از جمله کلاسهای خودرویی جدید که در چند سال اخیر در کشورمان طرفداران و علاقهمندان زیادی به دست آورده است، ماشین وانت یا ماشین پیکاپ است که از قدیم به نام وانت شناخته میشود. انواع ماشین پیکاپ و وانت از جمله خودروهای کاربردی هستند که به خاطر داشتن فضای حمل سرنشین و فضای بار جداگانه، گزینه مناسبی برای افرادی است که ترکیبی از یک خودرو باری و مسافری را میخواهند.
ماشین وانت یا ماشین پیکاپ چیست؟
به طور ساده میتوان گفت که منظور از خودرو پیکاپ، ماشین وانت است که در بعضی از کشورها مثل آمریکای شمالی، به نام تراک نیز شناخته میشود. البته که واژه تراک بیشتر برای کامیونها به کار میرود، اما دیده شده که از این واژه برای پیکاپهای سایز بزرگ با ظرفیت بارگیری بالای یک تن نیز استفاده میشود. ضمن اینکه با استفاده از صفاتی مثل Light Truck (به معنی کامیونت) باز هم به همان دسته پیکاپها میرسیم. در ایران نیسان جونیور با نام کامیونت نیز عرضه میشود.
پیکاپ یا وانت، خودرویی است که یک بخش برای حمل مسافر و سرنشین و یک فضای بار بدون سقف نیز برای حمل وسایل در پشت کابین دارد. بخش مسافری نیز ممکن است به صورت تککابین با ظرفیت ۲ یا ۳ سرنشین، یک و نیم کابین با ظرفیت ۲ یا ۳ سرنشین و یک فضای بار شخصی در پشت صندلیها یا دو کابین با ظرفیت حمل ۵ یا ۶ سرنشین باشد.
انواع ماشین وانت و پیکاپ بسته به طراحی آنها دارای ظرفیت حمل بار متفاوتی هستند. ضمن اینکه از قدیم، نسخه شاسی بلند این خودرو معمولا با قابلیت چهارچرخ محرک 4×4 نیز ساخته میشود که یکی از بهترین خودروها برای تردد در بیراههها و مناطق آفرودی است.
ماشین پیکاپ در ایران به خودرو وانت معروف است که شامل پیکان وانت، نیسان آبی (نیسان باری / نیسان جونیور)، مزدا وانت (کارا)، جیپ سیمرغ، تویوتا هایلوکس و… بود. در ابتدای دهه ۸۰ شمسی، با ورود نیسان D22 یا فرانتیر که در بسیاری از کشورها به نام نیسان پیکاپ یا ناوارا نیز فروخته میشد، بازار و مردم با واژه پیکاپ نیز آشنا شدند.
ویژگی های ماشین پیکاپ و وانت
یک خودرو پیکاپ میتواند دیفرانسیل جلو، دیفرانسیل عقب یا دو دیفرانسیل باشد و از گیربکس دستی یا جعبه دنده اتومات مثل دیگر خودروها استفاده کند.
همچنین یک پیکاپ یا وانت میتواند موتور درون سوز از نوع دیزل یا بنزینی داشته باشد، هر چند انواع برقی و هیبریدی نیز از این مدل روانه بازار شده است.
اما اصلیترین ویژگی یک خودرو پیکاپ، داشتن فضایی در پشت اتاق و پشت محل نشستن سرنشینان است، به نحوی که امکان تردد بین فضای سرنشینان و محل بار مثل ونها، وجود نداشته باشد.
پیکاپ ممکن است دارای ارتفاع کمی از زمین باشد یا با داشتن قابلیت تردد در مناطق بیراهه، شاسی بلندی داشته باشد.
همچنین خودروهای پیکاپ، تککابین یا دوکابین یا یک و نیم کابین ساخته میشوند.
بعضی از پیکاپها دارای شاسی مستقل از اتاق هستند، اما بسیاری از انواع وانت سبک شهری که امروزه ساخته میشوند، از همان پلتفرم مشترک با نسخه سدان یا هاچبک خود استفاده میکنند.
حتی در برخی از کشورها مثل استرالیا و نیوزیلند، از خودروهای کوپه یا اسپرت نیز نسخه پیکاپ طراحی و تولید میکنند.
انواع پیکاپ و وانت
پیکاپهای نیز انواع مختلفی دارند که برخی از آنها به کامیونت بودن نزدیکتر هستند تا یک سواری با کاربری پیکاپ.
مینی وانت
کوچکترین سایز خودروهای وانت و پیکاپ به نام مینی شناخته میشوند که در واقع مینی ونهایی هستند که به کاربری پیکاپ رسیدهاند. این خودروها بیشتر در آسیا تولید میشوند و ظرفیت بارگیری آنها نیز کمتر از نیم تن است.
وانت کوچک
پیکاپهای کوچک یا Compact، به چند صورت ساخته میشوند. هم از روی سدانهایی که به کاربری پیکاپ تبدیل شدهاند و شاسی یکپارچه دارند و هم از روی SUVهای کوچکی که شاسی مستقل داشته و حالا به صورت کاربری پیکاپ تولید میشوند.
وانت و پیکاپ متوسط
خودروهای پیکاپ سایز متوسط، بیشترین آمار و حجم تولید را در بین پیکاپها دارند. چرا که هم فضای خوبی برای سرنشینان دارند و هم توان حمل بار آنها تا یک تن نیز میرسد.
پیکاپ کوپه
پیکاپهای کوپه، اسمی است که آن را کمتر شنیدهایم. در واقع این نوع پیکاپها با طراحی خاص ستون عقب اتاق که زاویهای به عقب دارد، ظاهری کاملا شبیه به یک خودرو سواری پیدا کردهاند، اما در واقع به کاربری پیکاپ تبدیل شدهاند. این پیکاپها همیشه تککابین هستند.
پیکاپ بزرگ
ماشین های پیکاپ فول سایز یا اندازهبزرگ، بیشتر در مناطقی مثل آمریکای شمالی، نیوزیلند، استرالیا و برخی کشورهای حاشیه خلیج فارس استفاده میشوند. این خودروهای وانت ابعاد بزرگی دارند و از روی آنها، نمونه کاربری سنگین یا همان Heavy Duty نیز ساخته میشود.
پیکاپ Heavy Duty
خودروهای پیکاپ Heavy Duty یا کاربری سنگین، نمونهای از پیکاپهای فول سایز هستند که با تقویت محورها، شاسی و حتی اضافه شدن چرخهای جفتی در محور عقب، توانایی حمل بارهای سنگین و حتی یدک کشهای بزرگ را دارند.
پیکاپ و وانت برقی و هیبریدی
امروزه هر مدل پیکاپ و وانت ممکن است به صورت هیبریدی، تمام برقی، لوکس با امکانات رفاهی زیاد یا با امکانات مخصوص بیراههنوردی و… تولید شود. این پکیجها روی هر نوع پیکاپی که عمدتا سایز متوسط و فول سایز هستند، اجرا میشود تا به این ترتیب هم کاربری و تواناییهای خودرو افزایش پیدا کند و هم طیف خریداران آن.
پیکاپ نظامی
پیکاپها برای مصارف نظامی نیز به وفور استفاده میشوند. چرا که بخش بارگیری آنها میتواند انعطاف زیادی برای هر نوع استفاده باشد. پیکاپهای نظامی گاهی همین نمونههای معمولی هستند که به دست مشتریان غیر نظامی میرسد و گاهی از روی یک پیکاپ با تغییرات گسترده در بخشهای فنی و بدنه به منظور افزایش تواناییهای آن، ساخته میشود.
مزایای ماشین پیکاپ و وانت
ماشین وانت و پیکاپ با توجه به طراحی و ساختار خاص مزایایی را برای کاربران خود دارد.
- شاید بتوان گفت اولین امتیاز پیکاپها در داشتن یک فضای بار بزرگ نسبت به دیگر کلاسهای خودرویی است که این فضای بار زیاد، ناشی از حذف قسمتی از فضای سرنشینان است.
- یک امتیاز بزرگ وانتها، دوکاره بودن آنهاست که در عین داشتن یک فضای خوب برای بارگیری و توان بارگیری بالا، فضای کافی برای حمل سرنشین نیز دارد.
- پیکاپها به صورت یک ردیف صندلی یا تککابین و یک و نیم کابین و یا دو ردیف صندلی ساخته میشوند که هر کس میتواند بسته به نیاز خود، یک نوع مناسب را انتخاب کند. این انعطاف در دیگر کلاسهای خودرویی دیده نمیشود.
- انواع خودرو وانت برای مصارف نظامی، خدمات شهری، جرثقیل و… کاربرد فراوان دارند.
- از جمله کاربریهای جدیدی که امروزه برای ماشین های پیکاپ ایجاد شده است، تبدیل آنها به کمپر است که این ویژگی برای پیکاپها بسیار سادهتر و کمهزینهتر از شاسیبلندها و SUVها هست.
- همچنین انواع پیکاپ دارای فنربندی و شاسی متفاوتی از دیگر خودروها هستند تا بتوانند ظرفیت حمل بار بیشتری داشته باشند.
- انواع وانت با داشتن فضای بار مجزا، برای حمل بارهایی که امکان بارگیری آنها با دیگر خودروها ممکن نیست، بسیار مناسبند. برای مثال بارهایی را که دارای گردوخاک هستند یا بوی نامطبوعی دارند، میتوان به راحتی با پیکاپها جابهجا کرد.
- همچنین پیکاپها به دلیل نداشتن سقف، تا حد زیادی از نظر ابعاد و اندازه بارگیری نیز محدودیتی ندارند.
- از آنجایی که فضای سرنشینان در پیکاپها کمتر از سدانها یا استیشن واگنها هست، عملکرد سیستم تهویه مطبوع نیز بهتر خواهد بود. به این معنی که کولر در فصل گرم سال میتواند سریعتر اتاق خود را سرد کند و بخاری نیز در هوای سرد زمستان، سریعتر و راحتتر اتاق را گرم میکند.
- بسیاری از پیکاپهای شاسیبلند دارای سیستم حرکتی چهارچرخ محرک یا همان 4×4 هستند که امکان آفرود و تردد در مسیرهای بیراهه را نیز دارند.
- خودروهای پیکاپ نسبت به خودروهای SUV دارای قیمت کمتری هستند که همین عامل یکی از فاکتورهایی است که خریداران پیکاپها را وسوسه و ترغیب میکند.
- از خودروهای وانت میتوان برای مصارف زیادی استفاده کرد. در ابتدای طراحی پیکاپهای دودیفرانسیل نیز این خودروها برای مصارف کشاورزی طراحی شدند. از پیکاپهای امروزی نیز میتوان برای مصارف مختلف عمرانی، راهسازی و کشاورزی استفاده کرد.
- انواع ماشین پیکاپ خصوصا نمونههای دودیفرانسیل، استقامت بالایی برای فعالیت در شرایط سخت و کارهای سنگین دارند.
معایب ماشین وانت و پیکاپ
انواع وانت و پیکاپ از نظر ساختار و قالب بدنه تفاوتهایی با دیگر مدلهای ماشین دارد که محدودیتهایی را برای کاربر ایجاد میکند.
- اولین نکتهای که در خصوص پیکاپ به چشم میآید، سواری خشکتر آن نسبت به خودروهای سواری است. چرا که سیستم فنربندی پیکاپها برای حمل بار طراحی شده و وقتی که این مدل خودرو دارای بار لازم نباشد، فنربندی آن سفت است و سواری خشکی ارائه میدهد. البته راهکارهایی برای رفع این مشکل و بهبود آن تا حد زیادی وجود دارد؛ اما در نسخههای تولیدی کمپانیها اجرا نمیشود.
- فضای کم سرنشینان نسبت به خودروهای همرده مثل SUVها از دیگر مشکلات این خودروهاست. این وضعیت خصوصا در پیکاپها و وانتهای سبک شهری بیشتر به چشم میآید.
- پیکاپها معمولا طول بیشتری نسبت به نمونههای سدان یا SUV دارند. همین عامل باعث میشود تا استفاده از ماشین پیکاپ در بسیاری از شهرها و معابر سخت و مشکل باشد.
- عدم دسترسی مستقیم به بار و وسایل قرارگرفته در قسمت بار برخلاف شاسیبلندها و SUVها، از دیگر معایب وانتها است.
- پایداری پیکاپها در مسیرها پر پیچوخم به اندازه شاسیبلندها و کراساوورها نیست. چرا که بخش باری آنها در زمان خالی بودن مثل یک وزنه عمل میکند و میتواند باعث ناپایداری خودرو شود.
- پیکاپهایی که پلتفرم مشترک با یک SUV داشته و قابلیت دودیفرانسیل نیز دارند، معمولا دارای موتورهای حجیمتر و قویتری هستند تا بتوانند ظرفیت بارگیری بیشتری نیز داشته باشند. همین عامل باعث مصرف سوخت بالای آنها خواهد شد.
دلایل خرید ماشین پیکاپ
انواع وانت پیکاپ یکی از کاربردیترین خودروها هستند. چرا که هم قابلیت حمل سرنشین را دارند و هم میتوان از آنها برای حمل بار و وسایل نیز استفاده کرد.
ضمن اینکه امروزه پیکاپها نیز به امکانات رفاهی و ایمنی خوبی مجهز هستند که آنها را در رده خودروهای لوکس موجود در بازار قرار میدهد و این در حالی است که در قدیم، پیکاپها به خاطر ماهیت باری بودن آنها، امکانات رفاهی و ایمنی کمتری داشتند.
این خودروها امروزه به طور گستردهای برای استفاده در برنامههای آفرودی و بیراههنوردی استفاده میشوند. چرا که مثل نمونههای شاسیبلند، دارای امکان حرکت به صورت 4×4 نیز هستند و چون قیمت کمتری از SUVها دارند، با استقبال بسیار خوبی در بازار مواجه شدهاند.
خودروهای پیکاپ دارای فضای اتاقی به اندازه نیاز سرنشینان هستند و بنابراین، سیستم تهویه خودرو، چه بخاری در فصل زمستان و چه کولر در هوای گرم، میتواند کارایی بهتری نسبت به دیگر ماشینها داشته باشد.
نکات مهم برای خرید ماشین پیکاپ
اگر قصد خرید خودرو از نوع وانت و پیکاپ را دارید، بهتر است به نکات زیر توجه کنید.
- وانت و پیکاپ در ایران نیز از نظر برند و نام سازنده و هم چنین سایز و اندازه تا حدودی تنوع خوبی دارد. ازاینرو باید بر همین اساس، مناسبترین اندازه و نوع پیکاپ و بهترین محصول را انتخاب کرد.
- اگر قرار است خودرو پیکاپ کارکرده بخرید، باید به دقت وضعیت شاسی آن را بررسی کنید و سلامت این قسمت تایید شود. پیکاپها برای کاربری حمل بار هستند و به همین علت فشار زیادی روی بخش شاسی این خودرو وارد میشود. همچنین اگر از خودرو برای آفرود و بیراههنوردی استفاده شده، باید با دقت و وسواس بیشتری شاسی آن را بررسی کنیم.
- موتور و گیربکس پیکاپها به واسطه حمل بار یا استفادههای آفرودی، بیشتر تحت تنش و فشار هستند. به همین دلیل در زمان خرید پیکاپهای کارکرده باید دقت بیشتری روی موتور و گیربکس آنها داشت. همچنین بعضی از پیکاپهای صفرکیلومتر موجود در بازار کشورمان نیز از موتورهای نهچندان حجیم توربوشارژ استفاده میکنند که فشار زیادی روی به آنها وارد میشود. ازاینرو بهتر است در زمان خرید نمونههای صفرکیلومتر نیز پیکاپی که از نظر تکنولوژی موتور در وضعیت مناسبتری هست را انتخاب کنیم.
- به غیر از موتور و گیربکس و شاسی، باید بخشهای دیگر یک پیکاپ را از نظر فنی و سلامت بررسی و کنترل کنیم. قسمتهایی مثل سیستم تعلیق و فنربندی و یا محورها که فشار کاری یک پیکاپ روی این بخشهای نیز هست.
بهترین ماشین پیکاپ و وانت
بدون شک بهترین خودرو پیکاپ دنیا، پرفروشترین آنهاست که این لقب به فورد سری F میرسد. اما وقتی به لیست بهترین پیکاپهای دنیا مراجعه میکنیم، با محصولاتی از آسیا و آمریکا مواجه میشویم که با توجه به سابقه بالای آمریکایی در ساخت پیکاپها و همچنین بازار بسیار خوب این خودروها در این منطقه، بیشتر وانتهای برتر دنیا نیز از محصولاتی از کارخانههای خودروسازی آمریکایی است.
بهترین پیکاپ و وانت کامپکت
در رده پیکاپهای کامپکت برتر در چند سال اخیر بیشتر به نامهایی مثل فورد ماوریک، هیوندای سانتاکروز، هوندا ریجلاین برخورد میکنیم.
بهترین پیکاپ سایز متوسط
در لیست بهترین پیکاپ سایز متوسط، محصولاتی چون فورد رنجر، تویوتا تاکوما، شورلت کلرادو، جی ام سی کنیون، جیپ گلادیاتور، اینیوس گرنادیر کوارترمستر و نیسان فرانتیر را میتوان دید.
بهترین پیکاپ فول سایز
در لیست بهترین پیکاپهای سایز بزرگ دنیا به نامهایی مثل داج رم 1500 و داج رم 1500 TRX، فورد F150، فورد F150 رپتور، جی ام سی سیرا 1500، شورلت سیلورادو 1500 و نسخه پرقدرت ZR2 این خودرو، تویوتا تاندرا و نسخه هیبرید آن و نیسان تایتن برمیخوریم.
بهترین پیکاپ با کاربری سنگین
بعضی خودروهای پیکاپ که تخصص ساخت آن در دست آمریکاییهاست، Heavy Duty نامیده میشوند که میتوان به طور خلاصه گفت این پیکاپها توانایی حمل بار بیشتری دارند و معمولا از موتورهای دیزل حجم بالا یا موتورهای بنزینی پرقدرت استفاده میکنند. ضمن اینکه در تناژهای بالاتر، دارای چرخهای دوتایی و جفت در محور عقب هستند و توانایی حمل بار آنها در حد کامیونتهاست و از آنها برای کشیدن تریلر نیز استفاده میشود. از برترین پیکاپهای قلدر و قدرتمند با کاربری سنگین میتوان به نامهایی چون داج رم HD، فورد سوپر دیوتی، شورلت سیلورادو HD، نیسان تایتن XD و جی ام سی سیرا HD اشاره کرد.
بهترین پیکاپ هیبریدی
انواع وانت و پیکاپ همیشه یکی از پرمصرفترین خودروها محسوب میشوند. ابعاد بزرگ و سنگین آنها و موتورهای حجیم این خودروها باعث میشود تا مصرف سوخت آنها نیز بالا باشد و با این وجود، پیکاپها در رده آخرین خودروهای بنزینی هستند که نسخه هیبریدی آنها نیز عرضه شد. از بهترین پیکاپهای هیبریدی میتوان به فورد ماوریک هیبریدی، داج رم 1500 هیبریدی، تویوتا تاکوما هیبریدی، فورد F150 هیبریدی و تویوتا تاندرا هیبریدی نام برد.
بهترین پیکاپ برقی
با روند برقی شدن خودروها در سالهای اخیر، وانتهای برقی نیز برای آن دسته از علاقهمندان و خریدارانی که به دنبال داشتن یک پیکاپ سبز و پاک هستند، طراحی و ساخته شد و نکته جالب این است که اولین پیکاپهای برقی از سوی شرکتهای استارتاپ عرضه شدهاند که سابقه چندانی در زمینه خودروسازانی ندارند. از این نمونه میتوان به ریویان R1T، تسلا سایبرتراک، فورد F150 لایتنینگ، شورلت سیلورادو EV، جی ام سی سیرا EV و جی ام سی هامر EV تراک اشاره کرد.
ایمنترین پیکاپ
در لیست ایمنترین پیکاپ و وانت میتوان از داج رم 1500، هیوندای سانتاکروز، تویوتا تاندرا، فورد F150 و ریویان R1T نام برد.
بهترین پیکاپ در بازار ایران
خودروهای وانت که سابقهای چند ده ساله در بازار ایران دارند و نیسان آبی و مزدا وانت و پیکان وانت همچنان به عنوان خودرو کار استفاده میشوند. آریسان ۲ بهعنوان نسخه ارتقایافته آریسان جدیدترین و ارزانترین وانت شهری و کار ایران است. پراید ۱۵۱ نیز نسخه وانت پراید ۱۳۱ محسوب میشود که سایپا عرضه کرده است.
اما چند سالی است که خودرو پیکاپ جای خود را در بین طرفداران آفرود و ماشین شاسی بلند باز کرده و محصولاتی در این کلاس از خودروسازان چینی به بازار ایران رسیده است.
کلوت مکث موتور، کی ام سی T8، کی ام سی T9، بهمن G9، فوتون تونلند G7، پادرا تاگا و سانگ یانگ موسو گرند خان اسامی پیکاپهای جدید در بازار ایران است.
تفاوت پیکاپ و وانت با ون
یکی از اصلیترین فاکتورهایی که در تعریف وانت و پیکاپ بیان میشود، مسقف نبودن بخش بار آن است. این در حالی است که ونها در قسمت بارگیری دارای سقف هستند. حتی با وجود یکسان بودن پلتفرم یک ماشین ون و نمونه وانت آن، به نمونه بدون سقف، ون باری یا همان وانت و پیکاپ گفته میشود که نشان از اهمیت نداشتن سقف در قسمت بار پیکاپهاست.
البته امروزه میتوان برای پوشیده کردن فضای بار پیکاپ از اتاقکهایی استفاده کرد که بازهم این خودرو را از حالت پیکاپ خارج نمیکند. چرا که در انواع پیکاپ و وانت، بخش بار از بخش سرنشینان کاملا جداست، این در حالی است که در ونهای باری و مسافری اینگونه نیست و میتوان به راحتی از بخش بار به بخش سرنشینان تردد کرد.
حتی در وانتهایی که از روی ونهای مسافری نیز ساخته میشوند، بخش سرنشینان و بخش بار از هم جدا هستند و امکان تردد بین این دو فضا وجود ندارد.
نتیجه گیری
روند علاقه مردم به خرید خودروهای شاسیبلند شامل کراساوورها و SUVها که از دهه ۹۰ میلادی آغاز شد، بعد از سال ۲۰۰۰ شدت بیشتری به خود گرفت که میبینیم امروزه شاسیبلندها و کراساوورها از مهمترین محصولات اکثر کمپانیهای خودروسازی هستند. اما این استقبال از خودروهای شاسی بلند در برخی از مناطق دنیا مثل آمریکای شمالی، استرالیا، تایلند و البته ایران، باعث گرایش به سمت پیکاپها نیز شده است و میبینیم که امروزه در بازار ایران نیز پیکاپها طرفداران بسیار زیادی دارند و شرکتهای مختلفی به دنبال واردات و تولید وانت و پیکاپ برای عقب نماندن از قافله هستند.
البته در کشورمان بالا رفتن تب آفرود نیز در این میان اثر بسیار زیادی داشته است. هرچند کاربری پیکاپهای شاسی بلند در کشورمان مثل برخی از نقاط دنیا فقط برای سواری است و کسی با آنها بار جابهجا نمیکند.
سوال های متداول
خودرو سواری به چه شرطی در دسته پیکاپها قرار میگیرد؟
یک سواری پیکاپ دارای یک قسمت برای حمل بار است، به شرطی که این قسمت به داخل اتاق سرنشینان راهی نداشته باشد.
پرفروشترین پیکاپ و وانت دنیا چه نام دارد؟
سری F فورد چندین دهه است که به عنوان پرفروشترین پیکاپ دنیا شناخته میشود. البته چندین سال است که محصولاتی مثل داج رم در نسخههای مختلف و همچنین نسخههای مختلف شورلت سیلورادو و تویوتا تاکوما نیز فروش بسیار بالایی دارند.
اصلیترین و بزرگترین بازار پیکاپ و وانت کدام کشور است؟
میتوان گفت که اصلیترین بازار خریدوفروش پیکاپ در دنیا، منطقه آمریکای شمالی، خصوصا کشور ایالات متحده آمریکاست که بیشترین حجم تولید پیکاپ در دنیا نیز توسط خودروسازان آمریکایی انجام میشود.
نویسنده: علیرضا داودی