صنایع مختلفی که از سرزمین اژدهای سرخ برخاسته‌اند، بازار جهانی را مانند موم در مشت خود گرفته و می‌تازند. یکی از قوی‌ترین حوزه‌هایی که کشور چین در آن فعالیت دارد، صنعت خودروسازی است. این صنعت به قدری در این کشور آسیایی رونق دارد که پای خودروهای چینی به بازار جهانی و کشورهای مختلف باز شده است.
به هر طرف که سر بچرخانید، رد پای صنایع مختلف چینی به چشم می‌خورد. از لوازم خانگی گرفته تا خرید و فروش خودرو که یکی از مهم‌ترین بازارها را تشکیل می‌دهد. نفوذ خودروهای چینی در بازار جهانی به جایی رسیده است که دیگر نمی‌توان نقش پررنگ و جدایی ناپذیر این کشور پرجمعیت را در این صنعت گسترده و حوزه قطعه سازی، انکار کرد.
در حال حاضر یکی از ملموس‌ترین نمونه‌های ممکن، بازار کشور خودمان است که با خودروهای چینی رنگارنگ و متنوع خودی نشان می‌دهد. با اینکه از سال ۹۷ تا همین امروز واردات خودروهای خارجی در کشور ما همچنان ممنوع است، اما همچنان خودروهای چینی زیادی می‌بینیم که به اسم «مونتاژ» در بازار خودرو خرید و فروش می‌شوند.
یک چنین نفوذی از کشوری مانند چین به هیچ عنوان بعید نیست، چرا که یکی از قدرتمندترین و بزرگ‌ترین صنعت‌های خودروسازی دنیا را به خود اختصاص داده است. به جرات می‌توان گفت که این کشور، بیش از یک دهه است که این لقب را به خود اختصاص داده و آن را کشور دیگری نمی‌بخشد؛ تا جایی که در سال ۲۰۱۸، چین مسئول تولید ۳۰ درصد از خودروهایی بود که در بازار جهانی حضور داشتند.
خودروهای چینی و صادرات جهانی
صادرات خودرو از چین به کشورهای مختلف به سال‌های دور باز می‌گردد، بنابراین فعالیت جدیدی نیست. در سال ۲۰۱۲، این کشور صادرات خودرو را به یک میلیون دستگاه در سال رساند و از آن پس شاهد رشدی بسیار چشمگیر بود.
طعمه همیشگی خودروهای چینی کشورهایی است که صنعت خودروسازی چندان با ثباتی ندارند. هدف از این امر، ورود خودروهای چینی به بازاری است که این محصولات در آن، در کنار رقبای داخلی مانند الماس، بدرخشد. نکته جالب اینجاست که این کشور هرگز محصولاتی که حاصل همکاری و قرارداد مشترک با غول‌های خودروسازی دنیا هستند را صادر نکرده و همیشه آنها را برای بازار خود کنار می‌گذارد. البته از آنجایی که کیفیت خودروهای چینی روز به روز رو به افزایش است، این محصولات در برخی از کشورهای اروپایی نیز خواهان دارند.
کشورهای میزبان خودروهای چینی
طبق آمار و ارقام منتشر شده، بخش بسیار زیادی از خودروهای چینی به کشورهایی با بازار نوظهور مانند ایران، افغانستان، برزیل، شیلی، کلمبیا، اکوادور، مصر، فیلیپین، کره شمالی، ترکیه، الجزایر کاستا ریکا، عراق، لیبی، مکزیک، پرو، آفریقا جنوبی، عربستان سعودی و روسیه وارد می‌شود. همانطور که می‌بینید، اکثر مشتریان خودروهای چینی صادراتی، از دل خاورمیانه بر می‌خیزند.
البته که محصولات چینی تنها مختص کشورهای در حال توسعه یا کشورهایی با صنعت خودروسازی ضعیف نیست. طبق گزارش‌ها و اخبار، اکنون بازار اروپا نیز یکی از مشتریان پر و پا قرص خودروهای چینی به حساب می‌آید. در سال ۲۰۲۰، اروپا با کنار زدن آمریکای جنوبی به دومین بازاری تبدیل شد که با آغوشی باز و گرم به استقبال این خودروها می‌رفت.
در سال ۲۰۱۸ صادرات خودروهای چینی به کشورهای مختلف، سودی ۱۵ میلیارد دلاری (دلار آمریکا) برای این کشور به همراه داشت. البته که این تنها مسئولیت چین در صنعت جهانی خودرو نیست، چرا که این کشور دستی هم در صادرات قطعات خودرویی دارد. به طور مثال صنعت خودروسازی ایالت متحده آمریکا، بخش قابل توجهی از نیاز خود به قطعات را توسط رقیب آسیایی‌اش تامین می‌کند.
نقش مهم چین در شکل گیری بازار خاکستری
شاید تا به حال عبارت «بازار خاکستری» به گوشتان نخورده باشد. بازار خاکستری مجموعه فعالیت‌هایی را تشکیل می‌دهد که در نهایت به واردات قانونی خودروهای نو و اکثرا کارکرده، از طریق کانالی متفاوت و غیر رسمی به کشورهای مختلف، منجر می‌شود. این عبارت از سال ۲۰۱۹ توسط دولتمردان چینی به رسمیت شناخته و به یکی از روش‌های قانونی صادارات خودروهای دست دوم بدل شد.
در حال حاضر کشورهایی همچون میانمار، نیجریه، کامبوج و برخی از نقاط روسیه، هدف خودروهای کارکرده و دست دومی هستند که از چین وارد خاکشان می‌شوند. یکی از علل مهم شکل گیری بازار خاکستری، کاهش چشمگیر و بی سابقه‌ای در نرخ خرید فروش بود که در سال ۲۰۱۸ گریبان‌گیر صنعت خودروسازی شد. از سال ۱۹۹۰ تا سه سال پیش، بازار جهانی یک چنین رکودی به خود ندیده بود.
در این که کشور چین یکی از مهم‌ترین پایه‌ها و دلایل شکل گیری این بازار در کشورهای مختلف است، شکی نیست. به عقیده کارشناسان، نقش بازار خاکستری در روند خرید و فروش معمول خودرو غیر قابل انکار است. در وهله اول، عمل صادرات خودروهای دست دوم به کشورهای کم درآمد، بر قیمت خرید و فروش خودروها در بازار تاثیر گذار است، چرا که باعث سیر نزولی و کاهش قابل توجه آن می‌شود.
در قدم بعدی، بازار خاکستری راه را برای حیات خودروهایی که با قوانین و استانداردهای آلایندگی مغایرت دارند، هموار می‌کند. البته که شاید این روش برای افرادی که به دنبال خودروهای ارزان قیمت هستند، روشی منطقی و مناسب به نظر برسد. از این طریق فشار اقتصادی کمتری نیز به دولت کشورهای کم درآمد وارد می‌شود.
واردات خودرو به چین
با اینکه صنعت خودروسازی چین یکی از قدرترین‌های زمانه خود به حساب می‌آید، اما همچنان مانند بسیاری از کشورهای دیگر از خطر واردات خودرو به طور کامل مصون نیست. صنعت طراحی و تولید خودروهای لوکس و گران قیمت در این کشور رونق چندانی ندارد، بنابراین بازارش در تب و حسرت مدل‌های لاکچری می‌سوزد.
بخش بزرگی از خودروهایی که در کوچه و خیابان‌های شهرهای چین به چشم می‌خورد، اکثرا وارداتی هستند. به نظر می‌رسد که از بین برندهای «لوکس ساز» جهانی، برند مرسدس بنز به دیگر رقبای آلمانی و غیر آلمانی خود ارجحیت دارد. البته که نمی‌توان نقش و حضور خودروهای آمریکایی را در این کشور نادیده گرفت.
نتیجه گیری
صنعت خودروسازی کشور چین نشان از کوشش بی وقفه مردمانش دارد. آنها با پیگیری و تلاش مستمر این حوزه را از فرش به عرش رسانده و آن را به یک رقیب خطرناک برای دیگر کشورها تبدیل کردند. البته با اینکه در حال حاضر سرزمین اژدهایان سرخ بخش عظیمی از بازار خودروهای صادراتی را تحت سلطه خود در آورده است، اما به عقیده کارشناسان و تحلیل‌گران، چین هنوز راه زیادی تا تبدیل شده به قطب صادرات خودرو جهان در پیش دارد. پیش بینی می‌شود که تا سال ۲۰۲۵، این کشور دیگر رقبای خود را به طور کامل کنار زده و به اولین صادر کننده خودرو در جهان تبدیل شود.
نویسنده: پرستو مهدی قلیخان
