سفر با ماشین لذت دیگری دارد. دیدن جاده، سرعت، مناظر طبیعی و… سفر را بسیار دلچسب‌تر می‌کند. مسافرت با خودرو آنقدر جذاب است که برخی تصمیم می‌گیرند سفر به خارج از کشور با ماشین شخصی را هم تجربه کنند. اما بعضی افراد نمی‌توانند چنانچه باید، از این سفرها لذت ببرند. شاید شما هم جزو آن دسته افرادی باشید که ماشین گرفتگی در سفر را تجربه کرده‌اید، سرگیجه و حس منگی که تنها پس از چند کیلومتر ماشین‌سواری به سراغ‌تان می‌آید. به همین دلیل بسیاری از افراد عطای سفر با ماشین را به لقایش می‌بخشند و از وسایل حمل و نقل عمومی برای رسیدن به مقصد استفاده می‌کنند. اما راه‌هایی برای مقابله با این مشکل وجود دارد.
ماشین گرفتگی چیست؟
ماشین گرفتگی در حقیقت همان بیماری حرکت (Motion Sickness) است. همیشه چشم‌ها، گوش‌ها و همه بخش‌های مختلف بدن، درباره موقعیت مکانی و داشتن تعادل به مغز اطلاعاتی را ارسال می‌کنند. اگر این اطلاعات در مغز، با یکدیگر همخوانی نداشته باشند، منجر به ایجاد بیماری حرکت می‌شود.
این حالت معمولا هنگام سفر با خودرو و گاهی در هواپیما و کشتی نیز رخ می‌دهد.
چرا در ماشین حالمان بد می شود؟
شاید تا به حال دریازدگی را تجربه کرده باشید، ماشین‌گرفتگی هم تقریبا حالتی مشابه با همین اتفاق را دارد، اما بسیار شایع‌تر! بعضی افراد هنگامی که سوار اتومبیل می‌شوند، پیام‌های متنقاضی در مغزشان از وضعیت حرکت و حفظ تعادل مخابره می‌شود، به عنوان مثال گوش پیامی می‌فرستد که با پیام چشم‌ها در تناقض است. در این لحظه، مغز، فرمان عدم تعادل را صادر می‌کند و شخص دچار سرگیجه، منگی، حالت تهوع و حتی استفراغ خواهد شد. اشتباهات رانندگی مانند ویراژ دادن، سرعت زیاد و ترمزهای ناگهانی می‌تواند این بیماری را تشدید کند.
تفاوت بین ماشین گرفتگی و دریازدگی
ماشین‌گرفتگی و دریازدگی، دو اصطلاح بین مردم برای توصیف کردن همان بیماری حرکت است. در حقیقت این دو حالت، تفاوتی با یکدیگر ندارند و به دلیل همان پیام‌های ضد و نقیض ارسالی به مغز ایجاد می‌شوند.
ماشین‌گرفتگی و دریازدگی هر دو علائم مشابهی دارند و با توقف حرکت و پیاده شدن از وسیله نقلیه به سرعت بهبود پیدا می‌کنند.
نقش گوش ها در بروز ماشین گرفتگی
به صورت کلی، یکی از وظایف مهم گوش‌ها بعد از شنیدن، کمک به ایجاد تعادل بدن است. مثلا شاید شنیده باشید، مردم به کسی که بی‌دلیل دچار سرگیجه و عدم تعادل شده، می‌گویند مایع گوشش تکان خورده است.
گوش داخلی، به عنوان بخشی از شبکه دهلیزی، از ۳ جفت کانال نیم دایره و ۲ کیسه تشکیل شده است. این قسمت‌ها اطلاعاتی را درباره اتفاقات پیرامون بدن، به مغز می‌فرستند.
کانال‌های نیم دایره، حاوی مایعی هستند که با چرخش سر حرکت می‌کند و به مغز می‌گوید که شما خوابیده یا دراز کشیده‌اید.
نقش مغز در بروز ماشین گرفتگی
مغز، مرکز تمام عملیات‌ها و اتفاقاتی است که در بدن رخ می‌دهد. این عضو، به عنوان فرمانده بدن، تمامی اطلاعات ارسال‌شده از بخش‌های مختلف را جمع‌آوری کرده و با هم تطبیق می‌دهد تا بهترین فرمان را صادر کند. در صورتی که دیتاهای ارسالی به این بخش، با یکدیگر همخوانی نداشته باشند، مغز هم پیام‌های عجیبی را صادر می‌کند. مثلا اگر گوش‌ها پیام حرکت را مخابره کند و چشم‌ها فرمان سکون، مغز به دلیل عدم تطابق پیام‌ها، فرمان سرگیجه را صادر می‌کند.
علائم ماشین گرفتگی چیست؟
علائم بیماری حرکت یا ماشین‌گرفتگی به سرعت ظاهر می‌شوند و البته به همان سرعت، با توقف حرکت از بین می‌روند. ممکن است با آغاز حرکت ماشین، چندین علامت همزمان بروز کنند، این بیماری در برخی از افراد، هنگام رانندگی در شب افزایش می‌یابد. این علائم عبارتند از:
- سرگیجه
- حالت تهوع
- استفراغ
- عرق سرد
- بد خلقی
- تحریک‌پذیری
- اضطراب
- خمیازه کشیدن‌های مداوم
- از دست دادن اشتها
- بیشتر شدن تولید بزاق دهان
- رنگ پریدگی
- سردرد
- احساس خستگی
- تنفس سطحی
چه عواملی باعث بروز ماشین گرفتگی می شود؟
- نشستن در صندلی عقب خودرو و ندیدن افق
- کتاب خواندن در ماشین در حال حرکت
- نرسیدن هوای کافی و تازه به سرنشین
چه کسانی معمولا مستعد بروزی این بیماری هستند؟
- افراد سالمند
- زنان باردار
- کودکان ۵ تا ۱۲ سال
- افراد مبتلا به میگرن
- افراد دارای سابقه ژنتیکی
نحوه تشخیص بیماری سفر یا ماشین گرفتگی
این بیماری به صورت خود به خود و با توقف خودرو از بین می‌روند. بنابراین نیازی به تشخیص پزشکی ندارد. معمولا افرادی که دچار این مشکل هستند، خودشان متوجه بروز این علائم و توقف‌شان می‌شوند.
اقدامات لازم هنگام بروز بیماری حرکت
معمولا علائم بیماری حرکت پایدار نیستند و با عادت کردن به وضعیت، از بین می‌روند. اما می‌توان اقداماتی را برای کم کردن نشانه‌ها و عوارض آن انجام داد:
- تمرکز روی موضوعی دیگر و کشیدن چندین نفس عمیق
- حفظ آرامش و بستن چشم‌ها
- نگاه کردن به جسم ثابت
- دیدن دوردست از شیشه جلوی خودرو
- خوردن غذای سبک پیش از آغاز حرکت
- عدم مصرف مشروبات الکلی
- تنفس هوای تازه
- پرهیز از سیگار کشیدن
- نخواندن کتاب در ماشین در حال حرکت
داروهای طبیعی برای درمان ماشین گرفتگی
- زنجبیل خام: خوردن این گیاه برای برطرف کردن احساس تهوع به شما کمک می‌کند.
- نعناع: خوردن این گیاه به صورت کلی سبب ایجاد آرامش در بدن می‌شود. حتی بوییدن آن هم می‌تواند شما را کمی آرام کند.
- سرکه سیب: خاصیت قلیایی این ماده می‌تواند PH بدن شما را متعادل کنند.
- لیمو ترش: این گیاه، بر کاهش احساس تهوع تاثیر می‌گذارد.
- سیب سبز: پکتین موجود در سیب سبز، اسید معده را تحت تاثیر قرار می‌دهد و قند طبیعی موجود در آن معده را آرام می‌کند.
- بیسکوییت‌های شور و طعم‌دار
- چای گیاه درمنه
- زیتون: از ترشح بیش از حد بزاق جلوگیری می‌کند و حال عمومی شما را بهتر خواهد کرد.
- بالتا نیگرا (نوعی گیاه از تیره نعناعیان): این ماده، در آرامش اعصاب شما تاثیر قابل توجهی خواهد داشت.
- شیرین بیان: این گیاه، خاصیت ضد التهابی دارد و خستگی و علائم بیماری حرکت را کاهش می‌دهد.
- طب سوزنی و فشاری
داروهای شیمایی مؤثر در بیماری حرکت
به جز داروهای گیاهی، چندین داروی شیمیایی هم می‌تواند به افرادی که دارای بیماری حرکت هستند، کمک کند. بنابر این بهتر است این داروها را در وسایل سفر با ماشین، جای دهید.
- اسکوپولامین: این دارو، یکی از رایج‌ترین داروهای این بیماری است. اسکوپولامین را باید پیش از شروع علائم مصرف کنید. این دارو که به صورت چسب موجود است، باید ۶ تا ۸ ساعت پیش از آغاز سفر، پشت گوش چسابنده شود.
- پرومتازین: این دارو را حدودا ۲ ساعت پیش از آغاز حرکت مصرف کنید. مطمئن باشید تا ۶-۷ ساعت حال‌تان خوب خواهد بود. البته ممکن است دچار خواب‌آلودگی و خشکی دهان شوید که طبیعی است.
- باید ۲ ساعت قبل از سفر مصرف شود. اثرات ۸-۶ ساعت طول می کشد. عوارض جانبی ممکن است شامل خواب آلودگی و خشکی دهان باشد.
- سیکلیزین: تقریبا پیش از آغاز سفر (حدودا نیم ساعت قبل) این دارو را مصرف کنید. عوارض این دارو شبیه اسکوپولامین است. این دارو نباید برای کودکان کمتر از ۶ سال استفاده شود.
- دیمن هیدرینات: این دارو را باید هر ۴- ۸ ساعت بخورید تا از عوارض بیماری حرکت در امان باشید.
- مکلیزین: بیشترین تأثیر این دارو، زمانی ایجاد می‌شود که یک ساعت پیش از آغاز حرکت مصرف شود.
چه زمانی باید در مورد ماشین گرفتگی به پزشک مراجعه کنید؟
معمولا علائم ماشین‌گرفتگی، با پایان سفر از بین می‌رود. اما در صورتی که سرگیجه، سردرد، استفراغ و دیگر علامت‌ها در شما ادامه پیدا کرد یا شنوایی شما کاهش یافت و قفسه سینه‌تان درد گرفت، باید سریع با یک پزشک تماس بگیرید.
کلام آخر
ماشین‌گرفتگی در سفر، یک بیماری رایج غیر مسری است که به راحتی می‌توان با آن مقابله کرد. اما بهتر است همیشه پیش از آغاز سفر برای آن آمادگی داشته باشید تا دچار مشکلات احتمالی نشوید و بتوانید از سفر خود لذت ببرید.
نویسنده: فاطمه امین الرعایا
سلام من ازبچگی ی بیماریه چیه نمیدونم ماشین ک تند میره من حالم برمیشه و احساس تنگی نفس وخفگی حتی نمیتونم خودمو نگه دارم یجوریم اصلا یامثلا هیچیچ نباید توخوکه یاهرجا بچرخه من احستس خفگی میکنم و قلبم تند تندنیزنه سرم گیج میره شهربازی هن اصلا نمیتونم بددستگاه ها نگا کنم یا برم سوارشم وگرنه سکته میکنم اصلا ازچرخش و تند رفتن اینا یجوری میشم ازبجگی اونجورم مشکل من چیه دوست ددرم‌مثلا ادمای عادی باشم اما دست خودم نیس نمیترسمم ولی احساس خفگی بهم دست میده قلبم‌شروع میکنه ب تپیدن و نفیم بالانمیاد چیکارکنم من
با سلام،
به پزشک مغز و اعصاب مراجعه کنید، البته احتمالش هست که اختلالی در گوش هم باشه که موجب سرگیجه بشه.