آزادسازی واردات خودرو موجب ارزان شدن قیمت این کالای سرمایهای در بازار میشود؟ آیا «ارزانی» تعریف درستی است یا باید انتظار متعادل شدن قیمتها را داشت؟ ارائه پاسخ روشن به این چند پرسش بدون شک میتواند ابهامات بسیاری را حل کند.
آنطور که از اظهار نظرهای کارشناسی میتوان دریافت، پیش از آنکه آزادسازی رخ دهد، باید ساختارهای بیمار در کلان اقتصاد کشور، درمان شوند. به گواه تجربه سالهای گذشته، آزادسازی بارها در اقتصاد ایران با شکست مواجه شده است.
اول رانت برچیده شود
به همین دلیل است که ناظران داخلی و خارجی اقتصاد ایران، بر سر این نکته به اتفاق نظر رسیدهاند که آن سیاستهای راهبردی از جمله قیمتگذاری در حاشیه بازار، و آزادسازی واردات، تنها در شرایطی نتیجه مطلوب خواهد داشت که فضای رانتی از اقتصاد برچیده شود.
در اینباره اظهار نظرهای متفاوتی از سوی صاحب نظران اقتصادی وجود دارد. برخی از کارشناس صنعت خودرو بر این باور هستند که در شرایط فعلی بهتر است فکری به حال افزایش تولید از سوی خودروسازان داخلی شود.
اما در مقابل این اظهار نظر کارشناسانی قرار دارند که علاج تعادل در قیمت خودرو آزادسازی واردات است. اما فربد زاوه، کارشناس صنعت خودرو در اینباره نظر دیگری دارد.
زاوه، در گفتوگو با « خودرو۴۵ » میگوید: در فضای کلی وقتی صحبت از اقتصاد بازار و سپردن مدیریت بازار به مکانزم بازار میکنید با توجه داشته باشید که هم عرضه آزاد شود هم فضا برای حرکت عرضه کننده محدود نباشد.
تقابل انحصار و آزاد سازی در صنعت خودرو
زاوه معتقد است: تقاضا باید بتواند بین عرضه کنندهها انتخاب خود را انجام دهد. این یک اصل کلی در اقتصاد است. اگر خارج از این قاعده عمل شود، هر اقدامی که میتواند نتیجه مثبتی داشته باشد به ضد خود تبدیل خواهد شد.
این کارشناس اقتصادی همچنین بر این باور است: دولت به هیچ وجه نمیتواند هم بازار را انحصاری نگاه دارد و هم تصمیم به آزاد سازی قیمت خودرو داشته باشد. این روند اجحاف به حق و حقوق متقاضیان در بازار خودرو است. در واقع با این دست فرمان، متقاضی مجبور است یک اضافه هزینهای را پرداخت کند و به بیان بهتر به حقوق او تجاوز شده است.
او صحبتهای خود را اینطور ادامه میدهد: حتی در انحصاریترین بازارها (بازار خودرو) از منظر عددی قیمت خودرو، آن چیزی که عرضه کننده انحصاری را هم تحت فشار قرار میدهد، تعداد عرضه و تعداد تقاضا است.
زاوه برای مصداقی شدن اظهار نظر خود توضیح میدهد: بسیار مهم است که مشخص شود در کشور چه میزان پول از سوی دولت توزیع میشود و مهمتر آنکه، این پول با چه ضریب توزیع (ضریب جینی) میان دهکهای مختلف درآمدی توزیع میشود.
به گفته این کارشناس بازار خودرو؛ با این حساب و کتاب میتوان فهمید که در مقابل توزیع پولی که و صورت گرفته، چه میزان تقاضا ایجاد شده و چگونه به این تقاضا پاسخ داده شده است.
انحصار کیفیت را نابود میکند
زاوه به این نکته اساسی هم اشاره میکند که در یک بازار انحصاری، چند اتفاق قابل تامل رخ میدهد؛ اول آنکه به دلیل فشار هزینههای تولید، تولیدکننده ناچار است عرضه را کاهش دهد، پس تعادل عرضه و تقاضا بر هم میخورد، مانند اتفاقی که در بازار خودرو رخ داده است. نکته دوم آنکه، کالا با کیفتی بسیار نازل به دست مصرفکننده میرسد.
سرنوشت بازار خودرو پس از آزادسازی واردات
زاوه صحبتهای خود را اینطور به پایان میدهد که اجرای سیاستهای اشتباه موجب عدم تعادل میان عرضه و تقاضای خودرو و همچنین آشوب قیمتها دربازار خودرو شده است. او به تصمیم اخیر شورای رقابت مبنی بر تعیین قیمت دستوری نیز اشاره میکند. به باور این آگاه اقتصادی، افزایش قیمت خودرو بیش از هر اتفاق دیگری، به اجرای سیاستهای اشتباه دولت بر میگردد.
نویسنده: فرشته بهروزینیک