قطعه سازان بیش از 40 هزار میلیارد تومان از خودروسازان طلب دارند و حالا سایه تعطیلی بر سر یک هزارو 100 قطعه‌ساز، سنگینی می‌کند. خودروسازان و قطعه‌سازان درد مشترک دارند؛ زیان انباشته و خطر ورشکستگی.
مطالبات معوق قطعه سازان؛ از سال 97 تا 99
طی 3 سال گذشته تاکنون، رقم مطالبات معوق قطعه‌سازان از خودروسازان با روند افزایشی همراه بوده و مطالبات معوق آنها از 9 هزار میلیارد تومان در سال 97 به حدود 41 هزار میلیارد تومان تا پایان سال 99 رسیده است.
بر اساس وعده وزارت صمت به قطعه‌سازان، قرار بر این شده بود تا 30 درصد از مطالبات آنها از طریق تسهیلات پرداخت شود. اما با گذشت 6 ماه از این وعده، هنوز مبلغ چشمگیری برای جبران زیان این بخش از صنعت نه از سوی وزارت صمت، نه از طرف خودروسازان، پرداخت نشده است. آنطور که دست‌اندرکاران صنعت قطعه‌سازی اعلام می‌کنید، تسهیلات پرداخت شده کمتر از 20 درصد بوده است.
این در حالی است که با استناد به آمارهای بانک مرکزی، سال گذشته، رقمی در حدود 5 هزار میلیارد و سیصد میلیون تومان، تسهیلات به گروه صنعتی ایران خودرو و شرکت خودروسازی سایپا، پرداخت شده است. با این حساب به نظر می‌رسد قطعه‌سازان، همچنان از غافله دریافت تسهیلات جا مانده‌اند!
گفته می‌شود از دهه 90، که بار تحریم بر دوش اقتصاد ایران سنگینی کرد و صنعت خودروسازی را نیز تحت تاثیر قرار داد، رکود صنعت قطعه‌سازی نیز آغاز شد. از همان زمان قرار بود مطالبات معوق قطعه‌سازان هر 90 روز پرداخت شود. اما به دلیل مسائل و مشکلاتی از جمله فشار اقتصادی تحریم، افزایش زیان انباشته خودروسازان، رفتار اشتباه دولت در زمینه قیمت‌گذاری دستوری، نوسانات شدید نرخ ارز و نیز بحران نقدینگی در کلان اقتصاد کشور، این وعده مجالی برای تحقق پیدا نکرده است. حالا 6 ماه است که قطعه‌سازان برای دریافت نقدینگی مورد نیاز خود، چشم به دست دولت دوخته‌اند، اما خبری نیست که نیست.
حالا در این شرایط، نوسان نرخ ارز نیز بر تنور مشکلات قطعه سازان دمیده است. دست‌اندرکاران صنعت قطعه‌سازی می‌گویند: « زمانی که قطعه ساز، مواد اولیه خود را با دلار 25 یا 26 هزار تومانی تهیه کرد، خودروسازان این خرید را با دلار 11 هزار تومانی محاسبه کردند.» به بیان بهتر، قطعه‌ساز روی هر قطعه‌ای که به خودروساز فروخت ( با احتساب اختلاف میان دلار 25 با 11 هزار تومانی) 14 هزار تومان ضرر کرد. این رقم کم در مقیاس بزرگ صنعت، ناچیز نیست!
چرا خودروسازان تعلل می‌کنند؟
حال پرسش اساسی این است، چرا خودروسازان در پرداخت حساب و کتاب قطعه‌سازان تعلل می‌کنند؟ آیا فقط به دلیل مشکلان نقدینگی است یا دلایل دیگری هم می‌توان برای این رفتار، بر شمرد؟
در این باره اظهار نظرها متفاوت است. همه صاحب‌نظران می‌گویند خودروسازی که روی فروش هر خودرو، 30 میلیون تومان ضرر می‌دهد، توان پرداخت بدهی ندارد و دولت است که باید فکری به حال این مشکل کند. اما برخی از قطعه سازان بر این باورند دلیل تعلل خودروسازان در محاسبه بدهی‌شان به قطعه‌سازان آن است که با تاخیر در محاسبه، رقم اصلی بدهی را لاپوشانی می‌کنند!
جمع‌بندی
زیان‌ده بودن صنعت خودروسازی و قطعه‌سازی در کشور اتفاق جدیدی نیست؛ اما تداوم این مشکل بسیار نگران کننده است. صنعتی مانند خودرو که به صورت مستقیم برای ۷۰۰ هزار نفر اشتغال ایجاد کرده است، اگر زمین بخورد فاجعه بیکاری به اوج خود خواهد رسید. همچنین صنعت قطعه‌سازی نیز سهم 12 درصدی از اشتغال در کشور دارد؛ پس نباید ورشکسته شود. اما با همه این اوصاف، حالا بیش از یک هزارو ۱۰۰ قطعه‌ساز به دلیل مسائل و مشکلات یاد شده، در آستانه ورشکستگی قرار دارند. چه باید کرد؟ پاسخ این پرسش را باید با اصلاح ساختار اقتصادی کشور داد.
نویسنده: فرشته بهروزی‌نیک
