خودروهای فرسوده نه تنها مصرف سوخت بالایی دارند بلکه در آلودگی کلان شهر‌ها نیز نقش مهمی ایفا می‌کنند. به گفته مسئولان بالغ بر ۳ میلیون دستگاه خودرو فرسوده در کشور در حال تردد
هستند.
طی سال‌های اخیر حذف اسقاط خودروها نگرانی‌هایی از قبیل تهدید محیط زیست، آلودگی هوا و مصرف بیش از اندازه سوخت را به وجود آورده است. در همین سال‌ها با کاهش ارائه گواهی اسقاط، ممنوعیت واردات خودرو و معافیت خودروسازان داخلی از اسقاط خودروهای فرسوده، رفته رفته مراکز اسقاط نیز تعطیل شدند و این طرح پس از گذشت سال‌های طولانی نتوانست به خوبی اثرگذار باشد.
اسقاط خودرو چیست؟
براساس ماده ۸ قانون هوای پاک که در ۲۵ تیر ۱۳۹۶ مصوب شد تمامی اشخاص حقیقی و حقوقی مالک وسایل نقلیه موظف‌اند وسیله نقلیه را پس از رسیدن به سن فرسودگی از رده خارج کنند که این سن برای خودروهای سواری، سنگین و نیمه سنگین و موتور سیکلت متفاوت است. بر اساس این طرح، مراکزی به نام مراکز اسقاط به وجود آمدند تا خودروهای فرسوده را از رده خارج کنند.
اهمیت اسقاط خودروهای فرسوده
اجرای طرح فرسودگی خودروها مهم است چراکه بسیاری از کلانشهر‌های ایران با آلودگی هوا رو‌به‌رو هستند و تردد خودروهای فرسوده و موتور‌سیکلت‌ها به این آلودگی‌ها دامن می‌زند و سبب افزایش آلایندگی‌ها می‌شود. خودروهای فرسوده بیش از ۲۰ برابر خودروهای معمولی تولید آلایندگی دارند و تنها با جریمه نمی‌توان تردد آنها را محدود کرد.
از طرفی تعلق نگرفتن سهمیه بنزین و کارت سوخت به خودروهای فرسوده سبب از رده خارج شدن خودروهای فرسوده نمی‌شود. خودروهای فرسوده همچنان مجاز به استفاده از بنزین آزاد و تردد در شهر هستند و افزایش قیمت بنزین هم نمی‌تواند دلیلی بر از رده خارج کردن خودروهای فرسوده باشد.
افزایش روز افزون خودروها در سطح شهر‌ها و از طرفی خارج نکردن خودروهای فرسوده سبب می‌شود که هر روزه بر آلودگی کلان‌‌شهر‌ها افزوده شود و این یک تهدید بسیار جدی برای محیط زیست است. همچنین مصرف سوخت خودروهای فرسوده بسیار بالا است و این سبب می‌شود که منابع نفتی موجود اتلاف شود. افزایش بی‌رویه خودروهای فرسوده ترافیک را نیز در شهرهای بزرگ افزیش می‌دهد. بنابراین اسقاط خودروهای فرسوده می‌تواند به ذخیره منابع سوختی و کاهش آلودگی هوا و همچنین تامین مواد اولیه برای فولاد کمک زیادی کند.
آیین نامه سن فرسودگی خودروها
خرداد ماه سال ۱۴۰۰ هیات وزیران وقت، آیین‌نامه‌ای را درباره تعیین سن فرسودگی خودروها به تصویب رساند.
بر اساس این آیین‌نامه، با توجه به کاهش ایمنی و آلایندگی انواع وسایل نقلیه در اثر مرور زمان، سن مرز فرسودگی به جای سن فرسودگی تعیین شد. بنابراین خودروهای مشمول باید سالانه دفعات بیشتری برای دریافت معاینه فنی اقدام کنند.
بر این اساس سن مرز فرسودگی برای خودروهای سواری ۱۵ سال است. این خودروها پس از رسیدن به سن مرز فرسودگی باید هر ۶ ماه اقدام به دریافت معاینه فنی کنند.
وانت پایه گازسوز و بنزینی، دوگانه سوز و دیزلی نیز به ترتیب با سن ۱۴ و ۱۳ سال به سن مرز فرسودگی می‌رسند که پس از آن باید هر ۴ ماه یکبار نسبت به دریافت معاینه فنی اقدام کنند.
اهمیت فعالیت مراکز اسقاط خودرو
فعالیت مراکز اسقاط خودرو فرسوده اهمیت بسیاری دارد. از یک سو وظیفه خارج کردن خودروهای فرسوده بر عهده این مراکز است و از سوی دیگر افراد بسیاری از این طریق مشغول به کار هستند. اما با لغو طرح اسقاط خودروهای فرسوده در سال ۱۳۹۷، مراکز اسقاط کشور نیز تعطیل شدند. آمارها نشان می‌دهد که ۲۱۶ مرکز اسقاط در کشور فعالیت داشتند که با معافیت خودروسازان از اسقاط و ممنوعیت واردات خودرو این مراکز تعطیل شدند. تعطیلی این مراکز بر صنعت فولاد نیز تاثیر گذاشت چراکه فولادی‌ها برای تامین مواد اولیه به مشکل خوردند. تعطیلی این مراکز سبب شد بیش از ۶ هزار نیروی کار در سراسر کشور بیکار شوند. ۸۰ هزار گواهی اسقاط در مراکز اسقاط انباشته شده است که نوعی سرمایه راکد است.
آخرین اخبار اسقاط خودروهای فرسوده
اعلام علت حذف الزام برگه گواهی اسقاط
منوچهر منطقی، معاون وزیر صمت، درباره علت اصلی حذف الزام برگه گواهی اسقاط برای شماره‌گذاری خودروهای تجاری و موتورسیکلت گفت:
- علت اصلی حذف الزام گواهی اسقاط برای این خودروها، کمبود برگه اسقاط و رسوب محصولات تولیدی در انبارها است.
- کمبود برگه اسقاط، شماره‌گذاری خودروهای تجاری و موتورسیکلت را با مشکل مواجه کرده است.
- انبوهی از محصولات تولیدی در پارکینگ های متعدد انبار شده و قابلیت عرضه ندارند.
- در صورت عدم وجود گواهی اسقاط، تولیدکنندگان باید مبلغ مابه‌ازای آن را به صندوق محیط زیست واریز کنند تا از آن به عنوان تسهیلات برای کسانی که قصد جایگزینی خودرو فرسوده خود را دارند، استفاده شود.
لزوم اسقاط ۲۵ درصد خودروها
محمود مشهدی شریف، رئیس هیات مدیره انجمن صنفی مراکز اسقاط خودروهای فرسوده، با بیان عدم هماهنگی بین هزینه صدور گواهی اسقاط و ارزش ضایعات خودرو فرسوده گفت:
- در حال حاضر قیمت خودروهای فرسوده بسیار بالا رفته و ممکن است نرخ خرید این خودروها توسط مراکز اسقاط بالاتر هم برود.
- مسئول اسقاط خودروهای فرسوده، خودروسازان و واردکنندگان خودرو هستند و مراکز اسقاط برای تسهیل این فرآیند و در راستای تعامل بیشتر با تولیدکنندگان به نیابت از آن ها اقدام به جمع‌آوری خودرو می‌کنند.
- اردیبهشت هر سال، ستاد مدیریت حمل و نقل و سوخت به کارشناسان رسمی دادگستری قیمت گواهی اسقاط خودروهای فرسوده را اعلام می‌کند.
- نرخ گواهی اسقاط تابع نرخ خودروی فرسوده است.
- در صورت عدم حمایت دولت، هزینه صدور گواهی اسقاط افزایش سرسام‌آوری خواهد داشت.
- طبق قانون باید معادل ۲۵ درصد خودروهای تولیدی کشور حدودا ۲۵۰ هزار دستگاه خودروی فرسوده باید اسقاط شوند.
- در قانون بودجه ۱۴۰۱ پیش‌بینی شده است که ۱۰ درصد از خودروهای عرضه شده از طریق قرعه‌کشی، به صاحبان خودروهای فرسوده تعلق بگیرد.
تهیه و تنظیم: تیم تولید محتوا خودرو45
