقی
یکی از موارد مهم در سیستم دریچه گاز برقی، سنسور قرار گرفته در زیر پدال گاز است. گاهی مواقع، خرابی این سنسور باعث تأخیر در پدال گاز و یا وجود ایراد در کارکرد موتور ماشین می‌شود.
تغییر برنامه ECU
در بسیاری از مواقع، برنامه نوشته شده در ECU خودرو به نحوی است که یک تأخیر در گاز خوردن موتور ماشین وجود دارد. با تغییر این برنامه یا همان اصطلاحاً ریمپ کردن ECU می‌توان تا حد بسیار زیادی این مشکل را حل کرد.
کثیفی فیلتر هوا
کثیفی فیلتر هوا در تمام خودرو باعث کارکرد نادرست موتور خودرو و کاهش توان آن، افزایش مصرف سوخت و افزایش آلایندگی می‌شود. این وضعیت می‌تواند با کاهش توان موتور، باعث ایجاد یک تأخیر در گاز خوردن پیشرانه نیز شود.
تنظیم تأخیر پدال گاز با سخت‌افزارهای بازاری
همان طور که گفته شد، تأخیر دریچه گاز در بسیاری از خودروهای امروزی که دارای دریچه گاز برقی هستند دیده می‌شود که به علت‌های مختلفی از جمله کار با سیستم‌های ایمنی و کاهش مصرف سوخت هست. اما سخت‌افزارها و قطعاتی نیز برای کنترل این تأخیر در بازار وجود دارد که می‌توان از آنها برای خودروهای مختلفی و به منظور تنظیم مقدار تأخیر باز شدن دریچه گاز برقی استفاده کرد. در واقع این کیت‌ها نسبت تأخیر بین فشردن پدال گاز و باز شدن دریچه گاز برقی را به گونه‌ای تنظیم می‌کنند که در بسیاری از خودروها با تنظیم حالت‌های رانندگی بین اسپرت، نرمال، اقتصادی، مسابقه‌ای و…. می‌بینیم. یعنی زمان تأخیر بین فشردن پدال گاز و عکس‌العمل موتور را می‌توان از بین چندین حالت مختلف انتخاب و تنظیم کرد. این کار هم حس رانندگی بهتری به راننده می‌دهد و هم می‌توان بسته به نوع مسیر و نیاز راننده، نوع رانندگی و در نتیجه مصرف سوخت را تا حد زیادی کنترل کرد. این کیت‌ها به نام کیت تنظیم تأخیر دریچه گاز و یا تنظیم عکس‌العمل پدال گاز شناخته می‌شوند.
این کیت به عنوان یک واسطه بین پدال گاز و دریچه گاز قرار می‌گیرد و با توجه به نوع و حالتی که انتخاب می‌شود، یک بازه زمانی برای عکس‌العمل دریچه گاز نسبت به فشردن پدال گاز ایجاد می‌کند که در حالت مسابقه‌ای، کمترین زمان بوده و در حالت اقتصادی، تأخیر بیشتری با سرعت باز شدن کمتر به دریچه گاز می‌دهد.
تفاوت بین کپ کردن موتور و تأخیر در پدال گاز
به طور کلی پدیده کپ کردن در موتور خودرو به زمانی گفته می‌شود که به خاطر ورود هوای بیش از حد به موتور یا برهم‌خوردن نسبت سوخت و هوا، موتور دچار یک وقفه کوتاه در گاز خوردن شده و از دور موتور کمی کاسته می‌شود و سپس بعد از گذشت مدت اندکی، گاز خورده و شتاب می‌گیرد. ضمن اینکه امکان دارد برای دوباره گاز خوردن موتور مجبور باشیم که از مقدار گاز دادن کم کنیم. این عیب معمولاً ناشی از تنظیم نبودن نسبت سوخت و هوا و احتراق ناقص موتور خودرو است که بروز این وضعیت می‌تواند علت‌های مختلفی داشته باشد. اما پدیده تأخیر در پدال گاز و تأخیر در باز شدن دریچه گاز موتور خودرو، حالت کپ کردن را ندارد و یا این حالت بسیار ضعیف است و در صورت وجود عیب و ایراد، حالت شدیدی به خود می‌گیرد. بنابراین باید بدانیم که بین کپ کردن موتور خودرو و تأخیر در پدال گاز، تفاوت وجود دارد.
دلایل و عوامل ایجاد کُپ کردن سرگاز
همان طور که گفته شد، کپ کردن سرگاز از دیگر مواردی است که باعث تأخیر در شتاب گیری موتور خودرو شده و البته شباهت به تأخیر در پدال گاز نیز دارد. با این تفاوت که در کپ کردن، برای مدت کوتاهی شاهد گاز نخوردن موتور هستیم و سپس موتور شروع به شتاب‌گیری می‌کند. این وضعیت معمولاً ناشی از تنظیم نبودن نسبت سوخت و هوا و وجود یک احتراق ناقص در سیلندرهاست.
- کثیفی هوزینگ هوا یا همان دریچه گاز می‌تواند باعث ایجاد کپ در زمان رانندگی و گاز دادن شود.
- شمع و وایر معیوب و خراب باعث یک احتراق ناقص شده و در نتیجه در زمان گاز دادن و افزایش سوخت در سیلندر، احتراق به درستی صورت نمی‌گیرد.
- به هم ریختن نسبت سوخت و هوا در زمان گاز دادن و باز شدن دریچه گاز، باعث ایجاد یک حالت واماندگی و کپ در موتور خودرو می‌شود.
- کثیفی فیلتر هوا باعث می‌شود تا هوای کافی و تمیز به سیلندرهای پیشرانه نرسد و در نتیجه با گاز دادن خودرو، نسبت سوخت و هوا به هم بریزد و پیشرانه دچار کپ شود.
- کثیفی فیلتر بنزین و همچنین ضعف در پمپ بنزین نیز می‌تواند منجر به کپ کردن و واماندگی پیشرانه شود.
- وجود مشکلات برقی مثل سولفاته کردن اتصالات و یا ایراد در ECU نیز می‌تواند در بروز پدیده کپ کردن موتور خودرو دخالت داشته باشد.
- نشتی در مسیر سوخت‌رسانی، کثیف بودن انژکتورها، پاشش نادرست انژکتور، تنظیم نبودن کاربراتور و… نیز باعث کپ کردن موتور خودرو در زمان شتاب‌گیری می‌شوند.
- در خودروهای کاربراتوری، کارکرد نادرست تلمبه شتاب باعث کپ کردن موتور خواهد شد.
- موتور خودروهای امروزی دارای سنسورها و حسگرهای مختلفی است که خرابی آنها می‌تواند باعث کپ کردن موتور خودرو شود.
جمع‌بندی
وجود تأخیر در پدال گاز برقی یا همان تأخیر در دریچه گاز برقی، باعث کاهش لذت رانندگی و همچنین به‌هم‌خوردن محاسبات راننده در زمان رانندگی خصوصاً در مواقعی مثل شتاب گیری و سبقت و… می‌شود که زیاد بودن این تأخیر به هر دلیلی، می‌تواند باعث بروز خطرات و مشکلاتی نیز شود. تأخیر در پدال گاز در برخی از خودروها به مقدار بسیار کم، طبیعی بوده و ناشی از نوع طراحی این سیستم است. اما با واردشدن دلایل دیگری مثل مشکلات برقی، کثیف‌شدن دریچه گاز، خرابی سنسورهای زیر پدال گاز و روی دریچه گاز و… این تأخیر از حد مجاز خودش بیشتر می‌شود و در رانندگی اثرات منفی واضحی می‌گذارد و رانندگی را مختل می‌کند. دریچه گاز برقی دارای محاسن زیادی هست که خودروسازان را به سمت خودش جذب کرده است و خودروهای امروزی، به خاطر یک سری امکانات و الزامات، مجبور به استفاده از آن هستند. اما کیفیت ساخت پیشرانه و طراحی سیستم‌های مکانیکی و برقی آن باعث می‌شود که این نوع از دریچه گاز، بتواند رضایت مشتری را جلب کند و یا باعث ناراحتی آن شود.
نویسنده: علیرضا داودی
سوالات متداول
1-منظور از دریچه گاز چیست؟
دریچه گاز یک قطعه در ورودی منیفولد هواست که یک قطعه دایره‌ای‌شکل به نام پولکی یا شیر پروانه‌ای نیز روی آن قرار دارد. باز شدن پولکی باعث ورود هوا به داخل موتور می‌شود. روی دریچه هوا یا همان دریچه گاز، سنسورهایی نیز قرار دارد که یک سری اطلاعات مثل مقدار باز شدن دریچه گاز را به کامپیوتر خودرو ارسال می‌کنند.
2-دریچه گاز سیمی بهتر است یا برقی؟
دریچه گازهای سیمی خرابی کمتری دارند. اما خودروهای امروزی به خاطر داشتن یک سری امکانات و ویژگی‌ها و همچنین نوع طراحی موتور، نیاز به دریچه گاز برقی دارند که دریچه گاز سیمی نمی‌تواند آن وظایف را انجام دهد.
3-کپ کردن موتور با تأخیر پدال گاز چه تفاوتی دارد؟
تأخیر پدال گاز به یک فاصله زمانی بسیار اندک بین فشردن پدال گاز تا گاز خوردن و عکس‌العمل موتور خودرو گفته می‌شود. اما کپ کردن موتور حالتی است که با فشردن پدال گاز، از دور موتور کاسته می‌شود و بعد از گذشت مدت زمان کوتاهی، موتور شروع به گاز خوردن و دور گرفتن مجدد می‌کند. البته ممکن است که حتی موتور توانایی دور گرفتن دوباره با آن مقدار گاز دادن را نیز نداشته باشد.
