برای رانندگی با هر وسیله نقلیه نیاز به داشتن گواهینامه مخصوص آن است و ازاین‌رو برای خودرو سواری نیز باید گواهینامه رانندگی گرفت. اما گواهینامه نیز دارای مدت زمان اعتبار است و با سررسیدن تاریخ انقضای آن، باید دوباره مراحلی را برای تمدید گواهینامه رانندگی طی کرد. بعضی از این مراحل مثل آزمایش چشم‌پزشکی برای تایید سلامت بینایی است و برای برخی از افراد باید یک سری آزمایش‌های جسمانی نیز طی شود.
مدت اعتبار گواهینامه رانندگی چقدر است؟
گواهینامه رانندگی، شرط لازم برای رانندگی با وسایل نقلیه است. رانندگی با هر وسیله نقلیه‌ای بدون داشتن گواهینامه آن، نه‌تنها جرم محسوب می‌شود؛ بلکه در صورت بروز حادثه نیز شرکت بیمه طبق قوانین بیمه بدنه خودرو و شخص ثالث از هیچ‌کدام از طرفین حادثه و تصادف، هیچ‌گونه حمایتی نخواهد کرد. به همین منظور برای رانندگی با هر وسیله نقلیه‌ای اعم از موتورسیکلت، خودروهای سواری سبک تا نیمه‌سنگین و سنگین، خودروهای ویژه مثل جرثقیل، خودروهای راهسازی و… باید گواهینامه مخصوص به آن را دریافت کرد.
گواهینامه رانندگی با خودرو شخصی مثل دیگر وسایل نقلیه دارای اعتبار زمانی مشخصی است که قبل از سررسید باید برای تمدید گواهینامه اقدام کرد. اعتبار گواهینامه رانندگی، ۱۰ سال است و گواهینامه‌های موقت که به رانندگان تازه‌کار می‌دهند. یک سال اعتبار دارند. در صورت به پایان رسیدن تاریخ اعتبار گواهینامه یا تغییر در مشخصات فردی مثل تغییر نام و نام خانوادگی یا در صورتی مفقودشدن گواهینامه رانندگی و درخواست صدور گواهینامه المثنی و همچنین مخدوش شدن این مدرک، باید برای تمدید گواهینامه رانندگی و تعویض آن اقدام کرد.
نکات مهم درباره گواهینامه رانندگی
- گواهینامه موقت یک سال اعتبار دارد که بعد از به پایان رسیدن این بازه یک‌ساله و در صورت نبود هیچ‌گونه مشکلی، گواهینامه جدید با اعتبار ۱۰ ساله صادر می‌شود
- برای افرادی که کمتر از ۶۵ سال سن دارند، گواهینامه رانندگی در انواع مختلف با ۱۰ سال اعتبار زمانی صادر می‌شود.
- اگر سن شخص متقاضی بین ۶۵ تا ۷۰ سال باشد، گواهینامه با اعتبار ۵ ساله صادر می‌شود.
- اگر سن شخص متقاضی بالای ۷۰ سال باشد، این اعتبار به ۲ سال کاهش پیدا می کند.
شرایط لازم برای تمدید گواهینامه رانندگی
- اگر گواهینامه رانندگی مفقود و گم شده باشد، می‌توان برای صدور مجدد گواهینامه المثنی به شرط طی کردن مراحل قانونی آن، اقدام کرد.
- اگر مشخصات فردیِ نوشته‌شده روی گواهینامه یا قسمت‌های دیگر گواهینامه مخدوش شده باشد، می‌توان تقاضای صدور مجدد گواهینامه رانندگی داشت.
- در صورتی که تاریخ اعتبار گواهینامه تمام شده باشد، می‌توان برای تمدید گواهینامه اقدام کرد.
- اگر شرایط بدنی فرد دارای گواهینامه به نحوی تغییر کرده باشد که نیاز به ثبت در پرونده و صدور گواهینامه جدید باشد، برای این کار باید اقدام کرد تا در صورت بروز حادثه، پوشش و خدمات بیمه‌ای شامل راننده شود.
- در صورت توقیف گواهینامه اگر تقاضای صدور مجدد داده شود و گواهینامه جدید نیز صادر شود، گواهینامه جدید باز هم فاقد اعتبار است و در صورت بروز حادثه، بیمه می‌تواند از دادن خسارت خودداری کند.
مدارک لازم برای تمدید گواهینامه
- برای تمدید گواهینامه رانندگی باید اصل و کپی شناسنامه ارائه شود. اینکه از کدام صفحات شناسنامه باید کپی گرفت را بهتر است تا از مسئول مربوطه بپرسیم.
- اصلی و کپی پشت و روی کار ملی نیاز است.
- در صورتی که گواهینامه مفقود شده باشد، باید مدارک مربوط به مفقودی گواهینامه مثل آگهی روزنامه و استعلام نیروی انتظامی نیز همراه مدارک باشد.
- ارائه اصل گواهینامه‌ای که قصد تمدید و تعویض آن را داریم، نیاز و ضروری است.
- همراه داشتن آدرس دقیق محل سکونت به همراه کد پستی ۱۰ رقمی لازم است.
- تصویر بیومتریک یا همان عکسی که در مراکز پلیس +۱۰ گرفته شده است.
- نتیجه انگشت‌نگاری انجام‌شده برای تمدید گواهینامه.
- مدرک معتبری که گروه خونی در آن نوشته شده باشد. برای مثال کارت پایان خدمت یا گواهینامه قبلی، یکی از مدارک معتبر قابل ارائه در این زمینه هستند.
- گواهی عدم اعتیاد به مواد مخدر برای گواهینامه پایه یک، الزامی و ضروری است.
مراحل تمدید گواهینامه
برای تمدید گواهینامه رانندگی باید در قدم اول به دفاتر پلیس 10+ مراجعه کنیم. در آنجا بعد از ارائه مدارکی شامل کپی و اصل شناسنامه و کارت ملی، گروه خونی و گواهینامه منقضی‌شده، ادامه کار برای انجام معاینات پزشکی به پزشک معتمد نیروی انتظامی ارجاع داده می‌شود. بعد از مراجعه به پزشک و انجام معاینه چشم‌پزشکی و ارائه نتیجه به پلیس ۱۰+، یک برگه رسید که به منزله درخواست فرد برای تعویض و صدور گواهینامه جدید است، به متقاضی داده می‌شود تا در صورت نیاز و تا زمان رسیدن اصل گواهینامه، بتوان آن را به ماموران راهنمایی و رانندگی نشان داد.
زمان تمدید گواهینامه رانندگی
اگر گواهینامه مفقود شده باشد، باید در اولین فرصت برای صدور گواهینامه جدید که البته گواهینامه المثنی خواهد بود، اقدام کرد. باید بدانیم که گواهینامه به عنوان یک مدرک رسمی می‌تواند از سوی سودجویان مورد سواستفاده قرار بگیرد و به همین خاطر نباید مفقودی و گم‌شدن این مدرک را ساده گرفت.
همچنین اگر نوشته‌ها و اطلاعات روی گواهینامه به نحوی مخدوش شده و نیاز به تعویض داشته باشد، می‌توان همان زمان تقاضای صدور گواهینامه جدید را ارائه کرد. اگر تاریخ انقضای اعتبار گواهینامه نزدیک است، بهتر است تا یک ماه قبل از پایان اعتبار، برای صدور و تعویض و تمدید گواهینامه جدید اقدام کرد. همچنین اگر تغییرات جسمانی خاصی که در سلامت و نحوه رانندگی تاثیر مستقیم داشته باشد، برای راننده پیش آید، باید درخواست ثبت آن و صدور گواهینامه جدید را داشت. چرا که در غیر این صورت، شرکت‌های بیمه می‌توانند از دادن خسارت در زمان حادثه خودداری کنند.
تمدید گواهینامه آنلاین
از آنجایی که تمدید و تعویض گواهینامه نیاز به انجام معاینات چشم‌پزشکی و انگشت‌نگاری دارد، تمدید گواهینامه به صورت آنلاین و اینترنتی ممکن نیست و نیاز به مراجعه شخص متقاضی به دفاتر پلیس 10+ و سپس پزشک معتمد نیروی انتظامی دارد. از این رو فعلا امکان تمدید اینترنتی و آنلاین گواهینامه وجود ندارد و فقط پیگیری صدور و زمان رسیدن آن، به صورت تلفنی، پیامکی و اینترنتی نیز قابل انجام است. اما برخی از خدمات جانبی گواهینامه مثل ترجمه آن یا تقاضای صدور گواهینامه بین‌المللی به صورت اینترنتی نیز انجام می‌شود.
هزینه تمدید گواهینامه
هزینه لازم برای تمدید گواهینامه رانندگی در سال ۱۴۰۳ بین ۲۵۰ تا ۳۰۰ هزار تومان است که شامل هزینه‌های مربوط به انجام معاینات چشم پزشکی و هزینه‌های دولتی می‌شود.
تمدید گواهینامه بین المللی
گواهینامه بین المللی در واقع یک ترجمه بر طبق قراردادهای نوشته‌شده بین اکثر کشورهای جهان است تا افرادی که در کشور خود گواهینامه رانندگی دارند، بتوانند با استناد به آن، در دیگر کشورها نیز رانندگی کنند. اعتبار گواهینامه بین‌المللی که در کشورمان صادر می‌شود، یک‌ساله یا سه‌ساله است و بعد از پایان‌یافتن اعتبار، امکان تمدید گواهینامه بین‌المللی وجود ندارد و باید دوباره درخواست صدور مجدد داشت.
البته باید در نظر داشت که برخی از کشورها حتی برای گواهینامه‌های بین‌المللی نیز قوانین خاص خود را دارند. برای مثال ممکن است حداکثر اعتبار گواهینامه‌های بین‌المللی در آن کشورها کمتر یا رانندگی با آنها، محدودیت‌هایی داشته باشد.
تمدید گواهینامه رانندگی ایرانیان خارج از کشور
از آنجایی که امکان تمدید گواهینامه به صورت غیرحضوری در کشورمان وجود ندارد و تمدید گواهینامه نیاز به انجام معاینات پزشکی و انگشت‌نگاری دارد، افرادی که در خارج از ایران حضور دارند و خواهان تمدید و صدور گواهینامه جدید رانندگی را دارند، باید شخصا یا از طریق وکیل خود در کشور، اقدام کنند.
عواقب رانندگی با گواهینامه تمدید نشده
رانندگی با گواهینامه تمدید نشده از نظر قانونی با نداشتن گواهینامه چندان تفاوتی ندارد. از نظر قانون بیمه شخص ثالث، اگر با گواهینامه‌ای که تاریخ آن گذشته و تمدید نشده باشد، تصادف کنید، بیمه از شما حمایت نکرده و نمی‌توانید خسارتی از بابت بیمه شخص ثالث به شخص مقابل پرداخت کنید و باید کل خسارت مالی و جانی را کاملا از جیب بدهید که دقیقا شبیه به نداشتن گواهینامه است.
ضمن اینکه رانندگی با گواهینامه تمدید نشده، شامل جریمه از سوی پلیس نیز خواهد شد. در حالی که رانندگی با خودرو در صورت نداشتن گواهینامه، می‌تواند منجر به توقیف ماشین و فرستادن آن به پارکینگ نیز شود.
اگر بدون داشتن گواهینامه، رانندگی کنیم، این کار جرم است و می‌تواند بین ۲ تا ۶ ماه حبس داشته باشد. در حالی که رانندگی با گواهینامه تمدیدنشده و منقضی‌شده، فقط شامل جریمه می‌شود. البته اگر دیرتر برای تمدید گواهینامه اقدام کنیم، باید به ازای مدت زمانی که از تاریخ انقضای گواهینامه گذشته نیز جریمه بدهیم. درست شبیه به زمانی که بیمه شخص ثالث خودرو منقضی شده و آن را تمدید نکرده باشد.
نتیجه گیری
داشتن گواهینامه رانندگی مخصوص برای هر وسیله نقلیه‌ای، لازم و ضروری است تا در صورت بروز حادثه و تصادف، بتوان از خدمات و حمایت شرکت بیمه استفاده کرد. باید بدانیم که اگر گواهینامه ما فاقد اعتبار لازم بوده و تمدید و تعویض نشده باشد، بیمه هیچ‌گونه حمایتی از ما نخواهد کرد و تمام خسارت‌های واردشده در حادثه را باید شخصا پرداخت کنیم. ازاین‌رو نیاز است تا نه‌تنها در نگهداری از گواهینامه خود، دقت داشته باشیم؛ بلکه حواسمان به اعتبار و تاریخ تمدید آن نیز باشد تا قبل از به پایان رسیدن آن، مراحل لازم برای تمدید گواهینامه و تعویض گواهینامه رانندگی را آغاز کرده و انجام دهیم.
تا سال ۱۴۰۲ خرید خودرو از شرکت‌های داخلی فقط با داشتن گواهینامه رانندگی امکان‌پذیر بود که طبق رای دیوان عدالت اداری، این شرط حذف شده است.
سوال های متداول
دوره زمانی تمدید گواهینامه چقدر است؟
در حالی که در گذشته گواهینامه‌های پنج‌ساله نیز صادر می‌شد، اما چند سالی است که نیروی انتظامی، گواهینامه‌ها را به صورت ده ساله صادر می‌کند. البته گواهینامه موقت همچنان همان یک‌ساله است تا بعد از سپری‌شدن این مدت‌زمان و نداشتن مشکلی در زمینه تمدید گواهینامه اصلی، گواهینامه ۱۰ ساله صادر شود.
گواهینامه جدید چه زمانی صادر می‌شود؟
برای تعویض و تمدید گواهینامه رانندگی لازم است تا مراحل آن طی شود. بعد از طی کامل مراحل، گواهینامه جدید طی یک هفته تا ۱۰ روز به دست متقاضی آن خواهد رسید. در این مدت زمان نیز یک رسید به متقاضی داده می‌شود تا در صورت نیاز آن را به عنوان مدرکی بر داشتن گواهینامه به ماموران راهنمایی و رانندگی نشان دهد.
آیا می‌توان گواهینامه رانندگی را آنلاین تمدید کرد؟
از آنجایی که برای تعویض و تمدید گواهینامه باید انگشت‌نگاری و معاینه چشم‌پزشکی صورت بگیرد که نیاز به مراجعه به پزشک معتمد نیروی انتظامی دارد، تمدید آنلاین گواهینامه رانندگی ممکن نیست. ضمن اینکه برای افراد بالای ۷۰ سال و افرادی که دچار مشکلات جسمانی هستند، معاینات کامل‌تری باید صورت بگیرد که نیاز به حضور آنهاست.
برای تمدید گواهینامه رانندگی همراه داشتن کارت پایان خدمت الزامی است؟
خیر، برای تمدید و تعویض گواهینامه نیاز به داشتن کارت پایان خدمت نیست.
آیا برای تمدید گواهینامه، معاینه چشم الزامی است؟
برای تعویض و تمدید گواهینامه موقت و یک‌ساله نیازی به معاینه چشم مجدد نیست. اما برای تعویض و تمدید گواهینامه‌های ۱۰ ساله، باید به پزشک معتمد برای چشم‌پزشکی مراجعه کرد.
نویسنده: علیرضا داودی
