خودرو، یکی از پیچیده‌ترین وسایلی است که به صورت روزمره مورد استفاده قرار می‌گیرد. برخی، اتومبیل را به انسان تشبیه می‌کنند و می‌گویند همان‌طور که آدم‌ها باید هر چند وقت یکبار و به صورت منظم چکاپ پزشکی کنند، ماشین هم باید سرویس دوره‌ای شود. با این کار، در صورت وجود ایراد، می‌توان به سرعت قطعه مورد نظر را تعویض یا تعمیر کرد تا از ایجاد هزینه‌های گزاف جلوگیری شود. اما سرویس دوره‌ای خودرو چیست و هر چند وقت یکبار باید آن را انجام داد؟ چقدر باید برای آن هزینه کرد؟
سرویس دوره ای خودرو چیست؟
سرویس دوره‌ای خودرو، همان چکاپ دوره‌ای پزشکی ماشین است. هر چند ماه یک بار و در بازه‌های منظم، رانندگان باید خودرو خود را به یک متخصص نشان بدهند تا تمام قطعات و بخش‌های آن بررسی شده و از سلامت آن اطمینان حاصل کنند.
در سرویس دوره‌ای مواردی مانند روغن موتور، فشار لاستیک‌ها، بخش‌های مختلف موتور و… بررسی و در صورت نیاز تعمیر و تعویض می‌شوند.
انواع سرویس دوره ای خودرو
شاید شما هم تجربه تلخ خراب شدن ناگهانی خودرو را داشته باشید. احتمالا بعد از این اتفاق، مجبور شده‌اید برای تعمیر ماشین‌تان هزینه سنگینی بپردازید و چند روزی را بدون وسیله نقلیه شخصی سر کنید. اما اگر به موقع خودرو خود را سرویس می‌کردید، احتمالا دچار چنین مشکلی نمی‌شدید. سرویس دوره‌ای، چندین نوع دارد و بنابر نوع و مدل خودرو و همچنین جنس قطعات و موارد مصرفی آن باید در بازه‌های زمانی متفاوتی تمامی آن‌ها را انجام داد.
تعویض روغن و فیلتر
تعویض روغن و فیلتر به عنوان سرویس اولیه خودرو شناخته می‌شود. به ازای تقریبا هر ۵ هزار کیلومتر باید این چکاپ را انجام داد. این کار، معمولا در تعمیرگاه‌ها انجام می‌شود و هزینه کمی دارد. در این بخش، فرد متخصص، غلظت و کیفیت روغن موتور و همچنین کثیفی‌های فیلترهای خودرو را بررسی می‌کند تا در صورت نیاز تعویض شوند تا موتور خودرو عملکرد بالاتری داشته باشد.
سرویس موقت
هر ۶ ماه یکبار و به ازای هر ۹ هزار کیلومتر کارکرد خودرو، انجام سرویس موقت الزامی است. سرویس موقت نیز معمولا در تعمیرگاه‌های خودرو انجام می‌شود و قطعات و بخش‌های بیشتری مورد بررسی قرار می‌گیرد. در این سرویس، ترمز ABS، تسمه تایم، تسمه فرمان، سلامت باتری، جایگاه فرمان، زمان تعویض لنت ترمز، سیستم سوخت‌رسانی و…. مورد بررسی قرار می‌گیرد.
چک کردن سلامت این موارد، حدودا ۲ ساعت زمان خواهد برد.
سرویس کامل
رانندگان بهتر است به صورت سالانه یا به ازای هر ۱۸ هزار کیلومتر، اقدام به سرویس کامل خودرو کنند.
در سرویس کامل، موارد بیشتری به نسبت سرویس موقت مورد بررسی قرار می‌گیرند. در این نوع سرویس دوره‌ای خودرو، سیستم خنک کننده خودرو، سیستم برقی ماشین، گیربکس و موتور، لاستیک، استارت ماشین و… چک می‌شوند. معمولا این نوع سرویس، هزینه بیشتری را به رانندگان تحمیل می‌کند.
سرویس اصلی
سرویس اصلی، چندان رایج نیست. این نوع سرویس خودرو با سرویس کامل ماشین تشابه‌های زیادی دارد، با این تفاوت که در این بخش، شمع خودرو و دیگر قطعاتی که احتمال استهلاک دارند، تعویض می‌شوند.
سرویس نمایندگی
این نوع سرویس ماشین، از انواع دیگر، کامل‌تر است. بنابراین عجیب نیست که گران‌ترین آن هم باشد. در این سرویس، همه مواردی که در دفترچه راهنمای خودرو ذکر شده است، بررسی می‌شود.
این چکاپ خودرو، تنها در نمایندگی‌های مجاز خودروسازان انجام می‌شود. در نمایندگی‌ها، موتور، سیستم انتقال نیرو، سیستم برقی خودرو، سیستم خنک‌کننده ماشین، اگزوز و…. مورد بررسی و سلامت‌سنجی قرار می‌گیرند.
مزایا و معایب سرویس خودرو
بسیاری از رانندگان، اهمیت زیادی به سرویس دوره‌ای خودرو نمی‌دهند و فقط وقتی ماشین‌شان خراب شود، به تعمیرکار مراجعه می‌کنند. اما غافل از آنکه با چکاپ منظم خودرو، می‌توان در هزینه و زمان صرفه‌جویی زیادی کرد. با این کار، احتمال اینکه ناگهان خودرو دچار اشکال فنی بزرگی شود و در خیابان بماند به شدت کاهش پیدا می‌کند و با هزینه بسیار کمتر و با تعویض به موقع قطعات مشکل‌دار، کارکرد خودرو و موتور آن بهبود می‌یابد. از سوی دیگر این کار سبب کاهش مصرف سوخت خواهد شد.
اما برخی رانندگان، معتقدند در این سرویس‌ها، خصوصا در نمایندگی‌ها، هزینه‌های غیرضروری به آن‌ها تحمیل می‌شود. دقت کنید انجام بیش از اندازه سرویس خودرو شما را مجبور به هزینه بیشتری می‌کند بنابراین دچار افراط و تفریط نشوید و در زمان مورد نیاز به تعمیرگاه‌ها مراجعه کنید.
مناسب ترین زمان برای سرویس دوره ای خودرو
همان‌طور که پیش‌تر اشاره کردیم، هر کدام از سرویس‌های دوره‌ای باید در زمان مشخصی انجام شود. برای اطلاع از زمان مناسب مراجعه به تعمیرگاه‌ها می‌توانید به دفترچه راهنمای خودرو مراجعه کنید. اما به صورت عمومی و کلی رانندگان بنابر اصول مشخصی خودرو خود را چکاپ می‌کنند. موارد زیر برای انتخاب بهترین زمان سرویس دوره‌ای مناسب باشد:
- سن ماشین
- مدل خودرو
- چگونگی استفاده از اتومبیل
- مسافت پیموده شده
مطالعه کتابچه راهنمای خودرو
شرکت‌های خودروسازی، هنگام تحویل خودرو، دفترچه راهنمایی را درباره خصوصیات خودرو و نوع روغن موتور، روغن ترمز و…. به خریداران می‌دهد. این دفترچه به رانندگان می‌گوید چطور و از چه راه‌هایی می‌توانند از خودرو خود بهتر نگهداری کنند. در دفترچه راهنمای خودرو، زمان تعویض روغن، تنظیم فشار لاستیک، تعویض تسمه دینام و تسمه تایم، روغن ترمز خودرو و… ذکر شده است.
زمان مورد نیاز برای سرویس دوره ای خودرو
انجام انواع مختلف سرویس خودرو، زمان متفاوتی را می‌طلبد. این زمان به مواردی که قرار است در چکاپ مورد بررسی قرار بگیرد، بستگی دارد. سرویس‌های منظم روتین که در آن تنها روغن ترمز و انواع تسمه خودرو بررسی می‌شود، زمان کمتری می‌طلبد و حدودا بین ۱۵ تا ۳۰ دقیقه طول می‌کشد.
برای انجام سرویس موقت، معمولا ۲ ساعت زمان نیاز است و برای سرویس کامل خودرو باید روی ۳ ساعت حساب کرد.
سرویس دوره ای نمایندگی ها
سرویس دوره‌ای در نمایندگی، یکی از مهم‌ترین چکاپ‌های خودرو است که البته بسیاری از رانندگان به سراغ آن نمی‌روند. اما این سرویس خودرو اهمیت بسیاری دارد، چون در آن، حتما از قطعات اصلی و شرکتی استفاده می‌شود. این قطعات به صورت اصولی و صحیح روی خودرو نصب می‌شود. همچنین در نمایندگی‌ها زمان مراجعه بعدی را به شما اعلام می‌کنند و لازم نیست دنبال یک تعمیرکار حرفه‌ای بگردید.
تغییر شرایط ارائه سرویس اولیه زمان گارانتی
حسین فرهیدزاده، رئیس سازمان حمایت مصرف کنندگان و تولیدکنندگان، در اردیبهشت ۱۴۰۲ در نامه‌ای به شرکت‌های خودروسازی اعلام کرد:
- شرط محدودیت مراجعه تا حداکثر ۵ ماه از تاریخ تحویل و با حداقل هزار کیلومتر کارکرد، تنها برای خودروهایی که مالکیت آن‌ها از زمان تحویل خودرو تا اولین مراجعه تغییر کرده، صادق است.
- در صورت عدم تغییر مالکیت خودرو این شرط لحاظ نمی‌شود.
- این تصمیم برای جلوگیری از انباشت و احتکار خودرو صفر کیلومتر گرفته شده است.
سرویس دوره ای ایران خودرو
دارندگان خودروهای تولید ایران خودرو، بهتر است برای افزایش عمر مفید وسایل نقلیه خود به ازای هر ۶ ماه یا ۱۰ هزار کیلومتر کارکرد، با مراجعه به نمایندگی‌های مجاز این شرکت، اقدام به سرویس دوره‌ای کنند. این زمان و مسافت البته حدودی است و کمی بیشتر یا کمتر بودن آن مشکلی برای مالک خودرو ایجاد نمی‌کند.
اگر خودرو شما همچنان گارانتی داشته باشد، مشمول شرایطی خاص خواهید شد. دارندگان کارت طلایی ایران خودرو نیز تا پیش از انقضای مدت آن می‌توانند از خدمات سرویس دوره‌ای رایگان استفاده کنند.
سرویس دوره ای سایپا
شرکت سایپا نیز مانند ایران خودرو، دارندگان محصولات خود را ملزم به انجام سرویس اولیه، ثانویه و دوره‌ای خودرو کرده است. در صورتی که مالکان خودروهای سایپا برای انجام این سرویس‌ها به نمایندگی‌های مراجعه نکند، گارانتی آن‌ها باطل خواهد شد.
مالکان خودروهای سایپا تا ۵ ماه بعد از آغاز گارانتی باید به نمایندگی‌های مجاز این شرکت، برای بازدید‌های اولیه مراجعه کنند. این خودروها حتما باید در این مدت، هزار کیلومتر راه رفته باشند.
سرویس ثانویه باید بعد از طی کردن مسافت ۴۵۰۰ تا ۵۵۰ کیلومتر و حداکثر ۶ ماه بعد از آغاز گارانتی انجام شود. این سرویس نیز اجباری است و شامل تعویض قطعات می‌شود.
سرویس بعدی به ازای ۱۰ هزار کیلومتر کارکرد و ۶ ماه بعد از سرویس ثانویه انجام خواهد شد.
سرویس دوره ای مدیران خودرو
شرکت مدیران خودرو نیز خدمات سرویس اولیه و ثانویه را به دارندگان محصولات خود ارائه می‌کند. خودروهای این شرکت قبل از طی کردن ۵ هزار کیلومتر و یا ۶ ماه بعد از خرید ماشین، باید برای سرویس اولیه به نمایندگی‌های این شرکت، مراجعه کنند. سرویس ثانویه باید بعد از ۱۰ هزار کیلومتر کارکرد انجام شود.
سرویس دوره‌ای نیز به ازای هر ۱۰ هزار کیلومتر مسافت، انجام می‌شود.
چک لیست سرویس دوره ای خودرو
چک لیست سرویس دوره‌ای خودرو، تنها در سرویس‌های کامل مورد بررسی قرار می‌گیرند. چون در سرویس‌های موقت تنها قطعات اصلی چک می‌شوند.
چک لیست اصلی ایمنی
در این بخش، تمام موارد اصلی که به ایمنی خودرو و رانندگی امن مربوط می‌شوند، بررسی می‌شوند.
- میزان کشش و سلامت سگک کمربند ایمنی
- سلامت چراغ خودرو
- قدرت ترمز دستی برقی و معمولی
- ارزیابی شیشه خودرو و آینه ماشین
- کارکرد صحیح تیغه‌های برف پاک کن
- اندازه‌گیری فشار باد لاستیک‌ها و میزان سایش آج آن
- سلامت بوق خودرو
- تکمیل بودن وسایل زاپاس
- سالم بودن شلنگ‌های رادیاتور و اطمینان از نشتی نداشتن آن
- تمیز بودن فیلتر خودرو
- سلامت باتری خودرو
- سالم بودن تسمه‌های خودرو (تسمه تایم، کشش تسمه درایو کمکی و..)
- سلامت موتور
چک لیست لاستیک و چرخ
- فشار لاستیک
- بررسی ساختار لاستیک
- میزان سایش و خوردگی تایر
- سلامت لاستیک زاپاس
- کارکرد صحیح جک خودرو
- تراز بودن فرمان خودرو و سیستم تعلیق
چک لیست چراغ ها
- چراغ جلو
- چراغ خطر
- چراغ ترمز
- چراغ معکوس
- چراغ مه شکن
ا
چک لیست قطعات ساده
- چراغ‌های نشانگر
- قطعات نمای ظاهری خودرو
- واشرهای شیشه جلو
- وضعیت فیلتر گرده یا پولن
- اطمینان از عدم ترک، شکستگی یا تراشه در شیشه جلو
- بررسی وضعیت پلاک
چک لیست ترمزها
- وضعیت روغن ترمز و تعویض آن
- لنت ترمز و سلامت آن
- دیسک ترمز
- چشمی لوله‌ها و شلنگ‌های ترمز
- عملکرد ترمز دستی روی شیب
- بررسی چشمی کالیپرهای ترمز
چک لیست کمک فنرها
- گردگیر پلوس
- وضعیت ضربه‌گیر چرخ
- بلبرینگ‌های چرخ
چک لیست اگزوز
چک لیست مایعات خودرو
- کیفیت روغن موتور و میزان آن
- روغن گیربکس (واسکازین)
- روغن دیفرانسیل
- مایع خنک‌کننده رادیاتور و آب آن
- مایع شیشه‌شوی خودرو
- مایع هیدرولیک فرمان
- اَدبلو (فقط برای ماشین‌های دیزلی)
چک لیست سیستم محرکه
- ایمن‌سازی گردگیرها و نداشتن نشتی
- سطح مایع کلاچ
- بررسی نشتی در سیستم گیربکس
هزینه سرویس خودرو
هزینه سرویس خودرو را نمی‌توان به صورت دقیق و مشخص مشخص کرد اما اگر برای این کار به تعمیرگاه‌های سطح شهر مراجعه کنید، باید علاوه بر قیمت مواد و لوازم مصرفی و تعویضی، اجرت کارشناس را هم بپردازید. اما اگر برای سرویس خودرو خود به نمایندگی‌های مجاز خودروسازان مراجعه کنید محاسبه قیمت کمی متفاوت خواهد بود. معمولا سرویس‌های اولیه در این مراکز رایگان است اما برای سرویس‌های بعدی، باید مبلغی پرداخت شود. این مبلغ به خدمات ارائه شده، بستگی دارد.
روش هایی برای جلوگیری از فراموشی انجام سرویس خودرو
به یاد داشتن زمان انجام سرویس خودرو، ممکن است چندان ساده نباشد. به همین دلیل تکنولوژی به کمک رانندگان آمده است. در حال حاضر اپلیکیشن‌های موبایلی برای یادآوری زمان سرویس مجدد خودرو طراحی شده‌اند که با سر رسیدن تاریخ، شما را از زمان مراجعه به تعمیرگاه آگاه می‌کند.
سخن پایانی
چکاپ دوره‌ای ماشین در حقیقت یک اقدام پیشگیرانه برای بهبود عملکرد خودرو است. گرچه بسیاری از رانندگان، سرویس دوره‌ای خودرو را جدی نمی‌گیرند اما برای حفظ ارزش خودرو و کارکرد بدون نقص آن لازم است در زمان‌های معین حتما یک کارشناس، تمام بخش‌های اتومبیل را بررسی کند. این اقدام از ایجاد آسیب جدی و تحمیل هزینه‌های سنگین به رانندگان جلوگیری می‌کند و فروش ماشین را به علت سلامت بیشتر آن ساده خواهد کرد.
نویسنده: فاطمه امین الرعایا
