هرچند که اصلیترین کارکرد یک خودرو بهعنوان وسیله نقلیه حمل افراد و اسباب و اثاث از نقطهای به نقطه دیگر است، اما از بدو اختراع این ابزار، همیشه از آن به عنوان عاملی برای بالا بردن هیجان و جابهجایی هرچه سریعتر نیز استفاده شده است. شروع مسابقات خودرویی از ابتدای پیدایش خودرو، دلیلی بر علاقه انسان به داشتن ماشین اسپرت و بعدها، خودرو سوپراسپرت و ابرخودرو است. جایی که دیگر کارکرد اصلی این وسیله نقلیه در حاشیه قرار میگیرد.
از اسب تا ماشین اسپرت
انسان از ابتدا به سرعت علاقه داشته و مسابقه دادن را با انواع وسایل نقلیه، تجربه کرده است. اسب به عنوان یکی از رایجترین وسایل حملونقل از گذشتههای دور تا امروز، همیشه به عنوان یکی از سریعترین وسایل نقلیه شناخته میشود. به همین دلیل از ابتدا، برای مسابقه دادن با دیگران از خودرو استفاده شده است.
علاقه آدمی به سرعت باعث شد تا از ابتدای پیدایش وسایل نقلیه موتوری، همیشه فکر سریعتر رفتن در ذهن همه مهندسان و افراد شاغل در صنعت خودروسازی وجود داشته باشد. هرچه خودروها پیشرفتهتر شدند و عملکرد پیشرانه و دیگر بخشهای فنی آنها بالاتر رفت، سرعت بیشتری کسب کردند و باعث شعلهورشدن رقابت با شرکتهای سازنده دیگر شدند. اگر به مسابقات ماشینی معروف دنیا مثل فرمول یک، نسکار، ۲۴ ساعته لمان و… نگاهی بیندازیم، خواهیم دید که قدمت این مسابقات بسیار طولانی است که خود نشان از علاقه خودروسازان به ساخت خودروهای اسپرت، سوپراسپرت و مسابقهای در زمان خود دارد.
ویژگی های ماشین اسپرت
انواع ماشین اسپرت در هر کلاسی، دارای ویژگیها و فاکتورهایی هستند که آنها را از یک خودرو اقتصادی و معمولی جدا میکند. حتی شرکتهای سازنده در زمان فروش خودرو، به این نکته اشاره میکنند که این وسیله، یک خودرو شهری ساده نیست.
- طراحی خودروهای اسپرت، خاص و نشاندهنده ذات آنهاست. این خودروها طراحی هیجانانگیز دارند و معمولا در قالب کوپه و کروک هستند.
- کیفیت ساخت انواع ماشین اسپرت به خاطر قیمت بالاتری که دارند و همچنین چون بهنوعی شناسنامه کاری سازنده محسوب میشوند، بالاتر از حد میانگین است و در ساخت آن از تکنولوژیهای بهتر و پیشرفتهتری استفاده میشود.
- امکانات رفاهی و حرکتی در خودروهای اسپرت زیاد است و سازنده هیچ تکنولوژی را در آنها دریغ نمیکند.
- امکان خرید قطعات سفارشی انواع خودرو اسپرت زیاد است و گاهی مواقع ارزش قطعات به اندازه قیمت خودرو است و به مبلغ نهایی اضافه میشود.
- مدلهای مختلف ماشین اسپرت وزن کمی دارند و در ساخت آنها از مواد سبکوزن و مقاوم مثل فیبرکربن و آلومینیوم استفاده میشود تا عملکرد بهتری داشته باشند.
- بهخاطر داشتن قوای فنی قوی و وزن کم، عملکرد ماشین های اسپرت بالاست و شتاب و سرعت نهایی آنها، به خوبی نشان میدهد که با یک خودرو معمولی چه تفاوتی دارند.
- به لطف داشتن تقسیم وزن خوب و آیرودینامیک بالا، فرمانپذیری و هندلینگ این خودروها در سطح بالایی قرار دارد و در کنار داشتن پیشرانه پرقدرت و عملکرد قوی، دارای ترمزهای نیرومندی برای توقف سریع و ایمن هستند.
- در نهایت میتوان گفت مجموعهای از ویژگیهای خاص و برتر یک اتومبیل در خودروهای اسپرت جمع شده و همین باعث میشود تا هم عملکردی خاص داشته باشند و هم قیمت بالا.
سیستم پرخوران در ماشین اسپرت
همانطور که گفته شد، یکی از اصلیترین معیارهای خودرو اسپرت و سوپراسپرت، داشتن پیشرانه قوی با بازده بالاست. قدرت زیاد را میتوان از پیشرانههای حجیم گرفت؛ اما عامل وزن که یکی از مهمترین فاکتورها در عملکرد خودرو به حساب میآید، مانع استفاده از پیشرانههای بزرگ و حجیم میشود. پس بهتر است در کنار داشتن حجم موتور مناسب، از پرخورانها نیز استفاده شود تا توان تولیدی موتور خودرو به بالاترین حد ممکن برسد.
سوپرشارژر
این وسیله برای افزایش تراکم هوای ورودی به موتور استفاده میشود تا بازده حرارتی پیشرانه را بالا ببرد. سوپرشارژر برای کار کردن، نیروی خود را از سر میللنگ دریافت میکند و به همین خاطر از ابتدای روشن شدن پیشرانه و در هر دور موتوری میتواند اثر خود را نشان دهد. این وسیله طراحیهای متنوعی دارد و به خاطر قیمت بالا و مشکلات نصب روی موتورها، کمتر مورد استفاده قرار میگیرد.
توربوشارژر
توربوشارژر امروزه به شکل وسیعی در تمام خودروها، حتی انواع اقتصادی نیز برای افزایش قدرت پیشرانه به کار میرود. قیمت مناسب در کنار نصب آسان و همچنین افزایش مناسب بازده، باعث شده است تا خودروسازان در انواع مختلف موتورها، با کمترین حجم ممکن به قدرتهای بالایی برسند.
استفاده از دو عدد توربو در خودروها نیز امری رایج است و امروزه حتی برخی از خودروهای غیر اسپرت هم برای عملکرد بهتر از دو توربوشارژر استفاده میکنند. مهمترین ایراد توربوشارژ وابستگی به دور موتور است. چرا که باید حجم و سرعت گازهای خروجی از اگزوز که عامل محرک توربو هستند، بهاندازهای برسد که اثر کارکرد این قطعه ملموس باشد. به زمان تاخیر در تاثیر عملکرد توربوشارژر، سکته توربوشارژر (تاخیر توربو یا لگ توربو) میگویند. به همین خاطر خودروسازانی که به عملکرد بهتر ماشین اسپرت اهمیت میدهند و هزینه برای آنها چندان اولویت ندارد، از دو توربوشارژر کوچکتر به جای یک توربو بزرگ استفاده میکنند.
تویین شارژر
در برخی از انواع خودرو اسپرت برای افزایش عملکرد بهتر توربوشارژر و کاهش زمان سکته، از یک سوپرشارژر نیز استفاده میشود. سوپرشارژر از ابتدای گاز دادن موتور، اثر خود را نشان میدهد و با متراکم کردن هوای ورودی به پیشرانه، راندمان آن را بالا میبرد. بعد از رسیدن سوپرشارژ به دور موتوری که میتواند به خوبی کارکرد خود را نشان دهد، این توربوشارژر است که وظیفه اصلی افزایش قدرت را برعهده دارد.
اینترکولر و افترکولر
از جمله وسایلی که در ماشین اسپرت و تیونشده دیده میشود، خنککنها هستند. اینترکولر و افترکولر که بیشتر به همان نام اینترکولر شناخته میشوند، وظیفه خنک کردن هوای ورودی به موتور را بر عهده دارند. هوای گرمی که توسط سوپرشارژر و توربوشارژر متراکم شده، تعداد اکسیژن کمتری دارد و از طرفی این هوای گرم میتواند باعث ایجاد پدیده ناک یا همان ضربه در موتور شود. پس، از یک خنککن برای کاهش دمای هوا استفاده میشود.
اگر این خنککن بعد از پرخوران نصب شود، افترکولر نام میگیرد و اگر قبل از پرخوران باشد، اینترکولر نام دارد. قابل ذکر است که بگوییم، بسیاری از خودروهای شهری دارای سیستم پرخوران، فاقد خنککن هستند و این قطعه در پیشرانههای توربو دیزل و همچنین مدلهای مختلف ماشین اسپرت و ابرخودرو که تراکم پرخوران آنها بالاست، اهمیت بسیار بیشتری دارد.
آیرودینامیک در خودرو اسپرت
آیرودینامیک و عملکرد خودرو در برابر هوا، یکی از فاکتورهای بسیار مهم در طراحی خودرو اسپرت و سوپر اسپرت است. چرا که اصلیترین هدف در ساخت ماشین اسپرت، رسیدن به سرعتهای بالاست و این مهم بدون داشتن آیرودینامیک عالی، امکانپذیر نیست. هر چه پیشرانه توان بالاتری در تولید قدرت داشته باشد، بدون یک آیرودینامیک عالی، رسیدن به سرعتهای بالا خطرناک و حتی غیرممکن است. ازاینرو جدا از طراحی خاصی که خودروهای اسپرت دارند، قطعات اضافهای نیز برای آنها در نظر گرفته میشود تا در سرعتهای بالا، پایداری بیشتری داشته باشند.
اسپویلر
آشناترین قطعه آیرودینامیکی خودروهای اسپرت که حتی در خودروهای شهری برای تزیین نیز استفاده میشود، اسپویلر یا همان باله است. این قطعه معمولا روی درب صندوق، جایی که جریان هوا رو به پایین میرود، نصب میشود. اما در برخی از خودروهای اسپرت، روی شیشه عقب نیز قرار میگیرد. وظیفه این قطعه، ایجاد نیروی رو به پایین در عقب ماشین اسپرت است تا پایداری خودرو در سرعتهای بالا زیاد شود. در ابرخودروها و ماشینهای سوپراسپرت، این قطعه میتواند بسته به سرعت و زاویه خودرو، تغییر کند تا بهترین عملکرد را از خود نشان دهد.
کانارد
لبههای کوچکی که روی سپرها، بهخصوص سپر جلو نصب میشود، کانارد نام دارد که مثل بسیاری از تکنولوژی های خودرویی، از صنعت هوانوردی وارد خودروسازی شده است. هرچند نیروی رو به پایین تولیدی از این قطعه چندان زیاد نیست، اما باعث چسبندگی بهتر دماغه خودرو روی زمین میشود و از طرفی، جریان هوا را به سمت مناسبی هدایت میکند تا از آشفتگی در یک نقطه خاص، جلوگیری شود.
ورق کشی کف خودرو
قسمت زیادی از هوای جلو خودرو از زیر آن عبور میکند. این هوای پرسرعت میتواند باعث آشفتگی در زیر خودرو و در نتیجه ایجاد نیروی روبهبالا شود. ازاینرو هرچه جریان هوا با آشفتگی کمتری خارج شود، نیروی رو به بالا نیز کمتر خواهد بود و در نتیجه، پایداری خودرو کمتر به مخاطره خواهد افتاد. ازاینرو، زیر ماشین اسپرت و سوپراسپرت را با ورق میپوشانند تا جریان هوا با آشفتگی کمتری، طول خودرو را طی کند.
دیفیوزر
دیفیوزر در زیر سپر عقب خودروهای اسپرت نصب میشود و حتی در سپر برخی از خودروهای شهری و اقتصادی نیز، ممکن است طرحی از یک دیفیوزر پیاده شده باشد. هوای عبوری از زیر خودرو، با رسیدن به دیفیوزر، دچار کاهش سرعت و افزایش فشار میشود. اختلاف فشار نزدیک دیفیوزر و زیر خودرو باعث میشود تا هوا با سرعت بیشتری از زیر بدنه خارج شود و فرصت کمتری برای ایجاد نیروی روبهبالا داشته باشد. به این ترتیب، اثر نیروی روبهپایین بیشتر میشود و پایداری خودرو بالا میرود. همچنین پرههای موجود روی این قطعه، جریان هوای عبوری را منظم و از ایجاد آشفتگی در انتهای خودرو جلوگیری میکند.
اسپلیتر
این قطعه در جلوی خودرو و زیر سپر نصب میشود و در بین عموم مردم نیز به اسپویلر جلو یا دیفیوزر جلو هم شناخته میشود. از نام این قطعه میتوان تا حدودی با کارکرد آن آشنا شد که تقسیم هوای عبوری از جلو خودرو است. هوا پس از برخورد با این قطعه به دو بخش تقسیم میشود که یک بخش آن با عبور از اسپلیتر، نیروی روبهپایین ایجاد میکند و یک بخش دیگر نیز، به سمت زیر خودرو هدایت میشود.
انواع ماشین اسپرت
ماشین اسپرت انواع و ردههای مختلفی دارد و امروزه با افزایش قدرت پیشرانهها و از طرفی علاقه خریداران به خرید خودرو قوی در کلاسهای مختلف، میبینیم که از هاچبکهای کوچک تا هایپرکارها، در دسته خودروهای اسپرت قرار میگیرند.
ماشین اسپرت استاندارد
ماشین اسپرت استاندارد دارای مولفه و شاخصههای خاصی است که آن را بسیار متمایز میکند. برای مثال خودروهای اسپرت استاندارد، معمولا دو درب و بدنه کوپه دارند و همچنین ممکن است که از نوع سقف بازشو نیز باشند. در واقع فلسفه ساخت آنها داشتن حالتی اسپرت است و به همین خاطر، دارای سواری خشکتر در کنار پیشرانههای قوی هستند و همچنین فاکتورهایی مثل صدای اگزوز، اگزوزهای چندتایی و… در آنها دیده میشود. طراحی خودرو اسپرت استاندارد کلاس کاری آنها را نشان میدهد. خودروهایی مثل تویوتا سوپرا، جنسیس کوپه، تویوتا GT86 و… در این کلاس قرار میگیرند. خودروها بالای ۳۵ هزار دلار قیمت دارند و شتاب آنها به زیر ۶ ثانیه میرسد و سرعت نهایی انواع ماشین اسپرت استاندارد و معمولی حدود ۲۵۰ کیلومتر در ساعت است.
ماشین اسپرت با عملکرد بالا
این مدل خودروهای اسپرت که به نام ماشین عملکردمحور نیز شناخته میشوند، در واقع خودروهای اسپرتی هستند که قدرت مانور بالاتری از مدلهای استاندارد دارند و از طرفی، نزدیک به کلاس سوپراسپرت قرار میگیرند. این نوع خودرو اسپرت ممکن است ظرفیت حمل ۴ سرنشین را داشته باشند، اما خودروهای راحتی برای مسافرت یا رفتوآمدهای شهری نیستند. ماشینهای پرفورمنس وزن کمی دارند، توان پیشرانه آنها بالاست، قطعات آیرودینامیک به صورت فابریک و استاندارد روی آنها نصب شده و همچنین قیمت بالایی هم دارند. پورشه ۹۱۱، نیسان GT-R، شورولت کوروت و… از این دسته و کلاس خودرویی هستند. در برخی موارد، این خودروها حتی تیراژ تولید اندک و محدودی دارند. ماشین اسپرت پرفورمنس شتاب زیر ۴.۵ ثانیه دارد و سرعت مدلهای مختلفش حتی به ۳۰۰ کیلومتر در ساعت نیز میرسد. قیمت این خودروها معمولا بالای ۷۰ هزار دلار است.
هات هچ
همانطور که گفته شد، خودروهای اسپرت در ردههای مختلفی ساخته میشوند. یکی از پرطرفدارترین این کلاسها که فروش خودرو در آن، رونق زیادی دارد، هات هچ یا هاچبک اسپرت است. این خودروها به خاطر تواناییهای حرکتی بالا و همچنین قیمت کمتر از دیگر کلاسها، طرفداران زیادی دارند و آمار فروش این کلاس، بهخصوص در اروپا بالاست.
سوپر سدان
این کلاس شامل ماشینهای سدان خانوادگی میشوند که بهصورت استاندارد از قدرت و قابلیتهای زیادی برخوردارند. این رده خودرویی نیز طرفداران زیادی دارد و در آن حتی خودروهای لوکسی مثل مرسدس بنز کلاس S با پکیج AMG و بی ام و سری ۷ با پکیج ام پاور نیز حضور دارد.
سوپر شاسی بلند
بیش از یک دهه است که برخی شرکتهای خودروسازی به سمت ساخت انواع شاسی بلند پرقدرت و با عملکرد بالا روی آوردهاند. میتوان گفت جرقه این کار در محصولات دو شرکت مرسدس بنز و بی ام و زده شده است و حالا خودروسازنای مثل پورشه، لامبورگینی، مازراتی، رولزرویس، بنتلی، جیپ، استون مارتین و… شاسیبلندهایی تولید میکنند که هم قیمت بسیار بالایی دارند و هم عملکرد آنها در حد بسیاری از خودروهای اسپرت است.
ماسل کار
از دوستداشتنیترین و البته قدیمیترین انواع ماشین اسپرت در دنیا، ماسل کارها هستند که ریشه پیدایش آنها در آمریکاست. این خودروهای عضلانی و قدرتمند که طراحیهای خاصی داشته و دارند، از ابتدا برای نمایش عملکردی بالاتر از دیگر خودروها طراحی شدهاند و هنوز هم با همین فلسفه، تولید میشوند. داج چارجر، شورولت کامارو، داج چلنجر، فورد ماستنگ و محصولات پونتیاک از شناختهشدهترین خودروهای این رده به حساب میآیند.
سوپراسپرت
اما چیزی که برای بسیاری از علاقهمندان به دنیای خودرو، هیجان و لذت دارد، کلاس سوپراسپرت یا ابرخودرو است. خودروهایی که عملکرد فوقالعاده بالایی دارند و طراحی آنها بسیار خاصتر از دیگر انواع ماشین است.
قیمت ابرخودروهای سوپر اسپرت بسیار بالا است و علاوه بر داشتن آخرین فناوریها در ساخت قوای محرکه و بخشهای فنی، از مواد بسیار باکیفیتی در داخل کابین آنها نیز استفاده میشود. این خودروها حتی در داخل پیستها نیز عملکرد فوقالعادهای دارند و در ساخت آنها از مواد سبک وزنی مثل آلومینیوم و فیبرکربن به مقدار زیادی برای کاهش وزن استفاده میشود. شتاب این نوع ماشین اسپرت معمولا کمتر از ۳.۵ ثانیه است و به تعداد محدود و کم تولید میشود. خودروهای سوپراسپرت به راحتی به سرعتهای بالای ۳۲۰ کیلومتر بر ساعت نیز میرسند.
بسیاری از این نوع خودرو اسپرت به خاطر هزینههای نگهداری سنگین و همچنین دید محدود راننده و نامناسب بودن برای رانندگی در ترافیک، برای تردد در داخل شهرها مناسب نیستند و به همین خاطر به ندرت در خیابانها دیده میشوند. قیمت ماشین های سوپراسپرت معمولا بالای ۲۰۰ هزار دلار است. محصولات ارزانتر فراری و لامبورگینی مثل فراری F8 و اونتادور، همچنین برخی از محصولات مک لارن مثل 765LT و یا فورد GT در این دسته قرار دارند.
هایپرکار
بالاترین رده از خودروهای اسپرت، هایپرکار است. قیمت این نوع ماشین اسپرت به حدود یک میلیون دلار نیز میرسد و قدرت پیشرانه انوع مختلف آن بالای ۸۰۰ اسب بخار است. تعداد تولید این اتومبیلها محدود و حتی گاهی مواقع از چند دستگاه نیز بیشتر نمیشود و حتی ممکن است توسط تولیدکنندگان نهچندان بزرگی و بهصورت سفارشی نیز ساخته شوند.
شتاب هایپرکارها زیر ۳ ثانیه است و شتاب جانبی بالای یک G را بهراحتی تحمل میکنند. عملکرد آنها داخل پیست حتی از برخی خودروهای مسابقهای نیز بالاتر و نزدیک به ماشینهای فرمولاوان است. سرعت نهایی انواع مختلف ابرخودرو هایپرکار در حوالی ۴۰۰ کیلومتر بر ساعت و حتی بالاتر است. ساختههای کونیگزگ، پاگانی، بوگاتی، هنسی و حتی برخی از ساختههای فراری، مرسدس بنز و لامبورگینی نیز در این دسته قرار دارند.
ماشین اسپرت برقی
موتورهای برقی، در عین داشتن ابعاد نهچندان بزرگ، توان تولیدی بالا و گشتاور زیادی دارند. ضمن اینکه میتوان از چندین موتور برقی استفاده کرد که باعث افزایش عملکرد خودرو برقی میشود. امروزه با همین روش، انواع خودرو اسپرت، سوپراسپرت و هایپرکار برقی در حال تولید هستند که عملکردی خیرهکننده دارند و حتی در برخی از موارد، بهتر از خودروهای بنزینی عمل میکنند.
هرچند در سالهای اخیر، برخی از اسپرتسازان دنیا به سمت هیبریدی کردن خودروهایشان برای داشتن عملکرد بهتر رفتهاند، اما به نظر میآید امروزه خودروهای برقی بهعنوان رقیب خودروهای بنزینی، در رده اسپرتها و سوپر اسپرتها نیز جای ماشینهای درونسوز را بگیرند.
تولید خودرو برقی، دردسرهای کمتری نسبت به طراحی پیشرانه با راندمان و عملکرد بالا دارد و به همین دلیل میبینیم که شرکتهای نهچندان بزرگ زیادی در گوشه و کنار دنیا در حال ساخت هایپرکارها و سوپر اسپرتهای برقی هستند که برخی از آنها بالای ۱۰۰۰ اسب بخار قدرت دارند.
مزایا و معایب ماشین اسپرت
انواع ماشین اسپرت به دلیل ویژگیهای خاص، مزایا و معایبی دارند.
مزایا ماشین اسپرت
- ابرخودروها و انواع هایپرکار بعد از مدتی ارزش بالاتری از قیمت خرید دارند، چرا که تعداد آنها محدود و تولیدشان اندک است و افراد زیادی خواهان آنها هستند.
- پلیسها معمولا به خودروهای اسپرت علاقه دارند و همین باعث میشود در بسیاری مواقع از تخلفات آنها چشمپوشی کنند.
- این خودروها جدا از لذت بسیار بالای رانندگی، توجه مردم را نیز به خود جلب میکنند که برای بسیاری از انسانها، لذتبخش است.
معایب خودرو اسپرت
مدلهای ماشین اسپرت، پیچیدگیهای بیشتری دارند و در نتیجه هزینههای تعمیر و نگهداری آنها بالاتر است.
برخی از این خودروها برای رانندگی روزمره و ترافیک، مناسب نیستند.
در بسیاری از کشورها، هزینههای بیمه و مالیات ماشین اسپرت بیشتر است و این قضیه به صورت پلکانی با قیمت خودرو ارتباط مستقیم دارد.
خودروهای اسپرت معمولا راحتی کمتری نسبت به دیگر خودروها دارند.
انواع خودرو اسپرت در رده سوپراسپرتها و هایپرکارها، دید رو به بیرون کافی ندارند و تردد با آنها را در خیابانها با مشکلاتی روبرو میکند.
مصرف سوخت ماشین اسپرت بالاتر است و هزینه سرویسهای دورهای آن گران است.
این خودروها به جز رده هایپرکارها، بعد از مدتی استفاده افت قیمت زیادی دارند و فروش خودروهای اسپرت را با ضرر همراه میکند.
نتیجه گیری
از محبوبترین ردههای خودرویی، ماشین اسپرت است که طرفداران زیادی، بهخصوص در قشر جوان دارند. این خودروها در ردههای سوپرکار و هایپرکارها، توسط شرکتهای اندکی ساخته میشوند، اما در دیگر کلاسها، سازندگان زیادی دارند که ناشی از تعداد بالای خریداران است. امروزه بسیاری از خودروسازان، با هیبریدی کردن و برقی کردن خودروها، به سمت اسپرت کردن محصولاتشان حرکت میکنند که در عین داشتن قدرت و عملکرد بالا، مصرف سوخت و هزینههای نگهداری پایینتری دارند.
نویسنده: علیرضا داودی