شاهین GL دنده ای | بررسی جامع و مشخصات فنی

شرکت سایپا یکی از قدیمی‌ترین تولیدکنندگان خودرو در ایران است که عمده فعالیت و شهرت خود را از تولید پراید و نوادگان آن یعنی تیبا و ساینا به دست آورده است. این دسته از محصولات در رده قیمت کف بازار عرضه شدند و به همین دلیل هم فروش بسیار بالایی داشتند، اما خانواده پراید و تیبا قابلیت رقابت با محصولات جذاب‌تر و عمدتا بزرگ‌تر ایران‌خودرو را نداشته و سایپا در سگمنت سدان‌های بزرگ‌تر از تیبا و ساینا، محصول چندان مهمی برای عرضه و رقابت با حریفان ایران‌خودرویی نداشت.

تا اینکه بالاخره در اواخر دهه ۱۳۹۰ خورشیدی، خبر از عرضه یک محصول بومی و کاملا ملی از سوی سایپا در کلاس بدنه‌ای بزرگ‌تر از ساینا به گوش رسید. نام این خودرو در ابتدا «رهام» گذاشته شده بود، اما پس از پیشنهاد دوستداران محیط زیست، نام آن به «شاهین» تغییر یافت. شاهین در تیپ جی دنده‌ای و سپس به‌صورت اتوماتیک به بازار عرضه شد و تاکنون نیز روی خط تولید باقی مانده است.

اما طبق معمول، شرکت سایپا برای آن‌که از هزینه‌های تولید خود بکاهد، تصمیم گرفت تا در سال ۱۴۰۲، نسخه شاهین GL دنده‌ای را به مشتریان تحویل دهد. GL دنده‌ای از لحاظ فنی و امکانات تفاوت زیادی با مدل جی ندارد، اما مهم‌ترین شاخصه آن حذف سانروف است که قاعدتاً باعث پایین آمدن قیمت محصول می‌شود.

ضمنا پس از اجباری شدن استانداردهای ۸۵‌گانه، سامانه‌هایی مثل کنترل کشش و پایداری نیز از زمستان ۱۴۰۲ به فهرست امکانات اجباری و استاندارد شاهین GL دنده‌ای اضافه شد.

طراحی ظاهری شاهین GL دنده ای

به جرات می‌توان گفت شاهین در میان تولیدات داخلی، یکی از زیباترین طرح‌های بدنه را ارائه می‌دهد. به‌ویژه زمانی که این خودرو عرضه شد، هیچ‌یک از محصولات داخلی با اتاق کاملاً جدید و بدون ارتباط با مدل‌های قبلی به بازار راه نیافته بود.

اما شاهین با یک طراحی اتاق کاملاً جدید، ظریف و هنرمندانه به بازار آمد که تقریباً تمامی المان‌های یک خودروی نسبتاً اقتصادیِ زیبا را در خود جای داده بود. شاهین GL دنده‌ای نیز دقیقاً با همان طراحی و بدون کوچک‌ترین تغییری به میدان آمده است و همان‌طور که اشاره شد، صرفاً سقف آن به حالت یک‌تکه فلزی درآمده و اثری از سانروف در قسمت بالای این خودرو دیده نمی‌شود.

طرح چراغ‌های شاهین که تا حدودی به چشمان پرنده شکاری شاهین اشاره دارد نیز در نوع خود زیبا و متناسب با نوع جلوپنجره و طراحی سپر به نظر می‌رسد. از دیگر نقاط قوت بدنه شاهین می‌توان به حجم‌پردازی معقول، چین‌خوردگی‌های برجسته که حالت عضلانی جذابی به بدنه خودرو بخشیده‌اند و فرم متعادل پنجره‌های جانبی به همراه شیب ملایم ستون‌ها اشاره کرد که در گیرایی و زیبایی بدنه کاملاً مؤثر بوده‌اند.

شاید تنها نکته‌ای که به‌ویژه از لحاظ عدم تناسب و ناهماهنگی کمی توی ذوق می‌زند، طرح چراغ‌های دوتکه عقب باشد. فرم مثلثی و ساده بخشی از آن‌ها که روی درِ صندوق نصب شده‌اند، اصلاً با سایر اجزای بدنه که عموماً دارای انحنا و زوایای ملایم هستند، هماهنگ نیستند.

به‌جز این مورد، نقطه‌ضعف چشم‌گیری در طراحی بدنه شاهین دیده نمی‌شود و این خودرو می‌تواند به‌عنوان یک سدان اقتصادی داخلی، زیباترین محصول ایرانی از نظر طراحی بدنه لقب بگیرد.

طراحی داخلی شاهین GL

شاهین سقف فلزی، یا همان شاهین GL دنده‌ای، از نظر طراحی داخلی هیچ‌گونه تفاوتی با مدل قبلی نداشته و با همان تم سیاه و خاکستری و طراحی داشبورد قدیمی به بازار عرضه می‌شود. هرچند طراحان نمای بیرونی با خلاقیت و به‌کارگیری تخیل خود، ظاهری نسبتاً زیبا و متناسب برای شاهین ترسیم کرده‌اند، اما به نظر می‌رسد متصدیان طراحی نمای داخلی، ۱۸۰ درجه کم‌کاری نشان داده و ظاهری کاملاً قدیمی برای داشبورد و رودری‌های این خودرو طراحی کرده‌اند.

به‌ویژه طرح دریچه‌های تهویه میانی و فرم زمخت غربیلک فرمان، بسیار توی ذوق می‌زند و می‌توانست با نمونه‌های جدیدتر و جذاب‌تر جایگزین شود که متأسفانه این اتفاق نیفتاده است.

البته از آنجا که با یک خودروی میان‌رده و نسبتاً اقتصادی طرف هستیم، باید هزینه‌های تولید را نیز در نظر گرفت تا قیمت نهایی محصول در بازار ایران بیش از پیش افزایش نیابد.

بنابراین شاید یکی از دلایل طراحی ساده ادوات داخل کابین شاهین GL دنده‌ای، به کاهش هزینه‌های تولید برگردد. به‌ویژه این‌که پلاستیک خشک استفاده‌شده در داشبورد و رودری‌های این خودرو نیز کیفیت بالایی ندارد و یکی از نقاط ضعف اصلی اتاق این خودرو محسوب می‌شود.

با این‌حال، جانمایی کلیدها و دسترسی کاربر به ادوات مختلف مناسب است و از ارگونومی قابل‌قبولی حکایت دارد. طراحی پنل مالتی‌مدیا هم به‌صورت لمسی و هم با کلیدهای فیزیکی در اطراف آن انجام شده که کاربری را آسان‌تر می‌کند. پنل تهویه نیز با کلیدهای گردان در زیر این قسمت قرار دارد و طراحی متعادل و همیشگی را ارائه می‌دهد.

همچنین فرم صندلی‌های جلو تفاوت خاصی با دیگر خودروهای اقتصادی داخلی ندارد و از جهت راحتی یا حمایت از بدن سرنشین نیز عملکردی معمولی دارد. در نتیجه، احتمال خستگی یا کوفتگی بدن در سفرهای طولانی برای سرنشینان جلو وجود خواهد داشت.

اما نقطه‌قوت اصلی کابین شاهین، به فضای نسبتاً جادار آن بازمی‌گردد که تقریباً به‌اندازه اکثر رقبای ایران‌خودرویی بزرگ و وسیع به نظر می‌رسد؛ به‌گونه‌ای که ۴ تا ۵ نفر سرنشین بزرگسال در کابین این خودرو بدون محدودیت جدی می‌توانند حضور پیدا کنند.

البته فرم نیمکتی صندلی‌های عقب شاید خیلی راحت نباشد و قطعاً در مسیرهای طولانی می‌تواند سرنشینان ردیف دوم را کمی ناراحت کند.اما در مورد صندوق عقب، شاهین دنده‌ای نسبت به محصولات هم‌رده ایران‌خودرو کمی ضعیف‌تر ظاهر شده و حدود ۴۲۰ لیتر گنجایش دارد که تقریباً بین ۶۰ تا ۸۰ لیتر از محصولات شرکت رقیب کوچک‌تر است.

در مجموع، باید گفت نه طراحی داخلی شاهین زیبا و متناسب با نیازهای بصری مشتریان امروزی است، و نه کیفیت متریال آن در حد انتظار قرار دارد. اما اصول ارگونومی تا حدود زیادی در این کابین رعایت شده و فضای جادار آن می‌تواند نیازهای خانوادگی را تا حد زیادی پاسخ دهد.

مشخصات فنی شاهین GL دنده ای

شاهین جی ال دنده‌ای از لحاظ فنی تفاوتی با شاهین جی ندارد، بنابراین هیچ‌گونه نکته غافلگیرکننده‌ای در فهرست مشخصات فنی این خودرو شامل موتور و گیربکس دیده نمی‌شود. یکی از انتقادات اصلی وارده بر خودروی شاهین جی، استفاده از موتور ۸ سوپاپ تیبا و سوار کردن سیستم توربوشارژ روی آن است که استهلاک فنی خودرو را بالا برده و سر و صدای آن در دور موتورهای بالا بسیار آزاردهنده احساس می‌شود. ضمن آن‌که میزان شتاب و چابکی خودرو نیز آن‌طور که باید و شاید، علی‌رغم استفاده از سیستم توربوشارژ، مناسب به نظر نمی‌رسد.

ضمناً استهلاک این پیشرانه به‌واسطه استفاده از سیستم توربوشارژ بالا رفته و باید حتماً از سوخت با کیفیت، یعنی بنزین سوپر، در این موتور استفاده شود. استفاده طولانی‌مدت از مکمل اکتان بنزین نیز می‌تواند هم گارانتی را باطل کند و هم به خرابی موتور منجر شود.

البته مراجعه به مراکز تخصصی ریمپ احتمالاً می‌تواند تا حد زیادی مشکل را برطرف کند و سازگاری موتور با بنزین داخلی، به همراه به حداقل رساندن میزان ناک زدن موتور را نتیجه بدهد. البته در مورد خودروهایی که در دوره گارانتی هستند، باید پیش از مراجعه و انجام ریمپ، از باطل نشدن گارانتی به‌واسطه ریمپ مطمئن شد.

به هر ترتیب، موتور ۸ سوپاپ توربوشارژ شاهین با کد M15T، قدرتی نزدیک به ۱۱۰ اسب‌بخار و ۱۷۸ نیوتن‌متر گشتاور را از طریق گیربکس ۵ دنده دستی به محور چرخ‌های جلو انتقال می‌دهد.

این سدان جمع‌وجور ۱۲۷۰ کیلوگرمی، به کمک این موتور و جعبه‌دنده، می‌تواند شتاب صفر تا صد حدود ۱۳.۳ ثانیه را ثبت کند که البته در عمل، این رقم شاید به بالای ۱۴ ثانیه هم برسد.

بنابراین انتظار شتاب آن‌چنانی از شاهین دنده‌ای با موتور ۸ سوپاپ را نباید داشته باشید. میانگین مصرف سوخت این خودرو نیز نزدیک به ۷.۲ لیتر در هر ۱۰۰ کیلومتر است که البته این رقم تحت شرایط آزمایشگاهی با تک‌سرنشین و موتور کاملاً نو به دست آمده است. بنابراین با فرسوده شدن خودرو و افزایش تعداد سرنشینان یا میزان بار، قطعاً عملکرد فنی شاهین جی ال دنده‌ای یا هر خودروی دیگری تغییر پیدا خواهد کرد.

کیفیت سواری شاهین نه خیلی خشک و نه خیلی نرم است و به‌عنوان یک ماشین نه‌چندان گران‌قیمت، سواری نسبتاً قابل قبول و نه‌چندان آزاردهنده‌ای ارائه می‌دهد. هندلینگ و پایداری آن نیز در اثر پیچ‌ها، در رده نسبتاً اطمینان‌بخش قرار می‌گیرد اما به پای تارا نمی‌رسد. با این حال، اضافه شدن سیستم کنترل کشش و پایداری از زمستان ۱۴۰۲ به شاهین جی ال دنده‌ای باعث شده تا پایداری و هندلینگ این خودرو در عبور از پیچ‌ها یا تحت شرایط لغزنده و مسیرهای خیس، به حد قابل توجهی بهبود پیدا کند.

بنابراین اگر یک موتور کم‌استهلاک و با سر و صدای نه‌چندان زیاد را می‌پسندید، بهتر است شاهین جی ال دنده‌ای را خریداری نکنید و به سراغ شاهین پلاس با موتور ۱۶ سوپاپ تنفس طبیعی بروید. موتور ۸ سوپاپ شاهین جی ال، به دلیل استفاده از سیستم توربوشارژ، هزینه‌های نگهداری بالاتری دارد و بهتر است که تعویض واشرهای سیستم توربو نیز به‌صورت دوره‌ای و نه‌چندان بلندمدت انجام شود تا خرابی این قطعه مهم به حداقل برسد.

حساسیت موتورهای توربو به کیفیت بنزین نیز موجب ناک زدن شدید این موتورها شده و احتمال خرابی‌های شدید نظیر شکستن پیستون و رینگ را بالا می‌برد که قطعاً مورد پسند خریداران یک خودروی اقتصادی نظیر شاهین نخواهد بود.

مشخصات کلی

ابعاد و ظرفیت ‌ها

آپشن‌ های شاهین GL

شاهین جی ال دنده‌ای نسبت به شاهین جی هیچ تغییری در سطح آپشن‌ها نداشته و صرفاً سانروف از روی سقف این خودرو حذف شده است. از زمستان ۱۴۰۲ نیز به‌واسطه استانداردهای ۸۵‌گانه، شاهین جی ال دنده‌ای با سیستم‌های کنترل کشش و پایداری، به‌علاوه کنترل توقف در سربالایی عرضه شد.

اما در مجموع، سطح امکانات شاهین جی ال دنده‌ای چندان رضایت‌بخش نیست و نبود تنظیم برقی صندلی‌های جلو، سانروف و کروز کنترل می‌تواند برای مشتریان این خودرو تا حدودی آزاردهنده باشد.

مزایای شاهین GL دنده ای

+ طراحی ظاهری زیباتر از رقبای هم‌قیمت داخلی

+ کابین نسبتاً جادار

+ استحکام و ضخامت مناسب ورق بدنه و شاسی‌ها

+ ایمنی نسبتاً بهتر از سایر خودروهای مشابه داخلی

معایب شاهین جی ال

– طراحی کابین قدیمی

– کیفیت پایین پلاستیک‌های داشبورد و رودری‌ها

– صندوق عقب کوچک‌تر از حد انتظار

– موتور ۸ سوپاپ توربوشارژ با استهلاک نسبتاً بالا

– حساسیت موتور توربوشارژ نسبت به کیفیت بنزین داخلی

قیمت شاهین GL دنده‌ای در بازار

شاهین جی ال دنده‌ای یکی دیگر از سدان‌های جمع‌وجور نسبتاً اقتصادی تولید داخل است که در نبود حریفان مطرح خارجی در این رده قیمتی، حکم «توفیق اجباری» را برای مشتری دارد و بسیاری از مشتریان با توان مالی نه‌چندان بالا مجبور به خرید این خودرو یا معدود محصولات مشابه از شرکت ایران‌خودرو شامل تارا یا دنا پلاس توربو هستند.

طراحی ظاهری زیبا و کابین جادار موجب شده تا این خودرو گزینه‌ی قابل قبولی برای مصارف خانوادگی باشد، اما استفاده از موتور توربوشارژ ۸ سوپاپ به بزرگ‌ترین نقطه‌ضعف این ماشین ایرانی تبدیل شده است. بنابراین پیش از خرید شاهین جی ال دنده‌ای، حتماً نسبت به شرایط نگهداری از موتور این خودرو اطلاعات کامل داشته باشید و در صورتی که به دنبال یک ماشین کم‌دردسر از لحاظ تعمیرات فنی هستید، بهتر است به سراغ نمونه‌های ۱۶ سوپاپ تنفس طبیعی نظیر تارا یا دنا پلاس معمولی بروید.

در حال حاضر، یعنی خرداد ماه ۱۴۰۴، قیمت شاهین GL نسخه دنده‌ای در نمایندگی‌های شرکت سایپا حدود ۵۷۳ میلیون تومان است که در بازار آزاد به ۸۵۰ میلیون تومان می‌رسد. البته شرکت سایپا قصد دارد قیمت محصولات خود را افزایش دهد و به نظر می‌رسد که احتمالاً قیمت شاهین جی ال دنده‌ای در این شرکت نیز به بازار آزاد در آینده نزدیک‌تر شود.

نویسنده: حسین باباپور