جوش آوردن ماشین و راهکارهای آن

دیدن خروج بخار از زیر کاپوت، هر کسی را عصبانی و مضطرب می‌کند. جوش آوردن ماشین هر زمانی می‌تواند اتفاق بیفتد و اگر اقدامات احتیاطی و صحیح انجام نشود، وقوع آسیب‌های اساسی و پرهزینه برای موتور خودرو چندان دور از انتظار نیست. به همین علت باید دلایل جوش آوردن خودرو و راه‌های جلوگیری از آن را بشناسید.

دلایل جوش آوردن ماشین

موتورهای احتراقی به دلایل متعددی می‌توانند بیش از حد داغ شوند، اما دلیل اصلی این است که احتمالا مشکلی در سیستم خنک‌کننده رخ داده است و گرما نمی‌تواند از محفظه موتور خارج شود؛ شاید هم موتور دچار نقص شده و بیش از حد داغ شده باشد. مواردی مثل نشتی سیستم خنک‌کننده، فن رادیاتور معیوب، پمپ آب خراب، سطح پایین روغن موتور یا خرابی ترموستات می‌تواند دلیل داغ شدن موتور باشد. صرف‌نظر از منبع مشکل، جوش آوردن ماشین باید حتما برطرف شود، وگرنه موتور یاتاقان‌ می‌زند، واشر سرسیلندر را می‌سوزاند و دچار خرابی اساسی می‌شود.

نشتی سیستم خنک کننده

سیستم خنک‌کننده خودرو وظیفه تنظیم دمای موتور و دفع حرارت اضافه ناشی از کارکرد پیشرانه را بر عهده دارد. این کار با گردش مایع خنک کننده در بخش‌های داغ اطراف بلوک موتور و سرسیلندر و سپس بازگشت به رادیاتور انجام می‌شود. هنگامی که مایع خنک‌کننده نشت می‌کند، دمای موتور بالا می‌رود و درنهایت جوش می‌آورد. نشتی مایع خنک‌کننده می‌تواند از شیلنگ معیوب، واشر فرسوده، بلوک موتور ترک‌خورده و حتی آسیب رادیاتور ناشی شود. انجام بازرسی و نگهداری منظم بهترین راه برای جلوگیری از مشکلات ناشی از نشتی مایع خنک‌کننده است.

پمپ آب معیوب

مایع خنک‌کننده به خودی خود داخل موتور گردش نمی‌کند. بلکه سیستم خنک‌کننده خودرو از پمپ آب برای جریان دادن مایع بین رادیاتور و بلوک موتور استفاده می‌کند. بنابراین، زمانی که پمپ آب خراب شود، جریان مایع خنک‌کننده مختل شده و منجر به داغ شدن بیش از حد می‌شود.

یکی از قطعاتی که باید به آن توجه کرد، پره‌های پمپ آب است؛ قطعه چرخنده شبیه فن که مایع خنک‌کننده را درون مجرای آب موتور به گردش درمی‌آورد. مشکلات زمانی به وجود می‌آیند که پره‌ها فرسوده می‌شوند یا به‌طور کلی نمی‌چرخند. بدون جریان مایع خنک‌کننده، دمای موتور خودرو به سرعت بالا می‌رود و باعث جوش آوردن ماشین می‌شود و باید پمپ آب را تعویض کرد.

رادیاتور معیوب

وقتی صحبت از سیستم خنک‌کننده وسیله نقلیه می‌شود، رادیاتور را به عنوان مرکز آن باید در نظر بگیرید. مخلوطی از مایع خنک‌کننده و آب دائما برای جذب گرمای اضافی از رادیاتور به موتور در گردش است. هنگامی که مایع خنک‌کننده به رادیاتور باز می‌گردد، از مجموعه‌ای از پره‌ها برای خنک شدن و خارج کردن گرما از مخلوط مایع خنک‌کننده / آب استفاده می‌کند.

مجاری مسدودشده رادیاتور می‌تواند جریان مایع خنک‌کننده را قطع کند، بنابراین گرما نمی‌تواند از موتور خارج شود. پره‌های رادیاتور آسیب‌دیده یا خم‌شده می‌توانند خروج گرما از مایع خنک‌کننده برگشتی را برای رادیاتور دشوارتر کنند. همچنین نشتی رادیاتور می‌تواند سطح مایع خنک‌کننده را کاهش و هوا وارد سیستم کند؛ درنتیجه قدرت خنک‌کنندگی کاهش پیدا می‌کند و باعث جوش آوردن موتور خودرو می‌شود.

سطح پایین روغن موتور

موتورهای خودرو از قطعات متحرک زیادی استفاده می‌کنند که وسیله نقلیه را به حرکت درمی‌آورد. روغن موتور، روان‌کاری هر بخش پیشرانه برای کاهش اصطکاک ایجادکننده گرما را فراهم می‌کند. هنگامی که سطح روغن موتور خیلی کم باشد، قطعات متحرک کمتر روانکاری می‌شوند و اصطکاک و گرمای بیشتری ایجاد می‌کنند.

علاوه بر این، روغن موتور همچنین به انتقال گرما از موتور کمک و پیشرانه را کمی خنک می‌کند. بررسی روزانه سطح روغن و تعویض به موقع آن می‌تواند جلوی جوش آوردن ماشین را بگیرد.

علائم جوش آوردن موتور خودرو

جوش آوردن موتور خودرو علائم و نشانه‌های واضح و مشخصی دارد.

• بخار (که می‌تواند شبیه دود باشد) از زیر کاپوت خارج می‌شود.
• عقربه یا نشانگر دمای موتور به “H” یا داخل محدوده قرمز می‌رسد. (نشانگرهای دمای موتور متفاوت هستند، بنابراین دفترچه راهنمای خودرو را مطالعه کنید.)
• بوی عجیبی از ناحیه موتور به مشام می‌رسد. به عنوان مثال، نشتی مایع خنک‌کننده می‌تواند بوی شیرین داشته باشد، در حالی که نشتی روغن ممکن است بوی سوختگی بیشتری داشته باشد.

راهکارهای لازم در هنگام جوش آوردن خودرو

در صورت جوش آوردن ماشین، مراحل زیر را انجام دهید و با نزدیکترین تعمیرگاه تماس بگیرید:

۱- کولر را خاموش و بخاری را روشن کنید.

برای کاهش فشار روی موتور، بلافاصله کولر را خاموش کنید. سپس، کلید دمای تهویه را روی حداکثر گرما تنظیم کنید. این کار می‌تواند به دفع گرمای موتور از طریق رادیاتور بخاری کمک کند و از داغ شدن بیش از حد آن جلوگیری شود تا زمانی که بتوانید در یک مکان امن توقف کنید. ممکن است خودتان کمی گرمتان شود، اما چند دقیقه ناراحتی در مقایسه با تعمیرات اساسی موتور، مشکل ناچیزی است.

۲- مکان امنی برای توقف پیدا کنید.

به کنار جاده بروید و ماشین را خاموش کنید. اجازه دهید موتور حداقل ۱۵ دقیقه خنک شود. مراقب عقربه دما باشید، زیرا باید با خنک شدن موتور به محدوده نرمال بازگردد. در حین انتظار بهتر است کاپوت را بالا بزنید.

اگر موتور ماشین بیش از حد داغ شده باشد، باید هر ۳۰ ثانیه یک تک استارت بزنید تا رینگ‌های پیستون سالم بمانند و به بدنه سیلندر نچسبند. با یک دوست، یدک کش یا امداد جاده‌ای تماس بگیرید.

۳- موتور را دوباره روشن کنید.

اگر خودرو شما یدک‌کش نمی‌شود یا امکان آن وجود ندارد، اکنون زمان آن است که موتور را با احتیاط دوباره روشن کنید و تا نزدیک‌ترین تعمیرگاه بدون فشار آوردن به موتور رانندگی کنید. مراقب عقربه دما حین رانندگی باشید؛ اگر دوباره بالا رفت، کنار جاده توقف کنید و اجازه دهید سیستم خنک شود.

اقدامات ممنوعه در هنگام جوش آوردن ماشین

در زمان جوش آوردن موتور ماشین، این کارها را انجام ندهید.

۱- وحشت نکنید.

موتور شما خونسردی خود را حفظ نمی‌کند، اما شما می‌توانید این کار را انجام دهید. هنگام خروج از جاده، از پیچیدن ناگهانی در ترافیک یا ترمز یک‌باره خودداری کنید.

۲- به رانندگی ادامه ندهید.

اگر موتور ماشین شما بیش از حد داغ شده است، اما هنوز کار می‌کند، با ادامه رانندگی به آن آسیب می‌رسانید. اگرچه ممکن است قبل از اینکه پیشرانه به‌طور کامل از کار بیفتد، به مقصد خود برسید، اما امکان دارد با فشار بیش از حد به موتور، آسیب قابل توجه و پرهزینه‌ای ایجاد کنید.

۳- بلافاصله کاپوت را باز نکنید.

پس از توقف، قبل از باز کردن کاپوت برای بررسی، منتظر بمانید تا موتور خنک شود. باز کردن فوری کاپوت می‌تواند شما را در معرض خطر سوختگی یا جراحت ناشی از بخار یا دود متصاعدشده قرار دهد. صبر کلید این مشکل است. قبل از باز کردن کاپوت، منتظر بمانید تا عقربه دمای موتور ثابت شود.

۴- اجازه ندهید مشکل ادامه یابد.

مشکل موتور جوش‌آورده به خودی خود حل نمی‌شود، حتی اگر به نظر می‌رسد بعد از اضافه کردن کمی مایع خنک‌کننده مشکل حل شده باشد، اگر به آن رسیدگی نشود، بدتر می‌شود. برای کمک به موتور خود، به ریشه مشکل بپردازید. برای تشخیص مشکل و ارائه راه حل دقیق آن، حتما ماشین را به تعمیرگاه مجاز و تخصصی ببرید.

نحوه جلوگیری از داغ شدن موتور خودرو

بهترین راه برای جلوگیری از جوش آوردن موتور خودرو، انجام بازرسی و تعویض مایع خنک‌کننده به‌طور منظم و همچنین شست‌وشوی مجاری رادیاتور در بازه‌های دو یا سه ساله است. بازرسی‌های دوره‌ای می‌تواند به شما کمک کند تا قبل از بدتر شدن شرایط، هرگونه مشکل احتمالی رادیاتور یا موتور را تشخیص دهید و برطرف کنید.

• مایعات خودرو را بررسی کنید: به‌طور مرتب سطح روغن موتور، مایع خنک‌کننده و سایر مایعات حیاتی را بررسی کنید.
• به‌طور منظم رادیاتور را بشویید: گردوغبار و کثیفی می‌تواند مانع از خنک شدن رادیاتور شود. پس جداره بیرونی آن را به کمک پمپ باد یا آب کاملا تمیز کنید.
• شیلنگ‌ها و تسمه‌ها را بررسی کنید: شیلنگ‌ها و تسمه‌های آسیب‌دیده یا فرسوده می‌توانند جریان مایع خنک‌کننده را مختل کنند. به‌ویژه اگر تسمه دینام یا تسمه تایم مسئول به گردش درآوردن واترپمپ هستند، باید همیشه از سلامت آنها مطمئن بود.
• ترموستات را تست کنید: ترموستات معیوب می‌تواند باعث شود موتور شما بیش از حد گرم شود یا به اندازه کافی گرم نشود. به‌طور کلی هر دو سال ترموستات را تعویض کنید.
• رله‌های فن را عوض کنید: رله‌های فن رادیاتور را حداقل هر سه سال یک بار تعویض کنید.
• به علائم هشداردهنده توجه کنید: اگر متوجه دود، بخار یا بوی عجیبی از موتور خود شدید، فوری آن را بررسی کنید.

نتیجه گیری

جوش آوردن خودرو مشکل بسیار مهمی است که با رعایت یک سری نکات ساده و انجام بازرسی‌های دوره‌ای می‌توان از آن  جلوگیری کرد و عمر موتور خودرو را افزایش داد. تعویض سالانه مایع خنک‌کننده، شستشوی رادیاتور، سرویس روغن به‌موقع، برطرف کردن هرگونه نشتی مایع خنک‌کننده و… می‌توانند در پیشگیری از داغ شدن و جوش آوردن موتور تاثیرگذار باشند.

نویسنده: حسین باباپور