موتور EF7 پلاس (EF7P)؛ بررسی و مشخصات فنی

پروژه طراحی و تولید موتور ملی برای ایران خودرو به تولید پیشرانه EF7 انجامید. پیشرانه‌ ۱.۷ لیتری ۴ سیلندر سوخت ترکیبی (بنزینی-گاز طبیعی) که بر خلاف نامش، با صرف هزینه‌ای بالغ بر ۸۰ میلیون دلار (بر اساس اطلاعات ویکی‌پدیا) / ۳۵ میلیون یورو (بر اساس برخی دیگر منابع) و با همکاری مستقیم شرکت FEV آلمان انجام گرفت.

ملی یا غیر ملی، موتور EF7 به پیشرانه شکل‌دهنده چهار ستون محصولات روز خودروسازی ایران خودرو از سال ۱۳۸۸ به بعد بدل شد. پیشرانه‌ای که ابتدا در دل سمند جای گرفت تا شکل‌دهنده رویای اولین خودرو ملی باشد. طبیعتا پس از آن نوبت دنا، جانشین نیمه‌رسمی سمند بود تا از این پیشرانه بهره بگیرد.

ایران خودرو در سال ۱۴۰۲ نسخه به‌روزشده پیشرانه EF7 را با نام موتور EF7P (موتور EF7 پلاس) و نام دیگر موتور EFP روانه بازار کرد. این پیشرانه جدید با داشتن استاندارد آلایندگی بالاتر، جانشین پیشرانه قدیمی شد تا EF7 برای همیشه با خط تولید خداحافظی کند.

مشخصات فنی موتور EF7 پلاس (EF7P)

موتور EF7 پلاس یا همان EFP، پیشرانه عجیبی است. نه به این منظور که تکنولوژی عجیب و غریبی در آن به کار رفته باشد، بلکه از این نظر که در جست‌وجو در فضای مجازی و مقالات اینترنتی، مخصوصا از شرکت عرضه کننده (ایران خودرو)، اطلاعات دقیقی از نسخه تنفس طبیعی آن به دست نمی‌آید.

بیایید از آن‌جایی شروع کنیم که مهندسان ایران خودرو سخن گفتند. بر اساس گفته‌های مقامات ایران خودرو، پیشرانه EFP از دیدگاه طراحی قطعات داخلی به اندازه‌ای متفاوت است که تقریبا هیچ قطعه‌ای از آن با EF7 مشترک نیست. تغییرات طراحی اعمالشده بر بخش‌هایی چون میل لنگ، شاتون، تاج پیستون، یاتاقان، میل بادامک، سرسیلندر، پمپ روغن، رینگ پیستون، پوشش DLC دیواره سیلندر، اینتیک هوا و اگزوز، تغییر عملکرد وکیومی ویست گیت (Waste Gate) به نوع برقی و سیستم خنک‌کاری با منبع انبساط جداگانه، به اندازه‌ای است که وزن مجموعه دورانی پیشرانه در حدود یک کیلوگرم کاهش یافته و قابلیت جایگزینی با قطعات به‌کاررفته در EF7 را ندارد.

موتور جدید EFP به سیستم زمان‌بندی متغیر پیوسته سوپاپ‌های هوا (CVVT) مجهز شده است تا با کنترل زمان دقیق باز و بسته شدن سوپاپ‌ها در دور موتورهای مختلف، بهبود عملکرد کلی پیشرانه از دیدگاه توان و مصرف سوخت را رقم بزند. این مهم موجب کاهش دور موتور از ۸۵۰ به ۶۵۰ دور در دقیقه شده که کارکرد پیشرانه را از زاویه NVH (سر وصدا و لرزه) بهبود داده است. همچنین باید تاکید کرد که اعمال این تغییرات قابل توجه موجب تغییر گرید روغن موتور نیز شده است.

بخش تعجب‌برانگیز داستان زمانی آغاز می‌شود که ایران خودرو از بهبود ۵ تا ۱۰ درصدی بازده موتور EF7 پلاس در برابر EF7 سابق سخن می‌گوید. با این حال زمانی که به جدول مشخصات فنی محصولات مجهز به این دو پیشرانه در وبسایت رسمی ایران خودرو نگاه می‌کنید، برای هر دو پیشرانه توان ۱۱۳ اسب بخاری در دور ۶۰۰۰ و گشتاور ۱۵۵ نیوتون.متری در دور ۳۵۰۰-۴۵۰۰ زده می‌شود و مطلقا حرفی از بهبود استاندارد آلایندگی (یورو ۴) مطرح نیست.

این موضوع باورکردنی نیست که ایران خودرو نتیجه تغییرات اعمال‌شده روی موتور EF7P تفس طبیعی در مقایسه با EF7 تنفس طبیعی را اعلام نکرده و ارائه اطلاعات یکسان صرفا یک اشتباه سهوی است یا این که موتور EF7 پلاس تنها در نسخه توربوشارژر به تولید خواهد رسید. اما اگر اطلاعات ارائه‌شده را با نسخه توربو EF7، یعنی پیشرانه EF7-TC به‌کاررفته در دنا پلاس توربو مقایسه کنیم، داستان کمی واضح‌تر می‌شود. شاید منظور ایران خودرو آن است که پیشرانه EFP تنها به منظور جایگزینی با EF7-TC، فقط در نسخه توربو به تولید خواهد رسید. همچنین با در نظر گرفتن اعلام این مهم که دریچه Waste Gate (دریچه هَدَر رو) به نوع برقی تغییر یافته است، این موضوع را تایید می‌کند که EFP احتمالا در نسخه تنفس طبیعی (NA) به تولید نخواهد رسید.

پس منطقی‌تر است که با توجه به اطلاعات ارائه‌شده و مشاهده تصاویر مراسم رونمایی موتور EFP و تجهیز آن به توربوشارژ در این مراسم، این پیشرانه را از نسخه توربوشارژر با کد EFP-TC یا EF7P-TC در نظر بگیریم تا بهبود ۵ تا ۱۰ درصدی در عملکرد خروجی پیشرانه توجیه منطقی بیشتری داشته باشد. هرچند که باز هم در این حالت بهبود مصرف سوخت یک لیتر در هر صد کیلومتر نیز در جداول اطلاعات فنی ایران خودرو رویت نمی‌شود.

طراحی ظاهری موتور EF7 پلاس (EF7P)

اطلاعات فنی ارائه‌شده در خصوص موتور EF7 پلاس (EF7P / EFP) و تفاوت آن با EF7 به اندازه کافی گیج‌کننده بود. پس حالا بیایید تا ظاهر این پیشرانه را (در نسخه توربو) با EF7-TC بررسی کنیم.

پوشش تزئیناتی پیشرانه به شکل یک مربع بزرگ، شباهت ظاهری بسیار زیادی به پوشش تزئیناتی پلاستیکی به‌کاررفته در موتور EF7-TC دنا پلاس توربو دارد. با این تفاوت که برجستگی‌ها و فرورفتگی‌های تزئیناتی متمایز شده تا جلوه ظاهری جدیدی را به نمایش بگذارد.

دیگر خبری از نوشته انگلیسی 1.7 Turbo با حرف T کشیده و قرمزرنگ نیست و تنها شاهد استفاده از لوگو کرومی سر اسب ایران خودرو (با جانمایی متفاوت) روی این تریم پلاستیکی تزئیناتی هستیم. دو دریچه ورودی برای گیج روغن و در سوپاپ نیز بدون تغییر باقی مانده است.

تنها تمایز دیگری که به چشم می‌آید، وجود یک منبع انبساط در سمت چپ موتور (گلگیر سمت شاگرد) است که به دلیل ایجاد تغییر در سیستم خنک‌کاری و رادیاتور پیشرانه با سیستم هواگیری اتوماتیک نصب شده است. ورودی هوا و باکس فیلتر هوا نیز دقیقا مشابه به EF7-TC است.

اگر این تریم تزئیناتی را از روی موتور برداریم، خواهیم دید که منیفولد هوا و ریل سوخت با نمونه پلاستیکی جایگزین شده است.

ماشین های با موتور EF7 پلاس

اولین خودروهایی که با پیشرانه جدید EFP روانه بازار شدند، دنا پلاس توربو ۶ دنده دستی، دنا جوانان و کراس‌اوور نوظهور ری را است. با توجه به عدم توانایی EF7 در پاس کردن استانداردهای آلایندگی با رده یورو ۴ و خداحافظی آن از خط تولید، جای تردید نیست که موتور EF7P با داشتن استاندارد آلایندگی یورو ۵، در آینده نزدیک به عنوان جانشین رسمی پیشرانه قدیمی EF7 در بسیاری از محصولات دیگر ایران خودرو نیز نصب شود.

نتیجه گیری

موتور EF7 پلاس در نسخه توربو با داشتن توان و گشتاور بیشتر در مقایسه با EF7-TC، به عنوان قدرتمندترین پیشرانه تولیدی صنعت خودوسازی ایران شناخته می‌شود. این تغییرات بهبود نسبی توان و گشتاور، بهبود میزان مصرف سوخت متوسط تا یک لیتر در هر ۱۰۰ کیلومتر (بر حسب ادعای ایران خودرو) و بهبود استاندارد آلایندگی به یورو ۵ را به ارمغان آورده است.

اما این پیشرانه به ذات ابتدایی خود بی‌نقص نبوده است. ایراداتی چون گران بودن بسیاری از قطعات درونی در مقایسه با پیشرانه‌های هم‌رده نظیر XU7 و TU5، هزینه بیشتر تعمیرات، حساسیت بیشتر پیشرانه به سبک نگهداری و سرویس های دوره‌ای، ایراد در قالب‌گیری قطعات، سوختن واشر، عدم فراوانی قطعات منحصر به EFP در بازار و عدم قابلیت جایگزینی قطعات با EF7، از رایج‌ترین ایرادهای فنی مربوط به پیشرانه EF7 و EFP است.

آیا ارتقای این پیشرانه به موتور EF7P کار منطقی به حساب می‌آید؟ پاسخ آن است که به دلیل وجود تحریم‌های سنگین، شرکت‌های خودروسازی داخلی (بخصوص دولتی‌ها) عملا چاره‌ای جز ارتقای داشته‌های پیشین ندارند. این مهم موجب پیدایش سری پلاس برای پیشرانه‌های قدیمی نظیر TU5 و XU7 و EF7 شده است. امیدواریم که حداقل کیفیت ساخت و دوام فنی مجموعه جدید بیشتر از تولیدات گذشته باشد.

نویسنده: شهاب انیسی