بعد از انقلاب‌های صنعتی در جهان، حمل و نقل و صنعت خودروسازی نیز به مرحله ظهور و حضور در زندگی انسان پا گذاشت. این اتفاق برای تمام جوامع به ویژه ایران خوشایند بوده است اما برای ایجاد نظم در شهرهایی که به شدت از وجود خودروهای جدید استقبال می‌کنند، نیروی پلیس باید از به روزترین این خودروها بهره‌مند باشد. خودروهای پلیس ایران از گذشته تاکنون با تغییر و تحولات بسیاری همراه بوده است که ما در این فرصت قصد داریم به مرور این روند همیشه در حال تغییر در نیروی انتظامی کشور بپردازیم و خودروهایی را بررسی کنیم که از نظر پلیس، پر سرعت‌ترین و کارآمدترین‌ها بوده‌اند و به همین خاطر به خدمت در ناوگان این نیروی همیشه حاضر در آمده‌اند.
خاطره بازی ماشین پلیس‌ها در گذر زمان
چشمانمان هنوز که هنوز است برق می‌زند وقتی ماشین‌های پلیس را می‌بینیم. چابک، کارآمد، زیبا با رنگی یکدست مشکی یا سفید و سبز به موقع در محل حاضر می‌شوند و حس امنیت را به ما القا می‌کنند. البته ناگفته نماند که این خوشایندی در ضمیر ناخودآگاه ما ضبط شده است. زمانی که داستان‌های شرلوک هلمز را می‌خواندیم و از حضور ماشین‌های یک دست مشکی پلیس آن هم سر به زنگاه لذت می‌بردیم و می‌دانستیم دیگر کار آدم بدها ساخته است تا زمانی که در کیسه اسباب‌بازی هایمان، یکی دوتا ماشین پلیس زیبا با آن کاپوت‌های نوک تیز و برآمدگی‌ها و تور رفتگی‌های یکدست در بدنه‌شان داشتیم، تصورمان را در همان اوان کودکی درباره خودروهای پلیس ایران از گذشته تاکنون به خوبی نهادینه کرده‌اند. در این راستا و جا انداختن تصویر مناسب و با کیفیت از گونه اسباب بازی و واقعی ماشین پلیس در کشورهایی مانند امارات، آلمان، و دیگر کشورهای اروپایی، دولت‌های آن‌ها با تمام تلاش‌شان می‌کوشند تا با در نظر گرفتن بودجه مناسب و به کمک شرکت‌های خودروسازی بهترین خودروهای پلیس را برای سرعت بخشیدن به این سازمان تاثیرگذار بسازند. خودروهای پلیس در ایران از گذشته تا کنون نیز از این قاعده مستثنی نبوده‌اند و نمونه های واقعی آن‌ها با اسباب بازی آن ها مو نمی‌زنند.
انواع خودروهای پلیس در ایران
اول از همه بهتر است به فلسفه رنگ و نوع ماشین‌های پلیس در ایران بپردازیم و به سوالاتی مانند این که چرا انواع خودرو پلیس مثلا به رنگ مشکی است و از یک نوع خاص پیروی می کند پاسخ دهیم. خودروهای پلیس در ایران از گذشته تاکنون ممکن است به خاطر نیازهای فنی و شکل و شمایل شان دستخوش تغییرات فراوانی شده باشند. هر کدام از نیروهای نظامی کشور که بیش ترشان نقش پلیس را در ایران ایفا می‌کنند بنا به نوع عملیات ها و فعالیت های شان خودروهای مختلفی با کارایی‌ها و اندازه های مختلفی در اختیار دارند. به عنوان مثال نیروهای نوپا در ایران معمولا از خودروهای زره‌ای و بزرگ با رنگی مشکی استفاده می‌کنند و دلیل اصلی استفاده از این خودروها در این یگان انتظامی، حضور آن‌ها در عملیات‌های سنگین و نیمه سنگین است و برای جا به جایی نیروها نیاز به چنین خودروهایی دارند. یکی از خودروهایی که همیشه و در تمام ده های مختلف در ایران و حتی کشورهای دیگر مورد پسند سازمان‌ها انتظامی بوده است انواع خودروهای تویوتا است. این خودرو به دلیل این که می‌تواند در بدترین شرایط آب و هوایی نیز به یاری نظامیان برسد و در حمل و جا به جایی آن‌ها نقش موثری تا به امروز ایفا کرده همیشه در میان گزینه‌های اول انتخاب خودروهای پلیس جا دارد. خودروهای تویوتا به قدرت بسیار بالا در جهت گیری‌ها برای تعقیب و گریز متخلفین از ماشین‌های مورد علاقه پلیس‌ها به ویژه در شهرهای کویری ایران است. همیشه از نیروهای مرزبان به پاس این که در مقابل قاچاقچیان مواد مخدر ایستادگی می‌کنند قدردانی می‌شود و این سپاسگزاری کم‌ترین کاری است که در قبال زحمات آنان می‌شود انجام داد اما خود مزربان‌های کشور همین میزان سپاسگزاری را از خودروهای پلیس تویوتا دارند و اعتراف می‌کنند که در شنزارهای مرزی ایران جز با تویوتا تعقیب و گریز جانانه میسر نیست.
رنگ خودروهای پلیس ایران
راستی آن قدر محو صحبت در مورد تعقیب و گریز شدیم که یادمان رفت به فلسفه رنگ ماشین پلیس بپردازیم. رنگ خودروهای پلیس ایران از گذشته تاکنون بسته به نوع رسته‌شان انتخاب می شده است. در حال حاضر، ماشین‌های یگان ویژه نیروی انتظامی به رنگ مشکی هستند و دلیل انتخاب این رنگ در این رسته طعنه به استتار می‌زند؛ از آن جایی که یگان ویژه معمولا خطرناک‌ترین و سریع‌ترین عملیات را انجام می‌دهد، به رنگی نیاز دارد که در شب و در مواقع خاص بتواند از دید متخلفین و مجرمین پنهان بماند. در رسته‌های دیگر نیروی انتظامی مانند خودرهای پلیسی که به صورت عمومی مشغول به فعالیت هستند از رنگ سازمانی و معروف سبز استفاده می‌کنند. البته مامورین پلیس که در حال انجام خدمت در رسته های اطلاعاتی و سری هستند از خودروهایی به رنگ خودروهای معمولی استفاده می‌کنند تا کسی از هویت پلیس بودن شان مطلع نشود. رسته دیگری هم در نیروی انتظامی وجود دارد که بیش‌تر به انجام کارهای عمرانی و اداری و یا در دستگاه قوه قضائیه مشغول است و ماموران این رسته را تنها از پلاک‌های خودروهای شان می‌توان به خودرو پلیس بودن شان پی برد.
خودروهای پلیس ایران در دهه 90
حال از که از مرور خودروهای پلیس ایران از این سال ها شروع کردیم، پس با دهه 90 آغاز می‌کنیم. در این سال‌ها از آن جایی که صنعت خودروسازی در جهان پیشرفت‌های قابل توجه‌ای داشته است، خودروهای پلیس ایران از گذشته تاکنون نیز شامل همین تغییرات بوده‌اند. در حال حاضر گروهی از خودروهای هیبرید در حال انجام آزمایشاتی هستند تا بعد از تاییدهای نهایی به ناوگان نیروی انتظامی کشور وارد شوند. در حال حاظر اتومبیل‌هایی از رنو مگان، نیسان تیانا و سوزوکی ویتارا که از ماشین‌های خوب و شناخته شده در سطح جهانی هستند و از محبوبیت ویژه‌ای نیز برخوردار هستند در ناوگان پلیس ایران مورد استفاده قرار می‌گیرند. نوع هیبریدی هیوندای سوناتا نیز در صف اول خودروهای پلیس ایران از محبوبیت ویژه ای برخوردار است.
دهه 80 و تغییرات بنیادی در خودروهای پلیس
در دهه هشتاد، خودروهای پلیس ایران دچار تغییر و تحولات بسیاری در رنگ بندی‌های سازمانی شد. البته قبل از این که تغییرات شامل حال رنگ خودروهای انتظامی در این مجموعه شود، حضور گسترده بنز E240 و ورود آن چه در ناوگان نیروی انتظامی و چه نیروی راهنمایی و رانندگی نظم خاصی به این سازمان داد. اما دو رنگ سبز روشن و آبی به نوبت برای خودروهای نیروی انتظامی و راهنمایی و رانندگی بعد از گذشت سال ها به شکل ثابت شده‌ای تا به امروز جا انداخته شد. ناگفته نماند که زمان حکم فرمایی مطلق بنز E240 طولی نکشید و خودروهای پژو 206، سمند، ماکسیما و زانتیا نیز به صف خدمت پیوستند. در حال حاضر، اگر در اتوبان‌های کشور در حال عبور و مرور باشید، حتما این خودروها را می‌بینید.
دهه 70 و جولان خودروهای آسیایی
ناگفته نماند که رنگ سبز تیره هم کماکان در میان نیروهای انتظامی کشور به چشم می‌خورد. این رنگ در دهه هفتاد به ارگان انتظامی کشور وارد شد و همزمان در این سال‌ها خودروهای پلیس از اتومبیل‌های پر قدرت ژاپنی تشکیل شدند. تویوتا کریسیدای ژاپنی 4 سیلندره که از چراغ گردان سراسری برخوردار بود به ناوگان نیروی انتظامی وارد شد. جالب است بدانید که درست در همین دهه بود که خوردهای پلیس ایران از گذشته تا کنون رنگ شان از مشکی که همیشه ثابت قدم بود به رنگ سبز تیره درآمد.
دهه 60 و یادگاری از شهربانی
این دهه برای ما ایرانیان پر از خاطرات مختلف و البته و متاسفانه تلخ است. این سال‌ها، سالهای اوج جنگ تحمیلی را یاد آوری می‌کند. جدا از تمام وقایع تلخ این سال‌ها، نیروی انتظامی ایران همچنان ظاهر گذشته خود را حفظ کرده بود و خودروهای پلیس ایران که معمولا از بنز 250 تشکیل شده بودند با نام شهربانی که روی درب آن‌ها به خط نستعلیق نوشته شده بود مشغول انجام وظیفه و برقراری نظم در جامعه بودند.
بنز 250 از چنان کیفیتی برخوردار است که هنوز انواع آن را به عنوان خودروهای لوکس در شهرها می توان دید. چراغ گردان ها، آژیرها و بلندگوهای این اتومبیل نیز در میان خودروهای پلیس ایران از گذشته تاکنون از یاد متولدین دهه‌های 50، 60 و 70 ایران پاک نشده است و متولدین این دهه‌ها در خاطرات شان در مورد تجهیزات پلیس در آن زمان همواره صحبت می‌کنند.
دهه پنجاه و خودروهای انگلیسی و آمریکایی
فیلم‌های آمریکایی جنایی را نمی‌توان از یاد برد. شورلت‌های رویال و بنزهای دماغه دار که همیشه شخصیتی خوش سیما که از چشمانش هوشمندی و حس کارگاهی را می‌توان دید از خودرو پلیس پیاده می شود و به حل معما می پردازد. در این دهه ماشین‌های آمریکایی و انگلیسی مانند بیوک، شورلت رویال و بنز 230 خودروهای پلیس ایران بودند و از به اصطلاح از کلاس کاری بالایی هم برخوردار بودند. موتورهای این ماشین ها 6 سیلندر بودند و سرعت انواع بنز پلیس به 220 کیلومتر در ساعت نیز می‌رسید. چراغ‌های تک گردان و بی‌سیم و بلندگوهایی که به همراه طراحی یکدست این ماشین های پلیس جز الحاقات این خودروها به ناوگان پلیس تحویل داده می‌شد.
خودروهای پلیس ایران در دهه 40
بنز دوج کرنت با حضورش در ناوگان پلیس ایران باعث شد تا این نسل از خودروهای پلیس ایران به دوران طلایی اتومبیل نیروهای انتظامی کشور تبدیل شود. بنز دوج کرنت که از اتومبیل‌های قدرتمند آمریکایی بود و با داشتن موتوری 6 سیلندر، سرعتی معادل 200 کیلومتر در ساعت را از آن خود کرده بود در میان ماموران پلیس و حتی مردم از محبوبیت بالایی برخوردار بود. بی سیم، بلندگو و حتی پروژکتور و دیگر تجهیزات پلیس از امکانات این خودرو بود که به صورت به اصطلاح فابریک در هنگام خرید با خود اتومبیل به فروش می‌رسید. گفتنی است که این خودرو تا سال 1354 در ناوگان پلیس باقی ماند و هم خدمتی 15 ساله بسیاری از پلیس های ایران شد.
دهه 30 و حضور قورباغه دوست داشتی آلمانی
فولکس واگن بیتل با ظاهر قورباغه‌ای شکل اش و موتوری که در قسمت جلوی این ماشین سوار شده بود در دهه 30 به ناوگان پلیس ایران راه پیدا کرد و خود را به عنوان خودروهای پلیس ایران ثبت کرد. بی سیم، چراغ گردان آبی رنگ و رنگ مشکی و سفید این خودرو در هر جایی از شهرهای ایران نشان از حضور نیروهای پلیس می‌داد. از آن جایی که این نوع از ماشین فولکس واگن در شهرهای ایران حضور داشتند و به طور عموم مورد استفاده قرار می‌گرفتند، نیروی پلیس برای متمایز کردن خودروی خود از رنگ مشکی-سفید استفاده می‌کرد. البته مدت زمانی نگذشت در سال 1950 میلادی یک نوع دیگری از اتومبیل‌های آلمانی تبار به ناوگان پلیس اضافه شد و آن هم نوعی نبود جز مرسدس بنز که در حال حاضر می‌توان انواع دیگری از این خودرو را آن هم از مدل های بروزش در ایران دید.
دهه 20 و بازهم بنز در لباس پلیس
از همان آغاز هم بنز در میان خودروهای پلیس ایران از گذشته تاکنون از محبوبیت ویژه‌ای برخوردار بوده است و به دلیل ساختار مستحکم و چابکی که داشته است و موتور پرقدرتش مورد پسند کارهای پلیسی و پر از هیجان این رسته نظامی در ایران بوده است. روی درب آن نوشته شده شهربانی کل کشور و علامت برجسته بنز روی دماغه این ماشین و در میان دو چراغ بیرون زده‌اش یادآور روزگار بسیار دوری در این سرزمین است. تمام ماشین به رنگ مشکی بوده است و نام شهربانی به رنگ سفید روی درب های این اتومبیل نوشته شده است. ناوگان پلیس ایران در سال 1940 میلادی مصادف با دهه 20 خورشیدی این اتومبیل را در صف خدمت خود پذیرفت و این گونه بود که بنز آژیر دار آلمانی خود را به عنوان اولین ماشین پلیس ایرانی معرفی کرد.
نویسنده: احسان والیان
