مراحل و شرایط اسقاط خودرو فرسوده (۲ شهریور ۱۴۰۴)

خودرو فرسوده به خودرویی اطلاق می‌شود که به دلیل سن بالا، نقص‌های فنی، مصرف سوخت غیراقتصادی یا آلایندگی بیش از حد، دیگر برای استفاده روزمره مناسب نیست. این خودروها با خودروهای اوراقی که کاملا غیرقابل استفاده‌اند و صرفا برای بازیافت قطعات به کار می‌روند، تفاوت دارند. اسقاط خودرو فرسوده فرایندی است که نه‌تنها به کاهش آلودگی هوا و بهبود کیفیت محیط زیست کمک می‌کند، بلکه با کاهش مصرف سوخت و افزایش ایمنی جاده‌ها، مزایای اقتصادی و اجتماعی نیز به همراه دارد.

در ایران، با توجه به افزایش تعداد خودروهای فرسوده و تاثیر منفی آن‌ها بر محیط زیست و اقتصاد، دولت طرح‌های مختلفی برای تشویق مالکان به اسقاط این خودروها ارائه کرده است. این طرح‌ها شامل مشوق‌هایی مانند دریافت خودرو نو، تسهیلات بانکی و معافیت‌های گمرکی می‌شوند. با این حال، فرایند اسقاط خودرو می‌تواند برای برخی پیچیده و زمان‌بر باشد. هدف این مقاله، ارائه راهنمایی جامع و دقیق درباره شرایط، مدارک و مراحل اسقاط خودروهای فرسوده در ایران است تا مالکان بتوانند با آگاهی کامل اقدام کنند.

اسقاط خودرو فرسوده چیست؟

براساس ماده ۸ قانون هوای پاک که در ۲۵ تیر ۱۳۹۶ مصوب شد تمامی اشخاص حقیقی و حقوقی مالک وسایل نقلیه موظف‌اند وسیله نقلیه را پس از رسیدن به سن فرسودگی از رده خارج کنند که این سن برای خودروهای سواری، سنگین و نیمه سنگین و موتورسیکلت متفاوت است. بر اساس این طرح، مراکزی به نام مراکز اسقاط خودرو های فرسوده به وجود آمدند تا خودروهای فرسوده را از رده خارج کنند.

شرایط فرسوده بودن خودرو

برای اینکه یک خودرو به عنوان فرسوده شناخته شود، باید معیارهای مشخصی داشته باشد. این معیارها بسته به نوع خودرو و کاربری آن متفاوت است:

سن فرسودگی

• خودروهای سواری: خودروهای شخصی با سن بیش از ۱۵ سال فرسوده تلقی می‌شوند.
• تاکسی‌ها: به دلیل استفاده مداوم، سن فرسودگی تاکسی‌ها ۱۲ سال است.
• وانت‌ها: این دسته از خودروها معمولا پس از ۱۵ سال فرسوده محسوب می‌شوند.
• موتورسیکلت‌ها: با توجه به کاربری و آلایندگی بالا، سن فرسودگی موتورهای انژکتوری ۱۲ سال است.
• خودروهای سنگین: بسته به نوع کاربری (اتوبوس، کامیون و غیره)، سن فرسودگی معمولا بالای ۲۰ سال است.

سایر معیارها

• عدم دریافت معاینه فنی: خودروهایی که به دلیل نقص فنی یا آلایندگی بالا در دو مرتبه موفق به دریافت معاینه فنی نمی‌شوند، به عنوان فرسوده شناخته می‌شوند.
• میزان آلایندگی: خودروهایی که استانداردهای زیست‌محیطی را رعایت نمی‌کنند، مشمول اسقاط می‌شوند.
• مصرف سوخت بالا: خودروهایی که مصرف سوخت غیراقتصادی دارند، به‌ویژه در مقایسه با استانداردهای روز، در اولویت اسقاط قرار می‌گیرند.
• وضعیت ظاهری و فنی: خودروهایی با بدنه و قطعات فرسوده یا غیرقابل تعمیر، کاندیدای اسقاط هستند.

وضعیت پذیرش در مراکز اسقاط

خودرو باید حداقل قابلیت انتقال به مرکز اسقاط را داشته باشد، حتی اگر با یدک‌کش منتقل شود. همچنین، شماره شاسی و موتور باید قابل شناسایی باشند تا فرایند اسقاط قانونی انجام شود.

درک این معیارها به مالکان کمک می‌کند تا پیش از اقدام، وضعیت خودرو خود را ارزیابی کنند و از واجد شرایط بودن آن مطمئن شوند.

مدارک و شرایط لازم برای اسقاط خودرو

برای شروع فرایند اسقاط، مالک باید مدارک زیر را آماده کند:

مدارک لازم

• کارت ملی و شناسنامه مالک.
• سند مالکیت خودرو (برگ سبز) و کارت خودرو.
• در صورت فوت مالک، گواهی انحصار وراثت الزامی است.
• رسید پرداخت عوارض شهرداری.
• رسید پرداخت خلافی خودرو.
• گواهی اسقاط خودرو.

وضعیت پلاک و ثبت در راهور

• پلاک خودرو باید فعال و در سامانه راهنمایی و رانندگی (راهور) ثبت شده باشد.
• خودرو نباید پلاک مخدوش یا غیرمعتبر داشته باشد.

عدم مشکلات حقوقی

• خودرو نباید در توقیف قضایی باشد یا بدهی‌های معوقه مانند خلافی و عوارض سالیانه داشته باشد. مالک باید پیش از تحویل خودرو، این موارد را تسویه کند.
• استعلام از راهور برای اطمینان از نبود مشکلات حقوقی ضروری است.

شرایط خاص مالکیت

• خودروهای وکالتی: وکالت‌نامه معتبر و محضری که صراحتاً اجازه اسقاط را بدهد، مورد نیاز است.
• خودروهای ارثی: ارائه گواهی انحصار وراثت و رضایت‌نامه سایر وراث.
• خودروهای فاقد سند: در این موارد، مالک باید با مراجعه به راهور و ارائه مدارک مالکیت، وضعیت خودرو را قانونی کند.

آماده‌سازی این مدارک پیش از مراجعه به مرکز اسقاط، از تأخیرها و مشکلات احتمالی جلوگیری می‌کند.

مراحل اسقاط خودرو فرسوده

فرایند اسقاط خودرو در ایران شامل چند مرحله مشخص است که در ادامه توضیح داده می‌شود:

ثبت‌نام اینترنتی در سامانه نوسازی خودروهای فرسوده

مالک باید ابتدا در سامانه رسمی سامانه نوسازی خودروهای فرسوده (nnhk.ir) ثبت‌نام کند.

در این مرحله، اطلاعات خودرو (شماره شاسی، شماره موتور، VIN و پلاک) و اطلاعات مالک (کد ملی، شماره تماس و آدرس) وارد سامانه می‌شود.

پس از تایید اطلاعات، مالک می‌تواند زمان و مرکز اسقاط مورد نظر خود را انتخاب کند. برخی سامانه‌ها امکان رصد وضعیت ثبت‌نام و پیگیری را نیز فراهم می‌کنند.

صدور گواهی اسقاط

پیش از این گواهی اسقاط به‌صورت اینترنتی صادر شده است.

گواهی اسقاط شامل اطلاعاتی مانند مشخصات خودرو، نام مالک و تاریخ اسقاط است.

این گواهی برای استفاده در طرح‌های نوسازی ناوگان، خرید خودرو نو یا فروش در بازار آزاد کاربرد دارد.

تحویل حضوری خودرو به مرکز اسقاط مجاز

مالک باید خودرو را به یکی از مراکز اسقاط مجاز در شهر یا منطقه خود تحویل دهد. فهرست این مراکز در سامانه‌های رسمی قابل مشاهده است.

در مرکز اسقاط، کارشناسان شماره شاسی و موتور را با مدارک تطبیق می‌دهند تا از صحت مالکیت و هویت خودرو اطمینان حاصل کنند.

پس از تایید، قبض تحویل خودرو صادر می‌شود و خودرو برای فرایند بازیافت آماده می‌شود. این فرآیند شامل جداسازی قطعات قابل استفاده (مانند باتری، لاستیک‌ها و قطعات فلزی) و امحای بدنه خودرو است.

استفاده از گواهی اسقاط خودرو فرسوده

گواهی اسقاط یکی از مهم‌ترین خروجی‌های فرآیند اسقاط است که ارزش اقتصادی و کاربردی بالایی دارد:

• خرید خودرو نو: در طرح‌های نوسازی ناوگان، مالکان می‌توانند از گواهی اسقاط برای دریافت خودرو نو با تخفیف یا تسهیلات بانکی استفاده کنند. این طرح‌ها معمولا توسط خودروسازان داخلی یا واردکنندگان اجرا می‌شوند.
• فروش گواهی در بازار آزاد: در برخی موارد، مالکان ترجیح می‌دهند گواهی اسقاط را به شرکت‌های واردکننده خودرو یا افراد دیگر بفروشند. این گواهی در فرایند واردات خودروهای خارجی کاربرد دارد.
• انتقال گواهی: گواهی اسقاط قابل انتقال به اشخاص دیگر است، که این امکان را به مالک می‌دهد تا از ارزش اقتصادی آن به شکل‌های مختلف بهره‌مند شود.

ارزش رسمی گواهی اسقاط برای هر برگ ۳۵ میلیون تومان است.

هزینه ها و مزایای اسقاط خودرو فرسوده

هزینه‌های اسقاط

• هزینه حمل خودرو: اگر خودرو قادر به حرکت نباشد، مالک باید هزینه یدک‌کش را پرداخت کند (حدود ۵۰۰ هزار تا ۲ میلیون تومان بسته به مسافت).
• هزینه‌های جانبی: مانند تسویه خلافی یا عوارض معوقه.

مزایای اسقاط

• دریافت خودرو نو: در طرح‌های جایگزینی، مالکان می‌توانند خودرویی جدید با تخفیف یا تسهیلات دریافت کنند.
• واردات خودرو: گواهی اسقاط در فرایند واردات خودرو به کار می‌رود.
• مزایای زیست‌محیطی: کاهش آلودگی هوا و مصرف سوخت.
• ارزش اقتصادی گواهی: فروش گواهی در بازار آزاد می‌تواند درآمد قابل توجهی ایجاد کند.

نکات مهم قبل از اقدام به اسقاط خودرو

برای جلوگیری از مشکلات و تسریع فرایند، مالکان باید به نکات زیر توجه کنند:

• بررسی وضعیت فنی خودرو: اطمینان از امکان انتقال خودرو به مرکز اسقاط، حتی اگر با یدک‌کش باشد.
• استعلام بدهی‌ها: تسویه خلافی، عوارض سالیانه و هرگونه بدهی قبل از تحویل خودرو.
• مشاوره حقوقی: در موارد پیچیده مانند مالکیت مشترک یا فقدان سند، مشورت با وکیل یا کارشناسان مرکز اسقاط ضروری است.
• پیگیری مشوق‌های دولتی: بررسی طرح‌های نوسازی و تسهیلات ارائه‌شده توسط دولت یا خودروسازان.
• انتخاب مرکز معتبر: مراجعه به مراکز اسقاط مجاز و دارای مجوز از سازمان‌های مربوطه.

اخبار اسقاط خودرو

بررسی اسقاط خودروهای فرسوده در مجلس (۳۰ تیر ۱۴۰۴)

رئیس فراکسیون محیط‌زیست مجلس از بررسی وضعیت خروج خودروهای فرسوده در مجلس خبر داد.

سمیه رفیعی، نایب رئیس کمیسیون کشاورزی و محیط زیست مجلس و نماینده مردم تهران در مجلس شورای اسلامی با اشاره به قانون برنامه توسعه هفتم، گفت: بر این اساس سالانه باید ۵۰۰ هزار خودرو فرسوده از رده خارج شود.

نتیجه گیری

اسقاط خودرو فرسوده گامی مهم در جهت کاهش آلودگی هوا، صرفه‌جویی در مصرف سوخت و افزایش ایمنی جاده‌ها است. این فرایند نه‌تنها به نفع محیط زیست است، بلکه با ارائه مزایایی مانند دریافت خودرو نو، ارزش اقتصادی قابل توجهی دارد. با این حال، موفقیت در این فرایند نیازمند آگاهی از شرایط، مدارک و مراحل آن است. مالکان باید پیش از اقدام، وضعیت خودرو و مشوق‌های موجود را بررسی کنند و با انتخاب مراکز معتبر، فرایند را به‌صورت قانونی و کارآمد پیش ببرند. اقدام آگاهانه و به‌موقع می‌تواند حداکثر مزایای زیست‌محیطی و اقتصادی را برای مالکان به ارمغان آورد.

سوالات متداول

 اسقاط خودرو به چه معناست؟ا

سقاط یعنی خارج کردن رسمی و قانونی خودروهای فرسوده از چرخه حمل‌ونقل برای کاهش آلودگی و مصرف سوخت.

چه شرایطی برای اسقاط خودرو لازم است؟

خودرو باید از سن فرسودگی عبور کرده باشد و مدارکی مثل برگ سبز، کارت خودرو و مدارک هویتی مالک ارائه شود.

سن فرسودگی خودروها چقدر است؟

برای خودروی شخصی ۱۵ سال و برای خودروهای عمومی و وانت‌ها بین ۸ تا ۱۴ سال (بسته به نوع سوخت و کاربری).

گواهی اسقاط چیست و چطور دریافت می‌شود؟

گواهی رسمی حذف خودرو از ناوگان فعال کشور است که پس از ثبت‌نام در سامانه NNHK و تحویل خودرو صادر می‌شود.

مزایای اسقاط خودرو چیست؟

کاهش آلودگی هوا، صرفه‌جویی در سوخت، دریافت وجه نقد یا امکان شرکت در طرح جایگزینی با خودروی نو.

نویسنده: میلاد قزللو