رقابت مادر پیشرفت است. رقابت جهانی در صنعت خودروسازی نیز در این زمینه مستثنی نیست چرا که ذات رقابت باعث می‌شود خودروسازان همواره در پی ارائه برترین تکنولوژی‌های روز در محصولات تولیدی خود باشند.
این موضوع مهم موجب شد تاریخ صنعت خودروسازی جهانی شاهد حضور برخی خودروهای استثنایی و منحصر به فرد باشد که از دیدگاه تکنولوژی ساخت، به مراتب فراتر از زمان خود و همانند یک ماشین زمان ایفای نقش کنند.
در این مقاله به معرفی خودروهایی می‌پردازیم که از دیدگاه فناوری و مهندسی ساخت، به مراتب فراتر از زمان خود عمل کردند.
۱. اِمِریکن موتورز ایگِل
امریکن موتورز (AMC)، یکی از خودروسازان نسبتا کوچک اما باسابقه، پیشگام و مشهور آمریکایی بود که ضمن در اختیار داشتن برندهایی چون رمبلر، جیپ، برند محصولات خانگی کلویناتور و تولیدات مختلف نظامی، همواره در زمینه ارائه تکنولوژی و مهندسی برتر شهرت داشت.
یکی از بزرگ‌ترین اقدامات این شرکت خودروسازی، ارائه اولین کراس‌اوور رسمی جهان در ابتدای دهه ۱۹۸۰ میلادی تحت نام مدل ایگل (Eagle/به معنای عقاب) بودکه بعد‌ها به برند خودروسازی انحصاری ایگل بدل شد. در دورانی که امریکن موتورز مدل ایگل را بر اساس مدل کونکورد (با تلفظ صحیح کانکورد) روانه بازار کرد، جهان با مفهوم کراس‌اوور هیچ آشنایی نداشت.
با توجه به تملک برند جیپ از سوی امریکن موتورز و آشنایی عمیق این خودروساز با سیستم انتقال نیرو دو دیفرانسل نوع 4WD (چهار چرخ متحرک موقت)، داستان ایگل به بیان ساده، تبدیل سواری کونکورد به یک سواری ارتفاع یافته و مجهز به خط سیستم انتقال نیرو (و پیشرانه) خانواده جیپ بود. به بیان ساده‌تر، ایگل را باید نسخه آفرود شده سواری کونکورد دانست.
این اقدام مهم به تولید اولین کراس‌اوور رسمی جهان از سوی امریکن موتورز شد. کلاسی از خودروها که امروز در زمره پرفروش‌ترین گروه‌‌های خودرو در جهان قرار دارد.
۲. کورد/ اولدزموبیل
برند خودروساز ناشناخته و نسبتا گمنام کورد (Cord) که طول عمر کوتاهی داشت، یکی از خودروسازان دهه ۱۹۲۰ میلادی آمریکا بود که شهرت خود را از خلق دو سیستم منحصر به فرد و جاودان انتقال نیرو متحرک جلو و چراغ مخفی، در دوران پیش از جنگ جهانی دوم به دست آورد.
زمانی که شرکت کورد مدل L-29 را با سیستم انتقال نیرو متحرک جلو به بازار جهانی معرفی کرد، صنعت خودرو جهان و مخصوصا بازار خودرو آمریکا، هیچ نیازی به ساختار انتقال نیرو متحرک جلو نداشت. اختراع کورد در مدل L-29 اما به تولید اولین خودرو متحرک جلو تولید انبوه آمریکایی و در نهایت تولید گروه بسیار بزرگی از خودروهای مدرن امروزی، ملقب به خودروهای متحرک جلو (نظیر بیشتر خودروهای کلاس هاچ‌بک) انجامید. این دست خودروها به دلیل داشتن ساختار فنی محور جلو، ابعاد کلی کوچک‌تر، کابین بزرگ‌تر و مصرف سوخت کمتری نسبت به خودروهای متحرک عقب دارند.
دیگر مخلوق کورد چراغ‌های مخفی در دو مدل ۸۱۰ و ۸۱۲ بود. این سبک طراحی چراغ، با قوت تمام تا دهه ۱۹۹۰ میلادی در صنعت خودرو جهانی به کار گرفته شد و با تغییر سلیقه جهانی از ابتدای قرن بیست و یکم، جای خود را به چراغ‌های معمولی داد.با توجه به تکرار مد در جهان خودرو، انتظار می‌رود که سبک طراحی چراغ مخفی بین ۱۰ تا ۱۵ سال دیگر به نحوی به صنعت خودروسازی بازگردد.
پس از جنگ جهانی دوم، برند خودروساز مشهور اولدزمبیل، قدیمی‌ترین برند خودروساز آمریکایی، مسیر کورد را ادامه داد و اولین خودروساز تولید انبوه آمریکایی بود که پس از دوران جنگ جهانی دوم، محصولات خود را در ساختار محور جلو به تولید رساند. این برند همچنین در زمینه‌های بسیاری از جمله خلق اولین سیستم هدآپ (HUD)، حذف لچکی‌های جلو و بسیاری دیگر از نوآوری‌های صنعتی پیشرو و الهام بخش برندهای برادر، یعنی بیوئیک و کادیلاک بود. به همین دلیل اولدزمبیل از جمله برترین و پیشرفته‌ترین برندهای خودروساز در تاریخ صنعت خودروسازی جهان شناخته می‌شود. اولدزمبیل یکی از خودروسازان آمریکایی فراموش شده است.
۳. مرسدس بنز 300SL گولوینگ
شاهکار تاریخی مرسدس بنز به عنوان یک خودرو خیابانی با ریشه مسابقاتی، در سال ۱۹۵۴ میلادی و با کد شناسایی W198، به عنوان یک خودرو اسپرت کوپه/ کانورتیبل دو نفره و جد پدری کلاس SL مرسدس بنز به تولید رسید.
خودرویی با مهندسی منحصر به فرد، شاسی لوله‌ای (فضای یا Space Frame)، درهای بالارونده ملقب به درهای گولوینگ (Gullwing) و طراحی بسیار خیره کننده که با توانایی‌های فنی پیشرانه ۳.۰ لیتری شش سیلندر (M198)، به قدرت ۲۴۰ اسب بخار و ۲۹۵ نیوتون.متری و مجهز به سیستم روان‌کاری کارتر خشک (Dry Sump) آن هماهنگ بود.
بزرگ‌ترین مشکل 300SL چه در نسخه کوپه و چه در نمونه کانورتیبل، قیمت خیره کننده و بسیار بالای آن بود که از ذات مهندسی بسیار پیچیده آن نشات می‌گرفت. به دلیل داشتن قیمت نهایی بسیار بالا، تیراژ تولید تمامی نمونه‌های 300SL در بازه تولید نزدیک به ۱۰ سال آن، تنها برابر با کمتر از ۳۳۰۰ دستگاه باقی ماند. با این وجود این خودرو استثنایی، بعد‌ها الهام بخش مدل ارزان قیمت و اقتصادی 190SL (W121) و پیداش خانواده محبوب SL در سبد محصولات مرسدس بنز در دهه‌های بعد شد.
۴. پونتیاک اَزتِک
کراس‌اوور بد اقبال جنرال موتورز با نام اَزتِک (Aztek) که بین سال‌های ۲۰۰۰ تا ۲۰۰۵ در ابعاد متوسط به تولید رسید، معمولا به عنوان زشت‌ترین خودرو تاریخ شناخته می‌شود.
اول این که طراحی ازتک از سوی طراح با سابقه جنرال موتورز، تام پیترز انجام گرفت که به مدت ۳۷ سال با این خودروساز آمریکایی در همکاری بود. شاهکارهای طراحی پیترز شامل همکاری مستقیم در طراحی خودروهایی چون شورولت کامارو نسل پنجم، شورولت کوروت ایندی ۱۹۶۸مفهومی، شورولت سیلورادو و شورولت کوروت C8 بود. در نتیجه تام پیترز شخصی نبود که دست کم گرفته شود.
طراحی ازتک از نگاه عموم شاید زشت تلقی شود اما سوال اصلی این است: آیا سیتروئن C4 کاکتوس، جیپ چروکی یا نیسان جوک، اسطوره زیبایی به شمار می‌آیند؟ پاسخ کاملا منفی است. از دیدگاه علم طراحی، ارائه طراحی بسیار رادیکال و سنت شکنی همچون پونتیاک ازتک، آن هم در ابتدای قرن بیست و یکم، نشان دهنده جسارت طراحی و آغاز سنت شکنی‌های بزرگ و خروج از ذهنیت خطی زبان طراحی در صنعت خودروسازی جهانی آن دوران بود. آنچه تام پیترز بر پونتیاک ازتک پیاده کرد در حقیقت الهام بخش سبک طراحی رادیکال و منحصر به فرد خودروهای امروزی مخصوصا در کلاس کراس‌اوورها شد.
ازتک همچنین از دیدگاه کیفیت ساخت و دقت مونتاژ تا آن دوران، یکی از برترین ساخته‌های جنرال موتورز به شمار می‌آید. این خودرو اما یک قدم بزرگ در علم طراحی بود که برای آغاز قرن بیست و یکم، قدمی بسیار بزرگ به شمار می‌آمد و جهان هنوز برای پذیرش آن آماده نبود.
۵. میتسوبیشی 3000GT/ داج اِستِلث
با نگاهی به بازی‌های رایانه‌ای خلق شده در دهه ۱۹۹۰ میلادی و پس از آن، شاهد حضور چشمگیر میتسوبیشی GTO یا همان 3000GT خواهیم بود. این خودرودر سال ۱۹۹۰ روانه بازار شد و تا سال ۲۰۰۰ بر خط تولید قرار داشت. بر اساس همکاری میان کرایسلر و میتسوبیشی در آن دوران، GTO در بازار آمریکای شمالی با نام متفاوت استلث (Stealth) از زیرمجموعه داج اما با ظاهر خارجی متفاوت به تولید رسید.
اما چرا GTO/3000GT مشهور شد؟ این خودرو به پیشرانه ۳.۰ لیتری V6 مجهز بود که در نسخه تویین توربوشارژر (دو توربوشارژر) قادر به تولید قدرت خیره کننده ۳۰۰ اسب بخار و گشتاور قابل توجه ۴۱۷ نیوتون.متر بود و وابسته به سطح آپشن‌ها، چیزی در حدود ۱.۴ تا ۱.۹ تن وزن داشت. این اعداد و ارقام برای دهه ۱۹۹۰ میلادی به واقع خیره کننده و درخور احترام بود.
داستان GTO در اینجا به پایان نمی‌رسد. این خودرو آپشن‌هایی به مراتب فراتر از دوران خود به همراه داشت که سیستم انتقال نیرو دو دیفرانسیل، سیستم چهارچرخ فرمان‌پذیر، سیستم تعلیق هوشمند فعال و سیستم ارودینامیک هوشمند فعال تنها گوشه‌ای از آن‌ها بود. میتسوبیشی GTO/3000GT با تکیه بر این آپشن‌های خیره کننده، در آن دوران یکی از هیولاهای خوش سیما و خوش فرمان اسپرت کوپه جهان به شمار می‌آمد که ضمن داشتن قیمت نهایی بسیار پایین‌تر، در رقابت مستقیم با برخی محصولات فراری بود.
۶. سیتروئن خانواده DS
تصور آن کمی دشوار است اما خودروسازی قدیمی فرانسوی سیتروئن، پیش از آن که در سال ۱۹۷۶ میلادی و در راستای ادغام با شرکت خودروسازی پژو، به گروه خودروسازی پژو/ سیتروئن (PSA) بپیوندد، در حقیقت یکی از پیشرو‌ترین خودروسازان جهان بود. متاسفانه دست اقتصادی که پژو بر سر سیتروئن کشید موجب شد این خودروساز طی سالیان طولانی، افزایش تیراژ فروش و سهم بازار را به ذوق مهندسی و پیشگامی تکنولوژی ترجیح دهد.
از مدل DS کلاسیک که در سه سری مجزا به تولید رسید اما به عنوان یکی از شاهکارهای تاریخی برند سیتروئن در دوران پیش از پیوستن به برند پژو شناخته می‌شود. این خودرو اولین بار در میانه دهه ۱۹۵۰ میلادی روانه بازار شد که با داشتن طراحی منحصر به فرد و ویژگی‌های فنی درخور توجه به شهرت جهانی دست یافت.
مدل DS از دیدگاه طراحی به عنوان برترین خودرو تاریخ شناخته می‌شود. این خودرو اولین خودرو تولید انبوه جهان بود که با سیستم تعلیق تنظیم شونده اتوماتیک بسیار خیره کننده و نسبتا پیچیده هیدرونئوماتیک (روغنی/بادی) و ترمز‌های دیسکی در هر دو محور روانه بازار شد. DS همچنین اولین خودرو جهان بود که سیستم تغییر زاویه چراغ، متناسب با زاویه فرمان را به جهان معرفی کرد.
سه سری افسانه‌ای مدل DS از موثرترین محصولات صنعت خودرو جهان و از پیشگامان تکنولوژی‌های خاص صنعت خودرو شناخته می‌شوند که در بازار جهانی در تیراژ برابر با حدود ۱.۵ میلیون دستگاه و در بازار داخلی فرانسه در حدود ۱.۳ میلیون دستگاه به فروش رسید.
۷. تسلا مدل S
تسلا نامی است که این روزها در هرجا و هر جمعی بر سر زبان است. از صنعت خودروسازی گرفته تا هوا/فضا، ایلان ماسک با خلق برند تسلا و اسپیس-اِکس (Space-X)، نام خود را در تاریخ جاودانه کرد. برند خودروسازی تسلا با مدل رودستر در ابتدای قرن ۲۱ام بر سر زبان‌ها افتاد، اما انفجار عظیم شهرت نام این برند، در پس تولید سدان تمام الکتریکی مدل S در سال ۲۰۱۲ اتفاق افتاد.
ایلان ماسک در برند تسلا و با مدل S ثابت کرد که یک خودرو الکتریکی می‌تواند هم برای استفاده‌های طولانی و درون شهری روزمره مناسب باشد و هم برای لذت رانندگی تیز و بز. مدل S با تولید در چند تریم مختلف بین ۸۲۵ اسب بخار قدرت و ۱۳۰۰ نیوتون.متر گشتاور تا ۱۰۲۰ اسب بخار قدرت و ۱۴۲۰ نیوتون.متر گشتاور دارد. برد مفید این خودرو چیزی در حدود ۴۰۰ تا بیش از ۶۵۰ کیلومتر است و با داشتن شتاب اولیه رسمی ۱.۹۸ ثانیه در قدرتمندترین نسخه (مدل Plaid)، سریع‌ترین و قوی‌ترین سدان تمام الکتریکی تولید انبوه جهان به حساب می‌آید که از دیدگاه استفاده روزمره برای مالک کم نمی‌گذارد.
نه تنها مدل S، بلکه توانایی‌های فنی درخور توجه و قیمت معقول و اقتصادی سایر محصولات تسلا نظیر وانت سایبر تراک و اسپرت کوپه رودستر نیز ثابت می‌کند که تکنولوژی خودروهای برقی در دهه گذشته چنان پیشرفت چشمگیری به خود دیده است که حتی با استانداردهای امروزی نیز قابل باور نیست. بدون شک در آینده از محصولات تسلا به عنوان خودروهای فراتر از زمان یاد خواهد شد.
۸. شورولت خانواده کوروت
بهانه اصلی شورولت برای طراحی و تولید محصول اسپرت کوپه کوروت (Corvette) درسال ۱۹۵۳ میلادی، در حقیقت تست و فروش پیشرانه‌های تمام چدنی نسل جدید بود که از آن زمان به بعد با لقب پیشرانه‌های بلوک کوچک (Small Block) شناخته شدند. در نتیجه کوروت از همان ابتدا به پلتفرم آزمایشی شورولت برای آزمون و ارزیابی محصولات عملکرد محور جنرال موتورز بدل شد که با تولید به موازات طرح‌های تحقیقاتی و مفهومی خانواده سِرو (CERV)، همواره در اوج تکنولوژی قرار داشت.
شورولت کوروت یکی از اولین خودروهای تولید انبوه جهان بود که با داشتن سیستم انتقال نیرو پیشرانه جلو/متحرک عقب، از گیربکس ترنس اکسل (گیربکس قرار گرفته بر محور به صورت مشترک با دیفرانسیل عقب) بهره گرفت. همچنین کوروت تنها خودرو تولیدی جهان بود که از سیستم تعلیق بسیار قدیمی و بسیار ساده اما بسیار بادوام و سبک شمش عرضی در محور عقب (در مدل C7 در هر دو محور) استفاده کرد.
با توجه به حضور بسیار قدرتمند تمامی نسل‌های کوروت در مسابقات اتومبیلرانی جهانی نظیر مسابقات استقامت ۱۲ ساعته سیبرینگ و ۲۴ ساعته لومان، بسیاری از تکنولوژی‌های طراحی، ساخت و ارتقا پیشرانه و سیستم ترمز، مستقیما از اطلاعات به دست آمده از این مسابقات به اجرا در می‌آمد.
از سوی دیگر شورولت خانواده خودروهای مفهومی آزمایشگاهی و تحقیقتی CERV را در دست اجرا داشت که نام آن مخفف واژگان “خودرو تحقیقاتی/مهندسی شورولت” بود. به همین دلیل شورولت به طور پیوسته و پیش از ارائه هر نسل از کوروت، آن را از دیدگاه مهندسی و ساختاری مورد تحقیق و توسعه قرار می‌داد. به همین دلیل است که خانواده مدل کوروت شرکت شورولت، یکی از موثرترین خودروهای اسپرت کوپه و سوپر اسپرت در تاریخ صنعت خودروسازی جهان و نماد صنعت خودروسازی آمریکا شناخته می‌شود.
تالیف و نوشته: شهاب انیسی
