فهرست مطالب
امروزه با توجه به افزایش بسیار زیاد قیمت خودرو و دور شدن آن از دسترس مردم و همچنین برای دوری از ترافیک شهرها، بسیاری از افراد برای جابجایی در شهرها از موتورسیکلت استفاده می‌کنند. این وضعیت باعث شده تا هم تنوع موتورسیکلت‌ها در کشورمان به سرعت زیاد شود و آگاهی از چگونگی تعمیر و نگهداری موتورها اهمیت بسیار بیشتری پیدا کند. ازاین رو، برای دور شدن از خرابی‌های پیشرانه که به عنوان قلب موتورسیکلت شناخته می‌شود، دانستن بهترین روغن موتورسیکلت، نوع و حجم روغن موتور و زمان تعویض آن، بیش از گذشته مهم و حیاتی به نظر می‌رسد.
تفاوت روغن موتورسیکلت با روغن خودرو
موتورسیکلت‌هایی که ما این روزها با آنها سروکار داریم را می‌توان از نظر جدا بودن روغن موتور از روغن گیربکس به دو دسته طرح اسکوتر و طرح غیر اسکوتر تقسیم کرد. این دسته‌بندی از آن جهت است که در مدل‌های غیر اسکوتر، روغن مجموعه موتور و گیربکس یکی‌ست و همان روغنی که برای روانکاری قطعات داخل گیربکس استفاده می‌شود، روانکاری پیشرانه را نیز انجام می‌دهد.
به همین علت که این روغن باید با ساختار لنت مجموعه کلاچ موتورسیکلت نیز سازگاری داشته باشد، توصیه می‌شود که برای موتورسیکلت حتما از روغن مخصوص موتور استفاده شود و از ریختن روغن موتور خودرویی داخل مجموعه موتور و گیربکس موتورسیکلت‌ها دوری کنیم. روغن مخصوص موتورسیکلت‌ها دارای افزودنی‌های مفیدی هستند که مناسب طراحی ساده‌تر و ظریف‌تر پیشرانه و گیربکس موتورسیکلت‌ها بوده و از طرفی، در کارکرد مجموعه کلاچ آنها نیز خللی ایجاد نمی‌کند.
این قضیه حتی برای موتورهای طرح اسکوتر نیز صادق است. چرا که هرچند مجموعه موتور و گیربکس از روانکار جدا استفاده می‌کنند؛ اما به دلیل همان ویژگی‌های طراحی پیشرانه موتورسیکلت‌ها، بازهم بهتر است تا از روغن موتور مناسب برای موتورسیکلت در این نوع موتورها نیز استفاده شود.
انواع روغن موتورسیکلت
روغن مورد استفاده در موتورسیکلت‌ها نیز مثل روغن‌های خودرویی دارای سه دسته کلی هستند که شامل روغن مینرال، روغن‌های نیمه سنتتیک و تمام سنتتیک می‌شود. این روغن‌ها نیز باید متناسب با نوع پیشرانه موتورسیکلت انتخاب شوند.
استفاده از روغن‌های رده بالاتر برای موتورهای قدیمی می‌تواند بی‌فایده باشد و فقط هزینه را افزایش دهد و در حالت عکس آن، استفاده از روغن‌های ساده در یک موتور با تکنولوژی بالا، ممکن است باعث آسیب‌دیدن قطعات حساس و پیچیده پیشرانه شود.
روغن‌های معدنی
ساده‌ترین نوع روغن موتور که برای خودروها استفاده می‌شود، روغن مینرال یا معدنی است. این نوع روغن‌ها به خاطر ساخته‌شدن از فرایند تصفیه نفت خام به نام روغن مینرال شناخته شده و معمولا برای پیشرانه‌های با تکنولوژی پایین‌تر طراحی و تولید می‌شوند. روغن‌های مینرال می‌توانند دارای گرانروی ثابت مانند ۱۰ یا ۴۰ باشند که بیشتر در موتورسیکلت‌های قدیمی کاربرد دارند، یا اینکه دارای گرانروی متغیر مانند 20w50 یا 5w30 باشند که امروزه در بسیاری از خودروها استفاده می‌شود. جالب است که معمولا روی بسته‌بندی این روغن‌ها عبارت «مینرال» درج نمی‌شود، در حالی که برای دو نوع دیگر روغن‌ها، این مشخصه حتما ذکر خواهد شد. استفاده از این روغن در موتورهایی که به روغن‌های سنتتیک یا نیمه‌سنتتیک نیاز دارند می‌تواند باعث بروز مشکلاتی در عملکرد موتور شود؛ بنابراین، انتخاب صحیح روغن مناسب برای هر نوع موتور از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است تا از بروز مشکلات جلوگیری شود و عمر موتور افزایش یابد.
روغن‌های نیمه مصنوعی یا نیمه سنتتیک
این روغن موتور در واقع یک نوع بهینه‌شده از روغن‌های مینرال است که ویژگی‌های روغن‌های تمام سنتتیک را ندارد، اما از نظر عملکرد نسبت به روغن‌های مینرال برتری دارد. برای بسیاری از پیشرانه‌ها، استفاده از این نوع روغن توصیه شده است، زیرا جایگزینی آن با روغن‌های مینرال ممکن است مشکلاتی را به وجود آورد. همچنین، در موتورهای قدیمی‌تر که با روغن‌های مینرال سازگاری دارند، استفاده از روغن‌های نیمه سنتتیک چندان موثر نخواهد بود، هرچند که آسیبی به پیشرانه نیز وارد نخواهد کرد.
روغن‌های نیمه سنتتیک با افزودن ترکیبات خاص به روغن‌های مینرال تولید می‌شوند تا کیفیت آنها را افزایش دهند و توانایی‌های آنها را در برابر گرما و بخار موتور بیشتر کنند. این افزودنی‌ها همچنین خاصیت روانکاری را در مسیرهای موجود در موتور افزایش می‌دهند و به عملکرد بهتر آن کمک می‌کنند. به طور کلی، این روغن‌ها به دلیل ترکیب بهینه‌شده خود، می‌توانند عملکرد موتور را بهبود بخشند و عمر مفید آن را افزایش دهند.
روغن‌های مصنوعی یا تمام سنتتیک
روغن موتورهای تمام‌سنتتیک از ترکیبات شیمیایی خاصی تولید می‌شوند که به هیدروکربن‌ها خواص ویژه‌ای می‌دهد. این نوع تولید به کمپانی‌ها این امکان را می‌دهد که بر اساس نیازها و اهداف خود، ویژگی‌های متفاوتی را به روغن‌های خود اضافه کنند. در نتیجه، کیفیت روغن‌های تمام سنتتیک بسته به تکنولوژی به‌کاررفته و افزودنی‌هایی که استفاده می‌شود، می‌تواند به طور قابل‌توجهی متفاوت باشد.
این روغن‌ها از مزایای مهمی برخوردارند، از جمله طول عمر بیشتر و مقاومت بالاتر در برابر بخارشدن و ایستادگی بیشتر در برابر تخریب لایه نازک روغن در زیر یاتاقان‌ها. همچنین، تغییر خواص آنها در اثر حرارت و کارکرد بالا نیز کمتر است. یکی از ویژگی‌های بارز این نوع روغن‌ها، کاهش اصطکاک بین اجزای داخلی موتور در زمان تماس با یکدیگر در عین چسبندگی عالی به سطوح فلزی موتور است. این ویژگی باعث می‌شود که در عین یک روانکاری به بهترین شکل ممکن، به نوعی در مصرف سوخت نیز صرفه‌جویی شود.
توصیه می‌شود در پیشرانه خودروهایی که استفاده از روغن‌های تمام سنتتیک برای آنها سفارش شده است، حتما از این روغن استفاده شود تا روانکاری تمام قطعات پیچیده و حساس موتور به بهترین شکل ممکن صورت بگیرد.
ویژگی های بهترین روغن موتور سیکلت
در ابتدا باید توجه داشته باشیم که امروزه با وجود روغن موتورهای مالتی گرید یا اصطلاحا چهارفصل، نیازی به تعویض گرانروی روغن در فصل سرد یا گرم سال نیستیم. ضمن اینکه با وجود افزودنی‌های مختلفی که به روغن‌ها اضافه می‌شود، روغن موتور می‌تواند در شرایط مختلف دمایی نیز کارکرد درستی داشته باشد.
بهترین روغن موتور برای موتورسیکلت، روغنی است که نزدیک‌ترین ویژگی‌ها را به روغن توصیه‌شده از سوی کمپانی سازنده داشته باشد. به این معنی که از نظر گرانروی که با حرف w شناخته و معرفی می‌شود، سطح کیفی روغن که با استاندارد Api معرفی می‌شود، نوع روغن که از نوع مینرال، سنتتیک و یا نیمه سنتتیک استفاده کنیم و همچنین حجم روغن، دقیقا همان چیزی باشد که سازنده موتورسیکلت در دفترچه تعمیر و نگهداری موتور، توصیه کرده است. همچنین فراموش نکنیم که از روغن موتور مخصوص موتورسیکلت استفاده کنیم تا سازگاری بیشتری از نظر ساختاری با پیشرانه موتورسیکلت‌ها داشته باشد.
نکات مهم در زمان خرید روغن موتورسیکلت
در هنگام خرید روغن موتور مناسب برای موتورسیکلت باید نکاتی را مدنظر قرار داد تا بهترین و مناسب‌ترین روغن برای موتور را تهیه کنیم.
- روغن موتور باید از نظر گرانروی با موتورسیکلت همخوانی داشته باشد. گرانروی در بین عموم مردم به همان غلظت یا سفتی روغن شناخته می‌شود که تا حدود زیادی نیز درست است. هرچه روغن گرانروی بالاتری داشته باشد، دیرتر روی یک سطح جاری می‌شود. گرانروی را با دو عدد و حرف W در بین آنها بیان می‌کنند. به این معنی که وقتی گفته می‌شود که روغن گرانروی 10w30 دارد، به معنی گرانروی ۱۰ در هوای سرد و گرانروی ۳۰ در هوای گرم است.
- شاخص کیفی یا همان سطحی کیفی روغن با استاندارد API معرفی می‌شود. امروزه معمولا از روغن‌های با API SL به بالا برای خودروها و موتورها استفاده می‌شود. در حال حاضر، بالاترین سطح کیفی روغن برابر با API SN+ است که در خودروهای با تکنولوژی موتوری بسیار بالا استفاده می‌شود.
- نوع روغن موتور باید مناسب و سازگار با پیشرانه باشد. نوع روغن موتور به سه دسته مینرال، سنتتیک و نیمه سنتتیک تقسیم می‌شود.
- حجم روغنی که درون پیشرانه می‌ریزیم، باید با مقدار توصیه‌شده، کاملا برابر باشد. روغن کمتر یا ریختن روغن بیش از حد، هر دو برای پیشرانه مضر هستند.
- هر شرکت خودرویی یا موتورسیکلت‌ساز، از استانداردهای مختلفی برای معرفی روانکارهای مورد تایید خود استفاده می‌کند. سعی کنیم تا روغن موتور را با استانداردهای نزدیک به روغن سفارش‌شده تهیه کنیم.
- نکته بسیار مهم در خصوص تهیه و خرید روغن موتور این که حتما از فروشگاه‌ها و مراکز توزیع معتبر و شناخته‌شده خرید کنیم تا درگیر مسائلی مثل روغن موتورهای فیک و بی‌کیفیت و نحوه تشخیص روغن موتور تقلبی نشویم.
بهترین زمان تعویض روغن موتورسیکلت
بهترین زمان برای تعویض روغن موتور در موتورسیکلت‌ها، بستگی به نوع کارکرد موتور، سطح کیفی روغن و همچنین سلامت پیشرانه دارد.
اما توصیه می‌شود با درنظرگرفتن تمام این شرایط و فاکتورها، همیشه روغن را کمی زودتر از موعد تعویض آن، عوض کرده و همچنین در هر بار تعویض روغن حتما فیلتر روغن موتور را نیز با نمونه نو و استاندارد آن جایگزین کنیم.
نکات مهم برای تعویض روغن موتورسیکلت
در زمان تعویض روغن موتورسیکلت به این نکات توجه کنید.
- روغن تخلیه‌شده را از نظر وجود ناخالصی‌هایی مثل ذرات براق فلزی، لجن‌های ایجادشده در کارتر موتور، حجم روغن تخلیه‌شده و… بررسی کنیم.
- از ریختن روغن‌سوخته روی زمین و در طبیعت جدا خودداری کنیم. روغن‌سوخته آسیب‌های زیادی به طبیعت و زمین وارد می‌کند.
- در زمان باز کردن و بستن پیچ تخلیه، از سفت کردن بیش از حد مهره کارتر خودداری کنیم. این کار باعث می‌شود تا کارتر موتورسیکلت که از جنس آلومینیوم است، به راحتی ترک برداشته و شاهد روغن‌ریزی از موتورسیکلت باشیم.
- پیچ‌های تخلیه روغن معمولا دارای یک واشر آلومینیومی یا مسی هستند که برای آب‌بندی پیچ تخلیه استفاده می‌شود. از گذاشتن این واشر غفلت نکنیم.
- نشتی‌های اطراف موتور را به‌دقت بررسی کرده تا در اولین فرصت، اقدام به رفع آنها کنیم.
- حتما با هر بار تعویض روغن، فیلتر روغن را نیز تعویض کنیم.
- حتما از روغن موتور مناسب و سازگارترین روغن موتور با پیشرانه موتورسیکلت، استفاده کنیم.
- از ریختن روغن بیشتر و یا کمتر خودداری کنیم. ریختن روغن بیش از حد و یا کمتر از حد نیاز در داخل پیشرانه، می‌تواند آسیب‌هایی به موتور وارد کند.
- در بسیاری از موتورسیکلت‌ها، حجم روغن مقداری کمتر از یک لیتر و یا بیشتر از یک لیتر است. به همین خاطر بهتر است تا ابتدا روغن را در حجم دقیق خود پیمانه کنیم تا احتمال ریختن روغن بیشتر و یا کمتر را نیز به صفر نزدیک کنیم.
بهترین روغن موتور برای موتورهای پرطرفدار بازار
بهترین روغن موتور برای هر وسیله نقلیه‌ای چه خودرو یا موتورسیکلت، روغن موتوری است که با پیشرانه مدنظر، بیشترین سازگاری را داشته باشد. به همین دلیل هم باید با مشورت با اهالی فن و افرادی که تجربه‌های مشابه دارند، مراجعه به دفترچه راهنمای موتورسیکلت، کمی تحقیق و جستجو در منابع اینترنتی، به بهترین و مناسب‌ترین روغن برای موتورسیکلت خود برسیم.
جدول حجم روغن موتور برای موتورسیکلت‌های پرطرفدار بازار در زیر آمده است.
| نوع موتور | حجم روغن موتور | گرانروی | استاندارد | کیفیت |
| طرح هوندا 125 | یک لیتر | 20w50 | JASO MA /MA2 | API SL یا بالاتر |
| طرح هوندا 150 | یک لیتر | 20w50 | JASO MA /MA2 | API SL یا بالاتر |
| طرح هوندا 200 | یک لیتر | 20w50 | JASO MA /MA2 | API SL یا بالاتر |
| هوندا CB250 | ۲.۲ -۲.۷ لیتر
|
10w50 | JASO MA /MA2 | API SN |
| بنلی 150 | یک لیتر | 10w50 | JASO MA /MA2 | API SN |
| بنلی 250 | ۱.۳ لیتر | 10w50 | JASO MA /MA2 | API SN |
| بنلی 300 | ۳.۳ لیتر | 10w50 | JASO MA /MA2 | API SN |
| پالس 180 | ۱.۳ لیتر | 10w40 | JASO MA /MA2 | API SL یا بالاتر |
| آپاچی 180 | ۱.۳ لیتر | 10w40 | JASO MA /MA2 | API SL یا بالاتر |
| NS 150 | ۱.۳ لیتر | 10w40 | JASO MA /MA2 | API SL یا بالاتر |
| NS 200 | ۱.۳ لیتر | 10w40 | JASO MA /MA2 | API SL یا بالاتر |
| SYM 200 | ۰.۷ تا یک لیتر | 10w40 | JASO MA /MA2 | API SL یا بالاتر |
| باجاج دومینار 249 | ۱.۷ – ۲ لیتر | 10w50 | JASO MA /MA2 | API SN |
| باجاج اونجر | ۱.۱ – ۱.۳ لیتر | 10w50 | JASO MA /MA2 | API SN |
| موتور طرح کلیک | ۰.۸ لیتر | 10w30 – 10w40 | JASO MB | API SL یا بالاتر |
| موتورهای اسکوتر | ۰.۸ لیتر | 10w30 – 10w40 | JASO MB | API SL یا بالاتر |
| موتور طرح ویو | ۰.۸ لیتر | 10w30 – 10w40 | JASO MB | API SL یا بالاتر |
| هوندا واریو 160 | ۰.۷ – ۰.۹ لیتر | 10w30 – 10w40 | JASO MB | API SN |
| موتور تریل ایرانی | یک لیتر | 20w50 – 10w40 | JASO MA /MA2 | API SL یا بالاتر |
| موتورهای کراس | ۱.۳ تا ۳.۵ لیتر | 20w50 – 10w50 | JASO MA /MA2 | API SL یا بالاتر |
| موتورهای سنگین | ۳ تا ۵ لیتر | 10w60 – 10w50 | JASO MA /MA2 | API SN |
بهترین برندهای روغن موتورسیکلت
بهترین روغن موتور برای هر موتورسیکلتی، مناسب‌ترین و سازگارترین روغن برای آن موتور است. این سازگاری به معنی نزدیک بودن ویژگی‌های ساختاری روغن موتور انتخاب شده با توصیه‌های سازنده موتورسیکلت است. بسیاری از شرکت‌های سازنده روانکار و روغن موتور خودرو، روغن مخصوص موتورسیکلت نیز تولید می‌کنند که از نظر قیمتی هم با روغن موتور ماشین، تفاوت چندانی ندارد. از این رو بهتر است تا از روغن موتور مخصوص موتورسیکلت برای آن استفاده شود.
بهترین برندهای خارجی روغن موتورسیکلت
از بین بهترین و شناخته‌شده‌ترین روغن موتورهای خارجی در داخل بازار کشورمان می‌توان به برندهایی مثل Aidlube و Motul و Luxtory، پروتک، وینتون، HTC، کاسترول، GP، ام‌پی‌ایکس و لوبریفنت اشاره کرد.
بهترین برندهای ایرانی روغن موتورسیکلت
شرکت‌های روغن‌ساز داخلی نیز محصولات خوبی برای موتورسیکلت‌های دو زمانه و چهارزمانه دارند که از آنها می‌توان از روغن موتورهای با نشان فلومکس، ایرانول، اسپیدی و کاسپین نام برد.
ضمن اینکه بسیاری از روغن موتورهایی که با نام خارجی در بازار هستند نیز در شرکت‌ها و پالایشگاه‌های داخل کشورمان پر می‌شوند.
نحوه انتخاب بهترین روغن موتور برای موتورسیکلت
بهترین روغن موتور برای هر موتورسیکلتی، سازگارترین روغن با آن هست که این روغن را می‌توان از روش‌های مختلفی شناخت و انتخاب کرد. البته باید توجه داشت که با توجه به قراردادهای تبلیغاتی و همکاری‌های دوجانبه بین سازندگان وسایل نقلیه و شرکت‌های روغن‌ساز، ممکن است که شرکت سازنده موتورسیکلت به نشان و برند روغن خاصی توصیه کند که این قضیه بیشتر جنبه تبلیغات و همکاری دارد. برای رسیدن به بهترین و مناسب‌ترین روغن موتور باید روغن موتور را بر اساس گرانروی توصیه شده، سطح کیفی روغن موتور، حجم مناسب برای موتورسیکلت و همچنین نوع روغن انتخاب کرد.
مطالعه کتابچه راهنمای موتورسیکلت
هر محصول صنعتی دارای یک دفترچه تعمیر و نگهداری نیز هست و موتورسیکلت نیز به عنوان یک وسیله نقلیه با پیچیدگی‌های فنی مختلف، نیز از این قضیه مستثنی نیست. تمام موتورسیکلت‌های امروزی دارای یک دفترچه تعمیر و نگهداری و راهنما هستند که در آن در کنار اطلاعات مختلفی که از تمام سمت‌های موتور می‌توان دریافت کرد، توصیه‌های لازم بابت تعویض روغن موتور، انتخاب روغن موتور مناسب و چگونگی انجام آن را نیز می‌توان یافت.
مراجعه به وب‌سایت تولیدکننده
بسیاری از سازندگان روانکارها و روغن موتورها، سازوکاری برای دادن مشورت به مصرف‌کننده‌ها نیز دارند که معمولا می‌توان از طریق سایت آنها به بهترین و مناسب‌ترین روغن برای موتورسیکلت خود برسیم. همچنین سازندگان موتورسیکلت نیز معمولا روی سایت‌های خود در کنار انتشار اطلاعات فنی محصولات خود، دفترچه راهنمای نگهداری از موتورسیکلت را قرار می‌دهند و حتی اطلاعاتی از نوع روغن، مقدار و سطح کیفی روغن، زمان تعویض و… را نیز قرار می‌دهند.
ارتباط با تولیدکننده
بسیاری از موتورسیکلت‌سازان در کشورمان دارای دفاتر تعمیر و خدمات پس از فروش نیز هستند که می‌توان با مراجعه به آنها و یا حتی با تماس با بخش خدمات و پشتیبانی محصول این تولیدکنندگان، مشورت‌هایی بابت تعویض روغن موتور و روغن موتور مناسب با موتورسیکلت مدنظر را به دست آورد.
مشورت با کارشناسان
استفاده از تجربه و مشورت با اهالی فن و کارشناسان نیز یکی از بهترین راه‌ها برای رسیدن به بهترین روغن موتور برای موتورسیکلت است. در این مورد حتی می‌توان از تجربیات کارشناسان به بهترین و سازگارترین نوع روغن با پیشرانه نیز برسیم.
نتیجه گیری
پیشرانه در تمام وسایل نقلیه به عنوان قلب تپنده آن شناخته می‌شود و این قضیه در موتورسیکلت نیز کاملا صادق است. روغن در تمام پیشرانه‌ها به عنوان روانکار، اهمیت بسیار زیادی دارد و بدون آن هر پیشرانه‌ای به سرعت قفل کرده و نابود می‌شود. ضمن اینکه با توجه به کارکردهای دیگر روغن در پیشرانه‌های درون‌سوز، انتخاب یک روغن موتور مناسب برای موتورسیکلت و خودرو و همچنین اهمیت‌دادن به زمان تعویض، اهمیت این موضوع را دوچندان می‌کند. سعی کنیم با توجه به توصیه‌های سازنده موتورسیکلت، بهترین روغن را از نظر گرانروی، سطح کیفی روغن، حجم و نوع روغن، برای موتورسیکلت خود انتخاب کنیم تا از هزینه‌های بعدی بابت یک انتخاب اشتباه و یا سهل‌انگاری در تعویض روغن، دور شویم.
سوال های متداول
چند لیتر روغن در مخزن موتورسیکلت بریزیم؟
ظرفیت روغن برای پیشرانه هر موتورسیکلت، متفاوت است که این مقدار را می‌توان با مراجعه به دفترچه راهنمای موتورسیکلت متوجه شد. ضمن اینکه روی پوسته پیشرانه نیز معمولا مقدار روغن و گرانروی روغن موتور را می‌توان پیدا کرد.
بهترین روغن برای موتورسیکلت من کدام است؟
بهترین روغن برای هر موتورسیکلتی، روغنی است که توسط سازنده موتورسیکلت توصیه شده است. البته باید در نظر داشت که توصیه به یک برند و سازنده خاص، بیشتر جنبه تبلیغات دارد و بهترین روغن موتور را باید با توجه به گرانروی مناسب، سطح کیفی روغن توصیه شده، نوع روغن سفارش شده و همچنین حجم مناسب انتخاب کرد.
بهترین روغن برای موتورسیکلت انژکتوری چیست؟
بهترین روغن برای هر موتورسیکلتی چه انژکتوری و چه کاربراتوری، روغنی است که سازنده آن را از نظر گرانروی، سطحی کیفی روغن، حجم و همچنین نوع روغن توصیه کرده است.
چرا نباید از روغن موتور خودرو برای موتورسیکلت استفاده کرد؟
با توجه به مشترک بودن روغن موتور و روغن گیربکس در بسیاری از موتورسیکلت‌ها و همچنین ظریف بودن و حساسیت بیشتر بحث روانکاری در موتورسیکلت، باید حتماً از روغن مخصوص به موتورسیکلت برای پیشرانه آنها استفاده کنیم.
نویسنده: علیرضا داودی
