قیمت خودرو در ایران، همپای نرخ ارز بالا و پایین می‌شود و چندی است این نوسانات،  قیمت خودروها را به حد غیر قابل انتظاری رسانده است. این روند در حالی وجود دارد که همه نهادهای نظارتی، از مجلس گرفته تا شورای رقابت، به دنبال راهی برای رام کردن بازار سرکش خودرو می‌گردند.

بازار خودرو در ماه‌های اخیر شاهد تخته گاز پراید بالای ۱۰۰ میلیون تومان بوده است. خودرویی که در سال‌های اولیه تولید با قیمت زیر ۱۰ میلیون تومان خرید و فروش می‌شد.

با شروع تحریم‌ها و افزایش نرخ دلار اما بازار خودرو ضربه بزرگی خورد و به اصطلاح دچار شوک قیمتی شد.

از سوی دیگر ممنوعیت واردات خودرو نه تنها کمکی به بازار آشفته خودرو نکرد بلکه دردی بر دردهای این بازار پرحرف و حدیث بود.

از طرفی این صنعت با چالش‌های مدیریتی در وزارت صمت هم دست و پنجه نرم می‌کنند. وزارتی که مهمان دو وزیر در این دوره از دولت روحانی بود.

هر وزیری که سکان هدایت وزارت صمت را به دست گرفت به دنبال حل مشکلات بازار خودرو بود. راهکارهایی هم اراپه شد که روی کاغذ ماند و مجالی برای تحقق پیدا نکرد.

حالا وزیر جدید صنعت، معدن و تجارت حل مسئله قیمت‌گذاری خودرو را در اولویت قرار داده است.

 آزادسازی فراموش شد!

با وجود صحبت‌هایی که سال گذشته در خصوص احتمال آزادسازی قیمت خودرو و الزام آن مطرح شد، به نظر می‌رسد که امسال هم چنین اتفاقی نیافتد.

شورای رقابت، افزایش فصلی قیمت خودرو را ابلاغ کرده است و کماکان بر شیوه قیمت‌گذاری بر مدار سابق عمل می‌کند. البته این نکته هم وجود دارد که آزادسازی قیمت خودرو نیازمند فراهم شدن زیرساخت‌های است.رحذف دلالان بازار خودرو

سه سال از مصوبه آزادسازی قیمت خودرو در دولت روحانی می‌گذرد و حالا توپ در زمین وزارت صمت افتاده است.  براساس این مصوبه، خودروسازان می‌توانند محصولات خود را ۵ درصد زیر قیمت بازار به فروش برسانند. تقاضای بسیار بالایی برای خرید خودرو به واسطه رانت فاصله قیمتی خودرو از درب کارخانه تا بازار وجود دارد.  وزیر جدید صمت نیز  قصد دارد با اجرای « طرح واقعی کردن تقاضا و عدالت در توزیع خودرو»، تقاضای کاذب در بازار را محدود کند.

آمارها نشان می‌دهد تقاضای واقعی خودرو نزدیک به ۸۰۰ هزار دستگاه است. این در حالی است که در هر فروش فوق العاده، بیش از۳ میلیون نفر برای خرید خودرو ثبت نام می‌کنند.

تعادل قیمت خودرو در بازار

تک نرخی کردن قیمت خودرو در بازار از یک سو می‌تواند دست دلالان و واسطه‌گران را کوتاه کند و از طرفی دیگر، موحب شود که خودرو به دست مصرف کنندگان واقعی برسد. تک نرخی کردن قیمت خودرو بسیاری از رانت‌های موجود در داد و ستد خودرو را حذف می‌کند اما این کار بدون حذف قیمت‌های دستوری و تعیین قیمت خودرو در حاشیه بازار ممکن نخواهد بود.

از دیگر سو، آزادسازی قیمت خودرو با توجه به وضعیت کنونی بازار، با انتقادهای بسیار زیادی مواجه شده است.  چرا که قیمت خودرو از درب کارخانه تا بازار، فاصله زیادی دارد.  واقعی سازی قیمت خودرو با در نظر گرفتن هزینه‌های تولید صورت می‌گیرد. گرچه با آزادسازی قیمت خودرو دست واسطه‌گران و دلالان کوتاه می‌شود اما باید دید با اجرای آن قیمت خودروها کاهش میابد و به قیمت واقعی نزدیک می‌شود!

آزادسازی قیمت خودرو؛ ۲ هفته آینده

رییس شورای رقابت از احتمال خروج ۲۰ خودرو داخلی از جمله شاهین، دناپلاس توربو شارژ، رانا، کوئیک، ساینا، پژو ۲۰۷پانوراما، چانگان، هایما، آریا، کی ۱۳۲ و برخی دیگر از خودروها از شمول قیمت‌گذاری شورای رقابت خبر داد. رضا شیوا، با اشاره به آزادسازی قیمت برخی از خودروها گفته است: « وزیر صنعت، معدن و تجارت،  به دنبال ایجاد فضای رقابتی است و به همین دلیل درخواست داده تا قیمت برخی خودروهای هم کلاس آزاد شود.»

او بر این نکته تاکید کرده است که شورای رقابت وظیفه دارد برای محصولاتی که بازار انحصاری دارند قیمت تعیین کند و در صورتی که رقیبی برای محصول وجود نداشته باشد مشمول این ضوابط نمی‌شود. کرمان موتور، گروه بهمن ، مدیران‌خودرو و چانگان خودروهایی هم کلاس با محصولات ایران خودرو و سایپا تولید می‌کنند. به همین دلیل وزیر صمت دستور داده تا محصولات هم کلاس از دایره ضوابط  شورای رقابت خارج شود.

سازمان گسترش و نوسازی صنایع ایران پیشنهاد داده قیمت‌گذاری ۱۰ خودرو دناپلاس توربو شارژ، هایما، رانا، کوئیک، شاهین، ساینا، پژو ۲۰۷ پانوراما، چانگان، آریا، کی ۱۳۲ و برخی دیگر از خودروها آزاد شود. براساس گفته‌های رییس شورای رقابت، به نظر می‌رسد که احتمال آزادسازی قیمت خودروهای نامبرده بالا باشد که نتیجه نهایی تا ۲ هفته دیگر اعلام می‌شود.

جمع‌بندی

کنترل قیمت‌ها در بازار خودرو ایران کار آسانی نیست. باید گفت مشکلات در صنعت و بازار خودرو ایران یک شبه به وجود نیامده است و برای حل و فصل شدن به برنامه‌ریزی بلند مدت نیاز دارد.

نویسنده: شقایق صفی خانی