پراید با عمری نزدیک به سه دهه در کشورمان به یکی از پرفروش‌ترین و پرتعدادترین خودروهای تولیدی در ایران تبدیل شده است. کیفیت روغن موتور به عنوان یکی از مهم‌ترین مایعاتی که در خودرو استفاده می‌شود، اهمیت زیادی در سلامت پیشرانه بازی می‌کند. ازاین‌رو، معرفی بهترین روغن موتور برای پراید که سهم زیادی در تعداد خودروهای در حال تردد در خیابان‌ها و جاده‌های کشورمان دارد، برای رانندگان این خودرو اقتصادی مفید است.
روغن موتور چیست؟
روغن موتور در تمام پیشرانه‌های درون‌سوز برای روانکاری بین قطعات متحرک موتور، لازم و ضروری است و به نوعی می‌توان گفت اصلی‌ترین مایع و سیالی است که در پیشرانه استفاده می‌شود. روغن موتور را می‌توان به دسته‌های مختلفی طبقه‌بندی کرد. این طبقه‌بندی می‌تواند بر اساس کیفیت، گرید یا ویسکوزیته، نوع روغن از نظر ساخت و… باشد که برای انتخاب بهترین و مناسب‌ترین نوع روغن، باید هم موتور خودرو خود را به خوبی بشناسیم و هم مناسب‌ترین و بهترین روغن موتور برای آن را.
بهترین روغن موتور برای پراید کاربراتوری
پرایدهای اولیه در دهه ۷۰ شمسی به‌صورت وارداتی در ایران حضور پیدا کردند و سپس روی خط تولید رفتند، از نمونه‌های کاربراتوری بودند. در اواخر دهه ۷۰ شمسی، نمونه‌ای از پرایدهای ارتقایافته به نام پراید CLC نیز تولید شد که به نوعی یک پیشرانه نیمه انژکتور به حساب می‌آمد و در نهایت در ابتدای دهه ۸۰ شمسی، مدل انژکتوری به‌طور کلی جایگزین پیشرانه‌های کاربراتوری شد.
این موتور ۱.۳ لیتری، در حدود ۳ لیتر روغن بدون تعویض فیلتر نیاز دارد و در صورت تعویض فیلتر نیز، باید حدود ۰.۴ لیتر روغن بیشتر یعنی در مجموع ۳.۴ لیتر روغن در آن ریخته شود. بهترین روغن موتور برای پراید کاربراتوری نیز با کیفیت SJ است که باید از نوع مالتی گرید یا اصطلاحا چهارفصل با ویسکوزیته 20w50 باشد. ضمن اینکه می‌توان از روغن باکیفیت بالاتر از SJ هم استفاده کرد؛ اما حداقل کیفیت توصیه‌شده برای روغن موتور پراید کاربراتوری، باید API SJ داشته باشد.
از نمونه روغن‌های ایرانی با این مشخصات می‌توان به روغن موتور فلومکس، بهران پیشتاز، ایرانول ۱۲۰۰۰، اسپیدی پاورپلاس و اسپیدی یوروپیوم اشاره کرد و اگر زمان تعویض را زودتر و با کارکرد کمتری نیز در نظر بگیریم، می‌توان از روغن‌های با کیفیت پایین‌تر مثل بهران تکتاز، پارس ارس، ایرانول صبا، ایرانول ۸۰۰۰ و اسپیدی سوپرگلدن نیز استفاده کرد.
بهترین روغن موتور برای پراید انژکتوری
در ابتدای دهه ۸۰ شمسی و با اجباری شدن تولید خودروهای انژکتوری، پراید نیز انژکتوری شد. پیشرانه همان مدل قبلی بود و فقط سستم سوخت‌رسانی و جرقه‌زنی آن تغییر کرد تا هم قدرت بیشتری تولید کند و هم آلایندگی کمتری داشته باشد.
طبق توصیه خودروساز و دفترچه راهنمای خودرو، بهترین روغن موتور برای پرایدهای انژکتوری نیز باید حداقل کیفیت API SJ داشته باشد و گرانروی آن نیز باید برای مناطق گرمسیری از نوع 20w50 باشد و اگر در مناطقی زندگی می‌کنیم که هوای بسیار سردی دارد، می‌توان از روغن 10w40 نیز استفاده کرد.
حجم روغن مورد نیاز برای پراید انژکتوری نیز در حدود ۳ لیتر است و اگر فیلتر روغن نیز تعویض شده باشد، باید ۳.۴ لیتر روغن در موتور بریزیم.
از روغن‌های ایرانی مناسب برای پراید انژکتوری با API SJ می‌توان به روغن موتور فلومکس، اسپیدی یوروپیوم، بهران پیشتاز، ایرانول ۱۲۰۰۰ و اسپیدی پاورپلاس اشاره کرد و اگر زمان تعویض را زودتر و با کارکرد کمتری نیز در نظر بگیریم، می‌توان از روغن‌های با API SG نیز استفاده کرد که از آن جمله می‌توان از بهران تکتاز، پارس ارس، ایرانول صبا، ایرانول ۸۰۰۰ و اسپیدی سوپرگلدن نیز نام برد.
البته باید در نظر داشت که بهتر است اگر از روغن با کیفیت کمتر از نمونه توصیه‌شده استفاده می‌کنیم، روغن موتور را زودتر از موعد مقرر تعویض کنیم.
بهترین روغن موتور برای پراید HP+
بعد از انژکتوری شدن موتور پراید، از دیگر اصلاحاتی که روی پیشرانه انجام شد تا قدرت آن افزایش پیدا کند و آلایندگی آن نیز کم شود، تغییر در سرسیلندر موتور بود. این کار باعث افزایش قدرت تولیدی پیشرانه پراید به مقدار ۴ اسب بخار شد که باعث افزایش قدرت مانور و البته کاهش مصرف سوخت و آلاینده‌ها نیز شد. اما تغییری که در سرسیلندر پراید HP+ صورت گرفت، باعث شد تا در این موتورها در صورت پاره شدن تسمه تایم، پیستون و سوپاپ‌ها به هم برخورد کنند که تنها نکته منفی این موتورهاست.
برای این پیشرانه به توصیه خودروساز و با توجه به نوشته‌های دفترچه نگهداری خودرو، باید از روغن با کیفیت API SL استفاده شود. همچنین ویسکوزیته روغن برای پیشرانه HP+ باید با گرید 10w40 باشد.
از جمله روغن‌های ایرانی مناسب که ویژگی‌های گفته‌شده را دارند می‌توان به ایرانول ۱۶۰۰۰، بهران سوپرپیشتاز، فلومکس مگاتک، اسپیدی سوپر پاور، ایرانول ریسینگ و پارس سوپرپایا اشاره کرد. البته قابل ذکر است که در مناطق گرمسیر نیز می‌توان با مشاوره از کارشناس خودرو و مکانیک خبره، از روغن 20w50 هم برای این موتور استفاده کرد.
بهترین روغن موتور برای پراید یورو ۴
آخرین بهینه‌سازی صورت‌گرفته روی موتور پراید، ارتقای استاندارد آلایندگی آن به یورو ۴ بود. این پیشرانه در دهه نود مورد بهینه‌سازی قرار گرفت و با توجه به تغییراتی که روی آن اعمال شد، روغن با کیفیت SL و گرید 10w40 برای آن توصیه شده است. از روغن‌های ایرانی مناسب برای پراید یورو چهار می‌توان از ایرانول ۱۶۰۰۰، بهران سوپرپیشتاز، فلومکس مگاتک، اسپیدی سوپر پاور، ایرانول ریسینگ و پارس سوپرپایا نام برد.
بهترین روغن موتور برای پراید دوگانه سوز
در دوره‌هایی از تولید پراید با پیشرانه‌های مختلف، نمونه‌های دوگانه‌سوز این خودرو نیز تولید شد. بعد از مدتی از تولید این خودرو و با توجه به اینکه پیشرانه خودروهای دوگانه‌سوز، گرمای بیشتری در زمان کارکردن با گاز تولید می‌کنند، از روغن‌های بهینه‌شده برای این خودروها که تحمل دریافت گرمای بیشتری دارند، رونمایی شد. به همین خاطر می‌توان برای پرایدهای دوگانه‌سوز از تمام روغن‌موتورهای گفته‌شده که متناسب با نوع پیشرانه است، استفاده کرد.
اما همان‌طور که گفتیم، شرکت‌های تولیدکننده روغن نیز روغن‌های متناسب با پیشرانه‌های دوگانه‌سوز تولید کرده‌اند که روی تمام آنها به این نکته اشاره شده است. از جمله این روغن‌ها می‌توان به پارس CNG، کاسپین CNG، گالف CNG، بهران پاک CNG، اسپیدی اکو CNG، الموت CNG، لوبریفینت CNG، لیکومولی CNG و… اشاره کرد.
بهترین برندهای روغن موتور پراید
روغن موتور پراید در نسخه‌های مختلف باید با کیفیت API SJ در مدل‌های کاربراتوری و انژکتوری معمولی یا همان یورو دو و در مدل‌های بالاتر یعنی پراید با موتور بهینه HP+ و یورو چهار با کیفیت API SL باشند. همچنین ویسکوزیته این روغن‌ها نیز در تمام مدل‌های پراید با انواع پیشرانه‌ها باید از نوع 20w50 یا 10w40 باشد.
از این رو می‌توان با توجه به ویژگی‌های گفته‌شده از انواع روغن موتورهای ایرانی و خارجی برای موتور پراید استفاده کرد که از شناخته‌شده‌ترین آنها می‌توان به روغن‌های ساخت کاسپین، ایرانول، پارس، بهران، لیکومولی، گالف، اسپیدی، الموت و… اشاره کرد.
حجم روغن موتور پراید
همه مدل‌های پراید شامل پراید ۱۳۲، پراید ۱۱۱، پراید ۱۳۱، پراید ۱۵۱، پراید ۱۴۱ و پراید سفری با تمام مدل پیشرانه‌هایی که روی آن نصب می‌شود، حجم روغن برابر با ۳ لیتر دارند که اگر فیلتر روغن نیز تعویض شده باشد، باید در حدود ۰.۴ لیتر بیشتر یعنی ۳.۴ لیتر روغن داخل موتور بریزیم.
زمان تعویض روغن موتور پراید
زمان تعویض روغن همیشه به کیفیت روغن و البته سلامت موتور بستگی دارد. به همین دلیل اگر تمام شرایط معمولی است و موتور خودرو بدون مشکل کار می‌کند، بهتر است روغن موتور را نهایتا بین ۵ هزار کیلومتر تا ۷ هزار کیلومتر کارکرد تعویض کنیم. ضمن اینکه نباید بیشتر از ۶ ماه از زمان قبلی تعویض روغن موتور نیز گذشته باشد.
نحوه بررسی روغن موتور پراید
تمام خودروهایی که موتور درون‌سوز دارند، از روغن برای روانکاری قطعات داخل موتور استفاده می‌کنند. نحوه بررسی حجم روغن درون موتور نیز در همه خودروها یکسان است و طراح پیشرانه برای این کار، یک گیج یا وسیله اندازه‌گیری در نظر گرفته است. گیج بررسی وضعیت روغن دارای چندین علامت در پایین میله خود است که یکی نشانگر پایین‌ترین حد مجاز روغن موتور و دیگری، نشانه‌ای برای نمایش بیشترین مقدار روغن موجود در موتور است. روغن‌موتور باید همیشه در وضعیت فول باشد و در صورتی که موتور خودرو به هر دلیلی روغن کم می‌کند، نباید اجازه داد که از مقدار روغن از نشانگر کمترین حد روغن پایین‌تر بیاید.
برای بررسی سطح روغن موتور پراید در تمام مدل‌هایش شامل پراید 132، پراید 111، پراید 131، پراید 151، پراید 141 و پراید سفری و به‌طور کلی در تمام خودروها، باید اجازه دهیم حداقل چند دقیقه‌ای از خاموشی موتور خودرو گذشته باشد تا تمام حجم روغن به کارتر برگردد. سپس گیج را بیرون می‌کشیم، با یک پارچه آن را تمیز می‌کنیم و دوباره در جای خود قرار می‌دهیم. سپس دوباره گیج را بیرون می‌کشیم و حجم روغنی را که روی گیج روغن نشسته، نگاه می‌کنیم که باید بین دو علامت کمترین و بیشترین باشد. البته حالت ایدئال، قرارگیری روغن روی علامت بیشترین حجم روغن است و در غیر این صورت باید تا رسیدن به حجم فول، روغن جدید به داخل موتور سرریز کنیم.
نحوه تعویض روغن موتور پراید
تعویض روغن موتور پراید نیز مثل بسیاری از خودروهای دیگر است که نیاز به چاله‌سرویس برای باز کردن پیچ کارتر روغن و تعویض فیلتر روغن دارد و با مراجعه به دفترچه راهنمای خودرو می‌توان تمام مراحل آن را مطالعه کرد. از آنجایی که تمام مدل‌های پراید شامل پراید 132، پراید 111، پراید 131، پراید 151، پراید 141 و پراید سفری، همه موتور و گیربکس یکسان دارند، روش تعویض روغن نیز در آنها یکسان است.
برای شروع بهتر است پیشرانه را به دمای نرمال آن برسانیم تا روغن موتور، کامل‌تر و راحت‌تر خارج شود. ابتدا درب بالای روغن را از روی قالپاق روغن باز می‌کنیم و گیج روغن را نیز کمی بیرون می‌کشیم. سپس با توجه به اینکه روغن دمای بالایی در این حالت دارد، پیچ کارتر موتور را از زیر با رعایت ایمنی باز می‌کنیم و منتظر خارج‌شدن تمام روغن از کارتر می‌شویم.
اگر تصمیم به تعویض فیلتر روغن نیز داریم، آن را با کمک یک آچار فیلتر باز می‌کنیم. فراموش نکنیم که هنوز مقداری روغن درون فیلتر وجود دارد که ممکن است از آن خارج شود و روی موتور یا دست ما بریزد.
بعد از خروج کامل روغن، پیچ کارتر را می‌بندیم و فیلتر جدید را جایگزین می‌کنیم. در زمان بستن پیچ کارتر، سلامت واشر آب‌بندی را بررسی می‌کنیم. همچنین باید مراقب باشیم که این پیچ را بیش از حد سفت نکنیم که ممکن است باعث ترکیدگی کارتر شود.
سپس در صورت تعویض فیلتر در حدود ۳.۴ لیتر روغن و در صورتی که فیلتر را تعویض نکرده‌ایم، ۳ لیتر روغن را از بالا در موتور می‌ریزیم و سپس با گیج روغن نیز، اندازه بودن روغن موتور را چک می‌کنیم.
برخی از افراد نیز ترجیح می‌دهند با ساکشن و بدون بازکردن پیچ کارتر، روغن موتور را عوض کنند که این کار با کمک دستگاه ساکشن انجام می‌شود و نیاز به مراجعه به تعویض روغنی دارد.
هزینه تعویض روغن موتور پراید
هزینه تعویض روغن موتور پراید در مدل‌های پراید سفری، پراید 132، پراید 111، پراید 131، پراید 151 و پراید 141، با توجه به یکسان بودن بخش فنی و پیشرانه، به عوامل مختلفی بستگی دارد که یکی نوع روغن، فیلتر روغن و فیلتر هوا و همچنین مقدار اجرت دریافتی توسط تعویض‌کار روغن دارد.
اما با توجه به تنوع روغن‌ها و فیلتر روغن، هزینه تمام‌شده تعویض در صورت استفاده از روغن موتور با گرید 20w50 و API SL و فیلتر روغن استاندارد، در حدود ۳۵۰ تا ۴۰۰ هزار تومان می‌شود. در صورت استفاده از روغن 10w40 با API SL و فیلتر روغن استاندارد، این هزینه در حدود ۴۵۰ تا ۵۰۰ هزار تومان برای خواهد شد.
البته باید در نظر داشت که برند روغن و قیمت آن در این میان بسیار موثر است. مثلا در صورت استفاده از روغن ارزان‌تر، این قیمت نیز کمتر می‌شود و در صورت ریختن روغن باکیفیت‌تر، این مبلغ کمی افزایش خواهد داشت.
در زمان سرویس دوره ای خودرو و با توجه به نقش مهم روغن موتور در عمر مفید خودرو و همچنین فروش ماشین، سعی کنیم همیشه از روغن موتورهای باکیفیت و اصلی استفاده کنیم.
نتیجه گیری
روغن موتور یکی از مهم‌ترین مایعاتی است که در خودرو استفاده می‌شود و می‌توان گفت هیچ موتور درون‌سوزی بدون روغن، عمری ندارد. ازاین‌رو انتخاب روغن خوب و باکیفیت که بیشترین سازگاری را با موتور خودرو داشته باشد، اهمیت بسیار زیادی در سلامت پیشرانه و کاهش هزینه‌های تعمیر و نگهداری و افزایش عمر مفید خودرو دارد. بنابراین باید در زمان سرویس دوره‌ای خودرو، روغن موتور مناسب با پیشرانه و طبق توصیه‌های سازنده که در دفترچه راهنمای خودرو آمده است، انتخاب کنیم. ضمن اینکه با توجه به فراوانی روغن‌های تقلبی در بازار، حتما برای تعویض روغن به مراکز معتبر و شناخته‌شده برویم و بهترین روغن موتور را از فروشگاه‌های معتبر تهیه کنیم.
سوال های متداول
تاثیر روغن موتور باکیفیت در عمر خودرو چیست؟
از آنجایی که تمام قطعات متحرک داخل موتور با هم در ارتباط بسیار نزدیکی هستند، وجود روغن به عنوان روانکار مانع از سایش شدید این قطعات خواهد شد و به نوعی، روغن باکیفیت و خوب، تضمین‌کننده عمر مفید خودرو و پیشرانه است.
چه ویسکوزیته‌ای برای روغن موتور پراید مناسب است؟
برای موتور پراید در انواع مدل‌ها می‌توان از روغن موتور با گرید 20w50 در اکثر مناطق استفاده کرد. همچنین برای موتورهای تولیدشده در اواخر دهه ۹۰ تا آخر تولید پراید نیز استفاده از روغن 10w40 توصیه شده است. ضمن اینکه با توجه به منطقه مورد استفاده و مشورت با کارشناس می‌توان گرید روغن را بین این دو گرید انتخاب کرد.
نویسنده: علیرضا داودی
